فرمت فایل : doc(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:50
پروزه کارشناسی رشته معماری
مقدمه:
نام روستای انتخابی سرآسیاب است که در جاده ی مشهد شاندیز واقع شده است. به عنوان علت انتخاب روستا باید گفت به این دلیل که هیچ گونه اطلاعاتی درباره ی روستا های اطراب مشهد نداشتیم با مشورت استاد خود جناب اقای مهندس هراتی این روستای خوش آب و هوا را برگزیدیم.
طی 3 بار رفتن به روستا و گفتگو با مردم اطلاعاتی را جمع آوری کردیم, به بعضی از خانه ها وارد شدیم و ساعاتی را در روستا قدم زدیم تنها برای اینکه با حال و هوای روستا که همه ی ما از آن دوریم آشنا شویم.
موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی:
شهرستان مشهد از جمله شهرستان های شمالی استان خراسان است که در °35 و 43 دقیقه تا °37 و 8 دقیقه شمالی و °59 و 4 دقیقه تا °60 و 36 دقیقه طول شرقی واقع شده است.
این شهرستان در حال حاضر از شمال به جمهوری ترکمنستان، از شرق به شهرستان سرخس و تربت جام و از جنوب به شهرستان های تربت و تربت حیدریه و از غرب نیشابور و چناران و درگز محدود می شود.
این شهرستان دارای 5 بخش به نام های 1) کلات نادری 2) مرکزی 3) رضوی 4) احمدآباد 5) طرقبه و 15 دهستان می باشد. دربخش طرقبه دو دهستان به نام های طرقبه و شاندیز وجود دارد.
بررسی اجمالی موقعیت روستا:
°59 و ′20 طول شرقی و °36 و ′24 عرض شمالی و ارتفاع 1285 سطح دریا. دسترسی از جاده آسفالته مشهد – شاندیز و پس از 15 کیلومتر است.
محدوده عرضی روستا از شمال به اراضی حصار سرخ و از شرق به ویرانی و ارتفاعات، از جنوب و غرب به اراضی روستای ارچنگ محدود می شود. محدوده عرضی حدود 16 کیلومتر مربع است.
خدمات پایه موجود و برای استفاده از خدمات برتر به شاندیز در 4 کیلومتری غرب مراجعه می شود.
سرآسیاب در محدوده دهستان شاندیز از بخش طرقبه شهرستان مشهد واقع شده است.
تعیین محدوده اراضی کشاوری و منابع طبیعی:
محدوده عرضی حدود 16 کیلومتر مربع برآورده شده، بخش عمده اراضی منابع طبیعی و کوههای جنوب و جنوب غربی روستا هستند که بعلت شیب زیاد امکان کشاورزی در آنها نیست.
اراضی کشاورزی عمدتاً در تراسهای روخانه ای قرار دارند. روخانه در جنوب روستا علاوه بر تأمین آب مورد نیاز کشاورزی خاک مناسبی را جهت فعالیت های فوق الذکر فراهم کرده این زمین ها که تماماً بصورت آبی مورد استفاده قرار می گیرند زیر کشت گیاهان چند ساله (باغات) و بخشی نیز بعنوان خزانه نهان استفاده می شوند. زمین های زراعی دیم روستا بیشتر در ارتفاعات اطراف روستا پراکنده هستند.
بررسی منابع آب آشامیدنی و کشاورزی روستا:
از طریق یک حلقه چاه که در حاشی رودخانه حفر شده (احداث یک منبع اب هوایی در مجاورت گورستان روستا) تأمین می شود. آب توسط پمپ به منبع فوق منتقل شده و سپس از طریق شبکه آبرسانی به واحدهای مسکونی و تجاری روستا هدایت می شود. تمامی واحدهای مسکونی کنتور آب دارند. و آب بها می پردازند. آب کشاورزی از طریق 2 حلقه چاه عمیق، 3 حلقه نیمه عمیق، 3 رشته قنات، یک دهانه چشمه و رودخانه شاندیز تأمین می شود.
جدول منابع آب کشاورزی 1380
مجموع تخلیه سالانه منابع با مختلف زیرزمینی و آب استحصالی از طریق رودخانه شاندیز بالغ بر 6320160 متر مکعب می باشد که در این میان سهم منابع آب زیرزمینی 8/50 درصد و سهم منابع آب سطحی 2/49 درصد محاسبه شده منابع آب در روستا به عنوان مانع جدی در امر توسعه کشاورزی مطرح نیست بلکه محدودیت خاک آن فعالیت های زراعی و باغی می باشد.
بررسی ویژگی های طبیعی:
علاوه بر آن گسل خیرآباد در شمال دشت و دارای جهت شمال غربی – جنوب شرقی است که طولش حدود 30 کیلومتر است و باعث شده تا نهشته های کواترنری به صورت دگرشیب بر روی واحدهای آهکی و شیل مربطوه به سازند کشف رود قرار گیرد.بدلیل وجود این گسلهای واستعداد بالقوه لرزه خیزی باید در احداث واحدهای مسکونی جدید استاندارد مقاوم سازی رعایت شود.
3-آب و هوا
برای مطالعه از ایتسگاه باران سنجی زشک که شباهت زیادی با شریاط طبیعی روستا دارد استفاده شده. برای این کار یک دوره 20 ساله (74-1354) بررسی شده.
الف) رژیم حرارتی: متوسط درجه حرارت °1/11 در بین ماههای مختلف تیرماه با °22 و بهمن با °2/0 به ترتیب بیشترین و کمترین متوسط ماهانه را دارد تفاوت سردترین گرمترین °8/21 است.
سیر صعودی دما از اسفند شروع می شود و در میانه تیره به حداکثر میزان سالانه می رسد. بعد از آن سیر نزولی تا مهر با آهنگ کند ادامه دارد. از این ماه به بعد افت شدید شده و در بهمن به حداقل می رسد.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:122
فهرست مطالب:
مقدمه 4
تعریف بهداشت کشاورزی 6
مهمترین عوامل زیان آور کشاورزی 6
گوجه فرنگی 8
منشا گوجه فرنگی 8
تولید نشاء در مزرعه 9
تولید نشا در کانتینر 14
محیطهای کشت 15
کانتینرها 16
کاشت بذر 16
مقاوم سازی 19
عملیات پس از تولید 20
عملیات زراعی 20
آماده کردن مزرعه و بستر کاشت 21
آبیاری و زهکشی 22
روشهای کاشت 25
فاصله کاشت 32
رسیدن میوه 36
مدیریت علفهای هرز و گیاهان انگلی 37
برداشت ، عملیات پس از برداشت ، انبارداری و بازاریابی 38
درجه بندی و بسته بندی 41
انبارداری 42
آفات و بیماریهای مهم گوجه فرنگی 43
1- لکه موجی گوجه فرنگی 43
شرایط مناسب برای توسعه 44
2- لکه برگی گوجه فرنگی 45
شرایط مناسب برای توسعه 45
3- ورتیسیلیوم گوجه فرنگی 47
5- لکه سیاه برگ گوجه فرنگی 49
6- پوسیدگی گوجه فرنگی 50
7- ویروس موزائیک توتون ( TMV ) 52
8- ویروس پیچیدگی زرد برگ ( TYLCV ) 53
9- شانکر باکتریایی گوجه فرنگی 54
10- لکه باکتریایی گوجه فرنگی 57
11- لکه گرد گوجه فرنگی 58
ب) آفات گوجه فرنگی 60
1- مگس سفید گلخانه ( Trialeurodes vaporariorum ) 60
2- کنه حنایی گوجه فرنگی ( Aculops Lycopersici) 60
سیستم کشت کف گلخانه 70
سیستم کشت در کیسه 70
ناهنجاریهای فیزیولوژیک 76
لکه های ( خال های ) طلایی ( Gold specks ) 79
آبکی شدن میوه ( Watery fruit ) 79
پوسیدگی گلگاه ( BER ) 80
5) پفی یا تو خالی شدن میوه 82
محتوای منیزیم برگها 105
عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار 111
توصیه های بهداشتی درمانی در هنگام بروز مسمومیت حاد 114
علائم مسمومیت مزمن 114
مواد شیمیایی 116
انواع عوامل زیان آور شیمیایی 117
مسمومیت ناشی ازسموم در کشاورزی 117
عوارض فیزیولوژیکی ناشی از تماس با سموم دفع آفات 118
بیماری های غیر سرطانی ناشی از آفت کش ها 119
گرد و غبارها 120
حوادث ناشی از وسایل مورد استفاده در کشاورزی 122
منابع : 126
مقدمه:
با توجه به افزایش بی رویه جمعیت و پیش بینی های انجام شده در خصوص رسیدن جمعیت دنیا به مرز 15 میلیارد نفر در 2020 ضروری است نسبت به تامین غذا و انرژی برای آنها فکر شود و از آنجائیکه درصد زیادی از این غذا و انرژی از محصولات کشاورزی و دامی و فراورده های آنها تامین می گردد لازم است اولاً خود کشاورزان از سلامتی کامل برخوردار بوده و از طرفی دیگر محصولات غذایی سالم و بهداشتی به جامعه عرضه گردد . بخش کشاورزی نسبت به گذشته تغییرات وسیعی داشته و این تغییرات بهداشت و ایمنی کشاورزان را از دست خوش تغییر کرده .
از بعضی جنبه ها به دلیل پیشرفت تکنولوژی حفاظت فردی و آگاهی از خطرات ، ایمنی و بهداشت کارکنان کشاورزی ارتقاء یافته ( در این راستا NOISH مرکز ایمنی و بهداشت کشاورزی را تاسیس کرده است ) و همچنین به دلیل به کارگیری موادی مانند انواع آفت کشها ایمنی و بهداشت کشاورزان به مخاطره افتاده است در دنیای امروزی تقریباً نیمی از نیروی کار در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند (حدود 3/1 میلیارد نفر) . با ابن وجود بخش کشاورزی به دلیل تمرکز نیروهای بهداشت حرفه ای بر روی صنایع مورد غفلت واقع شده است ، بیشتر قربانیان بخش کشاورزی ، کشاورزان کشورهای در حال توسعه می باشند طبق برآورد ILO سالانه 170000 نفر از کشاورزان به دلیل انجام کار کشته می شدند (حوادث در اثر ماشین آلات کشاورزی و مسمومیت ها است ) این بدان معناست که ریسک مرگ در کشاورزی دو برابر سایر مشاغل است . بعلاوه به دلیل عدم گزارش مرگ و میرها ، آسیب ها و بیماریهای ناشی از کشاورزی وضعیت ایمنی و بهداشت کشاورزان از آنچه مقامات رسمی بیان می کنند بدتر است .
در بیشتر کشورها تنها عده کمی از کشاورزان توسط قوانین ملی و بیمه پوشش داده می شوند و بیشتر کشاورزان از هرگونه حفاظت اجتماعی محروم می باشند همچنین هیچگونه استاندارد بین المللی که به طور کامل ایمنی و بهداشت کشاورزان را مورد توجه قرار دهد وجود ندارد . برای دست یافتن به توسعه پایدار در بخش کشاورزی باید به وضعیت بهداشتی و رفاهی کشاورزان توجه کافی شود و همزمان با رشد کشاورزی ، حفاظت کشاورزان در برابر مخاطرات محیط کار افزایش یابد و در سطوح ملی و بین المللی بهداشت حرفه ای کشاورزان مورد توجه قرار گیرد .
به منظور حفظ کشاورزان در برابر مخاطرات محیط کار اولین قدم شناخت مخاطرات و بیماریها و عوارضی است که ممکن است سلامتی کشاورزان را تهدید کند .
تعریف بهداشت کشاورزی
بهداشت کشاورزی عملی است که با شناسایی ، ارزیابی و کنترل عوامل و شرایط زیان آور محیط کار و انجام مراقبت های بهداشتی ، درمانی حافظ سلامت کشاورزان کشور می باشد.
هدف
عبارت است از نگهداری و بهبود سلامت جسمی و روانی کشاورزان و افراد وابسته به آنها و رسانیدن آنها به حداکثر ممکن می باشد. که برای رسیدن به آن اقدامات زیر قابل انجام است.امید است با آموزش این گروه و رعایت اصول ایمنی و بهداشتی توسط کشاورزان گامی موثر در جهت ارتقاء سلامت جامعه و تولید بیشتر بر داریم.
مهمترین عوامل زیان آور کشاورزی
عوامل زیان آور فیزیکی
الف. صدا
ب. ارتعاش
ج. ماشین آلات کشاورزی
د. اشعه های ماوراء بنفش و مادون قرمز
ه. گرما
و. سرما
ی. رطوبت
ن. الکتریسیته و .......
2.عوامل زیان آور کشاورزی
الف. انواع سموم مورد استفاده (بصورت اسپری و گرد و غبار)
ب. آفت کشها
ج. گرد گلها و گیاهان (گرد و غبار)
د. مواد سوختنی ( بصورت گاز و یا بخار )
3.عوامل زیان آور مکانیکی و ارگونومیکی
الف. استفاده از ابزار آلات نامناسب
ب. وضعیت نامناسب بدن در حین کار
ج. بلند نمودن و حمل بار به روش نادرست
4.عوامل زیان آور بیولوژیکی
الف. از طریق تماس با حیوانات مختلف
ب. تماس با ضایعات و آلاینده های بیو لوژیکی
ج. تماس با انگل ، باکتری و ویروس های موجود در آب ، خاک و هوا
5 . عوامل زیان آور روانی
الف. استرسها و فشارهای روانی ناشی از حرفه کشاورزی ب. خستگی
گوجه فرنگی
معرفی
گوجه فرنگی زراعی یکی از محصولاتی است که به تازگی به لیست محصولات غذایی مهم جهان اضافه شده و در طی قرن گذشته با تولید سالانه حدود 50 میلیون تن ، یکی از محبوب ترین سبزی ها محسوب می گردد.
وجود حالت تازه خوری و قابلیت فراوری این محصول ، نقش به سزایی در پذیرش سریع و همگانی آن به عنوان یک محصول غذایی مهم داشته است.
گوجه فرنگی گیاهی است چند ساله که اکثرا در تمام جهان به صورت یک ساله کشت می گردد. این گیاه حساس به سرمای اول پاییز بوده و می توان آن را با موفقیت از خط استوا تا مدارات بالا ، کشت کرد. امروزه ارقام مختلفی برای محیطها ، روش های تولید و استفاده غذایی متفاوت تولید شده است. انطباق بسیار خوب این محصول به موارد استفاده و محیطهای متنوع ، از تنوع ژنتیکی بسیار زیاد موجود در جنس و سهولت نسبی استفاده از این تنوع در برنامه های اصلاحی مربوط می شود.
منشا گوجه فرنگی
تعداد زیادی از خویشاوندان زراعی و وحشی گوجه فرنگی در سلسله جبال آنددرپرو ، اکوادور و بولیوی ( مرکز تنوع گوجه فرنگی ) یافت می شود. این خویشاوندان اولیه گوجه فرنگی خوراکی ، محیطهای متنوعی را در طول و عرض جغرافیایی اشغال می کنند و خزانه ژنی پایان ناپذیری را برای اصلاح گونه ها فراهم می کنند.
بر طبق نظر جنگینز ، مکزیک مرکز تنوع و اهلی سازی گوجه فرنگی محسوب می گردد و چنین به نظر می رسد که انواع زراعی آمریکای جنوبی از کزیک معرفی شده باشند. بنابراین سواحل شرقی آمریکای جنوبی و مکزیک ، مراکز اولیه پیدایش گوجه فرنگی محسوب می شوند. احتمالا جدّ ارقام زراعی گوجه فرنگی است که در مکزیک به طور گسترده ای کشت می شود.
تولید نشاء در مزرعه
جنوب شرقی ایالات متحده منبع اصلی نشاء گوجه فرنگی برای شمال شرقی ایالات متحد و جنوب کاناداست . اکثر نشاء ها در مزرعه ، در خاکهای جلگه ساحلی تولید می شوند . بذر گوجه فرنگی از اواسط فوریه تا اواخر آوریل کشت می شود و گیاهان ، بر حسب رقم ، تاریخ کاشت ، شرایط محیطی ، و عملیات مدیریتی ، در مدت 65 روز برای حمل و نقل آماده می شوند .
نشاء ها معمولاً بعد از گیاه پوششی زمستانی چاودار ، که هرس زده شده و با گاوآهن برگردان دار به زیر خاک برده شده است کاشته میشوند . برای کاهش خسارت ناشی از شن های باد رانده ، ردیف های چاودار به عنوان بادشکن باقی می ماند در کذشته اکثر نشاء ها در زمین جدید کاشته می شد ، اما اکنون چندین سال در یک زمین به صورت ردیفی کاشته می شود تا بتوان از مزیت سیستم های فعلی آبیاری بارانی ثابت یا عقربه ای (سنتر پیوت) پایورت بهره برد . زمین با ایجاد پشته به وسیله یک کولتیواتور دوّار و پشته ساز آماده می شود ، طوری که عرض پشته ها m 2-5 ر 1 باشد .
علف کشهای توصیه شده پیش از کاشت برای کنترل گیاهان هرز با خاک مخلوط می شوند . برای کنترل مرگ گیاهچه ای میتوان قارچ کشها را با خاک مخلوط کرد .
بذرهای پوشش داده شده گوجه فرنگی با یک بذر کار دقیق کاشته می شوند بطوری که با فاصله تقریبی cm 1 از یکدیگر در ردیفهای جفت زیگزاکی ، با چهار یا پنج ردیف جفت در هر پشته، قرار گیرند .عمق کاشت بذر فقط چند میلی متر است . مزارع را میتوان بر حسب شرایط سه یا چهار بار در روز آبیاری کرد تا قشر خاک مرطوب شود و سبز شدن یکنواخت گیاهچه ها تضمین شود . کودهای شیمیایی به شیوه توصیه شده با خاک مخلوط می شوند .
بوته ها زمانی برداشت می شوندکه اندازه آنها به حد قابل عرضه به بازار برسد ، اما برای رسیدن به حداکثر محصول و کاهش هزینه های کارگر ، چندین بار در طی فصل رشد بوته ها را می چینند تا بوته رشد یک نواخت داشته باشد. به این ترتیب به جای چند بار برداشت می توان گوجه فرنگی را در یک زمان برداشت کرد. چیدن سر بوته ها به منظور افزایش یکنواختی اندازه نشاء ، محصول میوه را نیز در مزارع تولید بالا می برد ، یکنواختی بیشتر اجازه می دهد که حداکثر محصول از مزارعی که ماشین برداشت فقط یک بار در آنها حرکت می کند به دست آید. این کار سبب تولید گیاهان مقاومتر ودارای ساقه های کلفتر و قویتر می شود و در نتیجه در مقابل شوک وارد شده به نشاء بهتر از گیاهان سرچینی نشده می توانند دوام بیاورند. عللاوه بر این ، اگر در مناطق شمالی ، به علت نامساعد بودن آب و هوا تاخیری رخ دهد ، می توان با سرچینی نشاها را مدت طولانیتری نگهداری کرد. سرچینی همچنین سبب عدم شکوفه دهی گیاهان زود گل خواهد شد و شاخه دهی جانبی را که باز هم سبب بهبود یکنواختی گیاه و افزایش محصول می شود ، تحریک خواهد کرد. بوته های سرچینی شده با جعبه بسته بندی تناسب کافی دارند ، از این رو شکستن ساقه به حداقل می رسد. عیب عمده سرچینی ، انتشار پاتوژن های گیاهی است. این مسئله بخصوص در مورد تعدادی از پاتوژن های باکتریایی جدی است. به طور کلی سرچینی هنگامی آغاز می شود که گیاهان به ارتفاع cm20-19 رسیده باشند.در صورت امکان ، باید حداقل 4-3روز بین سرچینی ها و سرچینی و برداشت فاصله باشد. در طی هر بار چیدن متوالی ، ارتفاع تیغه های برش زیاد می شود.
نشاها را باید زمانی برداشت کرد که برگها خشک باشند و خاک زیاد مرطوب نباشد. قبل از برداشت ، برای شل کردن ریشه ها پشته ها را باید با یک میله فولادی از زیر نرم کرد. نشاها با دست از زمین کنده می شوند و خاک اطراف ریشه ها معمولا با محکم تکان دادن نشاها یا با زدن ریشه ها به پا جدا می شود. این نشاها با ریشه های برهنه در جعبه های چوبی آزاد و گشاد بسته بندی می شوند. دسته کردن نشاها و پیچیدن ریشه ها در خزه مرطوب منسوخ شده است زیرا نشاهایی که آزاد و گشاد بسته بندی شده اند به آسانی جدا می شوند و خوب زنده می مانند. در اغلب موارد ، جعبه های بسته بندی شده ، توزین و تعداد نشاها شمارش می شود. به این ترتیب برای در اختیار داشتن شمارش دقیق در حمل ونقل می توان تعداد نشاهای یک جعبه را از روی وزن جعبه تخمین زد. به طور کلی در هر جعبه ، 1000 نشا بسته بندی می شود. جعبه ها به قسمت بسته بندی می روند و در آنجا به تریلی کامیونهایی که عوامل محیطی در آنها قابل کنترل است منتقل و به بازارهای شمالی حمل می شوند.
به طور کلی ، روشهای مورد استفاده برای کنترل آفات در بستر نشاها مانند روشهایی است که در کشت عادی گوجه فرنگی به کار می روند. برای کنترل آفات از باکتری کش ها ، قارچ کش ها ، حشره کش ها و نماتدکش های توصیه شده استاندارد استفاده می شود. در صورت امکان ، تناوب زراعی توصیه می شود ، اما اغلب عملی نیست0
جورجیا دارای یک برنامه گواهی گیاه ، تحت نظارت وزارت کشاورزی جورجیا است که از یک شیوه منحصر به فرد کنترل آفات در تولید نشا استفاده می کند. تمام نشاهای تولید شده در این برنامه باید از بذری کاشته شوند که عاری بودن آن از پاتوژن های گیاهی ، مورد آزمایش قرار گرفته و گواهی شده باشد. علاوه بر این ، نمی توان نشاها را در مزرعه بعد از محصولی که میزبان نماتد کیست سویا بوده است تولید کرد.
به هر توده بذری به محض کاشته شدن ، یک کارت که مشخص کننده موقعیت آن در مزرعه است اختصاص می یابد.به محض سبز شدن بذر ، هر بستر گیاهی به طور منظم توسط یک بازرس ایالتی تا زمان برداشت محصول مورد آزمایش قرار می گیرد. به طور کلی ، بازرسها کیفیت نهایی و خصوصیات باغبانی گیاه ( از جمله هویت رقم ) را آزمایش می کنند و دنبال همه گونه علائم بیماری می گردند.اگر علائم بیماری مشاهده شود ولی نتوان آن را در مزرعه تشخیص داد ، نمونه ها را به آزمایشگاه می آورند و در آنجا تشخیص توسط کارکنان آموزش دیده انجام می شود. اگر گمان می رود که گیاهان به یم بیماری مبتلا یا آلوده به نماتدها هستند ، از برنامه گواهی سازی حذف می شوند.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:15
مقدمه:
پروژه حاضر جهت درس روستا تهیه گردیده و شامل بررسیهای محیطهای تاریخی – سیاسی، طبیعی – جغرافیایی، انسانی و کالبدی روستای عبدل آباد می باشد که در تهیه آن از منابع کتابخانه ای و اطلاعات میدانی استفاده گردیده است. این پروژه که هدف آن برداشت و ثبت اطلاعات روستا می باشد.
بافت معماری روستای عبدل آباد
بافت معماری روستای عبدل آباد به طور غالب فشرده مجتمع می باشد که از عوامل شکل گیری آن می توان به ملاحظات جغرافیایی، اقلیمی و دسترسی ها نام برد.
دسترسی اصلی روستا در شمال و از طریق جاده ای فرعی که به جاده قزوین – رزجرد متصل است تامین می شود، چند راهی که روستا را از جنوب به باغها متصل می کنند در نهایت به شفیع آباد – باراجین و نجف آباد ختم می گردند.
روستا حدوداً دارای 220 ساختمان می باشد که از این بین 199 بنا، مسکونی است که 220 خانوار را در خود جای داده است. نمودارهای مربوط به تعداد خانوار ساکن در یک ساختمان، مالکیت، طبقات و ... در صفحات بعد آورده شده است.
متوسط مساحت ساختمانها بین 200-100 متر مربع می باشد و هر بنا بین 2 تا 5 اتاق دارد. بناهایی که متعلق به افراد متمول تر است تفکیک فضایی بیشتری برخوردار است.
مصالحی که در گذشته برای ساخت بناهای روستا به کار می رفته خشت و چوب بوده، اما امروزه، از آجر استفاده می کنند و مصالح متداول از طریق تکنیکهای قدیمی (دیوار باربر) و جدید (تیر و ستون فلزی و بتنی) به کار گرفته یم شود.
در این فصل نقشه های کاربری، قدمت، مصالح، کیفیت و راهها به همراه چند کروکی از بناهای دوره های مختلف آورده شده است.
اقتصاد روستا
اکثریت فعالیتهای اقتصادی روستا شامل کشاورزی و گندم کاری و هندوانه کاری و کارگری در بخش صنعت در قزوین می باشد. در بخش خدمات هم می توان رانندگی و فروشندگی (غالباً مواد غذایی) را نام برد. نگهداری دام و صنایع خانگی شامل تولید لبنیات و ترشی و مربا برای رفع نیاز شخصی از دیگر فعالیتهای روستاییان است. بخش ساختمانی هم فعالیتی است که بیشتر در مواقع بیکاری انجام می شود و بجز تعداد اندکی بقیه به صورت جانبی به آن می پردازند. به شکلی که هر کس به کمک دوستان و آشنایان به ساخت و ساز اقدام می کند. کشاورزی روستا به دلیل واقع شدن در زمینها در کوهپایه و همچنین یکپارچه نبودن اراضی بیشتر به صورت سنتی انجام می گیرد و فقط در بعضی مزارع، آن هم در بخش هایی از مراحل کاشت، داشت و برداشت از ماشین آلات استفاده می شود. بزرگترین مشکل کشاورزی روستا، کمبود آب است به طوریکه با خشک شدن قناتها و چشمه های منطقه، باغهای پر رونق انگور و بادام و همچنین زمینهای کاشت گندم و جو، دیگر رمقی ندارند. چاه عمیقی هم که برای رفع مشکل آب زده شده آبدهی چندانی ندارد و حداکثر تکافوی آب شرب روستا را می کند. از نظر دامداری گاو و گوسفند دارند. حدوداً %50 دامدار هستند.
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:100
فهرست مطالب:
فصل اول: (تعریف مونوگرافی)
مقدمه 2
تاریخچه مونوگرافی در جهان و ایران 4
موضوع تحقیق 6
روش تحقیق 6
هدف پژوهش 7
تعریف واژهها و مفاهیم 7
فصل دوم: جغرافیا
موقعیت جغرافیایی 10
آب و هوا 11
پوشش جانوری 12
پوشش گیاهی 12
وجه تسمیه 12
ناهمواری ها شامل کوه ها 13
تاریخچه 13
آثار باستانی 13
فصل سوم: موقعیت اجتماعی
اوقات فراغت 17
مهاجرت 17
جمعیت 18
راه های ارتباطی 18
امکانات شامل (تلفن- شرکت تعاونی- شوار بیمارستان، مدرسه، مهدکودک) 19
فصل چهارم: ساختار فرهنگی
مذهب
زبان 23
زیارت 23
شیوه حل اختلافات 14
خویشاوندی 25
محدودیت ها و اجبارها 26
فصل پنجم: سیمای روستا
محله ها 28
مسکن 29
فصل ششم: کشاورزی و دامداری
کشاورزی 32
گردوزنی- چیدن زردآلو (درست کردن لب لبو) 32
دامپروری 34
تهیه انواع لبنیات (ماست-کره-قره قورت-پنیر و ……) 35
واحدهای اندازه گیری 38
فصل هفتم: خوراک
انواع نانها و شیرینیهای محلی 40
انواع غذاهای محلی 41
انواع ترشی 43
انواع مربا و شربتها 44
وعدههای غذا 45
سفره آرایی 46
فصل هشتم: پوشاک
پوشاک 48
(مردان و زنان و کودکان)
فصل نهم: مراسم گذار
مراسم گذار 53
الف: تولد 54
چشم روشنی بردن برای طفل و نامگذاری 54
ختنه سوران 55
ب: ازدواج 56
خواستگاری 57
قول گیران (قند شکنی) 57
مراسم عقد کنان 58
دونه پاک کنی (پاک کردن برنج) 59
شب اول عروسی (حنابندان) 59
شب دوم عروسی 60
کله قند زنی 61
پاتختی 62
ج: مرگ و اعتقادات مربوط به آن 62
فصل دهم : مراسم در طول سال شمسی و قمری
شب یلدا 67
چهارشنبه سوری 68
عید نوروز 69
سال تحویل 71
سیزده بدر 71
عید فطر 72
عید قربان 72
عید غدیر 72
مراسم در ایام محرم
تاسوعا و عاشورای حسینی 73
فصل یازدهم: اعتقادات و باورها
سنت ها (اعتقادات و باورها) 77
صدای کلاغ 77
چشم زخم 77
طب سنتی 779
داروهای گیاهی 82
بازیهای محلی شامل: 85
بازی خم پل 85
آغوز بازی (گردو بازی) 86
توپ بازی 87
لی لی بازی 87
شمع و گل و پروانه 87
فصل دوازدهم: فرهنگ و فولکولور
ضرب المثل ها 90
آوازها 91
موسیقی 92
نتیجه گیری 93
منابع و ماخذ 94
فصل اول
تعریف مونوگرافی
مقدمه:
اصطلاح مردم شناسی Ethnologie همان کاربرد سنت فرانسوی آن است که در مکاتب آمریکایی و انگلیسی به «انسان شناسی اجتماعی و فرهنگی»
(Antropoloqiesocialeet Culturelle) تعبیر میشود.
«ماری- کلود شامها» انسان شناس فرانسوی می گوید. عبارت انسان شناسی یا در آنتروپولوژی» به معنای «علم انسان» آمده است. تا قرن نوزدهم انسان شناسی همان مطالعه خصوصیات و طبیعت انسان بوده که خطوط جسمانی – نشانه های فرهنگی، فکری و ذهنی را در برمیگیرد. بعدها با پیشرفت علوم و کاوشهای اصولی انسان شناسان علم انسان شناسی نیز توسعه بیشتری یافت و تنها به خصوصیات طبیعی انسانها محدود نشد بلکه به دو شاخه مشخص یعنی انسان شناسی فرهنگی یا مردم شناسی و انسان شناسی جسمانی تبدیل گشت که شاخه نخستین (مردم شناسی) این علم خطوط تمدن و فرهنگ یا خصیصههای فرهنگی گروههای انسانی را بررسی می کند و انسان شناسی جسمانی یعنی واژهای که بیش از همه در کشور فرانسه از آن صحبت شده است و امروز جای خود جای خود را به در انسان شناسی زیستی Antropoloqie Biologique داده است طبیعت، دنیای تغییرات و دلایل تحولات زیستی و تکامل گروههای انسانی را مورد مطالعه قرار می دهد. (عسگری خانقاه/1373 و ص 12و11)
شناخت محیط و حوادث پیرامون از آغاز زندگی مورد توجه انسان قرار می گیرد و نخستین انسانها هم از آن مستثنی نبوده اند. آنان در باب جهان می اندیشیدند و تا حوادث را تبیین نمیکردند آرام نمی گرفتند. آرام آرام بشر ازشناخت های مبتنی بر حجیت،پر رمز و راز و حتی منطقی راه به سوی شناخت علمی گشود و اینجا خود را در تجربه، تحقیق مشاهده به آزمایش و تعقل یافت (ساروخانی/ 1377 / ص 26)
تاریخچه مونوگرافی درجهان و ایران:
این نوع تحقیقات البته به صورتی تجربی برای اولین بار توسط جان هاروارد انگلیسی در سال 1774 در مورد یک گروه از زندانیان صورت گرفت که لازم به تذکر است که به این تحقیقات هیچ نوع اهمیتی داده نشده و مورد استقبال قرار نگرفت. (پورافکاری/-/صص 12و11/
بعد از آن دانشمندان فرانسوی به نام کوپله در قرن 19 میلادی یکسری تحقیقات را انجام داد و مونوگرافی را با محاسبات آماری تلفیق نمود. این تحقیقات در اواسط قرن 19 ریشه ای روستایی و دهقانی پیدا کرد که بنابر دلایلی نظیر حرکات سریع و تحولات گوناگون بود که متعاقب به بررسی بودجه اقتصادی خانوادههای کارگران پرداخت مونوگرافیهایش را جهت این تحقیقات بکارگرفت ودر سال 1855 میلادی آنها را به چاپ رسانید.
و در قرن 20 میلادی مطالعه و تحقیقات گروههایی اجتماعی و قشرهای اجتماعی به صورت دقیق تر و با کندو کاو بیشتر دراروپا بخصوص در فرانسه تحقیقات وسیعی به شکل مونوگرافی صورت گرفت در ایران مطالعه درباره ده و مناطق روستایی در دورههای اخیر در حدود 90 سال پیش در دوره قاجاریه توسط اعتقاد السلطنه انجام گرفت وی در کتابی به نام مطلع الشمس(3جلدی)
تعدادی از دهات شمالی ایران رامونوگرافی کرده است پس از بین مطالعاتی که درباره روستاها انجام شده جالب ترین آنها کتاب «فرهنگ روستایی»
دکتر بهرامی می باشد که هنوز اهمیت خود را دارد. و در بین جنگ جهانی دوم و پس از آن بخصوص در سالهای 32-21 پاره ای مطالعات روی زندگی دهقانان ایرانی توسط بعضی از گروهها انجام گرفت.
این تحقیقات از دیدگاه جامعه شناسی ضعیف بوده و تنها به جنبه های سیاسی آن توجه شده بود تحقیقات روستایی از دیدگاه جامعه شناسی با سایر تحقیقات اجتماعی از حدود سال 1337 در دانشگاه تهران، موسسه مطالعات وتحقیقات اجتماعی آغاز شده است و از همان سال. تدریس جامعه شناسی روستایی و تحقیق بخصوص مونوگرافی دهات آغاز شده است و به دنبال آن بخش تحقیقات روستایی موسسه تاسیس گردید.
در چند سال اخیر مطالعات و آموزش مسائل روستایی وتحقیقات در چند شهر و دانشگاههای دیگر ایران مانند شیرازان تبریز – دانشگاه ملی و اصفهان نیز شروع شده (فردی/1355/ صص2-1)
موضوع تحقیق:
روستاهای ایران دارای فرهنگی بسیار غنی می باشند زیرا نخستین تجمع انسانها تجمع در قدیم همین روستاها بوده است و برای اینکه به فرهنگ کلی جامعه پی ببریم باید فرهنگ و روابط اجتماعی و اقتصادی روستاها را بررسی کنیم.
هر روستا بویژه در ایران واحدی است مستقل و مجموعه ای است کامل از لحاظ جغرافیای علمی جدید. ده در ایران کوچکترین واحد جمعیت واقتصادی و جغرافیای است و در نهاد آن نوعی کولکتیوم اقتصادی و اجتماعی و عمرانی قابل تصدیق است.
از قدیمیترین زمانها دهکده یک واحد تشکیلاتی بوده که اساس حیات اجتماعی ایران را تشکیل می داده است و جایی بوده که در آن دستههایی ازمردم خود را برای همکاری اقتصادی و سیاسی متشکل می کرده اند واهمیت ده به خاطر اینکه یک واحد تشکیلاتی درزندگی روستایی است و در قرون وسطی و از ان پس تا امروز برقرار بوده است.
روش تحقیق
الف: مطالعات پهنانگر:
منظور تحقیقاتی است که بر روی جمعیتی وسیع صورت می گیرند. گاه کل جامعه آماری در نوع پژوهش مطالعه میشود. بنابراین در این تحقیق بیشتر مباحث عینی و با عمق کم مطرح می شوند.این نوع پژوهش از این رو ضروری است که قدرت تعمیم پذیری دادهها را فراهم می سازد. یعنی می توان در نهایت هنجارها رابازیافت.
ب: مطالعات ژرفانگر:
منظور تحقیقاتی است که پدیده های عمق بشکافند، از علل و عوامل سخن بگویند و بار کیفی ارزشی و ذهنی پدیده ها را باز نمایند.
این نوع پژوهشها نیز طیفی گسترده دارند برخی صرفاً در مقایسه با تحقیقات پهنانگر، عمیق به شمار می آیند، اما برخی دیگر بواقع از عمق زیادی برخوردارند نظیر مطالعات موردی، یا تک نگاریها که در آن یک مورد نظیر روستا، یک خانواده، یک واحد کار یا حتی یک فرد مورد مطالعه قرار گیرد (ساروخانی/1377/ص68)
هدف پژوهش:
هدف من از این تحقیق شناخت خصوصیات اجتماعی – فرهنگی اقتصادی – جغرافیای مردم این منطقه می باشد و در لابلای تحقیقات اشاره ای کوتاه به جنبههای مادی ومعنوی اقتصادی هم میشود.
در این تحقیق سعی بر این است تا از تمامی امکانات استفاده شود ومن نیزبا امکانات محدود توانستم به جمع آوری یک سری اطلاعات دست پیدا کنم تا قدمی در راه شناسایی یکی از مناطق میهنمان بردارم.
تعریف واژهها و مفاهیم:
مونوگرافی Monography
مونوگرافی که ترجمه آن تک نگاری است یکی از شیوه هایی است که در روش ژرفایی برای مطالعه جوامع محدود مورد استفاده قرار می گیرد در تک نگاری جوامع کوچک و محدود به طور همه جانبه مورد بررسی قرار می گیرد به عبارت دیگر تک نگاری توصیفی است ژرف و همه جانبه از یک ده یا یک خانوار یا طایفه به عنوان مثال در تک نگاری یک ده اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نهادها، هنجارها به طور کلی جزئیات زندگی مردم روستا مورد بررسی قرار می گیرد. (وثوقی، 1376 ص 107)
تعریف واژه روستا یا ده:
ده واحدی اقتصادی – اجتماعی، جغرافیایی و مرکز تجمعی از مردم یکجا نشین است که قسمت اعظم در آمد آنها از کشاورزی تامین میشود و شرایط بالقوه خودکفایی را نیز در خود دارد (وثوقی/ 1377، ص 20)
تعریف فرهنگ
فرهنگ عبارت است از کلیه یافته ها، آموختهها، ساختهها و پرداختههای یک جامعه در زمینههای مادی و معنوی از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا می کند.(گلشن فومنی، 1375، ص 55).
فصل دوم
جغرافیا
موقعیت جغرافیای:
روستای حصاربن جزء شهرستان فیروزکوه و استان تهران می باشد و یکی از روستاهای تهران محسوب میشود استان تهران با رشته کوههای البرز از استانهای شمالی ایران جدا میشود بخش مرتفع البرز در مرز شمال استان 1500 متر می رسد که به سمت شمال غربی کشیده شده است. در شمال شرقی استان تهران کوههای سواد کوه و فیروزکوه قراردارد و به ارتفاعات شهمیرزاد در شرق می پیوندد- از شهرستانهای وابسته به استان تهران می توان به ورامین – شمیرانات – شهرستان کرج – شهرستان فیروزکوه – شهرستان اسلامشهر اشاره کرد.
استان تهران را می توان به سه بخش اقلیمی زیر تقسیم کرد:
الف اقلیم ارتفاعات شمالی:
که بر دامنه های جنوبی بلندی های البرز مرکزی در ارتفاعی بالای 3000 متر قرارگرفته و آب و هوای مرطوب ونیمه مرطوب و سردسیر زمستانهای بسیار سرد و طولانی دارد و بارزترین نقاط این اقلیم، دماوند و توچال است.
ب: اقلیم کوهپایهها: این اقلیم در ارتفاع دو تا سه هزار متری از سطح دریا قرار گرفته و آب و هوای نیمه مرطوب و سرد سیر با زمستانهای به نسبت طولانی دارد. آب علی، فیروزکوه، دماوند، گلندوک، سد امیر کبیر و دره طالقان در این اقلیم قراردارد دمای متوسط سالانه درمناطق کوهپایهای استان میان 10 تا 15 و در دشت های مجاور آن 15 تا 20 درجه سانتی گراد است.
ج-اقلیم نیمه خشک و خشک که زمستانهای گرم دارد و در ارتفاعات کمتر از 2000 متر است وضعیت اقلیمی تهران در مناطق کوهستانی از نوع آب و هوای متعدل است و در دشتها از نوع نیمه بیابانی با ویژگیهایی است که بیشتر از موقعیت جغرافیای آن که بین دو ناحیه متفاوت قرار گرفته ناشی میشود تهران در مرز شرایط جوی بری و اقیانوس قرار گرفته و تمایل آن به موقعیت بری بیش از موقعیت اقیانوس است. وضعیت اقلیمی شهرستان فیروز کوه و دماوند در زمستان بسیار سرد و در تابستانها خنک است بطور کلی اقلیم شهرستان فیرزکوه کوهپایه ای است اقلیم در ارتفاع 2 تا 3 هزار متری از سطح دریا قرار گرفته نیمه مرطوب و سرد سیر با زمستانهای به نسبت طولانی.
آب و هوای روستا:
شهرستان فیروز کوه بدلیل همجوار بودن با کوههای البرز و نزدیکی به شمال ایران از آب و هوای معتدل و مرطوب برخوردار است و این شهرستان نسبت به شهرستانهای شمالی ایران از رطوبت کمتری برخوردار است. روستای فیروز کوه بدلیل محاصره شدن در میان کوهها و نزدیکی به کوههای البرز که درشمال این منطقه قرار دارد از آب و هوای سرد و کوهستانی برخوردار است در فصل پاییز بارندگی بسیار زیاد است و در فصل بهار از آب و هوای معتدل و مرطوب و در تابستان آب و هوای نسبتاُ گرم و مرطوب برخودار است. به طور کلی آب و هوای این روستا و روستا های همجور به دلیل نزدیکی به کوههای البرز و مناطق شمالی ایران و دریای مازندران دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است و این رطوبت با توجه به فصول سال کم و زیاد میشود ((مصاحبه با آقای غندالی 63 ساله))
پوشش جانوری:
جانوران به دو دسته اهلی و وحشی تقسیم میشود.
جانوران وحشی عبارتند از:
1- گرگ. شغال. روباه. مار. قورباغه. عقرب. سوسک. هزارپا. خرگوش. کک. کلاغ. موش. ملخ. سنجاقک. عنکبوت.
جانوران اهلی عبارتند از:
گوسفند. گربه. مرغ. خروس. الاغ. سگ. اسب. گاو. گوسفند. اردک. غاز. بوقلمون. بز.
پوشش گیاهی به دو دسته تقسیم میشود:
1- باغداری و مرکبات که شامل درختان مختلف میوه مرکبات است مثل گردو- زردآلو- سیب- توت- آلبالو- گیلاس- آلو –گلابی و … است.
2- صیفی جات : که شامل خیار- کدو- لوبیا سبز- سیب زمینی- گندم- جو است.
((مصاحبه با آقای خدام 35 ساله))
وجه تسمیه:
حصار: درلغت به معنی دیوار، بارو، دژ، دیوار دور قلعه و جائی که از دشمن به آن پناه می برند
بن:
در لغت به معنی بیخ، بنیاد، پایان – بیخ چیزی، نسبت و بنه و بون هم گفته میشود(bun)
نام این روستا حصاربن است که در اصطلاح محلی به آن حصاربن می گویند و به این علت حصاربن نام دارد که توسط کوهها محاصره شده است و در کوهپایه کوهها قرارگرفته است.
ناهمواریها:
تپهها و کوههای متعددی روستای حصاربن را احاطه کرده است و این روستا میان کوههای شمال دره – انار کوه – سیاه کوه – کبود کوه- سرخ کوه قرارگرفته است.
((مصاحبه خانم رودافشانی 26 ساله))
تاریخچه:
از گذشته مردم این روستا اطلاعات دقیق و موثقی در دست نیست و نمی توان گفت ساکنین اولیه این روستا در چه زمانی وارد این منطقه شدند ولی این امر روشن است که ساکنین اولیه آن گروهی از کوچ نشینان بودند که از اطراف شمالی ایران وارد این روستا و روستاهای همجوارآن شدند و در اینجا سکنی گزیدند قدمت روستا چندان روشن و معلوم نیست البته به زمان قبل از سلطنت پهلوی بر می گردد و در زمان رضاخان خط راه آهن به این روستا کشیده شد و باعث شد مردم این منطقه با دیگرنقاط ایران بخصوص تهران و مناطق اطراف آن ارتباط داشته باشند.
((مصاحبه با آقای خدام 65 ساله))
جاذبه های تاریخی:
کشور ما ایران از لحاظ آثار تاریخی و جغرافیایی جاذبههای متنوع و فراوانی برای جهانگردی و ایرانگردی دارد این جاذبه ها را می توان به دو گروه 1- جاذبههای طبیعی 2-جاذبههای تاریخی و فرهنگی تقسیم کرد.
یکی ازجاذبههای جغرافیایی آب گرم است: آب گرم از نوع آبهای معدنی است و یکی از عوامل توسعه جهانگردی درهر ناحیه محسوب میشود و آبهای معدنی دارای املاح معدنی است و معمولاً از چشمه و نقاط حفر شده درطبقات زیر زمینی بدست می آید. برخی از این آبها دارای خواص بهداشتی و درمانی هستند در معالجه امراض پوستی و سایر بیماریها موثر می افتد از این رو به آنها آبهای درمانی می گویند چون آب برخی از چشمه ها گرم است عده ای به آنها آبهای گرم می گویند و برخی از چشمه ها نیز آب سرد دارد که به آنها آبهای سرد گویند.
خوشبختانه کشور پهناور ایران به میزان زیادی از این موهبت خدادادی برخوردار است و روستای حصاربن نیز دارای این جاذبه است.
آب چمن یا آب سرد:
آب چمن یا آب سرد یکی از مراکز تفریحی و درمانی امن روستا و روستاهای همجوار آن است. این آب که از چشمهای درونی زمین می جوشد در درمان بیماریها موثر است و همواره بیمارها و مردم نقاط مختلف تهران فیروز کوه و ورامین و … به این منطقه میآید آب این چشمه برای گرمی، زردی بخصوص زردی کودکان تازه متولد شده جوشهای صورت و ……موثر است.
آب گرم:
آب گرم از یکی از کوههای این منطقه می جوشد و این منطقه نیز هر ساله بخصوص در تابستانها مردم بسیاری را از اطراف به گرد خود جمع می کند.
آب گرم که در درمان بیماریهای مانند – پا درد، دردهای مفاصل، سردی و سرد فراجی و ….. موثر می افتد.
(مشاهدات ضمن تحقیق)
فصل سوم
موقعیت اجتماعی
اوقات فراغت:
گذراندن اوقات فراغت یک پدیده فرهنگی اجتماعی است چرا که از یک طرف چگونگی سپری کردن اوقات فراغت از آداب و رسوم یک جامعه تبعیت می کند و وضع فرهنگ یک جامعه را نمایان می سازد و از طرفی دیگری در متن جامعه غیبت پیدا می کند و به وجود آمدنش دلایل اجتماعی دارد و برنامه ریزی در مورد آن نیز در جامعه تحقق می یابد اوقات فراغت در میان اهالی این روستا در تابستان معنا و مفهوم ندارد زیرا افراد این روستا در تابستانها که مدارس تعطیل شد.
و می توان گفت اوقات فراغت دانش آموزان و نوجوانان و جوانان آغاز شود کار کشاورزی بسیارزیاد میشود و آنها در روی زمین به خانواده خود کمک کرده و یا برای دیگران کار می کنند.
ولی با توجه به شغل کشاورزی در زمستانها مردم این ناحیه اکثراً بیکار هستند و تنها به مغز کردن گردو می پردازند.
((مصاحبه با آقای خدام 35 ساله))
مهاجرت:
مهاجرت در میان مردم این روستا مانند سایر روستاهای ایران بسیار زیاد است. و این امر بخاطر نبودن امکانات تفریحی- ارتباطی- بهداشتی- آموزشی و …. مناسب می باشد. از طرفی به علت کمبود زمین کشاورزی و اینکه همه خانواده ها دارای زمین کشاورزی نیستند وتنها باید بر روی زمین دیگران کارکنند.
و این خود باعث میشود منبع درآمد کامل و مناسبی نداشته باشند و این عوامل خود باعث میشود که مهاجرت در میان این مردم به شهرهای اطراف بسیار زیاد باشد این مهاجرت ها بیشتر به شهرهای ورامین، گرمسار و یا فیروزکوه می باشند.
و مهاجرت در میان قشر جوان و نوجوانان بسیار چشمگیر است.
((مصاحبه با آقای خدام 35 ساله))
جمعیت:
تعداد خانوار ساکن در روستا 250 خانوار است و تعداد خانوارهای پیوسته به آبادی 45 خانوار است.
راههای ارتباطی:
راههای که این روستا از طریق آن به شهرهای فیروزکوه – ورامین – تهران و گرمسار متصل میشود عبارت است از 1-راه شوسه 2- راه آهن
1-راه آهن:
راه آهن از راههای ارتباطی بسیار مهم مردم این ناحیه است زیرا اکثر مردم برای رفت و آمد به شهرهای گرمسار- ورامین – تهران و فیروزکوه ازاین وسیله استفاده می کنند اهالی روستا برای استفاده از این وسیله باید به روستای سیمین دشت که در فاصله کیلومتری حصاربن قرار دارد بیایند قطار در طول روز به صورت رفت و برگشت وجود دارد که مردم تنها از این قطار می توانند استفاده کنند برای رفتن به ایستگاه ازمینی بوس استفاده می کنند با توجه به اینکه مسافران بسیار زیاد هستند مسافران 2 تا 3 بار انها را به طرف سیمین دشت می برد در مواقعی که مینی بوس خراب شده است مردم مجبور هستند پیاده به روستا بیایند.
2-راه شوسه
راه شوسه که تا سال 1375 از فیروزکوه به طرف روستای حصاربن و روستاهای اطراف آن به صورت خاکی و مالرو بوده است ولی با توجه به تلاش شوراهای روستاها و شهرداری فیروزکوه در این سال اقدام به آسفالت کردن راه نمودن ولی این تا روستای مشهد در نزدیکی روستای حصاربن متوقف شد و می توان اذعان کرد راههای این روستا و کوچهایش تماماً خاکی و مالرو است.
مصاحبه با آقای صدریان 52 ساله
امکانات روستا:
مخابرات:
در سال 1365 مخابرات عمومی در روستای حصاربن افتتاح شد این مخابرات در وسط روستا احداث گردید و در احداث آن شرکت مخابرات شهرستان دخیل بوده است و یک خط تلفن به این روستا متصل می باشد که این خط تلفن از طریق مخابرات به تمام کشورها و داخل کشور متصل می باشد. احداث این مخابرات در حل مشکلاتی که نیاز به وقت زیادی داشت.
بسیارموثر بوده است در ضمن در سال 1379 با کمک و پیشنهاد اکثر اهالی روستا توسط اداره مخابرات فیروزکوه به بیشتر خانه های روستا خط تلفن شخصی کشیده شده است که اکثر خانوارهای روستا دارای تلفن شخصی هستند.
شرکت تعاونی:
روستای حصاربن دارای شرکت تعاونی مستقل است و کشاورزان برای گرفتن وام، کود شیمیایی و ابزارآلات کشاورزی به شرکت تعاونی روستا می روند.
و این شرکت به کلیه مسائل کشاورزان و مردم روستا رسیدگی می کند.
شورا:
سابقاً در قدیم این روستا توسط کدخدا اداره می شده و مالک نفوذ زیادی بر روی آن داشت امروزه این شکل عوض شده و ساختار آن در سال 1361 به صورت شورا در آمده و شورا توسط 3 نفر به مسائل اجتماعی و اقتصادی عمومی مردم رسیدگی می کنند و کلیه کارهای آنان به دلیل نداشتن ساختمان درمسجد محل انجام میشود این روستا فاقد انجمن است و کلیه کارها توسط اعضای شورا انجام میشود.
بیمارستان:
بیمارستان روستا به صورت بسیار کوچک است که بیشتر می توان گفت یک کلینیک درمانی کوچک است تا بیمارستان و در آنجا کارهایی مانند پانسمان – تزریقات و … انجام میشود البته بیمارستان دارای یک دکتر می باشد. که به مریض ها رسیدگی میکند و دارای همچنین یک داروخانه کوچک و یک آمبولانس می باشد.
مدرسه: روستا دارای یک مدرسه ابتدایی است که به صورت مختلط می باشد و دو مدرسه راهنمایی پسرانه و دخترانه و برای ادامه تحصیل نوجوانان و جوانان به شهرهای اطراف می روند و این روستا دارای یک مهدکودک نیز می باشد که کودکان قبل از مدرسه در آنجا به یادگیری نقاشی و ….. می پردازند.
دارای حمام عمومی است و 4 مسجد در این روستا وجود داردمرکزفروش نفت یک عدد است دارای 2 مغازه عمده فروشی و همچنین2 قصابی می باشد.
((مصاحبه با آقای مشهدی 40 ساله))
فصل چهارم
ساختار فرهنگی
مذهب:
مذهب مردم این روستا شیعه است. و توسل به دوازده امام دارند.
زبان:
زبان اصلی مردم این روستا گیلکی بوده است که در اثر فرسایش و دگرگونی بصورت امروزی در آمده - البته زبانی که مردم این روستا امروزه به آن تکلم می کنند گیلکی است ولی با گیلکی شمالی و مازندرانی تفاوت بسیارزیادی دارد و می توان گفت از یک مصدر مشتق نمی شود.
((مصاحبه با آقای خدام 35 ساله))
زیارت:
زیارت مردم روستا در گذشته شامل زیارت مرقد مطهر امام رضا(ع) در مشهد حضرت معصومه (س) در قم و امامزادهها بود. تعداد کمی از آنها که تمکن مالی داشتند به مکه مکرمه ومرقد مطهر سید الشهداء(ع) در کربلا معلی مشرف می شدند.
در سالهای اخیر زیارت مرقد مطهر حضرت زینت (س) درد مشتق، شاه چراغ در شیراز و مرقد بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی (ره) نیز مرسوم شده است.
مردم این روستا اعتقاد داشتند در گذشته که حجاج واقعی بعد از رجعت از سفر مکه در فاصله ای کمتر از یکسال فوت خواهند کرد.
((مصاحبه با آقای حسن آبادی 60 ساله))
شیوه حل اختلافات:
قسم: مهمترین وجه پایبندی مردم این روستا به باورها و عقاید مذهبی است قسم علاوه بر اینکه نشان از باورها و اعتقادات مذهبی مردم است کارکرد ویژه ای در مناسبات فرهنگی و اجتماعی آنها دارد. قسم بیشتر در مواردی به کار می رود که طرفین دعوی بدون توسل به مقامات حاکمه و قضایی بخواهند در حضور یک نفر از ریش سفیدان و با قضاوت او به دعوا خاتمه ببخشند اهمیت قسم بخاطر اینکه اغلب معاملاتی شفاهی است و طبق قول و وعده انجام می گیرد بسیار می باشد.
اما امروز بیشتر اختلافات را برای حل به دادگاه فیروزکوه می برند و در آنجا به اختلاف آنها رسیدگی میشود.
((مصاحبه با آقای حسن آبادی 60 ساله))
خویشاوندی:
از نظر ازدواج و خویشاوندی بیشتر درون گروه بوده اند و در گذشته افراد سعی می کردند که با افراد فامیل ازدواج کنند و اعتقاد داشتند که فامیل ها اگر گوشت هم را بخورند استخوان هم را دور نمی اندازند و اینکه نان سفره خودشان را به دیگران نمی دهند.
ولی امروزه انتخاب همسر از گروههای غریبه بیشتر انجام می گیرد
((مصاحبه با خانم غندالی 49 ساله))
محدودیت ها واجبارها:
بایدها و نبایدها که در این محله وجود دارد اینکه در قدیم صحبت کردن پسر و دختر قبل از ازدواج ممنوع است و عروس و داماد نباید در کنار هم برای غذا خوردن می نشستند و همچنین آنها در مقابل پدر و مادرشان نباید هرگز با هم صحبت می کردند و اینکه مادران در حضور پدر و مادر همسر همچنین پدر و مادر خودشان به کودکان شیر نمی دادند. ولی امروزه این موانع برداشته شده و افراد آزادی بیشتری دارند ولی تا حدودی آن موانع گذشته را سعی می کنند رعایت کنند.
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:134
پایان نامه: جهت اخذ درجه کارشناسی رشته علوم اجتماعی گرایش مردم شناسی
مقدمه:
تعریف مردم شناسی:
مردم شناسی مانند جامعه شناسی یکی از علوم معتبر و دامنه دار اجتماعی است که بیش از صد سال از عمر آن نمی گذرد اما در جامعه ما مردم شناسی بر خلاف جامعه شناسی به حد کفایت مورد توجه قرار نگرفته و دنبال نشده است. البته پیش از ظهور مردم شناسی به عنوان یک علم مورخان و سیاحان و فیلسوفان و اخلاق شناسان درباره سلوک اجتماعی و فرهنگی اقدام اقوام گوناگون به تاملاتی نظری دست یازیده اند و آثاری بس ارجمند پدید آورده اند که به بیش از دو هزار سال همواره مورد استفاده و مواجه اصحاب پنج قرن پیش از طلوع عصر مسیحی گزارشی مردم شناختی از قوم ایرانی و رسوم اخلاقی آن به دست داده است و ابوریحان بیرونی که در قرن چهارم به بررسی فرهنگی مردم هند پرداخته و محصول این پژوهش را در کتاب مشهور خویش به نام تحقیق درباره هند ابدیت بخشیده است. (محمودی اصل/1377 و ص 7)
تک نگاری
مطالعه جامع یک اجتماع و یا با یک امر اجتماعی نظیر خانواده، کارخانه، طبقه و غیره. تشریح همه جانبه یک پدیده یا مجموعه ای از پدیده ها است، در تک نگاری ابتدا از وضع عینی ، ظاهر، سطح خارجی پدیده که قابل مشاهده است، آغاز می کنند، سپس ابعاد ذهنی، روانی و پیچیده آن را به نگارش در می آورند، بدین سان در این مفهوم کلیت و هم فردیت دیده می شود. کلی است چون در خلال آن همه اضلاع یک محل شناخته می شوند. فردی است چون یک پدیده نظیر ده، یک کارخانه یک مدرسه در همه ابعادش سنجیده می شود. (ساروخانی، 1377 ص 319)
گرچه واضح نام و پایه گذار این شیوه تحقیق دانشمندی فرانسوی لوپله Leplay بوده که از نیمه قرن نوزدهم به این گونه تصویر سازی از واقعیت اجتماعی روی آورد اما منوگرافی روستایی با النسبه تازه تر است. و ظاهراً علت آن توجه به مطالعه ده و پرورش در باب زندگی روستانشینان تحول سریع و شگرفی بود که بر اثر ارتباط با حیات شهری و ورود تمدن ماشینی در دیه ها پدیدار شده و دنیای ساکن روستا را به کلی دگرگون کرده است. (صفی نژاد/ منوگرافی ده طالب آباد/ تیرماه 1345 (ص 5)
تعریف روستا
ده واژه ای است پارسی مشتق از کلمه دهیو به معنی سرزمین و کشور و از معنای آن مرکزی از تجمع انسان ها و واحد جغرافیایی به ذهن متبلور می شود که شخصیتی اقتصادی و اجتماعی قایم به خود دارد. «روستا» نیز واژه ای است مأخوذ از کلمه «رستاق»، که در اصطلاح جغرافیدانان اسلامی به ناحیه ای اتلاق می شد که دارای مزارع و قریه هایی باشند. واژه رستاق در دوره های بعدی به دو معنی استعمال شده است: نخست به معنای دهستان که هم اکنون نیز در برخی از استان های کشور مصطلح است، دوم به معنای ده و قریه که در این مفهوم تا اواخر دوره قاجاریه به کار می رفته و در حال حاضر به واژه روستا تبدیل شده است.
در دوره اسلامی، اصطلاح ده یا قریه به هر نقطه مسکونی اطلاق می شد که دارای مسجد جامع و منبر نباشد و در آن برای اجرای حد نسبت به مجازات بزهکاریها اجازه نداشته باشند ده در ایران امروز به سکونتگاهی اطلاق می شود که اکثریت مردم آن از طریق کشاورزی سنتی یا نیمه سنتی به امرار معاش بپردازند. اگر چه این تعریف شامل تمام مناطق روستایی کشور نمی شود و به دلیل شرایط انتقالی جامعه استثناهایی بر آن می توان مشاهده کرد، اما اکثریت قریب به اتفاق روستاهای کشور را شامل می شود.
ملاک های تعریف روستا
1-تعداد جمعیت
ملاک های ملاک رقم جمعیت برای کشورهای جهان یکسان نیست و مقدار آن از یک تا پانزده هزار نفر متغیر است. در ایران مطابق به سرشماری های سراسری رقم پنج هزار نفر برای این امر در نظر گرفته شده بود.
معیار جمعیت برای تعیین و تشخیص شهر از روستا در بسیاری از موارد نمی تواند درست باشد چرا که صرف نظر از قراردادی و اختیاری بودن آن اولا با افزودن یا کاستن یک فرد، جامعه از حالت روستایی به شهر تبدیل می شود و یا برعکس. ثانیاً ممکن است جوامعی وجود داشته باشند که با وجود کم بودن تعداد جمعیت آنها از میزان لازم، اقتصاد و روحیه شهری داشته باشند و یا با وجود بیشتر بودن جمعیت از نظر اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی یک محیط روستایی محسوب شوند.
2-انبوهی جمعیت
برای رفع نقیصه مربوط به تعداد جمعیت در بعضی از کشورها انبوهی جمعیت را نیز به شماره حسابهای آن می افزاید.
در این مورد والترویل کاکس تحقیقی در ایالت نیویورک امریکا به عمل آورده و به این نتیجه رسیده است است که انبوهی کمتر از 100 نفر در هکتار «کشور» را تشکیل میدهد، انبوهی 100-1000 نفر «روستا» و انبوهی بیش از 1000 نفر در هکتار «شهر» را نشان می دهد اما این ملاک نیز نمی تواند شهر و روستا را دقیقاً از همدیگر متمایز سازد و انتقادهای وارد بر ملاک تعداد جمعیت در این مورد نیز وارد است.
3-سازمان و تشکیلات اداری
در برخی از تعاریف مانند سرشماری های اخیر ایران، روی سازمان های اداری و تشکیلات حقوقی روستائی تکیه می شود. در این تعاریف شهر را جایی می دانند که دارای شهر داری باشد و به وسیله آن اداره می شود.
این ملاک نیز به تنهایی نمی تواند در تعیین شهر و روستا دقیق باشد زیرا تعدادی از نقاطی که شهرداری دارند مشخصات روستایی به چشم می خورد. ممکن است در آنها شغل عمده خمردم کشاورزی باشد، روابط خود مصرفی دیده شود و صنعت و خدمات رشد ناچیزی داشته باشند.
4-سیمای فیزیکی
این ملاک که دیدگاه برخی از جغرافی دانان است. شهر را جایی مصنوعی می داند که از خیابان ها، ساختمان ها، جدول های آب و سایر دستگاه ها و بناها درست شده و زندگی شهری را امکان پذیر میکند. با توجه به این تعریف، باید روستاها را جایی دانست که از تسهیلات و امکانات شهری نظیر خیابان ساختمان های مدرن، جدول های آب و .. محروم باشد.
بدیهی است که وجود خیابان و جدول آب و غیره به تنهایی نمی تواند منطقه ای را شهر کند، چرا که در روستاها نیز این امر امکان پذیر بوده و در مواردی عملی شده است. از سوی دیگر این تمایز میان شهر و روستا جنبه دلخواه و قراردادی دارد، زیرا شرایط زیست روستایی متدرجاً و بی آنکه دچار وقفه شدید شود به شرایط شهری مبدل می گردد.
5-بافت اجتماعی و فرهنگی
در این مورد جامعه شناسان از بافت اجتماعی مانند تفاوت های قشربندی اجتماعی، متحرک شغلی و طبقاتی، تجانس و عدم تجانس جمعیت جامعه و از بافت فرهنگی مانند سنت گرایی مخالفت در برابر نوآوری، اعتقاد به سرنوشت، صمیمیت و مهمان نوازی، روابط نزدیک و مانند اینها نام می برند که به علت ذهنی بودن برخی از این ملاک ها و دشواری تعیین برخی دیگر، تشخیص روستا و شهر بر اساس آنها میسر است.
6-ساختار اقتصادی و شیوه معیشت
این ملاک مهمترین معیار تشخیص شهر و روستا از هم محسوب می شود و آن را می توان عامل تعیین کننده شهر یا روستا بودن یک نقطه دانست. منطور از ساختار اقتصادی و معیشت جامعه در این مورد عبارت است از شغل اساسی مردم و شیوه زندگی اکثریت اعضای جامعه.
با توجه به این ملاک، هنگامی که در یک جامعه اکثریت مردم به کشاورزی می پردازند و زندگی خود را از این راه تامین می کنند، می توان گفت یک اجتماع روستایی است روستا مکانی است که انسان در ارتباط مستقیم و اولیه با طبیعت قرار می گیرد و نیرو و نیازهای معیشت خود را از آن فراهم می آورد تغییرد و تبدیل شکل نهایی محصولات به دست آمده می تواند در شهر یا روستا صورت گیرد اما در هر حال تولید در محیط طبیعی و از طریق کشت در روستا به انجام می رسد. به طور کلی مساله این نیست که ممکن است در شهر کشاورزی وجود داشته باشد و یا برخی از مردم شهری به فعالیتهای زراعی مشغول شوند بلکه واقعیت این است که کشاورزی فعالیت اساسی شهر نیست. (تقوی/ 1378/13/14/15)
انواع اجتماعات روستایی:
1-ده یا قریه: ده یا قریه واحدی اقتصادی- اجتماعی، جغرافیایی و مرکز تجمعی از مردم یکجانشین است که قسمت اعظم درآمد آنها از کشاورزی تامین می شود و شرایط بالقوه خودکفایی را نیز در خود دارد. در حال حاضر این خودکفایی از قوه به فعل در نمی آید، چون تحول اقتصاد شهری و از هم پاشیدگی نظام زمینداری سنتی کهن موجب گسترش شبکه ارتباطی روستا و شهر در بسیار از نقاط دنیا حتی در جوامع تطور یافته سنتی شده است. به همین علت امروزه اقتصاد روستایی در ارتباط نزدیک و رویارویی با اقتصاد شهری قرار دارد.
2-مزرعه: در حقیقت مزرعه جذئی از زمین های متعلق به یک ششدانگ است که خود به تنهایی واحدی مستقل را تشکیل نمی دهد و علاوه بر آن در غالب نقاط، سکونتگاهی است. معمولاً نام مزرعه منطبق با نام چشمه، قنات یا چاهی است که موجب ایجاد مزرعه در حول و حوش ده شده است. یک ده ممکن است علاوه بر زمین های زراعی متصل به مساکن روستایی، در چند کیلومتری خود نیز دارای مزارع متعدد با عناوین خاص باشد که از لحاظ حقوقی جزئی از ده متبوع خود تلقی شود. به صورتی که در نظام شبه فئودالی ایران مجموعاً ملکی ششدانگ را به وجود می آورد.
در حال حاضر، مزرعه محل سکونت روستائیان نیست و وجود موارد استثنائی یعنی مزرعه های معدودی که یکی دو خانوار در آن ساکنند، باعث نمی شود که آن را سکونتگاه تلقی کنیم.
مزرعه را گاه «کلاته»، «قشلاق»، «براکوه» و غیره نیز نامیده اند.
3-مکان: محلی است خارج از محدوده ثبتی یا عرضی دهات که به طور عمده فعالیت غیرکشاورزی در آنجا انجام می گیرد، مانند معادن کارخانجات، قهوه خانه، و نظایر آن.
این نقاط ممکن است دارای سکنه یا فاقد سکنه باشند. (وثوقی/ 1377/20 و 21)
انگیزه و هدف تحقیق:
هدف از تحقیق در روستای اخترآباد آشنایی با فرهنگ بومی و مردمان این منطقه بوده است زیرا می توان گفت که تا چندین سال قبل این روستا یکی از روستاهای بکرو دست نخورده بود اما به مرور زمان و بخصوص در طی چندین سال گذشته و کارهایی که جهاد سازندگی در این روستا انجام داده است این روستا تا حدودی متغیر پیدا کرده است ولی در این تحقیق سعی می شود که بر جنبه های فرهنگی قدیمی توجه بیشتری شود و همچنین هدف ازاین تحقیق آشنا شدن با فرهنگ بومی و قدیمی مردم ایل شاهسون بوده است زیرا این روستائیان کوچ نشینان شاهسون بوده اند که در این روستا یکجانشین شده اند.
فهرست مطالب:
فصل اول
مقدمه:
تعریف مردم شناسی
2
تعریف تک نگاری
2
روستا
3
ملاک های تعریف روستا
5
انواع اجتماعات روستایی
8
انگیزه و هدف تحقیق
9
موضوع تحقیق
11
روش تحقیق
12
فصل دوم: جغرافیا
استان تهران
15
شهرستان شهریار
19
دهستان اخترآباد
26
موقعیت و محدوده اخترآباد
30
وسعت ده
30
کوه ها
30
آب و هوا
31
بارندگی
31
دما
32
رطوبت
32
قنات
32
جنس خاک
33
پوشش گیاهی
33
پوشش جانوری
34
وجه تسمیه
35
آثار تاریخی و قدیمی
36
فصل سوم: موقعیت اجتماعی
مهاجرت
39
جمعیت
40
سطح سواد
41
جمعیت فعال و غیرفعال
41
امکانات روستا
41
فصل چهارم: ساختار فرهنگی
مسجد
45
زبان
45
مذهب
46
خویشاوندی
46
فصل پنجم: سیمای روستا
سیمای روستا
48
مسکن
49
فصل ششم: کشاورزی و دامداری
موقعیت اقتصادی
52
پنبه
52
شبدر
53
وسایل و ابزار کشاورزی
54
تقسیم آب
54
دامداری
54
تهیه انواع لبنیات
55
واحدهای وزنی
57
تقدیم و گاه شمار
59
فصل هفتم: خوراک
انواع نان ها و شیرینی های محلی
61
انواع آشها
63
انواع غذاهای محلی
65
انواع ترشی
67
انواع مربا
67
وعده های غذایی
68
سفره آرایی
68
فصل هشتم: پوشاک
(مردان و زنان و کودکان)
71
فصل نهم: مراسم گذار
الف- سیسمونی
75
تولد
75
نامگذاری
76
حمام زایمان
76
ختنه سوران
76
دندان درآوردن
77
اعتقادات در مورد زاد و ولد
78
ب- ازدواج
79
همسرگزینی
80
خواستگاری
80
قندشکنی
81
خرید عروسی
81
مراسم عقد
82
کارت نویسی
83
مراسم بند اندازون
84
پختن نان عروسی
84
حنابندان
85
مراسم عروسی در قدیم
87
حمام بردن داماد
88
تیانه
89
عروس بردن
89
مراسم عروسی در زمان حال
90
جهیزیه
90
عروسی
91
دواخ
91
قیننه سلام
92
هفته حمام
92
ایاق اچماق
92
اعتقادات در مورد عروسی
93
مرگ و میر
93
مراسم تدفین
94
مراسم شام غریبان
95
مراسم سوم
95
مراسم شب هفت
95
مراسم چهلم
96
مراسم سال
96
اعتقادات مربوط به مرگ و میر
97
فصل دهم: مراسم در طول سال شمسی و قمری
شب یلدا
99
چهارشنبه سوری (شال اندازی، فال گوشی)
99
مراسم خانه تکانی
101
خرید عید
101
عیدی بردن برای عروس
102
سال تحویل
103
سیزده بدر
104
عید قربان
104
عید غدیر
105
عید فطر
105
مراسم مربوط به ماه محرم و صفر
105
علم بندی
106
تاسوعای حسینی
107
عاشورای حسینی
107
فصل یازدهم: صنایع دستی
قالی بافی
109
توبره بافی
111
گلیم بافی
112
پلاس
112
کلاه و دستکش
113
فصل دوازدهم: اوقات فراغت
شب نشینی
115
مسابقه
116
چاپ چاقان بازی (یک قل دو قل)
116
وسطی
117
زبر قیچ (لی لی)
117
تمباقا بازی (کمربند بازی)
119
هفت سنگ
119
فصل سیزدهم: اعتقادات و باورها
اعتقادات و باورها
122
مراسم طلب باران
124
طب سنتی
125
داروهای گیاهی
126
فصل چهاردهم: فرهنگ فولکور
ضرب المثلها
127
لالایی ها
127
چیستان
129
ترانه ها
130
رقص های محلی
131