16 ص
مروری بر مراقبت از دهان و دندان ( بهداشت دهان و دندان )
این مقاله اطلاعات کامل در رابطه با بهداشت دهان ودندان برای تمام افراد جامعه به تفکیک ارائه می گردد
مقدمه:
سلامت انسانها و در نتیجه سلامت جامعه نقش مؤثری در توسعه و توانمندی جامعه دارد ،سلامت محور توسعه است و سطح سلامتی جامعه نیز از توسعه یافتگی آن تا ثیر می پذیرد . مهمترین مساله در این راستا آگاهی و شناخت کامل افراد می باشد و این امر میسر نمی گردد مگر به کمک بهره گیری از روشهای جدید آموزشی و انجام پژوهشهای لازم ومتعدد .
با ارتقاء سطح آگاهی عموم مردم در زمینه بهداشت دهان ودندان از طریق آموزش روشهای صحیح بهداشت و پیشگیری ، فرهنگ سازی وجلب مشارکت آنها میتوان نگرش و رفتار و عملکرد آنان را در رابطه با سلامت دهان ودندان تغییر داده و با این افزایش آگاهی ، تغییر نگرش ها ،باورها و در نهایت ایجاد الگوهای صحیح رفتارهای بهداشتی می توانیم قدم مؤثری در تا مین سلامتی جامعه بر داریم .
مطالعات و تحقیقات انجام گرفته نشان می دهد که پوسیدگی دندان بطور چشمگیری در بین افراد جامعه شایع است .این مساله بیانگر این مهم است که وجود مشکل پوسیدگی دندان به عنوان یکی از اولویتهای بهداشتی درمانی جامعه امروز بوده و به برنا مه ریزی دقیق آموزشی و بهداشتی درزمینه پیشگیری نیاز دارد.
دهان و ساختمان دندان :
نقش دهان :
دهان در اعمال زیادی چون صحبت کردن ، خندیدن ، چشیدن ، گاز گرفتن ،جویدن وبلعیدن غذا نقش اصلی را به عهده دارد و اولین قسمت دستگاه گوارش است که از لبها شروع و به حلق منتهی می شود ، اولین قدم در عمل گوارش غذا ، خرد کردن و جویدن مواد غذائی است که وظیفه آ ن به عهده دندانها می باشد ،دندانها هر یک با شکل ویژه خود به اعمال بریدن (دندانهای پیش )، پاره کردن (دندانهای نیش)،نرم وله کردن (دندانهای آسیا) و نهایتاّ به عمل جویدن غذا کمک می کنند .
دندانها در عمل جویدن غذا نقش مهمی دارند اگر غذا خوب جویده نشود هضم آن مشکل میشود .
3 ص
وظیفه بهداشت کار دهان و دندان برطرف کردن مواد ته نشین شده سخت و نرم از روی دندانها ( جرم گیری ) , آموزش روشهای صحیح بهداشت دهان ودندان به بیماران و ارائه دیگزمراقبتهای پیشگیری کننده دندان می باشد. بهداشت کاران دهان و دندان ، دندانها و لثه بیمار را معاینه کرده و موارد بیماری یا ناهنجاری را ثبت می کنند . آنها جرم و پلاکهای دندانی را می زدایند, از دندانها عکسهای اشعه ایکس گرفته و آنها را ظاهر میکنند و از مواد پیش گیری کننده پوسیدگی مانندفلوراید و مواد درزگیر برای حفره ها و ترکهای دندانی استفاده می کنند . در بعضی کشورها ، بی حس کردن دندان , تراش دادن و پرکردن موقتی , پانسمان اطراف دندان , برداشتن بخیه , و صیقل دادن و پرداخت روکشهای فلزی بر عهده بهداشت کاران دهان و دندان می باشد . با اینکه بهداشت کاران دهان و دندان ممکن است نوع بیماری را تشخیص ندهند ، اما میتوانندآزمایشات بالینی و آزمایشگاهی را جهت تشخیص نهایی دندانپزشک مهیا سازند . آنها گاهی در طی درمان به عنوان دستیار با دندانپزشکان همکاری می کنند .
بهداشت کاران دهان و دندان همچنین به بیماران کمک می کنند تا از بهداشت دهان و دندان بالایی بهره مند شده و آنرا حفظ کنند . به عنوان مثال ,آنها ممکن است در باره ارتباط میان رژیم غذایی با سلامت دهان و دندان و یا حتی رابطه بهداشت دهان ودندان با بیماریهای جدی مانند بیماریهای قلبی و سکته های مغزی تو ضیحاتی را ارائه دهند . در ضمن درباره روش انتخاب مسواک و شیوه نخ کشیدن دندانها به بیماران اطلاعات می دهند .
آنها برای تمیز کردن و پرداخت دندانها از وسایل دستی ، چرخان و یا ماورای صوت و برای عکس برداری از دندان از دستگاه عکسبرداری با اشعه ایکس ، برای بی حس کردن از سرنگ و سر سوزن و برای توضیح بهداشت دهان و دندان از مدل دندانی استفاده می کنند .
محیط کار
انعطاف پذیری در شیفت کاری یکی از خصوصیات ممتاز این حرفه است و کار به شکل تمام وقت , پاره وقت , شبکاری و یاحتی در روزهای تعطیل انجام می شود.
غالبا” بهداشت کاران دهان و دندان 2 الی 3 روز در هفته توسط دندانپزشکان استخدام می شوند و بنا براین آنها امکان کار درچندین مطب دندانپزشکی را میابند .
77 ص
مقدمه:
در ارتودنسی ثابت جهت نیل بر درمان از رابطه آرچ وایر- لیگاچور – براکت استفاده می شود که لیگاچور نقش اتصال دهنده بین آرچ وایر به براکت را بازی می نماید. روشهای بستن آرچ وایر بر 3 دسته هستند. یکی از آنهااستفاده از لیگاچورهای الاستومریک است که خاصیت اصطکاکی این لیگاچورها تمایل به جلوگیری از پیشرفت درمان دارد و بعلت degeration و طبیعت غیر بهداشتی آنها احتیاج به نگهداری مستمر دارند و این مسئله کارآمدی کلینیکی را کاهش می دهد.
مواد و روشها:
برای مقایسه رنگ پذیری سه نوع از الاستیک لیگاچور dentarum ، ito و glenro ابتدا 12 بیمار که تحت درمان ارتودنسی قرار داشتند انتخاب شده و در هر یک از آنها 4 الاستیک از هر نوع در قسمتهای مختلف دهان استفاده شد. الاستیک ها قبل از قرار گیری در دهان با دستگاه Scaner Genius HR6X اسکن شده و در نرم افزار کامپیوتریAdobe photoshop CS2 قسمتی از الاستیک جهت تعیین رنگ انتخاب شد. پس از قرارگیری الاستیک ها در دهان بمدت 4 هفته یا یک ویزیت ارتودنسی الاستیک ها از دهان خارج شده و خشک شدند، دوباره اسکن شده و مجدداً توسط چاپگر چاپ گردیدند و بوسیله کالریمتر تغییرات رنگ آنها اندازه گیری شد و تغییرات رنگ (a, l, b) با مقایسه مقادیر بدست آمده از کالریمتر در مورد تغییرات هر یک از انواع مورد استفاده محاسبه شد.
یافته ها:
براساس تغییرات سه شاخص b، l و a با توجه به DE و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه شاخص رنگ پذیری در سه گروه، تفاوت معنی داری داشت (001/0 P<). اما آزمون توکی نشان داد که تفاوت شاخص رنگ پذیری بین glenro با دو گروه دیگر
( dentarum و ito) بود بطوری که رنگ پذیری glenro کمتر از دو گروه دیگر می باشد.
نتیجه گیری:
با توجه به مقادیر بدست آمده b ، l و a قبل و بعد از قرار گیری الاستیک ها در دهان در سه گروه ito، dentarum و glenro به ترتیب l درجاتی از کاهش را نشان می دهد. و همچنین b به طور محسوسی در هر سه گروه افزایش یافته است و چون + است در نتیجه میزان زردی آن بیشتر افزایش یافته است ولی a با وجود منفی بودن در هر سه گروه، در ito و glenro افزایش یافته است، ولی در dentarum کاهش پیدا کرده است.
در مجموع میزان تغییر رنگ glenro از دو گروه دیگر کمتر است.
مقدمه
در ارتودنسی ثابت جهت نیل به درمان از رابطه آرچ وایر-لیگاچور-براکت استفاده
می شود که لیگاچور نقش اتصال دهنده بین آرچ وایربه براکت را بازی می نماید. در ابتدا از سیم ها بویژه استنلس استیل جهت اتصال آرچ وایر به براکت استفاده می گردید ولی بعداً از الاستومرها یا اورینگ ها جهت اتصال آرچ وایر به براکت بهره گرفته شد. روش دیگری برای اتصال آرچ وایر به براکت نیز وجود دارد که به جای استفاده از لیگاچور بطور مستقل براکت نقش آن را بازی می کند و تغییری که در ساختار براکت انجام گرفته است آن را برای پذیرش آرچ وایر آماده نموده است.
روشهای بستن آرچ وایر به 3 دسته تقسیم می شوند:
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده........................................................................................................................................ 1
فصل اول: مقدمه و کلیات
مقدمه......................................................................................................................................... 3
کلیات......................................................................................................................................... 5
استومرها........................................................................................................................... 7
مشخصات برجسته الاستومرها................................................................................ 8
تأثیر روش بستن آرچ وایر......................................................................................... 10
ارتودنتیک self ligation ............................................................................................ 14
براکتهای self ligation ............................................................................................... 15
تاریخچه اتچمنت های ارتودنتیک self ligating ............................................... 16
مزایای براکت های self ligating ............................................................................ 18
فصل دوم : رنگها
سیستم های رنگ / سیستم Munsell ......................................................................... 20
سیستم CIE-Lab.............................................................................................................. 21
انتخاب رنگ و خصوصیات آن......................................................................................... 24
بررسی رنگ دندان................................................................................................................ 27
اندازه گیری رنگ دندان....................................................................................................... 28
فصل سوم: مواد و روشها
مواد و روشها......................................................................................................................... 33
متغیرها..................................................................................................................................... 35
آنالیز آماری............................................................................................................................ 36
فصل چهارم: یافته ها
یافته ها..................................................................................................................................... 37
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث............................................................................................................................................ 46
نتیجه گیری............................................................................................................................. 50
منابع ......................................................................................................................................... 51
خلاصه انگلیسی.................................................................................................................... 55
ضمیمه...................................................................................................................................... 57
فهرست تصاویر
عنوان صفحه
تصویر 1-2: کره رنگ مانسل........................................................................................... 23
تصویر 2-2: فضای رنگی CIE-LAB ........................................................................ 23
تصویر 3-2: نمودارهای سیستم CIE-LAB........................................................... 24
تصویر 1-3: دستگاهر کالریمتر...................................................................................... 34
تصویر 2-3: فیبر نوری که در قسمت سر دستگاه کالریمتر نصب گردید....... 35
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-4: مقایسه شاخص های رنگ قبل از گذاشتن الاستیک در داخل دهان در گروههای تحت مطالعه................................................................................................................ 37
جدول 2-4: مقایسه شاخصهای رنگ بعد از گذاشتن الاستیک در داخل دهان در گروهای تحت مطالعه.................................................................................................................. 39
جدول 3-4: مقایسه شاخصهای رنگ اختلاف بعد و قبل از گذاشتن الاستیک در داخل دهان در گروههای تحت مطالعه............................................................................................... 40
جدول 4-4: مقایسه قبل و بعد شاخص های a، l و b در گروههای ito ............ 41
جدول 5-4: مقایسه قبل و بعد شاخص های a، l و b در گروههای
dentarum .................................................................................................................................. 42
جدول 6-4: مقایسه قبل و بعد شاخص های a، l و b در گروههای glenro ... 43
جدول 7-4: تغییرات سه شاخص a، l و b با توجه به فرمول DE در
سه گروه........................................................................................................................................... 45
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 1-4: نمودار ستونی میانگین شاخص a قبل و بعد از قرارگیری الاستیک ها در دهان در سه گروه تحت مطالعه............................................................................................... 43
نمودار 2-4: نمودار ستونی میانگین شاخص l قبل و بعد از قرارگیری الاستیک ها در دهان در سه گروه تحت مطالعه............................................................................................... 44
نمودار 3-4: نمودار ستونی میانگین شاخص b قبل و بعد از قرارگیری الاستیک ها در دهان در سه گروه تحت مطالعه............................................................................................... 44
نمودار 4-4: نمودار ستونی میانگین تغییرات سه شاخص a، l و b با توجه به DE در سه گروه تحت مطالعه.......................................................................................................... 45
16 ص
آناتومی دندان (Tooth anatomy)
یک دندان شامل چندین لایه است. خارجی ترین لایه enamel یا مینای دندان نام دارد. مینای دندان سخت ترین و معدنی ترین ماده در بدن است. بعد از این لایه، بافت نازک و نسبتاً سختی به نام سیمانه یا cementum قرار دارد. لایه بعدی dentin است که به سختی استخوان بوده و برخلاف مینای دندان یا dental pulp یک بافت عروقی شامل مویرگ ها، شریان های بزرگ تر خونی، بافت هم بند، فیبرهای عصبی و سلول های شامل odontoblasts، fibroblass ، macrophages، lymphocytes است. Pulp وظیفه غذارسانی به دندان در طول رشد آن را داشته و پس از اینکه دندان به میزان رشد یافته خود رسید وظیفه آگاهی دادن به فرد از طریق انتقال درد در زمان ایجاد عفونت یا آسیب دیدگی دندان را به عهده دارد.
-حفره های دندان (Dental cavity)
حفره های دندانی عفونت هایی هستند که توسط ترکیبات کربوهیدراتی حاوی مواد غذایی و باکتری هایی هستند که در دهان، زندگی می کنند . باکتری ها به صورت فیلم های پیوسته بر سطح دندان و اطراف دهان ما شکل می گیرند. که به این فیلم ها plaque گفته می شود. با وجود انواع مختلفی از باکتری ها تنها مقدار کمی از آنها مسئول ایجاد حفره هستند که نام تعدادی از این باکتری ها عبارت است از:
این باکتری ها کربوهیدارت ها را پیدا کرده و آنها را می خورند و ایجاد اسید می کنند. این اسید سبب افت PH سطح دندان می شود به طوریکه قبل از خوردن غذا PH دهان تقریباً 0/7 تا 2/6 بوده که تنها مقدار کمی اسیدی تر از PH آب است. با خوردن غذاهای شیرین و کربوهیدارتی PH تا حد 2/5 تا 5/5 افت می کند. اسید ایجاد شده مینای سخت دندان را که پوشش خارجی دندان است د رخود حل می کند. با خوردن چنین غذاهایی دندان به مدت 20 دقیقه در معرض این محیط اسیدی قرار میگرد. با از بین رفتن مینا، حفره تا عمق بیشتر دندان عصب و قسمت خون رسانی نفوذ می کند.
-پر کننده ها (Fillers)
تاریخچه حفره های دندانی به قرن ها پیش بر می گردد اما در سال 1875 فردی به نام دکتر G.V. Black اول بار یک روش سازمان یافته برای درمان را ارائه داد که روش های سیستماتیک وی هنوز مورد استفاده قرار می گیرند. روش های درمانی وی شامل خالی کردن قسمت فاسد شده دندان و جایگزینی آن با amalgam بود.
حفره های سطحی دندان که هنوز به قسمت dentin نرسیده اند نباید تحت درمان پرشدگی قرار گیرند زیرا این حفره ها قابلیت احیا و معدنی شدن دوباره توسط فلوراید را دارند.
پرکردن دندان شامل دو اصل اولیه است:
1-خالی کردن قسمت فاسد دندان
2-بازسازی ساختار از بین رفته دندان توسط ماده پرکننده
60 صفحه
دهان نخستین قسمت لوله ی گوارش است. ین قسمت از لبها شروع و به حلق منتهی میشود.
در داخل این حفره دندان ها ، زبان و مجرای خروجی ترشحات غدد کوچک و بزرگ وابسته به حفره های دهان قرار دارند .
دندان ها عضوی سخت و سفید رنگ هستند که در فکّ بالا و پایین حفره های دهان جای گرفته اند .
ارائه ی مشکلات دندانی و نیز راههای پیشگیری و درمان آن از ویژگیهای بارز این اثر است .
رشد و گسترش علوم دندان پزشکی در رشته های تخصصی مختلف با سرعتی شگرف آن چنان پیش می رود که دندان پزشکان و دانشجویان این رشته جهت کسب آگاهی های علمی ملزم به استفاده از تحقیقات و مقالات جدید بوده تا بتوانند گره گشای مشکلات درمانی و بهداشتی در سطحی مطلوب و شایسته باشند.
مقدمه...................................................................................................................
د
عنوان صفحه
فصل اول (بهداشت دهان و دندان)
پوسیدگی دندان و عوامل مؤثر بر آن..........................................................................
1
راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان........................................................................
2
جرم دندان چیست؟...............................................................................................
2
بهداشت لب.........................................................................................................
3
بهداشت لثه..........................................................................................................
4
بهداشت زبان.......................................................................................................
4
خشکی دهان........................................................................................................
5
بوی بد دهان و علت های آن..................................................................................
5
علل دهانی و دندانی..............................................................................................
6
علل عمومی.........................................................................................................
6
فصل دوم (مسواک وخمیردندان)
روش صحیح مسواک زدن ......................................................................................
7
روش های نگهداری از مسواک ...............................................................................
8
مشخصات و عمل خمیر دندان.................................................................................
9
خمیردندان های درمانی...........................................................................................
11
خصوصیات یک خمیردندان خوب............................................................................
11
دهان شویه ها........................................................................................................
12
فصل سوم (نقش مادران و مدارس)
نقش مراقبین بهداشت مدارس در حفظ سلامتی دندان های دانش آموزان........................
13
نکات بسیا مهم بهداشتی برا ی حفظ سلامت دهان و دندان...........................................
14
فصل چهارم (حوادث دندان)
هیپروسمنتوز .......................................................................................................
17
دندانها با دودسیگارازبین می روند ...........................................................................
17
حوادث دندانی و نحوه ی حفاظت از دندان آسیب دیده ..............................................
18
فصل پنجم (بهداشت نزد دندانپزشکان)
واکسیناسیون علیه هپاتیتB برای کارکنان دندان پزشکی..............................................
21
استفاده از روپوش.................................................................................................
21
استفاده ازدستکش.................................................................................................
22
ضد عفونی..........................................................................................................
22
تمیز کردن وسایل.................................................................................................
23
استریلیزاسیون یا ضد عفونی شدید ........................................................................
24
ضد عفونی کردن محیط کار و تجهیزات دندان پزشکی ..............................................
26
دفع مواد زاید دندان پزشکی..................................................................................
27
فصل ششم (اختلالات دندان)
مراقبت از دندانها و لثه ها.......................................................................................
28
آبسه دندان...........................................................................................................
28
تغییر رنگ دندانها.................................................................................................
32
فصل هفتم (حوادث دندان)
بیماریهای لثه.......................................................................................................
35
التهاب لثه ها........................................................................................................
35
پریودنیت Periodontitis: ..................................................................................
38
پس روی لثه ها....................................................................................................
40
علل پسروس لثه ها...............................................................................................
41
هیپرپلازی لثه Gingival hyperplasia..............................................................
43
خشکی حفره دندان Dry socket.........................................................................
44
فصل هشتم (سیستم ایمنی دهان)
سیستم ایمنی دهان................................................................................................
46
غشاء مخاطی دهان................................................................................................
47
بزاق Saliva .....................................................................................................
48
فصل نهم (دیابت و فسار خون)
ملاحظات دندان پزشکی در بیماران مبتلا به دیابت.....................................................
49
ملاحظات دندانپزشکی در بیماران مبتلا به فشار خون.................................................
54
بیماران مبتلا به فشارخون در محیط دندانپزشکی........................................................
59
ضمیمه1
ضمیمه2