تعداد صفحات :50
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده......................................................................................................................... 1
فصل اول.................................................................................................................... 2
مقدمه.......................................................................................................................... 3
بیان مسئله.................................................................................................................. 4
سوالهای تحقیق.......................................................................................................... 6
موضوع تحقیق............................................................................................................ 6
فرضیه تحقیق............................................................................................................. 6
اهمیت و ضرورت و هدف تحقیق............................................................................... 6
تعریف اصطلاحات...................................................................................................... 7
فصل دوم (ادبیات و پیشینه تحقیق)........................................................................ 9
انگیزش....................................................................................................................... 10
تظاهرات انگیزش........................................................................................................ 11
هیجان......................................................................................................................... 13
هیجان به مثابه الگوهای پاسخ.................................................................................... 14
ابزار و بازشناسی هیجانها......................................................................................... 16
ابزار هیجان در چهره پاسخهای فطری..................................................................... 17
بازشناسی حالتهای هیجانی افراد بهنجار................................................................... 18
پسخورانه حاصل از هیجانهای برانگیخته.................................................................. 19
بازشناسی حالتهای هیحان افرادی که دچار آسیب مغزی شده اند........................... 21
رابطه بین هیجان و انگیزش....................................................................................... 22
دیدگاهها و نظریه های هیجان.................................................................................... 23
1-نظریه جیمز لانگه................................................................................................... 23
2- دیدگاه شاخته: انگیختگی بی علت.......................................................................... 24
3- دیدگاه ماندار: اهمیت هیجانی و قفسه ها.............................................................. 25
4- دیدگاه آرنولد: ارزیابی نخستین............................................................................ 25
5- دیدگاه لازاروس: ارزیابی نخستین....................................................................... 26
6- دیدگاه ونیر........................................................................................................... 28
7- فرضیه پسخورانه صورتی................................................................................... 28
آزمایش فرضیه و پسخورانه صورتی....................................................................... 30
8- دیدگاه ایزارد: نظریه هیجانهای متمایز................................................................. 31
9- دیدگاه دوسیستمی................................................................................................ 33
ویژگیهای افراد هیجان خواه ..................................................................................... 37
فرایندهای شناختی و هیجان خواهی.......................................................................... 38
ترجیحات شغل و نگرشها........................................................................................... 39
تفاوتهای فیزیولوژیکی................................................................................................ 39
رشد نقشهای جنسیتی................................................................................................ 41
الگویابی جنسیتی......................................................................................................... 42
رشد الگویابی جنسیتی................................................................................................ 43
گرفتن رفتار الگویابی جنسیتی.................................................................................... 44
الگویابی جنسیتی از کجا شروع میشود؟................................................................... 45
فصل سوم.................................................................................................................. 46
جامعه مورد مطالعه و روش نمونه گیری و مدل آماری........................................... 47
فصل چهارم................................................................................................................ 49
محاسبات آماری و نتایج ........................................................................................... 50
فصل پنجم.................................................................................................................. 51
خلاصه و نتیجه گیری................................................................................................ 52
محدودیت ها .............................................................................................................. 53
منابع .......................................................................................................................... 54
پیوست(آزمون هیجان خواهی زاکرمن)..................................................................... 56
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 1-2 برداشت لازاروس از هیجان به صورت یک فرایند................................... 27
شکل 2-2 شکل ترکیب رویدادهای عصب شناختی در فرضیه پسخورانه صورت... 29
شکل 4-2 شکل دیدگاه دوسیستمی هیجان................................................................ 36
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول هیجان اصلی ایزارد (شکل 3-2)..................................................................... 32
جدول محاسبات فصل چهارم.................................................................................... 50
چکیده:
موضوع این تحقیق بررسی رابطه بین هیجان خواهی و جنسیت در بین دانش آموزان سال سوم مقطع متوسطه شهر تهران بوده است روش نمونه گیری دراین پژوهش روش خوشه ایی چند مرحله ای میباشد برای سنجش میزان هیجان خواهی از آزمون هیجان خواهی زاکرمن استفاده گردیده است و روش آمار آزمون T میباشد. نتیجه پژوهش نشان داد که بین میزان هیجان خواهی پسران و دختران تفاوت معنی دار وجود ندارد.
مقدمه:
چه چیز افراد را برمی انگیزد که زندگی خود را برای نجات فردی به خطر اندازند، یا برای دستیابی به هدفی خاص ساعتهای طولانی کار کنند؟ چرا مردم چنین رفتار می کنند؟ چرا یک دانشمند ساعتهای طولانی وقت خود را در آزمایشگاه صرف میکند و فعالیتهای دیگر و لذات را به دست فراموشی می سپارد؟ چرا یک ورزشکار ماهها تمرینات دردناک را در راه آمادگی برای مسابقات المپیک تحمل میکند؟ چرا یکی تمام تلاش خود را صرف مال اندوزی میکند و دیگری آنرا صرف کار کردن با مردم بی بضاعت در ناحیه ای دور افتاده و رشدنایافته ؟ مسلما نیازهای زیستی را نمی توان مسئول تنوع و پیچیدگی رفتار آدمی شمرد.
اصطلاح انگیزش همان طور که از معنای رایج آن نیز برمی آید، به علت یا چرایی رفتار اشاره دارد. انگیزش، بدین معنا، تمام روان شناسی را در بر میگیرد. اما روان شناسان، مفهوم انگیزش را به عواملی محدود می سازند که به رفتار نیرو می بخشند و به آن جهت میدهند.
بسیاری از رفتارهای اولیه نوزاد را نیازهای زیستی او تعیین می کند، کودک وقتی گریه میکند که گرسنه است یا سردش است یا دردی دارد. اما پا به پای رشد کودک انگیزه های جدیدی سربرمی آورند که از راه کنش متقابل به افراد دیگر آموخته میشوند. ما آنها را انگیزه های روانی خواهیم خواند تا از انگیزه هایی که بر نیازهای زیستی استوارند، متمایز شوند. احساس امنیت، پذیرفته شدن و تایید شدن از سوی اطرافیان، احساسهای ارزشمنهدی و کفایت، و طلب تجارت جدید، همگی انگیزه های روانی مهمی هستند اگر چه شیوه ارضای آنها نزد افراد و فرهنگهای متفاوت فرق میکند. اما هیجانها، هیجانها پدیده هایی چند وجهی اند. هیچانها تا اندازه ای حالتهای عاطفی ذهنی هستند. هیجانها باعث میشوند تا به شیوه خاصی احساس کنیم مثلا، خشمگین یا شادمان شویم. هیجانها پاسخهای زیستی نیز هستند، واکنشهای فیزیولوژیکی که بدن را برای عمل سازگاری آماده می سازند. بدن ما هنگام هیجان زدگی طوری فعال میشود که با حالت بی هیجانی فرق دارد، افزایش ضربان قلب، عضلات تنیده و تنفس سریع را تجربه می کنیم.
ولی در اینجا این سوال میآید که هیجانات در خدمت چه هدفی یا اهدافی هستند و چه فایده ای دارند؟ پژوهش فیزیولوژیکی درباره هیجان پیشنهاد میکند که الگوهای متفاوت فعالیت فیزیولوژیکی هیجانات متفاوت هستند. هر چند که پژوهش دیگری معتقد است بیشتر فعالیت فیزیولوژیکی از نظر روان شناختی معنادار نبوده و آنچه مهم است شدت انگیختگی احساس شده است و نه ویژگیهای مجزای کیفی آن مثل افزایش و کاهش ضربان قلب.
بیان مسئله:
حال آنچه که هویت ما را می سازد چیست؟ و در جواب میتوان گفت تا حدودی شامل آگاهی ما از طبقه بندی های اجتماعی است که فرهنگی مقرر کرده و نیز پذیرفتن این طبقه بندیهاست و تا حدودی نیز شامل خصوصیات فردی ای است که ما مستقلا آنرا می گیریم. یکی از طبقه بندی های اجتماعی عمده در هر جامعه ای جنسیت است.
غالبا اولین سوالی که در مورد یک بچه می پرسند این است که پسر است یا دختر؟ در فرهنگ ما و سایر فرهنگها مجموعه ای از علایق، خصوصیات شخصیتی و رفتارها زنانه یا مردانه تلقی میشود. ما از همان آغاز کودکی این معیار فرهنگی را می آموزیم و کسب می کنیم.
یکی از علل تفاوتهای فردی در پذیرش رفتار و علایق ویژه یک جنسی احتمالا این است که اهمیت مفاهیمی جنسیتی برای بعضی از کودکان بیش از کودکان دیگر است. براساس این فرضیه هر چند که همه اعضاء یک جامعه از انتظاراتی که از مردان و زنان می رود. کاملا آگاهند برای بعضی از مردم مساله جنسیت مقوله به خصوص پراهمیتی است. بعضی، بسیاری از امور را براساس الگویابی جنسیتی تعبیر می کنند، سایرین در مورد مردم و موقعیتها بر اساس سایرمقوله ها قضاوت می کنند و به مساله جنسیت توجه نسبتا کمی دارند. مینا را در نظر بگیرید که به پارکی میرود که عده ای در آنجا سرگرم بازی والیبال هستند. او میخواهد تصمیم بگیرد که آیا با آنها بازی کند یا نه. اگر طرحواره های جنسیتی از نظر او اهمیت داشته باشد با خودش فکر خواهد کرد که آیا این بازی زنانه است یا مردانه. احتمالا نگاه میکند ببیند سایر دخترها هم بازی می کنند یا نه. و آیا مریم که طرحواره های جنسیتها برایش چندان اهمیت ندارد با خودش فکر میکند که آیا قبلا که این بازی را کرده لذت برده یا نه او تصمیمش را در مورد بازی کردن براساس معیارهای غیراز جنسیت قرار می دهد. چه چیزی در مریم وجود دارد که در تصمیم گیری متفاوت از مینا عمل میکند آیا این هیجان خواهی مریم نیست که باعث چنین تصمیمی میشود یا طرحواره ذهنی مریم متفاوت است و به جنسیت اهمیت نمی دهد.
سوالهای تحقیق:
موضوع تحقیق:
موضوع اصلی این تحقیق مقایسه بین هیجان خواهی در بین دانش آموزان دختر و پسرسال سوم مقطع متوسطه شهر تهران میباشد.
فرضیه تحقیق:
بین هیجان خواهی پسران و دختران تفاوت معنی دار وجود دارد.
اهمیت و ضرورت و هدف تحقیق:
آشنایی هر چه بیشتر با مفهوم هیجان خواهی همچنین از تعاریف گوناگون متوجه می شویم که انگیزش و هیجان را بطه تنگاتنگی با هم دارند. خشم غالبا محرک رفتار پرخاشگرانه است، هر چند چنین رفتاری میتواند در غیاب خشم نیز رخ کند. هیجانها نیز همانند انگیزه های فیزیولوژیکی یا روانی میتواند رفتار را فعال سازند و هدایت کنند. همچنین هیجانها ممکن است با رفتار انگیزش یافته همراه باشند. میل جنسی فقط یک انگیزه قوی نیست بلکه منبع شدیدنیز هست.
هیجانها میتوانند در عین حال به صورت هدف در آیند، ما به این خاطر به برخی فعالیتها می پردازیم که می دانیم برای ما لذتبخش خواهند بود. و اکثر رفتارهای انگیخته با جلوه های عاطفی یا هیجانی همراهند، هر چند که ممکن است در لحظه معین ما چنان درگیر تلاش برای رسیدن به هدف باشیم که نتوانیم توجهی به احساسات خود داشته باشیم پس لازم است که هیجانهای خود را شناخته تا با آگاهی کامل نسبت به آنها حرکت کنیم. هدف اصلی این پژوهش این است که آیا جنسیت در میزان هیجان خواهی تاثیری دارد یا نه؟
تعریف اصطلاحات:
هیجان:[1] حالتی در جاندار، خواه خفیف و خواه شدید، که در جریان تجاربی با مایه های عاطفی نمایان میشود (براهنی، 1375، ص 551)
هیجان خواهی:[2] نیاز به موقعیت ها و تجربه های متنوع، تازه و پیچیده (سیدمحمدی، 1377، ص575)
تعریف عملیاتی هیجان خواهی:[3] نمره ای که آزمودنی در مقیاس هیجان خواهی ذاکرمن بدست می آورد.
تعداد صفحات :80
فهرست مطالب
صفحه
عنوان
1
ـ مقدمه
3
ـ توصیف وضعیت موجود و بیان مسئله
5
ـ اهمیت وضرورت پژوهش
13
ـ تعیین هدفهای کلی و ویژه
14
ـ بیان پرسشهای اساسی در طرح مطالعاتی
15
ـ مبانی نظری
38
ـ پیشینه تحقیق
39
ـ گردآوری شواهد (1)
43
ـ تجزیه وتحلیل و تفسیر داده ها
43
ـ انتخاب راه حل موقتی
44
ـ اجرای طرح جدید ونظارت بر آن
48
ـ گردآوری شواهد(2)
68
ـ توصیه به معلمان
70
ـ پیشنهادات
71
ـ محدودیتها ی پژوهش
72
ـ نتیجه گیری
74
ـ پرسشنامه
76
ـ منابع وماخذ
ـ ضمائم وپیوستها
مقدمه
((قال الله تبارک و تعالی : (( و امراهلک و باصلاۀ و اصبر علیه )).
و تو اهلت را به برپایی نماز بخوان و در این امر پایداری و صبوری پیشه کن. (قرآن کریم ـ طه ).
عبادت رمز کمال آدمی است و خداوند متعال شایسته عبادت است. ره یافتگان به سوی حق جز از ساییدن پیشانی بر خاک در آستانه معبود به تعالی نرسیدند و برترین آنها در عالم محمد رسول الله(ص) بود که خدایش او را به حق بنده و رسول خویش نامید و به یمن بندگی او مقام رسالت را به وی اعطا نمود و او را امین وحی خود دانست اهمیت عبادت تا بدانجاست که حتی برترین بنده خدا نیز ملزم به انجام آن است او چنان به عبادت می پردازد و نماز می خواند که به معراج می رود و رمز آن را گوشزد می کند.
نماز معراج انسان با ایمان است. عالم تسبیح گوی خداوند متعال می باشد و سزاوار نیست که ما چنان نباشیم. (www.tebyan.net).
((نماز یاد یار ، سرود سبز دیدار است که جان آدمی را آرامش می بخشد و او را همدوش عرشیان می کند. این هدیه ناب آسمانی، زمزمه دلنشین پرستش است که در هنگامه وصال، شیفتگان حضرت دوست را به زیارت فرا می خواند و روح عطشناکشان را از شهد سیراب می سازد پرواز دل در فضای قرب حق، جز با نماز و راز و نیاز ممکن نیست . آنان که حلاوت نیایش و بندگی را چشیده اند معراج خود را در رکوع و سجود و قیام و قعود جستجو می کنند. راز خرمی دل ابرار و صفای جان احرار، در این فرضیه قدسی نهفته است.
اگر نمازگزار، با طراوت و طهارت جسم و جان، این دعوت زلال حق را اجابت کند و از سرسوز در محضر ربوبی حضور یابد، طعم نور را می چشد، رنگ جاودانگی می گیرد، از سر تا پا متبرک می شود و از خاک به افلاک می رسد)) (دیلمی ، 1381 )
و اینک در دنیایی که بر اساس سیاستهای استعمار جهانی عمر و استعداد بسیاری از جوانان و نوجوانان در میادین ورزشی و هنری قتل عام می شود و قهرمانان قلابی و بدنی بر جایگاه سرداران سرافراز صحنه های ایمان و دانش و کار و هنر تکیه می زنند و به جای هدایت و حمایت از نسل جوان درصحنه های فکر و فرهنگ و سازندگی، همه امکانات اقتصادی و تبلیغاتی در جهت سرگرم کردن و خراب کردن و به اصطلاح پر کردن اوقات فراغت جوانان مصرف می شود، بر ماست که روح تقویت دین و پرستش خدای متعال را در جوانان و نوجوانان این سرزمین زنده نگه داریم اقامه نماز جماعت در مدارس و مساجد و اردوگاهها و دیگر مجامع ، یکی از پرثمرترین و کار آمدترین حرکتهای فرهنگی و آموزشی است. که همکاران متدین و دلسوز بذر ایمان را در دل نونهالان و نوجوانان میهن اسلامی کاشته و زمینه بروز، ارزشهای دینی و اسلامی را در نسل آینده ساز فراهم نموده است.
توصیف وضعیت موجود و بیان مساله
از آنجایی که هدف آموزش وپرورش رشد ابعاد گوناگون شخصیت کودکان و نوجوانان بخصوص پرورش دینی ومذهبی دانش آموزان می باشد پژوهندگان در این پژوهش در نظر دارند با استفاده از راهکارهای مناسب اقدامی موثر انجام دهند.
یکی از مسائل مهم و قابل تأمل در جامعه اسلامی پرورش روحی و معنوی دانش آموزان می باشد و هر گونه سهل انگاری در این زمینه اثرات سوئی خواهد داشت پس اطلاع از مسائل فرهنگی دانش آموزان جهت رفع هر گونه اختلافی در سنین حساس رشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا در صورت عدم پیشگیری و اصلاح ناهنجاریها ، اختلافات ثانویه ای در رفتارهای دیگر بوجود می آید.
اینجانبان مهین بدرانلوئی و زبیده یزدانی دانشجویان کارشناسی ابتدائی دانشگاه تربیت معلم امام محمد باقر (ع) بجنورد که دارای ( 20-16) سال سابقه تدریس در آموزش ابتدائی می باشیم و اکنون مأمور به تحصیل هستیم ، با راهنمائی استاد محترم جناب آقای غلامی و با کمک وهمکاری معاون پرورشی آموزشگاه و مدیریت ومعاون محترم ؛ اقدام به پژوهش در رابطه با موضوع مهم (( چگونگی ایجاد انگیزه نسبت به نمار در بین دانش آموزان )) نموده و وضعیت آموزشگاه را چنین توصیف می نمائیم .
نوشته حاضر موقعیت دبستان x واقع در مرکز شهرستان بجنورد ، که از مدارس سطح بالای دولتی است را نشان می دهد .
این آموزشگاه دخترانه است و در دو نوبت 1 و2 اداره می شود.گزینه مورد پژوهشمان در نوبت 2 می باشد . تعداد کل دانش آموزان 316 نفر و بیشتر از خانواده های شاغل و باسواد واز نظر اقتصادی تقریباً مطلوب می باشند .همچنین از نظر فرهنگی ، دارای فرهنگهای متفاوت و از نظر اعتقادی ، مسلمان واکثراً شیعه وتعداد انگشت شماری اهل سنت هستند.
پایه
اول
دوم
سوم
چهارم
پنجم
تعداد
61
60
60
65
70
دانش آموزانی که به سن تکلیف رسیده وانجام نماز واعمال دینی بر آنها واجب گردیده 195 نفر هستند .جامعه مورد پژوهشمان پایه های چهارم وپنجم است که 135 نفر
می باشند. فضای نمازخانه در ابعاد تقریباً 6 ×15 و از امکانات نسبتاً خوبی برخوردار است .
با استقبال خوبی که دانش آموزان در زنگ نماز دارند فضای نمازخانه برای این دانش آموزان کافی نیست درنتیجه ناچاراً تعدادی از آنها درسالن مدرسه موکت پهن کرده ونماز می خوانند دیوار نمازخانه نقاشی شده ونوشته هایی درباره نماز مشاهده
می گردد.با صدای اذان که از بلندگو پخش می شود ساعت 11:45 دقیقه ، همکاران ودانش آموزان در محل نمازخانه حضور می یابند ،ابتدا توسط امام جماعت مطالبی در خصوص نماز و احکام شرعی جهت آمادگی روحی وروانی دانش آموزان بیان می گردد، سپس رأس ساعت 12 نماز اقامه می شود .
در این باره قبلاً هماهنگی های لازم با مدیر ومعاون محترم انجام گردیده است .
اما مسئله اصلی که با آن مواجه شده ام حضور بعضی مکلفین با عدم شور و اشتیاق در نماز می باشد . از عکس العمل دانش آموزان واظهارات والدین احساس می کنم که انجام نماز به عنوان یک تکلیف شرعی در بین دانش آموزان کمرنگ گردیده و حضور برخی از دانش آموزان در نماز جماعت با تذکرهای مکرر و تقریباً بالاجبار و بخاطر نمره انضباط وشرکت در اردو و غیره می باشد . و تردید دارم که :آیا این دانش آموزان که در نماز جماعت شرکت می کنند در منزل نیز به انجام این فریضه الهی اهمیت
می دهند یا خیر ؟
وچگونه می توانم دانش آموزان را به خواندن نماز علاقمند نمایم.
اهمیت و ضرورت :
قال علی (ع) :« العلم من الصغر کالنقش فی الحجر ))
یادگیری و آموزش در خردسالی بسان کندن نقش روی سنگ ، پایدار است.
کودکی، آغاز حرکت و تلاش برای زیستن است مرحله ای که باید آن را به خودی خود، به رسمیت شناخت زیرا کودک؛ انسانی است مستقل با احساسات و خصوصیات خوب انسانی .
با این همه ، کودکی ، مقدمه نوجوانی ، جوانی و بزرگسالی است و اساس زندگی بزرگسالی به کیفیت این دوره بستگی دارد . این کیفیت نیز به چگونگی تعلیم و تربیت در این دوران وابستگی کامل دارد . در این دوره است که شخصیت ،منش و رفتار کودک (به ویژه رفتارهای اجتماعی)و رشد جسمانی،عقلانی و فرهنگی وی بر اثر ارتباط او با سایرین شکل می گیرد. بی دلیل نیست که پیشوایان دینی بیش از هر چیز ؛به دوره کودکی توجه داشته و راهنماییهای لازم را در این باره ارائه کرده اند.
نظر دانشمندان درباره نماز و ایمان به خدا :
اعتقاد به خدا عامل حل بسیاری از تصادفها و درگیریهای فکری، کشمکشهای درونی و عاملی برای دستیابی به آرامش است.
« دکتر الکسیس کارل»بر اهمیت نمازودعا تأکید کرده و بیان داشته است که دعا و نماز قوی ترین نیرویی است که چون قوه جاذبه ، وجود حقیقی و خارجی دارد ایمان ستونی است که آدمی را در طوفان زندگی و در موارد تزلزل درونی تکیه گاه است و ایمان به خداوند و مذهب همانند تکیه گاه است که آدمی را از افتادن و مغلوب شدن نگاه می دارد.
«الیزابت گویچ »اگر خدا را از بین ببری مساله خود را حل نکرده ای بلکه خود را تنها گذاشته ای آن هم در یک تنهایی منحرف و ترسناک .
« ویلیام جیمز» فیلسوف و روان شناس نامی دانشگاه هاروارد می گوید: موثرترین داروی شفا بخش نگرانی ها، همانا ایمان و اعتقاد مذهبی است ایمان یکی از قوایی است که بشر به مدد آن زندگی می کند و فقدان کامل آن در حکم سقوط بشر است.
«مهاتما گاندی » در این باره می گوید: اگر دعا و نماز نبود من مدتها قبل دیوانه و مجنون شده بودم .
فعلاً جدیدترین علم یعنی روان پزشکی همان چیزهایی را تعلیم می دهد که پیامبران تعلیم می دادند چرا؟ به علت اینکه پزشکان روانشناس دریافته اند که دعا و نماز و داشتن یک ایمان محکم به دین نگرانی،تشویش ،هیجان و ترس را برطرف می سازد یکی از راههایی که بشر می تواند به کمک آن از ابتلا به بیماری های روانی جلوگیری کند نیایش و نماز به بارگاه الهی است تربیت دینی کودک،توجه دادن او به نماز و عبادت و ایجاد رابطه معنوی بین او و خدا نه تنها احساسات مذهبی او را امتناع می کند بلکه تمایلات طبیعی و هواهای نفسانی او را هم مهار می کند. رفتار او را تحت کنترل در می آورد و از همه مهمتر اینکه احساس رنج درونی و فشارهای عاطفی و احساس گناه را از بین می برد.
« موریس دبس»در این دوره،فکر هیأت جدیدی به خود می گیرد فکر مرکب از مناسبات، جانشین فکر در هم آمیخته دوره پیشین می گردد وکودک به مدد آن از جهان خارجی تعبیری می کندکه به علم ما درباره جهان بسیار نزدیک تر است.
« پستالوزی 1827 ، مربی بزرگ تعلیم و تربیت سویسی»آموزش دین باید به تدریج باشد طبیعت، شایستگی های برتر آدمی را همانند گوهری که در صدف پنهان است ،در او پنهان کرده است اگر صدف را پیش از وقت بشکنید گوهری ناقص خواهید یافت .
« غزالی در کتاب میزان العمل » یکی از وظایف معلم این است که به قدر فهم فراگیر سخن گوید و یکباره در تربیت نخست،آنان را ازامورآشکار به موارد دقیق واز ظاهر وعلنی به پنهان و خفی منتقل نکند.
« شهید مطهری » پیامبر (ص)آنگاه که معاذین جبل را برای تبلیغ دین به یمن فرستاد به او چنین فرمود:
« یا معاذ بشرولا تنفر و یسرو لا تعسر » می روی برای تبلیغ اسلام،اساس کارت تبشیر مژده و ترغیب باشد. کاری بکن که مردم مزایای اسلام را درک بکنند و از روی میل و رغبت به اسلام گرایش پیدا کنند.
فلسفه نماز :
گر چه نماز چیزی نیست که فلسفه اش بر کسی مخفی باشد، ولی در متون آیات و روایات اسلامی ما را به نکات بیشتری در این زمینه رهنمون می گردد:
1ـ نماز، انگیزه یاد خدا :
1ـ روح ، اساس ، هدف ، پایه ، مقدمه ، نتیجه و بالاخره فلسفه نماز همان یاد خدا است همان «ذکر الله» است البته ذکری که مقدمه فکر و فکری که انگیزه عمل بوده باشد چنانچه در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است که در تفسیر جمله
« تذکرالله اکبر»فرمود: «ذکر الله عند ما اهل و حرم»یاد خدا کردن به هنگام انجام به حلال و حرام (یعنی به یاد خدا بیفتد به سراغ حلال برود و از حرام چشم بپوشد).
2ـ نماز، وسیله پاکی از آلودگی :
نماز وسیله شستشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا که خواه و ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می کند لذا در حدیثی می خوانیم :
پیامبر (ص)از یاران خود سوال کرد «لو کان علی باب دارالحدکم نخر اغتسل فی کل یوم منه خمس مرات اکان یبقی فی جسمه من الدرن شی ملت لا، قال : فان مثل الصلاه کمثل النهر الجاری کلما صلی کفرت ما بینهما من الذنوب : اگر بر در خانه یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد. آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می ماند».
در پاسخ عرض کردند:نه ، فرمود«نماز درست همانند این آب جاری است . هر زمان که انسان نمازی می خواند گناهانی که در میان دو نماز انجام داده است از میان می رود».
و به این ترتیب جراحاتی که بر روح و جان انسان از گناه می نشیند با مرهم نماز التیام می یابد و زنگارهایی که بر قلب می نشیند زدوده می شود.
3ـنماز،نیرومندترین سد در برابر گناهان :
نماز سدی در برابر گناهان آینده است، چرا که روح ایمان را در انسان تقویت می کند و نهال تقوا را در دل پرورش می دهد . و می دانیم«ایمان »و « تقوی »نیرومندترین سد در برابر گناهان است. این همان چیزی است که به عنوان نهی از فحشا و منکر بیان شده است.و همان است که در احادیث متعددی می خوانیم :افراد گناهکاری بودند که شرح حال آنها را برای پیشوایان اسلام بیان کردند فرمودند: غم مخورید، نماز آنها را اصلاح می کند و کرد.
4ـ نماز، عامل بیدار باش انسان :
نماز غفلت زدا است. بزرگترین مصیبت برای رهروان راه حق آن است که هدف آفرینش خود را فراموش کنند و غرق در زندگی مادی و لذائذ زودگذر گردند. اما نماز به حکم این که در فواصل مختلف و در هر شبانه روز پنج بار انجام می شود مرتباً به انسان اخطار می کند، هشدار می دهد. هدف آفرینش او را خاطر نشان می سازد ،موقعیت او را در جهان به او گوشزد می کند و این نعمت بزرگی است که انسان وسیله ای در اختیار داشته باشد که در هر شبانه روز چند مرتبه قویاً به او بیدار باش گوید.
5ـ نماز، پاک سازی انسان از شرک :
نماز خود بینی و کبر را در هم می شکند چرا که انسان در هر شبانه روز هفده رکعت و در هر رکعت دوبار پیشانی برخاک در برابر خدا می گذارد ،خود را ذره ی کوچکی در برابر عظمت او می بیند بلکه صفری در برابر بی نهایت.پرده های غرور و خود خواهی را کنار می زند، تکبر و برتری جوئی را در هم می کوبد.
به همین دلیل علی ـ علیه السلام ـ در آن حدیث معروفی که فلسفه های عبادات اسلامی در آن منعکس شده است بعد از ایمان ،نخستین عبادت راکه نماز است با همین هدف تبیین می کند می فرماید:
«فرض الله الایمان تطهیراً من الشرک و الصلوه تنزیهاً عن الکبر ... » خداوند ایمان را برای پاکسازی انسانها از شرک واجب کرده است و نماز را برای پاکسازی از کبر.
تعداد صفحات :120
فهرست
فصل اول
مقدمه..................................................................................................................... 2
بیان مسأله............................................................................................................. 3
اهمیت و ضرورت پژوهش.................................................................................... 7
اهداف پژوهش....................................................................................................... 9
گزارههای تحقیق (سؤالها / فرضیهها)................................................................. 10
معرفی نوع متغیرها و تعاریف عملیاتی.................................................................. 10
فصل دوم
مقدمه..................................................................................................................... 15
یادگیری از دیدگاه روانشناسی رفتارگرا.............................................................. 16
یادگیری از دیدگاه روانشناسی شناختی................................................................ 18
نظریه رشدشناختی پیاژه....................................................................................... 20
نظریه یادگیری گشتالت......................................................................................... 22
نظریه یادگیری معنیدار کلامی............................................................................. 23
نظریه پردازش اطلاعات........................................................................................ 26
راهبردهای شناختی - فراشناختی......................................................................... 30
راهبردهای تکرار در تکالیف ساده یادگیری........................................................ 33
راهبرد مرور ذهنی در تکالیف پیچیده یادگیری..................................................... 34
راهبرد بسط دهی در تکالیف پایه.......................................................................... 36
راهبرد بسط دهی در تکالیف پیچیده..................................................................... 37
راهبرد سازماندهی در تکالیف پایه........................................................................ 38
راهبرد سازماندهی در تکالیف پیچیده یادگیری..................................................... 39
فراشناخت.............................................................................................................. 40
معلمان کارآمد....................................................................................................... 46
پرورش مهارتهای فکری..................................................................................... 47
پرورش مهارتهای حل مسئله.............................................................................. 48
مهارتهای تدریس................................................................................................... 52
دستورالعملهای قبل از مطالعه............................................................................. 57
دستورالعملهای بعد از مطالعه............................................................................. 60
دستورالعملهای جهت گسترش حافظه................................................................. 61
دستورالعملهای بهسازی حافظه.......................................................................... 63
ادبیات پژوهش موجود در موضوع مورد مطالعه................................................. 65
فصل سوم
1-3- روش تحقیق................................................................................................ 74
2-3- جامعة مورد مطالعه.................................................................................... 75
1-3-3- نمونه مورد مطالعه و روش نمونهگیری................................................. 75
2-3-2- ملاک انتخاب نمونه................................................................................. 76
4-3- ابزار پژوهش............................................................................................... 76
1-4-3- معرفی ابزار............................................................................................ 76
2-4-3- اعتبار آزمون.......................................................................................... 78
5-3- روش نمرهگذاری........................................................................................ 78
6-3- روش تجزیه و تحلیل آماری....................................................................... 79
فصل چهارم
میزان درآمد خانواده............................................................................................. 81
میزان تحصیلات پدر آزمودنیها............................................................................. 82
میزان تحصیلات مادر آزمودنیها........................................................................... 83
شغل پدر................................................................................................................ 84
شغل مادر.............................................................................................................. 85
توزیع فراوانی دانشآموزان برحسب موفقیت تحصیلی......................................... 85
میانگین انحراف استاندارد راهبردهای یادگیری در دو گروه موق و ناموفق....... 87
بخش استنباطی...................................................................................................... 88
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در رشته ریاضی فیزیک با درس حسابان 89
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در رشته ریاضی فیزیک با درس فیزیک 91
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم تجربی با نمره درس شیمی 92
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم تجربی با نمره درس زیستشناسی 93
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم انسانی با درس جامعهشناسی 95
نوع راهبردهای یادگیری که دانشآموزان موفق و ناموفق در رشته ریاضی بکار میبرند چیست؟ 98
نوع راهبردهای یادگیری که دانشآموزان موفق و ناموفق در رشته علوم تجربی بکار میبرند چیست؟ 99
تحلیل ممیز............................................................................................................. 100
نوع راهبردهای یادگیری که دانشآموزان موفق و ناموفق در رشته علوم انسانی به کار میبرند چیست؟ 101
تحلیل ممیز............................................................................................................. 101
فصل پنجم
بحث و نتیجهگیری................................................................................................. 104
محدویتها............................................................................................................. 112
پیشنهادها............................................................................................................... 113
منابع فارسی.......................................................................................................... 114
منابع انگلیسی......................................................................................................... 117
مقدمه
محیط پیرامون ما با وجود افراد، اشیاء و رویدادهای متعدد ومتنوع بسیار پیچیده است بعلاوه کنش متقابل وتغییرات مداوم موجود در عوامل مختلف پیچیدگی فزایندهای را بر زندگی انسان تحمیل میکند. و انسان برای مقابله با این همه تغییرات بدنبال یافتن راهحلهای مناسب برای سازگاری است.
از آنجائیکه منابع خطر و ارضاء نیاز ما نیز پیوسته در حال تغییرند. لازمة زندگی پویایی در سازگاری ارگانیسم با محیط است. و فرایندهای یادگیری پویایی لازم برای ارگانیسم را فراهم میکند تا بتواند با شرایط محیطی گوناگون به زندگی خود ادامه دهد. یعنی علاوه براینکه محرکهای مختلف مثبت، منفی یا خنثی را بشناسد. رفتارهای مناسب مقابل هر کدام از محرکها را یاد بگیرد واین یادگیری به طرق مختلف از ابتدای زندی نوع بشر صورت گرفته است اما امروزه با تکامل زندگی بشر یادگیری عمومی و کسب دانش از طریق آموزش بخش مهمی از اطلاعات لازم برای سازگاری را در اختیار قرار میدهد. (السون[1] و هرگنهان[2]،1997)
حجم اطلاعات از هر نوع که باشد،چنان رو به افزایش است که هر فرد در هر شغل و مقامی برای رفع نیازهای فردی و شغلی خود نیاز به مطالعه و صرف وقت زیاد برای آن دارد. به این ترتیب مطالعه وسیلة ارتقاء نوع بشر و ابزار انتقال علم ودانش است. ولی متأسفانه در جامعة ما هنوز فرهنگ مطالعه به عنوان یک نیاز واقعی برای مردم به حساب نمیآید. و حتی دانشآموزان ودانشجویان ما نیز که مطالعه جزء اصلی و حرفه وزندگی آنهاست درست مطالعه نمیکنند. روش مطالعه فعال را نمیدانند، کند میخوانند، به اندازه کافی مطالب را درک نمیکنند، به خوبی به یاد نمیآورند. نمیدانند چه بخوانند؟ چگونه بخوانند؟ و چگونه به خاطر بسپارند؟ از همه بدتر نمیدانند که بد میخوانند و اینهمه باعث گریز از مطالعه و عدم یادگیری مناسب از آن است.
بیان مسئله
وقتی دانشآموزان تحت آموزش رسمی قرار میگیرند. پاسخهای متفاوتی نسبت به محرکهای محیطی از جمله فرایندهای یاددهی – یادگیری از خود بروز میدهند. برای درک تفاوتهای دانشآموزان در آموزش یکسان لازم است ویژگیهای ورودی یادگیرندگان مورد مطالعه قرار بگیرد. ویژگیهای عاطفی، فیزیولوژیکی و شناختی یادگیرندگان در نحوه واکنش آنها بر محرکها تأثیر دارد وشیوههای یادگیری[3] از جمله این ویژگیهاست. و از موضوعاتی است که در دهههای اخیر به خصوص توسط نظریهپردازان شناختی مورد توجه واقع شده است.
امروزه نظریههای شناختی در یادگیری، به دنبال تبیین فعالیتهای پیچیده شناختی مانند درک مطلب، یادآوری وراهبردهای یادگیری هستند تا بدینوسیله بتوانند به سوالهایی مانند اینکه چگونه یادگیری اتفاق میافتد؟ چگونه میتوانیم درباره نحوه یادگیری خودآگاهی داشته باشیم؟ و چگونه مطالب آموخته شده در حافظه نگهداری میشوند پاسخ گویند.
یکی از دیدگاههایی که زیر بنای نظریات شناختی است رویکرد پردازش اطلاعات است. در این رویکرد به تبیین فرایندهای ذهنی اثر گذار از لحظه ورود اطلاعات تا یادآوری آنها پرداخته میشود. بدین ترتیب که ابتدا محرکهای محیطی (دروندادها) برارگانیزم (گیرندههای حسی) اثر میگذارند. سپس برای مدتی بسیار کوتاه (یک ثانیه) در حافظه حسی ذخیره میشود. بخشی که مورد توجه قرار میگیرند وارد حافظه کوتاه مدت میشوند و بقیه از بین میروند. اطلاعات وارد شده به حافظه کوتاه مدت با استفاده از راهبردهای یادگیری مانند مرور ذهنی[4]، بسط دهی[5]، وسازماندهی[6] برای ثبتی پایدار به حافظه بلندمدت انتقال مییابند و در آنجا به صورت مقدارهای سازمان یافته برای تمام عمر باقی میمانند این نظام پردازش شامل دوبعد سخت افزار و نرم افزار است. ساختارهای حافظه حسی، کوتاه مدت و بلندمدت سخت افزارهای ذهن را تشکیل میدهند. که فطری بوده و در همه افراد یکسان است. و فرایندهایی مانند مرور وبسطدهی معادل نرمافزار هستند که افراد در چگونگی استفاده از آنها متفاوتند وبهرهگیری از آنها اکتسابی میباشد. (اتکینسون[7] و شفرین[8]،1968)
همانطور که گفته شد برای ثبت اطلاعات در حافظه بلندمدت از راهبردهای متنوعی استفاده میشود. این راهبردها بر دونوعند: الف- راهبردهای آموزشی ب- راهبردهای یادگیری (شکل 1-1)
درحالیکه در آموزش معلم محور، یادگیری بر مربی و روشهای آموزشی اومتمرکز است با تبیین موجود در رویکرد شناختی مبتنی بر پردازش اطلاعات، تمرکز اصلی بر فراگیر و نحوة یادگیری اوست. واو را یک پردازشگر فعال می بیند ونه یک ثبتکننده منفعل اطلاعات. و این جاست که روش مطالعه،توانایی بهره گیری از مطالب، علاقمندی، هوش وحافظه یادگیرنده درگیر میشود.
[1] - Olson, M.H
[2] - Hergenhan, B.R
[3] - Learning Strategies
[4] - Rehersal Strategy
[5] - Elaboration Strategy
[6] - Organizational Strategy
[7] - Atkinson, R.C.
[8] - Shiffrin, R.M.
فصل اول
مقدمه
بیان مسأله
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهداف -
اهداف کلی
- اهداف جزئی -
سوالات تحقیق
تعریف مفهومی واژهها
فصل دوم
پیشینه و تاریخچة
آموزش از راه دور
مسایل بنیادی درآموزش از راه دور
- رویکردهای اساسی آموزش از راه دور -
علل پیدایش آموزش از راه دور
مزایا و امکانات آموزش از راه دور
آموزش از راه دور ورویکردهای آموزشی و یادگیری
- تکامل نسلی آموزش از راه دور ارکان،
ویژگیها و مبانی آموزش از راه دور آموزش از راه دور در آموزش و پرورش ایران
تفاوتهای موجود بین دانش آموزان نظام حضوری و فراگیران آموزش از راه دور
طبقه بندی مخاطبین روشها و فرایندهای اجرایی تحصیل درآموزش از راه دور
چالشها و دغدغههای مرتبط با آموزش از راه دور
مقدمه
اگر فایدة آموختن و آموزش را پرورش قابلیتها، توانمندیهای انسانی بدانیم، آنگاه سه اتفاق مهم میافتد: نخست آن که گسترش پوشش تحصیلی برای پاسخگویی به حق تعلیم و تربیت همگانی ضرورت مییابد. دوم، توجه به کیفیت و بهره وری بالای تعلیم و تربیت مد نظر قرار میگیرد و در این راه جلوگیری از پدیدة اتلاف در مدرسه اولویت پیدا میکند و سوم: از ورود تکنولوژی و پیوند آن با آموزش و پرورش و ایجاد تنوع و انعطاف روشمند، بهره گیری میشود. آموزش از راه دور بنا به خصوصیاتی که دارد میتواند بخش قابل توجهی از ضرورت های فوق را تامین نماید. قرن بیست و یکم که از نقطه نظر تعلیم و تربیت از سوی یونسکو به عنوان قرن آموزش از راه دور نام گرفته است با استفاده از تکنولوژی های نوین، آموزش خارج از پردیس مدرسه را ممکن ساخته است. به طوری که می توان آموزش مادام العمر را با حذف دیوارهای جدا کننده مدرسه، کار و بازنشستگی تعریف نمود. در چنین شرایطی پرداختن به آموزش از راه دور در آموزش و پرورش و همچنین آموزش عالی کشور از نیازهای بی بدیل جامعه ایرانی خواهد بود. البته این مقاله درصد بیان چیستی و چگونگی آموزش از راه دور از نقطه مبانی وروش ها از یکسو و مخاطبین این آموزش در دوران راهنمایی ومتوسطه تحصیلی (سال18-12) از سوی دیگر می باشد.
بیان مسئله
آموزش از راه دور، نوعی از تعلیم وتعلم است که در آن بین معلم و متعلم فاصله است. از این آموزش ها از درون ستادهای آموزشی برنامه ریزی، طراحی و ارائه می شوند و مخاطب به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم وبافاصله زمانی دریافت می کند. دراین نوع آموزش ها محتوای بسته های آموزشی بسیار حایز اهمیت است تنوع این بسته ها، مطلوبیت و جذابیت آن ها را درنزد مخاطب افزایش می دهد وبه یادگیری آسان تر آنان یاری می رساند. آنچه در آموزش و پرورش ایران نیز به اجرا درآمده است حکایت از روند رو به تکامل بسته های آموزشی دارد. این بسته ها، اکنون محتوای مطالب نوشتاری شامل: کتاب اصلی خود آموز، کتاب کار و تمرین ، CD های آموزشی، انواع سوالات و آزمون های موجود در CD ها و در مواردی DVD وجود دارد. این بسته با راهنمایی مشاورین تحصیلی و بعضاً با کلاس های حضوری حمایت می شوند تا به این ترتیب دانش آموز برای امتحان پایان ترم و در نهایت پایه مربوط آمادگی پیدا کند. این شیوه آموزشی که از سال 1383 ارائه شده است ابتدا 8 استان کشور وسپس در مدت کوتاهی درتمام کشور فراگیر شد و اکنون در هر یک از مناطق دور یا نزدیک آ . پ مرکز یا مراکزی که متولی آموزش از راه دور هستند و خصوصی ارائه می شوند وجود دارند وبه ارائه خدمات خویش می پردازند. دراین زمینه مدارک و منابع غنی و قابل توجهی در آموزش از راه دور وزارت آموزش و پرورش وجود دارد که حکایت از برنامه ریزی مدون کوتاه مدت وبلند مدت در این زمینه می باشد. البته تا کنون از مخاطبین بالقوه حدود 13 میلیون بازمانده از تحصیل، تنها حدود سیصد هزار نفر به تحصیل در این نوع آموزش ها اشتغال دارند که به نظر می رسد محل تامل است( الحسینی-1384).
اهمیت وضرورت تحقیق
با پیشرفت تکنولوژی و ورود آن به عرصه صنعت آموزش، نوعی از تغییرات شتابان در عرصه آموزش و پرورش ها رخ داده است و رقابت جهانی بر این پایه شکل گرفته است. برای اینکه کشور ما ایران از این نوع آموزش ها محروم نشود و نظام تعلیم و تربیت انعطاف پذیری لازم را تجربه نماید، ضروری است رویکرد آموزش از راه دور جدی گرفته شود و در عمل محقق شود
فرمت ورد تعداد صفحات 63
تعداد صفحات :64
خلاصه
اختلالات خلق دربرگیرنده گروه بزرگی از اختلالات روانی هستند که حالات خلقی پاتولوژیک
( خلق بالاتر و پایین تر از حد طبیعی)، اعمال نباتی وابسته به آنها و دیگر اختلالات روان حرکتی تصویر بالینی اصلی آنها را تشکیل می دهد. در این بین انواع افسردگی اختلالات خلق، خصوصا افسردگی اساسی، گروه بزرگی را شامل می شوند که ممکن است به صورت اپیزودهای منفرد و یا اپیزودهای راجعه متظاهر شوند. بیمارانی که خلق افسرده دارند با کاهش انرژی و علاقه به کار، اشکال در تمرکز، بی اشتهایی، احساس بی ارزشی یا گناه و افکار مرگ و خودکشی مواجه
می شوند که این امر باعث اضمحلال بخش عمده ای از قوای فکری و نیروی کارآمد جامعه
می گردد.
بررسی دانش آموزان به لحاظ اهمیت آن از نظر بنیادی و کاربردی مورد توجه بسیاری از روانشناسان، مشاوران و علمای تعلیم و تربیت و متخصصان بهداشت روانی و سایر افرادی که به نحوی با دانش آموزان سروکار دارند قرار گرفته است. با توجه به اینکه وضعیت روحی- روانی دانش آموزان امر مهمی در وضعیت تحصیلی آنان به شمار می آید به غایت یافته های این تحقیق می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات وابسته به تحصیل درمراکز آموزشی واقع گردد.
هدف از اجرای این تحقیق تعیین میزان شیوع افسردگی در دانش آموزان سال سوم دبیرستانهای تیزهوشان یزد و مقایسه آن با دانش آموزان سایر دبیرستانها می باشد. در این تحقیق 131
دانش آموز سال سوم دبیرستان دخترانه و پسرانه تیزهوشان( گروه مورد) و 143 دانش آموز سال سوم دبیرستانهای دخترانه فاطمه مشکاه و پسرانه کیخسروی ( گروه شاهد) انتخاب شدند. در مجموع 274 دانش آموز به وسیله آزمون Beck مورد ارزیابی قرار گرفتند.
از میان 131 نفر گروه مورد 75 نفر(3/57%) و از میان 143 نفر گروه شاهد 77 نفر (9/53%) دچار افسردگی متوسط و شدید بودند که این اختلاف به وسیله chi-square آزمون گردید و با p-value = 0.932 این ارتباط معنی دار نشد یعنی از نظر شیوع افسردگی بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود ندارد. با بررسی میزان افسردگی بر حسب جنس، بعد خانوار، وضعیت مالی، شغل مادر و وضعیت زندگی با والدین نیز رابطه آماری معنی داری بین دو گروه بدست نیامد. این بدان معنی است که ما با این تعداد نمونه نتوانستیم ارتباطی از این حیث بین دو گروه مورد مطالعه مشاهده کنیم و دو گروه از نظر شیوع افسردگی تفاوتی ندارند.
مقدمه :
افسردگی یک سندرم و شامل مجموعه علایمی است که یک علت خاص را نمی توان برای آن پیدا کرد علایم این بیماری عبارتند از: افسرده بودن خلق و خوی در بیشتر روزها، کاهش آشکار علاقه و میل به هر نوع فعالیتی در زندگی، کاهش وزن، بی خوابی، خستگی و کاهش انرژی، احساس بی ارزشی و گناهکار بودن و کاهش تمرکز و تصمیم گیری و اندیشیدن به مرگ و خودکشی بدون داشتن طرحی برای آن.
این بیماری شایعترین بیماری روانی بعد از اضطراب می باشد با توجه به مواردی نظیر شیوع بالای ابتلا در دوره جوانی و ضربه های روحی عظیمی که به اطرافیان بیمار افسرده و جامعه وارد
می شود، غیرفعال شدن و کاهش کارآیی قشر عظیمی از نیروی فعال جامعه و تاثیر منفی بر دیگران و زیان اقتصادی و اجتماعی آن، نیاز به تحقیق در این مورد اهمیتی دوچندان دارد.
عامل دیگر اهمیت این تحقیق را می توان در این دانست که اکثر آمار و اطلاعات ما در مورد میزان شیوع افسردگی برگرفته از اطلاعات و تحقیقات در جوامع دیگر خصوصا جوامع غربی است با توجه به اینکه عوامل موثر بر افسردگی در هر جامعه متفاوت است بنابراین نیازمند به اطلاعات در مورد این بیماری در جامعه خودمان هستیم تا هم عوامل و علل آن را در جامعه خودمان بشناسیم و هم در رفع آن کوشاتر باشیم.
تحقیق در مورد شیوع افسردگی در دانش آموزان دبیرستانهای تیزهوشان از نیازهای جامعه ماست زیرا چنین دانش آموزانی در آینده عهده دار مسئولیت های خطیر جامعه می شوند و مردم نیز از این دانش آموزان انتظار بیشتری دارند. بنابراین می بایست از هر نظر، چه روحی و چه جسمی در سطح بالایی قرار داشته باشند که بتوانند آینده سازان خوبی برای کشور باشند و مسئولین و جامعه، باید حداکثر تلاش را برای کاهش و رفع این بیماری در دانش آموزان انجام دهند. عدم شناخت مدیران، معلمان و والدین از ویژگیهای شخصیتی و وضعیت روحی دانش آموزان، بخصوص
دانش آموزانی که از توانایی خاصی برخوردارند. همچنین کمبود امکانات در فراهم آوردن فرصتهایی برای شکوفا سازی قابلیتهای آنان و در نهایت فقدان کمکهای ویژه در این راستا همگی از عواملی به شمار می روند که مانع تجلی این قابلیتها خواهد شد.
به یقین عده زیادی در طی این روند قربانی این عدم شناخت ها می شوند که برای آنان ارمغانی جز ابتلا به اختلالات جسمی و روانی در پی نخواهد داشت. بنابراین هر جامعه ای که به بقا و پیشرفت خودش می اندیشد باید استعدادهای درخشان خود را در کانون توجه قرار دهد.
نکات فوق لزوم اهمیت بررسیهای دقیق و موشکافانه در مورد نیازهای فردی، ویژگیهای شخصیتی و بیماریهای روحی و روانی این افراد را آشکار می سازد. تا با توجه به نتیجه حاصل از این
بررسی ها، پیشنهادهایی در جهت توجه هر چه بیشتر نسبت به آنان ارائه دهیم.
کلیات
حدود 2500 سال است که اختلالات خلق خصوصا فرمهای افسردگی آنها زندگی بشر را متاثر ساخته است. تا آنجا که نه تنها در مدارک طبی قدیم بلکه در آثار هنری همچون داستانها،
افسانه ها و نقاشیها می توان ردی از آنها را باز یافت. به عنوان مثال داستان شاه سائول (king saul) و داستان خودکشی آژاکس در الیاد هومر هر دو یک سندرم افسردگی را توصیف
کرده اند.
بسیاری از آنچه را که امروزه در مورد اختلالات خلق می دانیم توسط رومیان و یونانیان قدیم شرح داده شده است. اولین بار افلاطون 450 سال قبل از میلاد اصطلاح ملانوکولی را برای توصیف اختلالات افسردگی و مانیا به کار برد. در سال 1954 میلادی ژول با یاژه فرانسوی جنون دوشکلی(folic double form) را که در آن بیمار دچار افسردگی عمیق به حالت بهت زده می شود تعریف کرد.
در حدود 100 سال قبل از میلاد، کورنلیوس در کتاب De Medicina افسردگی را ناشی از صفرای سیاه معرفی نمود این اصطلاح را پزشکان دیگر از جمله ارسطو(120 تا 180 بعد از میلاد) و جالینوس(129 تا 199 بعد از میلاد) و الکساندر ترالز در قرن هشتم نیز بکار بردند.
در سال 1854 ژول فالره جنون ادواری را توصیف نمود. چنین بیمارانی متناوباحالات خلقی مانی و افسردگی را تجربه می کنند.
در سال 1882 کارل کالبام روانپزشک آلمانی با استفاده از اصطلاح «سایکلوتایمی» مانی و افسردگی را مراحل مختلف یک بیماری توصیف نمود. امیل کرپلین در سال 1899 مفهوم بیماری مانیک- دپرسیو را شرح داد که شامل اکثر ملاکهای تشخیصی است و امروزه روانپزشکان برای تشخیص این بیماری از آنها استفاده می کنند همچنین کرپلین افسردگی رجعتی (Involutional melancholia) را شرح داد که پس از یائسگی در زنها و اواخر بزرگسالی در مردها شروع
می شود و از آن به بعد یکی از معادلهای اختلالات خلقی با شروع دیررس شمرده می شود.(5)
اختلالات خلقی شامل اختلالات افسردگی، اختلالات دوقطبی و افسردگی همراه با بیماریهای طبی یا سوء استفاده از الکل و سایر مواد می باشد.(18)
خلق آدمی ممکن است طبیعی، بالا یا پایین باشد افسردگی، فروریختن ممتد در خلق پایین است که با کاهش انرژی و علاقه، احساس گناه، اشکال در تمرکز، بی اشتهایی و افکار خودکشی نمایان می شود و محدود به زمان و مکان خاصی نیست و واکنشی در برابر استرس است.
اخیرا اختلالات خلقی در کودکان و نوجوانان بیشتر شناسایی و درمان می شوند. بچه های کوپک افسرده اغلب نشانهایی بروز می دهند که در سنین بالاتر شیوع کمتری دارد. این نشانه ها عبارتند از: توهمات شنوایی هماهنگ با خلق، شکایات بدنی، ظاهر غمگین و کناره گیر و عزت نفس پایین. نشانه هایی هم هستند که بدون توجه به سن و وضعیت رشدی به صورت یکسان در بیماران ظاهر می شود و شامل: افکار خودکشی، خلق افسرده یا تحریک پذیر، بی خوابی و کاهش توانایی تمرکز می شود.
با این حال مسائل رشد بر تظاهر تمام نشانه ها تاثیر می گذارد. برای مثال، نوجوانان غمگین که به طور مکرر افکار خودکشی را بروز می دهند، عموما قادر به طرح نقشه ای واقعی برای خودکشی یا تبدیل افکارشان به عمل نیستند. خلق نوجوانان مخصوصا در مقابل چندین عامل استرس زای اجتماعی نظیر اختلاف خانوادگی مزمن، سوء رفتار و مسامحه و شکستهای تحصیلی آسیب پذیر است. اکثر نوجوانان و جوانان مبتلا به اختلال افسردگی عمده قبلا قربانی سوء رفتار یا مسامحه بوده اند. جوانان دچار اختلالات افسردگی در محیطهای مسموم ممکن است با کاهش استرس یا بیرون آمدن از آن محیط نشانه های افسردگیشان بهبود یابد. وقتی نوجوان عزیزی را از دست بدهد، داغدیدگی نیز حتی در غیاب اختلال افسردگی غالبا کانون درمان روانپزشکی قرار
می گیرد.(5)
این پژوهش سعی دارد شیوع افسردگی را در سطح دبیرستانهای تیزهوشان استان یزد مورد بررسی قرار دهد و شیوع افسردگی را در این دانش آموزان با دانش آموزان مدارس عادی مقایسه نماید.
اختلالات خلقی
مشخصه اختلالات خلقی عبارت است از وجود اختلالی در تنظیم خلق، رفتار و عاطفه. همانطور که گفته شد اختلالات خلقی تقسیم می شوند به:
اختلالات افسردگی با فقدان اپیزود مانیا یا هیپومانیا از اختلال دو قطبی افتراق می یابند. (18)
افسردگی(Depression)
افسردگی به صورت خلق افسرده به طور روزمره به مدت لااقل دو هفته توصیف می شود( جدول الف) مشخصه های یک اپیزود بیماری عبارتند از غمگینی(sadness) بی تفاوتی یا بی احساسی (آپاتی)، یا برافروختگی (irritability) که معمولا با تغییر در تعدادی از کارکردهای عصبی- نباتی همراه است از جمله الگوهای خوابیدن، اشتها، وزن، کندی یا سراسیمگی حرکتی، خستگی، اشکال در تمرکز و تصمیم گیری، احساس شوم یا گناه و افکار مرگ یا مردن. بیماران مبتلا به افسردگ درون زاد در تمام فعالیتهای لذت بخش عمیقا احساس عدم لذت می کنند، سحرخیز هستند، احساس می کنند کیفیت حالت خلقی ملالت انگیزشان با غمگینی متفاوت است و اغلب متوجه تغییرات روزانه در خلق خود می شوند( صبحها بدتر است). در عین حال این خصایص شدید به طور متناقضی پیشگویی کننده پاسخ بهتر به درمان ضدافسردگی است. تقریبا 15% از کل جمعیت زمانی در طول زندگی خود یک اپیزود افسردگی عمده را تجربه می کنند، و 8%-6% از تمام بیماران سرپایی درمانگاههای عمومی معیارهای تشخیصی این اختلال را دارند. معهذا اغلب افسردگی تشخیص داده نمی شود و حتی در موارد بیشتری به طور مناسب درمان نمی شود.