14 ص
استاندارد تولید کنسرو رب گوجه فرنگی
درتولید کنسرو رب گوجه فرنگی ، اصول ساخت خوب (GMP) وپیاده سازی مقررات مندرج دراستانداردهای ملی ایران به شماره 1836، ( رعایت اصول بهداشتی درواحدهای تولیدکننده موادغذایی) و5489، (آیین کارتولیدکنسرورب گوجه فرنگی ) ازبرنامه های پیش نیازضروری محسوب می شود.
شرح استقرارسیستمHACCP درتولیدکنسرورب گوجه فرنگیتشکیل تیم
بمنظور استقرار سیستم HACCP می بایست تیمی متشکل از افراد خبره با تخصصهای مختلف (مانندکارشناس صنایع غذایی،کارشناس میکروبیولوژی، مهندس صنایع ،کارشناس آماروتخصصهای مرتبط با هربخش ازفرآیندکه موردبررسی قرارمی گیرد) تشکیل شوند وبا رهبری فردی واجدشرایط مراحل مطالعاتی اجرایی واستقرارسیستم راانجام دهند.
اطلاعات محصول
اطلاعات محصول موردنظربایدمطابق جدول زیر باشد.
این محصول بطورمعمول بعنوان چاشنی توسط عموم مردم استفاده می شود.
رسم نمودار جریان کارمواد ، نقشه موقعیت واستقرار تجهیزات
از آنجائیکه مراحل تولید درهرکارخانه شرایط و ویژگیهای خاص خودرا داردضمن درنظرگرفتن اصول کلی ومعمول درتولیداین محصول نمودار جریان کارباتوجه به استانداردملی ایران 5489: سال 1379 " آیین کارتولیدکنسرورب گوجه فرنگی " رسم گردیده است .درنقشه های استقرار، مواردی مانند تجهیزات ،دستگاهها ،فضاهای نگهداری مواد ومحصولات میانی،سرویسهای بهداشتی ،انبارهاوحتی مناطق تله گذاری ،آفات انباری بایدبدرستی مشخص گردند.
شایان ذکر است که تعیین فضاها ،استقرار تجهیزات ودیگرعوامل تولیدباید به گونه ای باشند که ازبروزهرگونه آلودگی متقاطع اجتناب گردد .همچنین مناطقی که ازسطوح بهداشتی متفاوتی برخوردارهستند باید کاملا"مجزا گردند.
نمودارجریان کارونقشه درموقعیت واستقرارتجهیزات بایددرمحل ودرتمام شیفت های کاری باآنچه درعمل انجام می شودمطابقت داده شده وموردارزیابی قرارگیرند.
فهرست کردن تمام خطرات بالقؤه مربوط به هرمرحله ،تجزیه وتحلیل خطرات ، تعیین اقدامات لازم برای کنترل خطرات شناسایی نشده (اصل1)
تیم HACCP درکارخانه تولید کنسرو رب گوجه فرنگی بر اساس استاندارد ملی ایران به شماره 4557 :سال1377 بند4-1-6این استاندارد،باید تمام خطراتی را که منطقا"احتمال بروزآنها درهرمرحله ازعملیات ازابتداتاانتهای جریان کارمی باشد، فهرست نماید.
عنوان صفحه
استاندارد تولید کنسرو رب گوجه فرنگی.. 3
شرح استقرارسیستمHACCP درتولیدکنسرورب گوجه فرنگی.. 3
رسم نمودار جریان کارمواد ، نقشه موقعیت واستقرار تجهیزات... 5
فهرست کردن تمام خطرات بالقؤه مربوط به هرمرحله ،تجزیه وتحلیل خطرات ، تعیین.. 5
تعیین نقاط کنترل بحرانی(اصل2) ،تعیین حدودبحرانی(اصل3)،برقراری یک سیستم. 5
جمع آوری وذخیره سازی عصاره گوجه فرنگی.. 7
فرآیندحرارتی رب گوجه فرنگی.. 8
دریافت ، انبارش ، حمل ، توزین ، آماده سازی وافزودن نمک به محصول. 8
تحویل ، انبارداری وحمل قوطی به خط تولید. 9
درج تاریخ تولیدوسپری شدن قابلیت مصرف... 10
کنترل بدنه داخلی تجهیزات تولید. 11
26 اسلاید
مقدمه
رب گوجه فرنگ عصاره تغلیظ شده گوجه فرنگی می باشد که به عنوان چاشنی و بهبود دهنده عطر و رنگ و طعم در غذا مصرف زیادی دارد. رنگ قرمز تند، طعم وبوی مطبوع از خواص ظاهری آن می باشد بریکس آن حدود 28% ودارای ph اسیدی در حدود3/4 می باشد.3%-2% نمک به آن افزوده می شود وبه دو صورت فله ای و بسته بندی در بازار موجود می باشد.
نوع بسته بندی آن معمولاًدر دو نوع یک کیلویی ونیم کیلویی است. رب گوجه فرنگی باید هموژن عاری از آلوده به کپک، بدون ذرات ناخواسته، بدون نگهدارنده شیمیایی و دارای رنگ وطعم مطبوع می باشد .
رب گوجه فرنگی
مواد اولیه
گوجه فرنگی مناسب برای تولید رب باید درشت، دارای پوست نازک توپر، بافت نرم، محتوی مواد جامد (بریکس ) بالا، رنگ قرمز تند در پوسته و گوشت، طعم و بوی مطبوع، سالم، عاری از آلودگی به کپک و آفات, بدون حفره های آبکی در داخل، بدون هسته زیاد و درشت، محتوی منو ساکارید و دی ساکارید بالا، اسیدیته پایین، مقاوم در برابر رشد کپکها باشد و هنگام برداشت باید رسیده باشد اما نه زیاد از حد. برای حمل و نقل گوجه فرنگی ظروف کوچک مناسب تر است تا از له شدن و ترک برداشتن گوجه ها جلوگیری شود.
مراحل خط تولید کنسرو رب گوجه فرنگی
1- شستشو
عمل شستشو برای جدا کردن و حذف ذرات گل و خاک انجام می گیرد، برای این منظور محصول را به مدت 6-4 دقیقه در آّب خیسانده و در حین این عمل هوای فشرده وارد ظرف می کنند با گوجه ها به همدیگر مالیده شده و به صورت معلق به نحو مؤثری تمیز می شوند.
پس از این مرحله محصول به وسیله پرده های چرخان در مسیر انتقال به مرحله بعد با آب تمیز که با فشارزیاداسپری شده شسته می شوند تا آلودگی حوضچه شستشو به میزان بیشتری حذف می گردد.
2- بازرسی روی نوار (سورتینگ)
در این مرحله گوجه ها به وسیله بالابر روی نوار نقاله ویژه بازپرسی منتقل شده و توسط نیروی
انسانی مورد بازرسی قرار می گیرند تا گوجه های آسیب دیده کلی، کپک زده، آفت زده، نارس، بقایای گیاه و دمچه و ناخالصیهای دیگر حذف شوند.
نکته: گوجه های نارس برای مدت کوتاهی نگهداری می شوند تا رسیده و مورد مصرف قرار گیرند.
3- خرد کردن و له کردن (پالپ)
در این مرحله گوجه های سالم و سورت شده به صورت اتوماتیک به دستگاهی به نام Pulper منتقل می شود. این دستگاه دارای دو فک دندانه دار می باشد که یکی از آنها ثابت و دیگری متحرک است، گوجه ها با عبور از بین این فک تحت فشار قرار گرفته، برش خورده، له می شوند و به صورت پالپ گوجه در می آیند.
فرمت فایل : WORD ( قابل ویرایش ) تعداد صفحات:65
پیشگفتار
بی شک صنعت لبنیات درکشور ما سابقه طولانی داشته، اما متأسفانه کمتر در این زمینه کار تحقیقاتی و مطالعاتی انجام شده است و باید اذعان داشت که ریشه های این ضعف در نظام آموزشی تربیت نیروی انسانی متخصص ما نهفته بوده ونیز فاصله غیر معقولی که بین مراکز علمی وصنعتی بوجود آمده است.
تبدیل و فرآوری محصولات غذایی نیز از دیرزمان موردتوجه بشربوده است.قدیمی ترین روش تبدیل تهیه خشکبار، خشک، دوددادن ونمک زدن آن، سردکردن گوشت وماهی وقدیمی ترین روش نگهداری انبار کردن غلات است.
نیکلاآپرت (N.Appert) در آغاز قرن نوزدهم باتولید اولین کنسرو تجارتی برای ارتش ناپلئون،تحولی در صنایع کمپوت وکنسرو بوجود آورد و از آن زمان تاکنون این صنایع پیشرفت زیادی به خود دیده است.
دستگاههای قوطی سازی وقوطی پر کنی، اتوکلاوهای تحت فشار، بخارداغ، دستگاههای دقیق کنترل عملیات وغیره، تهیه محصولات با ارزش غذایی خوب وباحداقل احتمال آلودگی را میسرکرده وتکنولوژی سرمایش وانبارهای کنترل اتمسفرنیز امکان نگهداری سبزی ومیوه تازه رابرای مدت زیادی ممکن ساخته است.
باتوجه به کیفیت بالای گوجه فرنگی تولید شده و همچنین گیلاس در ایران،امکان تولید رب گوجه فرنگی وکمپوت گیلاس باکیفیت بالا وجودداردو باتوجه به امکانات فراهم شده جهت صادرات آنها به مقدار زیاد درسالهای اخیرلزوم توجه به تولید یک محصول بهداشتی باکیفیت شدیداً احساس می شودتا شاهد عودت محصول تولیدشده ازشرکتهای خریدارخارجی به دلیل کیفیت پائین ویاعدم انطباق محصول با شرایط اعلام شده ازطرف آنها نباشیم.
توجه به کیفیت مواد غذایی درکشورهای خارجی به عنوان یک اصل مهم مطرح می شود. امروزحتی کیفیت بسته بندی ازجایگاه خاص برخوردار است.
آنچه در این پایان نامه آمده، کوششی است ناتمام برای گردآوری مطالب پراکنده ای که دراین زمینه موجود بوده وبه اضافه مختصری تجارب شخصی که امید آن می رود باتوجه به ضعف بضاعت علمی وتجربی حقیر،این مجموعه حاضر که در سطحی بسیار مقدماتی و اولیه تهیه گردیده است مفید واقع شود. به امید روزی که زمینه های همکاری هر چه بیشتر عالمین وعاملین فراهم گردد تا باعث شکوفایی صنعت،خصوصاً صنایع غذایی شده تا مرهمی بر پیکره بیمار اقتصاد کشور عزیزمان باشد.
محصولات لبنی شیرپاستوریزه پگاه
مقدمه:
انسان از دیر باز ارزش غذایی شیر و نقش آن را در تغذیه شناخته ودر این زمینه تاکنون مقالات وکتاب های زیادی نیز نوشته است. اما می دانیم که شیر با داشتن ویژگی ها وصفات ممتاز غذایی،به سرعت در معرض آلودگی های گو ناگون قرار دارد واگر بهداشت آن در مراحل مختلف شیر دوشی،جمع آوری، حمل ونقل،تبدیل وفرآوری در کارخانه، توزیع ومصرف رعایت نشود، می تواند بیماریها وعوارض مختلفی را از حیوان به انسان ویا از انسان به انسان منتقل کند.
از سال 1930که استفاده از دستگاه های پاستوریزاسیون در فرآوری شیر، متداول وعرضه فرآورده های غیر پاستوریزه در کشورهای صنعتی ممنوع شد، شیوع اینگونه بیماریها به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش یافته وبا استناد به گزارشهای بی شمار،تا کنون شیوع هیچ گونه بیماری ناشی از مصرف شیر و فرآورده های آن که بطور صحیح پاستوریزه شده باشد،دیده نشده است.
متاًسفانه در کشورهای در حال توسعه هنوز چنین وضع مطلوبی پدید نیامده وبه همین دلیل احتمال بروز بیماریهای بسیاری با مصرف شیر و فرآورده های غیر پاستوریزه آن وجود دارد.این در حالی است که به دلیل فقدان یا عدم کفایت شیوه های پژوهشی و گزارشی موجود،وسعت ودامنه حقیقی موضوع هنوز در مرحله حدس و تخمین باقی مانده است.
در حال حاضر فقط حدود یک سوم شیر تولید شده در کشور به کارخانه های فرآوری شیر تحویل می شود که مشمول استاندارد اجباری است وعلاوه بر کنترل های لازم برروی فرآورده های تولید شده،مراکز ذی صلاح کشور از جمله اداره کل نظارت بر مواد غذایی و مؤسسه استاندارد وتحقیقات صنعتی نیز برآن نظارت دارند.اما دو سوم باقی مانده شیر تولیدی در کشور به دلیل تعدد کارگاه های کوچک و ناشناخته در کشور قابل کنترل نیست. با توجه به اینکه عرضه فرآورده های شیری غیر پاستوریزه هنوزدر کشور ممنوع نشده، در صورت عدم استفاده مردم از شیر خام و فرآورده های غیر پاستوریزه، شیرخام بیشتری جذب کارخانه ها شده وبه تبع آن بهداشت وتندرستی جامعه حفظ خواهد شد.
« مدت زمان کارآموزی وحضور در شرکت شیر پاستوریزه پگاه خراسان واحد 1 از تاریخ 6/4/86 تا تاریخ 14/4/86 بمدت 60 ساعت می باشد.»
تاریخچه کارخانه :
شرکت شیر پاستوریزه پگاه خراسان (سهامی عام) متشکل از دو کارخانه می باشد :
کارخانه شماره1:
این کارخانه که در کیلو متر 13 جاده قوچان واقع شده است، درسال 1355 از سوی شرکت تهیه وتوزیع شیر ایران تأسیس و درسال 1356 به بهره برداری رسید.این کارخانه، اولین کارخانه ای است که بر ایجاد مراکز جمع آوری شیرخام اهتمام ورزید ودر این زمینه الگوی سایر کارخانه ها قرار گرفت.
مدیریت کارآمد وتلاش دلسوزانه مدیران وکارکنان موجب توسعه این کارخانه، افزایش تولید و تنوع محصولات شده است. محصولات تولیدی این کارخانه عبارتنداز:
شیر:شیر پاستوریزه یک لیتری، شیر استریل پاکتی یک و 4/1لیتری و 250 سی سی، شیر استریل نایلونی یک لیتری
ماست :انواع ماست در بسته بندی های900 گرمی_ ماست دبه ای3 کیلویی_ ماست فله
خامه :خامه استریل 200 و250سی سی
کره :در بسته بندیهای25،15و100 گرمی- کره نایلونی یک کیلوگرمی
پنیر :پنیر یواف 450 گرمی- پنیر باف200 گرمی- پنیر لیوانی 500گرمی - پنیر یواف حلب.
شیرهای طعم دار :
1- شیر کاکائو استریل 150 و200سی سی
2- شیر کاکائو لیوانی200سی سی
3- شیرموز استریل200 سی سی وشیر موز لیوانی200 سی سی
4- شیر خشک اسکیم- پودر آب پنیر- پودر پنیر
کارخانه شماره2 :
این کارخانه در سال 1345 با سرمایه گذاری بخش خصوصی وبا هدف ارتقاء سطح بهداشت عمومی وصرفاً انگیزه خدمات عام المنفعه با نام شرکت شیر پاستوریزه مشهد مورد بهره برداری قرار گرفت.در سال 1363 بیش از 55% از سهام این شرکت توسط شرکت صنایع شیر ایران خریداری وظرفیت تولید آن افزایش یافت. این کارخانه در سال1379 بخاطر مسائل زیست محیطی به محل جدید خود واقع در انتهای شهرک صنعتی طوس انتقال وبه بهره برداری رسید.
عمده محصولات تولیدی این کارخانه عبارتند از :
شیر :شیر پاستوریزه یک لیتری و750 گرمی
خامه :خامه لیوانی100 گرمی- خامه شکلاتی
ماست :ماست موسیر150 ،250 و380 گرمی-ماست چکیده نایلونی یک کیلویی- ماست چکیده لیوانی750 گرمی- ماست لیوانی 100و500 گرمی وماست 3کیلویی
پنیر :پنیر یواف100 و200 گرمی
دوغ :دوغ خانواده5/1 لیتری – دوغ یک و4/1 لیتری
کشک :کشک لیوانی 250 گرمی
مدیریت تأمین وبهبود شیر خام :
از آنجایی که مهمترین عامل مؤثر بر کیفیت محصولات نهایی ،کیفیت شیر خام ورودی است.لذا دما وبار میکروبی وسایر مشخصات شیمیایی، میکروب و اورگانولپتیکی شیر خام کنترل وسپس دریافت می گردد.
در فرآیند صنعتی شیر قبل از دریافت، درکارخانه به لحاظ کیفی مورد آزمایش قرار می گیرد ودر صورت اسیدیته بالا، بار میکروبی بیش ازحد مواد افزودنی، آنتی بیوتیک و غیره شیر خام عرضه شده تحویل گرفته نمی شود.
شیر آزمایش شده پس از دریافت وتوزین،با عبور از دستگاههای صافی، عاری از اجسام واجرام خارجی شده وکاملاً تمیزمی شود.سپس با استفاده از دستگاههای تبادل حرارتی بین 5-3 درجه سانتیگراد سرد ودر مخازن شیر خام ذخیره می گردد.
اجرای کلاس آموزشی واعطای تسهیلات برای خرید تجهیزات دامداریها وایجاد مراکز جمع آوری صنعتی جهت تأمین شیر خام با کیفیت از اهداف این شرکت می باشد.
این شرکت با تجهیز آزمایشگاه های مراکز جمع آوری شیر به دستگاه اندازه گیری بار میکروبی،تجهیز و نصب پلیت کولر، تلاش گسترده ای در بالا بردن کیفیت شیر خام دریافتی انجام شده است.
چگونگی و چرائی تولید رب گوجه فرنگی
این هدف بیانگر ساختار فنی و تکنولوژیکی کارخانه خواهد بود که به خواننده در متن کمک خواهد کرد اولا با انواع دستگاههای تولید رب و چگونگی کارکرد دستگاهها فضای لازم جهت استقرار کارخانه نحوه مکان یابی، تأمین پرسنل موردنیاز و غیره کمک کند.
دوماً : یک اطلاعات کلی از فرایند تهیه رب از اولین مرحله دریافت گوجه تا آخرین مرحله رب گوجه فرنگی به صورت تئوری در متن توضیح داده خواهد شد.
ب : فواید استفاده از رب گوجه فرنگی
امروزه نیاز انسان به مواد غذائی سالم بخصوص مواد غذایی که به صورت صنایع بسته بندی شده در بازار عرضه می شود برای مصرف کننده بسیار حائز اهمیت است چرا که نوع محصول – درجه کیفیت و خدمات فروش و چگونگی دستیابی به محصول نهائی از طریق فروشگاههای زنجیره ای و تعاونی های پخش مواد غذایی از جمله موارد است که استفاده از یک نوع محصل را برای مشتری در بحث خرید و فروش کارخانه پیش روی فروشندگان قرار می دهد.
اما بحث فواید استفاده از رب گوجه فرنگی در این مقوله است که چون این محصول در درجه اول باعث ایجاد رنگ و طعم در غذا می باشد یک نوع چاشنی کیفیت پخت غذا محسوب می شود و در درجه دوم با داشتن ویتامین A و C که برای انسان مفید می باشد استفاده از این نوع محصول را در دستور کار غذایی خانواده قرار داده است.
فرضیه ها:
الف : ساختار و استقرار کلی کارخانه در تهیه رب گوجه فرنگی
ب: بررسی و بیان ترکیبات تولیدی رب
ج: تأثیر محصول سالم بر کیفیت رب گوجه فرنگی
د: رب گوجه فرنگی و نحوه تأثیر آن بر طعم غذا
روش های گردآوری اطلاعات:
الف: طی دوره کارآموزی و با استفاده از معلومات کارشناس تغذیه کارخانه
ب : استفاده از نمودارهای صنعتی موجود در کارخانه
5- مراجعه به کتابهای صنایع غذایی موجود در دفتر شرکت
طرح تحقیق:
اهداف تحقیق:
مقدمه:
تاریخچه شرکت تعاونی گلچین مغان
بررسی تحصلات کارکنان:
ماشین آلات و تجهیزات کارخانه با توضیح کارکرد آن:
طرز تهیه مواد اولیه مصرفی کارخانه:
فصل سوم: بررسی فرایند تولید
انتقادات:
منابع و مأخذ:
فرضیه ها:
روش های گردآوری اطلاعات:
واژه های اختصاصی پروژه تحقیقی:
زمان اجرا:
مشکلات اجرا:
تعریف صنایع غذایی:
مبحث مهم کنسروسازی:
2 دیدگاه در این مورد وجود دارد که عبارتند از:
نظریه تجربی نیکلاس آیرت:
مهندس آزمایشگاه:
پاستوریزاسیون:
نوار نقاله یا سورتینگ:
صافی مرحله یک:
بچ (مخزن تغلیظ گوجه):
بسته بندی رب گوجه فرنگی:
استقرار انبار کارخانه:
انبار محصولات بسته بندی شده:
انبار مواد اولیه:
چگونگی نگهداری رب فله ای:
کنترل کیفی:
پرسنل یا نیروی انسانی شاغل در کارخانه:
شستشوی دستگاها:
چکیده مطالب:
مشکلات کارخانه:
ضمائم:
شامل 53 صفحه فایل word
این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 70 صفحه می باشد.
فهرست مطالب
محصولات لبنی
مقدمه: ۳
تاریخچه کارخانه : ۴
شیرهای طعم دار : ۴
مدیریت تأمین وبهبود شیر خام : ۵
کیفیت رمز ماندگاری در بازار رقابت : ۶
بازاریابی و فروش : ۶
فرآیند فرآورده های لبنی : ۸
مواد اولیه شیرMILK ۸
جدول(۱) ترکیبات شیمیایی کلستروم(مالک) بر حسب درصد ۹
میزان تولید شیر در جهان ۹
جدول شماره (۲) میزان تولید شیر در جهان بر حسب میلیون تن ۱۰
جدول (۳) مقدار شیر تولید شده در ایران بر حسب هزار تن ۱۰
شیر وترکیبات آن ۱۱
جدول (۴) ترکیبات شیمیایی شیر با ۵/۳ درصد چربی بر حسب درصد ۱۱
خواص ظاهری شیر : ۱۳
سالم سازی شیرPastiurisation) ( ۱۳
روشهای پاستوریزاسیون شیر ۱۴
۱- روش کند یاL . T . L . T Long Time Low Temperature ) (: ۱۴
۲- روش سریع یا Flash : ۱۴
۳- روش تند یا H . T . S . T ) ( High Temperature Short Time : ۱۴
۴- روش U . H . T : ۱۴
۵- روش Thermisation : ۱۵
جدول (۶)- نیاز روزانه یک انسان به پروتئین حیوانی در مقایسه با پروتئین نیم لیترشیر ۱۵
مقایسه ارزش اقتصاد ی وارزش غذایی یک لیتر شیر با۲۰۰ گرم گوشت گاو در جدول(۷) آمده است : ۱۵
شیر پاستوریزه: ۱۶
حفظ کیفیت شیر پاستوریزه : ۱۶
مراحل تولید شیر پاستوریزه ۱۶
خط تولید شیر پاستوریزه: ۱۷
۱- تحویل شیر خام : ۱۷
۲- پلیت کولر : ۱۷
۳- پاستوریزاسیون : ۱۷
الف) پاستوریزاتور : ۱۷
ب) سپراتور : ۱۸
ج) باکتریفوژ : ۱۸
د) Standomat : ۱۸
۴- هولدینگ یا نگهدارنده : ۱۹
۵- مخزن ذخیره سازی شیر پاستوریزه : ۱۹
۶- بسته بندی : ۱۹
شیر استریلیزه : ۲۰
الف) سیستم مستقیم (Direct) ۲۰
ب) سیستم غیر مستقیم (In Direct) ۲۰
خط تولید شیر استریلیزه : ۲۰
خامه : ۲۲
تعریف خامه: ۲۲
خواص فیزیکی و شیمیایی خامه: ۲۲
خط تولید خامه : ۲۲
۱- خامه ورودی : ۲۲
۲- استریلیزاسیون : ۲۳
بسته بندی خامه بوسیله دستگاه کامبی بلک : ۲۳
مرحله پرکن :(Filling) ۲۵
دربندی : ۲۵
انبار بسته بندی : ۲۵
کره ۲۶
ترکیبات کره: ۲۶
خواص فیزیکی: ۲۶
اهمیت غذایی کره: ۲۶
کره سازی: ۲۷
خط تولید کره(غیر مداوم): ۲۷
کیفیت ماده خام: ۲۷
پاستوریزاسیون: ۲۸
خروج هوا تحت تأثیر خلاء: ۲۸
ترش کردن خامه: ۲۸
کرهزنی: ۲۸
تشکیل کره: ۲۹
شستشوی دانه کره: ۲۹
مالش دادن کره: ۳۰
مالش دادن درخلاء: ۳۰
بسته بندی: ۳۰
پنیر : ۳۰
تعریف : ۳۰
فرآیند پنیرسازی ۳۱
تاریخچه و انواع پنیر : ۳۱
ارزش غذایی پنیر و میزان پنیر تولید شده در جهان : ۳۲
جدول (۹) میزان پنیر تولید شده در جهان درسال ۱۹۹۳ (۱۳۷۲) ۳۲
خط تولید پنیر UF : ۳۳
مراحل کلی خط تولید : ( سالن پروسس وبسته بندی پنیرUF ) ۳۳
مراحل خط تولیدپنیرUF : ۳۴
۱- سکوی دریافت شیر : ۳۴
۲- سالن تولید : ۳۵
الف) تنظیم دما : ۳۵
ب) سالم سازی حرارتی (پاستوریزاسیون) : ۳۵
ج) باکتریفوژ : ۳۶
د) تنظیم درصد چربی: (سپراتور) ۳۶
ه)عملیات UF : ۳۷
فیلتراسیون غشایی : ۳۷
به طورکلی استارترها سه فعالیت عمده دارند که عبارتند از: ۳۸
۱- گلیکولیز: ۳۸
۲- پروتنولیز: ۳۸
۳- لیپولیز: ۳۸
۳- سالن انعقاد : ۳۹
ب) تونل انعقاد :(کوآگولاتور) ۳۹
۴- دستگاه روتومین : ۳۹
۵- بسته بندی : ۴۰
شیر خشک ۴۰
تاریخچه: ۴۱
ترکیبات شیر گاو: ۴۱
انواع شیر خشک : ۴۱
ترکیب شیر خشک : ۴۲
جدول(۱۰) درصد ترکیب شیرهای خشک ۴۲
مراحل کلی خط تولید شیر خشک صنعتی:(بدون چربی) ۴۲
مراحل خط تولید: ۴۳
خصوصیات شیر برای تولید شیر خشک : ۴۳
– تجهیزات سیستم تغلیظ کننده لوله ای: ۴۳
۱- پیش گرمکن: ۴۳
۲- پاستوریزاتور : ۴۴
۳- بدنه های اواپراتور : (لوله ای) ۴۴
۴- سپراتور: ۴۵
۵- پمپ خلاء : ۴۵
۶-کمپرسور بخار: (ترمو کمپرسور) ۴۶
۷-کندانسور: ۴۶
۴- تانک ذخیره شیر غلیظ شده : ۴۶
– تجهیزات درایر پاششی :(Derayer) ۴۷
۵- پری هیتر :(پیش گرمکن) ۴۷
۶- اتومایزر : ۴۷
۷- برج خشک کن افشانه ای پاششی :(درایر) ۴۷
۸- سیکلون بسته بندی : ۴۸
۹- بسته بندی : ۴۸
پودر آب پنیر : ۴۸
جدول(۱۱) ترکیبات تقریبی آب پنیر (درصد) ۴۹
خط تولید پودر آب پنیر : ۵۰
آزمونهای کیفی شیر خام، پاستوریزه وفرآورده های حاصل از آن : ۵۱
– آزمایشات انجام شده بر روی شیر خام دریافتی : ۵۱
۱- تست الکل : ۵۱
۲- اندازه گیری دانسیته شیر: ۵۱
الف) وزن مخصوص یادانسیته شیر: ۵۱
۳- اندازه گیری چربی،پروتئین، لاکتوز و نقطه انجماد: ۵۲
الف) تعیین لاکتوزشیر: ۵۲
ب) اندازه گیری نقطه انجماد: ۵۲
ج) اندازه گیری چربی شیر: ۵۳
-آزمایشات فیزیکو شیمیایی شیر پاستوریزه و فرآورده های آن : ۵۳
آزمایشات شیمیایی شیر ۵۳
۱- تعیین اسیدیته شیر : ۵۳
۲- آزمایش تعیین نقطه انجماد :(برای تعیین درصد آب موجود در شیر) ۵۴
۳- آزمایش مربوط به چربی شیر: ۵۴
۴- آزمایش مربوط به اسیدیته شیر: ۵۵
۵- آزمایش مربوط به تعیینpH شیر : ۵۵
-آزمایشات فیزیکو شیمیایی مربوط به پنیر: ۵۵
۱- وزن خالص: ۵۶
۲- طعم : ۵۶
۳- بافت پنیر : ۵۶
۴- pH: ۵۶
۵- اسیدیته : ۵۶
۶- درصد نمک: ۵۷
۷- اندازه گیری میزان چربی درماده خشک: ۵۷
۸- اندازه گیری درصدچربی آب پنیر: ۵۷
۹- اندازه گیری درصد رطوبت: ۵۸
جدول(۱۲) حد قابل قبول آزمایشات پنیر ۵۸
آزمایشات میکروبی در مورد شیر و فرآورده های آن: ۵۹
۱- کشت کلی فرم: ۵۹
۳- کشت کپک ومخمر : ۶۰
۴-کشت اشرشیاکلی : ۶۰
۵- کشت استافیلوکوک : ۶۰
۶- تست آنزیم فسفاتاز : ۶۱
آزمایشات انجام شده بر روی آب مصرفی کارخانه : ۶۲
– آزمایشات انجام شده بر روی آب خام : ۶۲
الف) سختی کل : ۶۲
ب) سختی کلسیم : ۶۲
ج) منیزیم : ۶۳
د) قلیا ئیت متیل: ۶۳
ه) کلرور: ۶۳
و) pH آب خام : ۶۳
– آزمایشات آب تصفیه ۱و۲ : ۶۴
۱- آزمایشات سختی: ۶۴
۲- آزمایش قلیائیت متیل و کلرور: ۶۴
۳- pH : ۶۴
۴)EC : (هدایت الکتریکی) ۶۴
– آزمایشات آب کندانسه شده: ۶۴
– آزمایشات آب بویلر: ۶۴
۱) pH : ۶۵
۲) قلیائیت فنل : ۶۵
۳-قلیائیت متیل: (قلیائیت کل) ۶۵
۴- کلرور : ۶۵
– آزمایش آب مخصوص برج خنک کن : ۶۶
آزمایش ضریب اشباع : ۶۶
آزمایش ضریب سیری : ۶۶
جدول(۱۳) نتایج آب مصرفی کارخانه ۶۷
تجهیزات :CIP (شستشوی درجا ) ۶۷
تجهیزات CIP : ۶۷
– مراحل شستشوی کامل CIP : ۶۷
– مسیر گرم : ۶۸
– مسیر سرد : ۶۸
– عوامل مؤثر در کیفیت بالای CIPعبارتند از :
مقدمه:
انسان از دیر باز ارزش غذایی شیر و نقش آن را در تغذیه شناخته ودر این زمینه تاکنون مقالات وکتاب های زیادی نیز نوشته است. اما می دانیم که شیر با داشتن ویژگی ها وصفات ممتاز غذایی،به سرعت در معرض آلودگی های گو ناگون قرار دارد واگر بهداشت آن در مراحل مختلف شیر دوشی،جمع آوری، حمل ونقل،تبدیل وفرآوری در کارخانه، توزیع ومصرف رعایت نشود، می تواند بیماریها وعوارض مختلفی را از حیوان به انسان ویا از انسان به انسان منتقل کند.
از سال ۱۹۳۰که استفاده از دستگاه های پاستوریزاسیون در فرآوری شیر، متداول وعرضه فرآورده های غیر پاستوریزه در کشورهای صنعتی ممنوع شد، شیوع اینگونه بیماریها به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش یافته وبا استناد به گزارشهای بی شمار،تا کنون شیوع هیچ گونه بیماری ناشی از مصرف شیر و فرآورده های آن که بطور صحیح پاستوریزه شده باشد،دیده نشده است.
متاًسفانه در کشورهای در حال توسعه هنوز چنین وضع مطلوبی پدید نیامده وبه همین دلیل احتمال بروز بیماریهای بسیاری با مصرف شیر و فرآورده های غیر پاستوریزه آن وجود دارد.این در حالی است که به دلیل فقدان یا عدم کفایت شیوه های پژوهشی و گزارشی موجود،وسعت ودامنه حقیقی موضوع هنوز در مرحله حدس و تخمین باقی مانده است.
در حال حاضر فقط حدود یک سوم شیر تولید شده در کشور به کارخانه های فرآوری شیر تحویل می شود که مشمول استاندارد اجباری است وعلاوه بر کنترل های لازم برروی فرآورده های تولید شده،مراکز ذی صلاح کشور از جمله اداره کل نظارت بر مواد غذایی و مؤسسه استاندارد وتحقیقات صنعتی نیز برآن نظارت دارند.اما دو سوم باقی مانده شیر تولیدی در کشور به دلیل تعدد کارگاه های کوچک و ناشناخته در کشور قابل کنترل نیست. با توجه به اینکه عرضه فرآورده های شیری غیر پاستوریزه هنوزدر کشور ممنوع نشده، در صورت عدم استفاده مردم از شیر خام و فرآورده های غیر پاستوریزه، شیرخام بیشتری جذب کارخانه ها شده وبه تبع آن بهداشت وتندرستی جامعه حفظ خواهد شد.