تحقیق موزه ی تاریخ دشتستان( بنای الحاقی به دژ- کاروانسرای برازجان )

اختصاصی از یارا فایل تحقیق موزه ی تاریخ دشتستان( بنای الحاقی به دژ- کاروانسرای برازجان ) دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:255

 فهرست مطالب:
فصل اول جغرافیای طبیعی دشتستان
حدود دشتستان
ناهمواری های دشتستان
رودها و چشمه های دشتستان
آب و هوای دشتستان
 
فصل دوم جغرافیای تاریخی دشتستان
وجه تسمیه و حدود جغرافیایی دشتستان بزرگ
شهرهای قدیمی دشتستان بزرگ
توز
جَنّابه
صَفّاره
شبه جزیره بوشهر و ریشهر باستانی
بندر سینیز
بندر نجیرم
 
فصل سوم تاریخ سیاسی دشتستان
دشتستان از نظر تقسیمات کشوری
شهرستان بوشهر
بندر بوشهر
جزیره خارک
شهرستان دشتستان
برازجان
بخش های تابع شهرستان دشتستان
شهرستان گناوه
بخش های تابع شهرستان گناوه
شهرستان دیلم ( لیراوی )
شهرستان تنگستان
 
فصل چهارم دشتستان و مبارزات ضد استعماری
آغاز جنگ جهانی اول و نقض بی طرفی ایران
اشغال بندر بوشهر توسط قوای نظامی انگلیس
اتحاد مجاهدین علیه انگلیسی های اشغالگر
واسموس و ورود او به دشتستان
نقض قرار داد صلح و شروع مجدد جنگ
عاقبت کار مجاهدین
سرانجام واسموس

فصل اول
جغرافیای طبیعی دشتستان
حدود دشتستان
دشتستان همچنان که از نامش بر می آید سرزمین نسبتا هموار و وسیعی است که در جنوب ایران و جنوب غربی استان فارس واقع شده و خود شامل مناطق چندی است. این سرزمین میان کهگیلویه درشمال و دشتی در جنوب قرار گرفته و محدود است از طرف شمال به استان خوزستان و قسمتی از کهگیلویه و بویر احمد از مشرق به استان فارس از جنوب به شهرستان دشتی از توابع استان بوشهر و از مغرب به سواحل خلیج فارس.
ناهمواری های دشتستان
        سرزمین دشتستان از لحاظ طبیعی به دو منطقه مشخص و متمایز تقسیم گردیده است یکی منطقه کوهستانی شمال شرقی و مشرق دیگری منطقه هموار و جلگه ای غرب.
الف:ناحیه کوهستانی
        کوه هایی که از دره رود دالکی و شاپور در شمال دشتستان شروع شده خود دنباله کوه گیلویه و کوه های ممسنی است که پس از گذشتن از مشرق برازجان به ارتفاعات دشتی در جنوب متصل شده و پس از آن که در شمال دهستان درگاه به وسیله رودخانه "مند" قطع گردید دنباله آن در ساحل جنوبی این رودخانه در ناحیه دشتی ادامه پیدا کرده و پس از گذشتن از شمال علامرودشت به ارتفاعات" لیتو" در شمال خنج شهرستان لار متصل می گردد. دامنه های شرقی این کوه ها در مناطق بوشکان و کلمه به ارتفاعات فراشنبد متصل است. این ارتفاعات دنباله رشته کوه عظیم و معروف" زاگرس" است که در این ناحیه کناره های پست خلیج فارس را از نواحی داخلی جدا کرده و از جانب غرب عمود بر جلگه وسیع ساحلی است در حالی که از سمت شمال شرقی و مشرق به ارتفاعات گچ ترش واقع در ماهور میلاتون در شهرستان ممسنی و کوه های کازرون و از جانب جنوب و جنوب شرقی به ارتفاعات دشتی و فراشبند متصل می گردد.
    کوه های دشتستان با یکدیگر و با سواحل خلیج فارس موازی و جهت آن شمال غربی جنوب شرقی است و از نظر معرفت الارضی متعلق به دوران سوم زمین شناسی می باشد. جنس این کوه ها در بیشتر موارد از نوع گچ آهک و نمک است و هر چه از شمال به جنوب پیش رفته و به سواحل دریا نزدیک شویم از ارتفاع آنها کاسته می شود. بلندترین و معروف ترین قلل این رشته کوه عبارتند از:
1-قله باغ تاج گیسکان در مشرق برازجان به ارتفاع 2600 متر
2-قله خورموج در شمال خورموج به ارتفاع 1800 متر
3-قله کوه سیاه در صحرای دشت پلنگ به ارتفاع 1500 متر
4-قله بزپر در مشرق برازجان به ارتفاع 1435 متر
5-قله دختر در شمال اهرم تنگستان به ارتفاع 1232 متر
      کوه های این منطقه عموما به واسطه کمی ارتفاع و قرار گرفتن در معرض بادهای گرم و سوزانی که از صحرای عربستان به آن می وزد در بیشتر ایام سال خشک ولی در فصل زمستان واوایل بهار سرسبز و دامنه های آن پوشیده از مراتع و چمنزارهای طبیعی است. به طوری که در فصل بارندگی محل بسیار مناسبی جهت چرای گله های دامداران محلی و ایلات و عشایری است که هر ساله برای قشلاق به این مناطق وارد می شوند. همین که موقع بارندگی پایان یافت علف های این مناطق به سرعت خشک شده و جز استبرق علف دیگری دیده نمی شود.
    این منطقه کوهستانی از درخت نیز عاری نبوده به طوری که درختان جنگلی بیشتر از نوع بادام وحشی بن و بلوط تشکیل شده و درختان دیگری مانند کنار( سدر) در اغلب نقاط آن به چشم می خورد. همچنین در این ناحیه انواع گیاهان دارویی و صنعتی و اقسام گل ها می روید.
    وجود دره های نستبا وسیع در این ناحیه کوهستانی سبب گردیده که از گذشته های دور مردمانی در آنها به ایجاد آبادی اقدام نمایند. ساکنین این منطقه بیشتر به کار دامپروری و کشاورزی اشتغال دارند . مهم ترین روشتاهایی که در یان ناحیه کوهستانی قرار گرفته و در حال حاضر تابع شهرستان دشتستان می باشند عبارتند از:
    آبپای ارغون، آقا میراحمد، انارستان، بوشکان، تنگ ارم، تنگ زرد، تنگ فاریاب ، جمیله، خون، درنگ، ده رود علیا، ده رود سفلی، شلدان ، طلحه، فاریاب، کلمه.
ب: ناحیه هموار
    این ناحیه شامل جلگه نسبتا پهناوری است که درغرب ارتفاعات " گیسکان " و در حد فاصل این رشته کوه و ساحل خلیج علدس گسترده شده دو رودخانه دالکی و شاپور که هر دو از کوه های فارس سرچشمه می گیرند از آن می گذرد . این ناحیه که از بندر " دیلم " در شمال تا حوالی "خور موج " در جنوب به موازات سواحل خلیج فارس گسترده شده درواقع بخش اصلی دشتستان را تشکیل می دهد واز لحاظ نوع و کیفیت خاک همه جای آن یکسان نیست .
سطح جلگه دشتستان دارای شیب ملایمی است و حداکثر ارتفاع آن از دویست متر تجاوز نمی کند حداکثر عرض این جلگه نیز هفتاد کیلومتر در حد فاصل بندر بوشهر و برازجان است . زمین هایی که در مجاورت کوه قرار گرفته و تاحدود دو الی سه کیلومتری به داخل جلگه امتداد دارد بیشتر به صورت سنگلاخی و در نتیجه غیر قابل کشاورزی می باشد و تنها در فصل زمستان اهالی به کشت غلات ( گندم و جو ) آن هم به صورت دیم در آن اقدام می نمایند . خاک این منطقه از دانه های درشتی تشکیل گردیده و در نتیجه آب هایی که به صورت باران بر سطح آن می بارد به آسانی در آن نفوذ می نماید در حالی که نواحی داخلی تر جلگه خصوصا حوضه رودهای شاپور و دالکی و مناطق غرب برازجان که اراضی آن از آبرفت این دو رودخانه و سیلاب های فصلی بوجود آمده اند از دانه های ریزی تشکیل گردیده و ضخامت لایه های رسوبی به حداکثر می رسد به طوری که در حوضه رودهای شاپور و دالکی لایه ای رسوبی به ضخامت تقریبا 90 تا 120 متر را تشکیل داده و مساعدترین نوع خاک را برای کشاورزی در این جلگه بوجود آورده است. قسمت های جنوبی و غربی جلگه دشتستان یعنی آنجا که به سواحل خلیج فارس منتهی می شود به واسطه ماسه ای بودن زمین و عدم آب کافی بی حاصل و در بیشتر موارد به صورت شوره زار و در بعضی مناطق مانند منطقه ساحلی دهستان" رود حلّه" به صورت بیشه زار است.
رودها و چشمه های دشتستان
1-رود دالکی
    رود دالکی از کوه های واقع بین دریاچه فامور و دشت ارژن در فارس سرچشمه گرفته و پس از عبور از شهرستان کازرون به رود جمیله متصل شده و سپس به جانب جنوب غربی جریان می یابد و وارد دشتستان می شود. رود دالکی به واسطه عبور از کنار روستای دالکی به این نام خوانده شده است. جغرافی نویسان قدیم از این رود به نام" رود اخشین " یاد کرده اند. رود دالکی پس از مشروب نمودن اراضی مزارعی، بی براء، سرقنات و دالکی به جریان خود ادامهه داده و پس از وارد شدن آب چشمه های گوگردی که از کوه های مجاور آن سرچشمه گرفته و به آن سرازیر می شود در محلی به نام" چم در واهی " واقع در 15 کیلومتری شمال برازجان به رودخانه شاپور می پیوندد و از آنجا به بعد به نام " رود حلّه " نامیده می شود. رود دالکی در مناطق کوهستانی پر تلاطم ولی در ناحیه هموار دشتستان نسبتا آرام است. آب آن به علت گذشتن از راضی نمکی مایل به شوری است با این حال رود مذکور نقش مهمی در امر کشاورزی دشتستان بخصوص آبیاری نخیلات ایفاء می نماید.
    وسعت حوضه آبریز این رودخانه 190/5 کیلومتر مربع می باشد . میزان آب دهی این رودخانه به وسیله ایستگاه دالکی اندازه کیری می شود . به موجب آمار به دست آمده میانگین 20 ساله آب دهی این رودخانه 416 میلیون متر مکعب و دبی سیلابی آن با تناوب 100 ساله 540/2 متر مکعب در ثانیه است .
    در سال 1286 هـ . ق مرحوم حاج میرزاز ابوالحسن خان مشیر الملک شیرازی که از افراد خّیر و نیکوکار بود پل معتبری از سنگ و ساروج در پنج کیلومتری شمال شرقی دالکی بر روی این رودخانه احداث کرد که در ابتداء محل عبورو مرور قوافل و سپس مورد استفاده اتومبیل ها بود. در این زمان پل مذکور مورد استفاده نمی باشد.
    همچنین بر اساس قراردادی که میان سازمان آب منطقه ای فارس و شرکت ایران سیلو منعقد گردید شرکت نامبرده از بهمن ماه سال 1363 به احداث سدی از نوع سدهای انحرافی در نزدیکی روستای سرقنات اقدام نمود سد مورد نظر که به نام" سد سرقنات " نیز معروف است به سازمان آب منطقه ای فارس تحویل داده شد و بدین ترتیب اراضی وسیعی از دشت دالکی به زیر کشت رفت.
2- رود شاپور
    سرچشمه رود شاپور از کوه های جره و فامور کازرون است. این رود از به هم پیوستن نهرها و چشمه هایی چند به یکدیگر تشکیل می گردد. بدین ترتیب که رودخانه ساسان از چشمه ریحان که یک کیلومتری تنگ چوگان واقع است آب می گیرد و پس از عبور از تنگ چوگان و دره رود شاپور در نزدیکی روستای حسین آباد کازرون با آب چشمه" سر آب شیر" و " سیاه رود" یکی می گردد. رود شاپور پس از مشروب نمودن جلگه کازرون و گذشتن از روستای" بوشیگان " با آب چشمه" سر آب دختران" یکی شده و به طرف قریه " رودک " سرازیر شده و به سوی دشت خشت و کنار تخته جریان می یابد و در آنجا به نام " رود خشت" خوانده می شود. این رود پس از عبور از منطقه خشت از سمت شمال شرقی وارد جلگه دشتستان شده و پس از مشروب نمودن اراضی مزارعی و زیر راه به طرف شهر سعد آباد امتداد می یابد. رود مذکور پس از گذشتن از مقابل شهر سعد آباد در محل " چم در واهی" و در سه کیلومتری شرق روستای " کلل " به رود دالکی متصل شده و رودخانه حلّه را بوجود می آورد. در کتب جغرافیاییی قدیم از این رود با اختلاف تلفظ یاد گردیده همچنین بعضی از جغرافی نویسان اسلامی از این رودخانه به نام " رود توّج" و " رود بنی تمیم" نیز یاد کرده اند.
    آب رودخانه شاپور شیرین و در نتیجه برای کشاورزی مناسب است و بدین لحاظ روستائیانی که در مجاورت این رودخانه سکونت دارند از آب آن برای کشاورزی خصواص آبیاری باغات و نخیلات خود استفاده می نمایند.
    در سال 1317 هـ . ش بانک کشاورزی ایران در صدد بستن سدی در مقابل شهر سعد آباد بر روی این رودخانه برآمد که در سال 1321 هـ. ش موفق به انجام آن گردید. این سد که به نام " سد شبانکار" معروف است از نوع سدهای انحرافی و در 75 کیلومتری شمال غرب بندر بوشهر و 25 کیلومتری شمال برازجان واقع است. سد شبانکاره از ابتدای احداث و بهره برداری نقش بسیار مهمی در امر آبیاری مزارع و نخلستان های دشتستان در مناطق سعد آباد وشبانکاره ایفاء نمود به طوری که می توان گفت سد مورد نظر و تأسیسات مربوط به آن بزرگترین و مهم ترین منبع توزیع آب کشاورزی در سر تاسر دشتستان و استان بوشهر به حساب می آید. آب مورد استفاده سد از رودخانه شاپور در حدود 8 متر مکعب در ثانیه می باشد و وسعت حوضه رود تا ایستگاه شبانکاره 4495 کیلومتر مربع و متوسط حجم سالیانه آن در حدود 4516 میلیون متر مکعب آب در سال است.
3-رودخانه حلّه
    رودخانه حلّه از تلاقی دو رود دالکی و شاپور در محل چم در واهی واقع در حد فاصل روستاهای دورودگاه و کلل تشکیل گردیده است. این رود به واسطه عبور از دهستان" رود حلّه " بدین نام معروف است. رودخانه حله در گذشته به نام " رودخانه سفید " نیز خوانده شده است.
    رودخانه حلّه پس از عبور از مقابل روستای کلل که در چهارده کیلومتری شمال برازجان واقع است به سمت مغرب جریان یافته و پس از گذشتن از دهستان رود حلّه در جنوب" رمله" وارد خلیج فارس می گردد. آب رودخانه حلّه به واسطه عبور ازاراضی نمکی نسبتا شور است با این وجود ساکنین روستاهای مجاور از آب آن برای آبیاری نخیلات خود استفاده می نمایند از جمله آن که در قریه کلل چند دستگاه پمپاژ قوی با همکاری سازمان آب منطقه ای و اداره کشاورزی نصب و از آب رودخانه برای آبیاری نخلستان های کلل و زیارت استفاده می شود. آب این رودخانه در فصل زمستان و بارندگی شدید به نحو چشمگیری بالا می آید به طوری که در چنین مواقعی روستاهای مجاور خود مانند کلل، بنار ، دشتی و چم تنگ را مورد تهدید قرار می دهد. طغیان های فصلی گاه گاهی نیز سبب تغییر مسیر این رودخانه در مناطق دشتی و دهستان رود حله گردیده است.
4- رودخانه اهرم
    این رود از ارتفاعات اطراف کلمه و فاریاب در منطقه پشتکوه دشتستان سرچشمه گرفته وپس از عبور از تنگه ای باریک و پر پیچ و خم به نام " تنگ بوش " ( تنگ و حوش ) وارد جلگه اهرم شده و اراضی آن را مشروب می نماید. این رود پس از گذشتن از شهر اهرم مرکز تنگستان به جریان خود ادامه داده و در جنوب" شیف" وارد خلیج فارس می گردد. آب رودخانه اهرم به علت گذشتن از اراضی نمکی شور و غیر قابل شرب است. و تنها برای آبیاری نخلستان های اهرم مورد استفاده می باشد.
5-رود شور
    رود شور از ارتفاعات گچ ترش در ماهور میلاتی و شمال دشت گور سرچشمه گرفته و پس از پیوستن آب چشمه های دیگر به آن در حد فاصل دهستان های حیات دود و شبانکاره گذشته و بالاخره در شمال روستای" رستمی " به خلیج فارس سرازیر می شود. این رود در بیشتر فصول سال جریانش دائمی می باشد و به واسطه عبور از اراضی نمکی آبش شور و به هیچ وجه قابل استفاده نیست.
6-چشمه های آب گوگردی دالکی
    در هجده کیلومتری شمال شرق برازجان و در حد فاصل دو روستای دالکی و راهدار تعدادی چشمه های آب گرم گوگردی به فاصله های نزدیک به هم جریان دارند که همگی از کوه های مجاور سرچشمه گرفته و به علت ترکیبات گوگردی دارای بوی متعفنی می باشد و به همین مناسبت در میان مردم محل به " اگندو" ( آب گندو= آب گنده ) معروف است.