این محصول در قالب ورد و قابل ویرایش در 196 صفحه می باشد.
فهرست
فصل اول: ۱
معرفی تحقیق.. ۱
مقدمه: ۲
تعریف موضوع: ۳
بیان مساله: ۵
اهداف تحقیق: ۶
اهمیت و ضرورت تحقیق: ۷
فرضیات تحقیق: ۸
تعاریف عملیاتی متغیرها و واژه‌های اصلی تحقیق.. ۹
– فناوری اطلاعات: ۹
– پیچیدگی: ۱۰
– رسمیت: ۱۰
– تمرکز: ۱۰
نسبتهای پرسنلی: ۱۱
فصل دوم : ۱۲
ادبیات نظری و تجربی تحقیق.. ۱۲
قسمت اول: ۱۳
فن‌آوری اطلاعات.. ۱۳
مقدمه: ۱۴
تکنولوژی (فن‌آوری) : ۱۶
۱- پژوهش وود وارد: ۱۸
۲ ـ پژوهش، درک پیوو و گروه آستن: ۲۲
۳ ـ مطالعات جیمز تامپسون: ۲۳
تعریف فن‌آوری اطلاعات: ۲۴
تاریخچه فن‌آوری اطلاعات: ۲۷
مولفه‌های فن‌آوری اطلاعات: ۳۳
معرفی چند نمونه از فن‌آوریهای اطلاعاتی: ۳۴
پست صدا: ۳۴
ـ نظامهای کنفرانس رایانه‌ای: ۳۵
ـ تابلو اعلانات الکترونیکی: ۳۶
ـ اینترانت: ۳۶
منابع حاصل از اینترانت: ۳۷
ـ کاربرد فن‌آوری اطلاعات در سازمانها: ۳۷
ناخشنودی از فن‌آوری اطلاعات در سازمان: ۳۹
خشنودی از فن‌آوری اطلاعات در سازمان: ۴۰
۱ ـ شرکت گروه بیمه‌های مهندسی نشنال ولکان (با مسئولیت محدود) انگلستان: ۴۰
۲ ـ بیمارستان کینگستون: ۴۱
سیستم اطلاعات چیست؟. ۴۲
سیستمهای اطلاعاتی در سازمان: ۴۶
۱ ـ سیستم اطلاعات مدیریت(MIS) 46
2 ـ سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری: (DSS) 48
ـ سیستمهای پشتیبانی تصمیم‌گیری با بازده قوی: ۴۹
خصوصیات سیستمهای پشتیبانی تصمیم‌گیری: ۴۹
ـ عوامل مهم در موفقیت سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری: ۵۱
معماری سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری: ۵۲
سیستم اطلاعاتی مدیران عالی (ESS) 53
سیستم اتوماسیون اداری(OAS) 54
سیستم اطلاعاتی عملیاتی TPS. 56
سیستمهای کارهای دانش‌بر KWS : 57
سیستم اطلاعات مدیریت منابع انسانی: ۵۸
مزایای فن‌آوری اطلاعات: ۶۱
محدودیتهای فن‌آوری اطلاعات: ۶۳
قسمت دوم: ۶۴
سازمان و ساختار سازمانی… ۶۴
مقدمه: «چرایی مطالعه سازمان». ۶۵
«سازمان». ۶۶
نگاهی به تعاریف سازمان: ۶۶
تعریف ساختار سازمانی: ۶۹
سازماندهی (Organizing): 72
مبانی سازماندهی: ۷۳
۱- سازماندهی بر مبنای وظیفه یا هدف. ۷۳
۲- سازماندهی مبتنی بر نوع تولید یا عملیات (محصول). ۷۶
۳- سازمان بر مبنای منطقه عملیاتی (جغرافیایی). ۷۹
۴- سازماندهی بر مبنای زمان: ۸۰
۵- سازماندهی بر مبنای ارباب رجوع (مشتری). ۸۱
۶- سازمان مبتنی بر بازار: ۸۳
نقاط قوت و ضعف: ۸۳
خلاصه و جمع‌بندی از معرفی چند ساختار متداول سازمانی: ۸۴
الگوهای جدید ساخت سازمانی: ۸۵
۱- سازمان ماتریسی یا خزانه‌ای (Matrix organization) 85
نقاط قوت و ضعف ساختار ماتریس: ۸۷
الف) نقاط قوت: ۸۷
ب) نقاط ضعف: ۸۸
۲- سازماندهی بر مبنای پروژه: ۸۸
۳- ساختار سازمانی، ماژولار (پیمانه‌ای یا پارندی). ۸۹
۴- سازماندهی بر مبنای ساخت آزاد یا ادهوکراسی… ۹۱
برخی از ویژگیهای مهم ادهوکراسی عبارتند از: ۹۲
معایب ادهوکراسی: ۹۲
ابعاد طرح سازمان: ۹۴
ابعاد ساختاری: ۹۵
رسمیت: ۹۵
فنون رسمی سازی: ۹۷
پیچیدگی… ۹۹
تمرکز. ۱۰۳
ارتباط تمرکز، پیچیدگی و رسمیت: ۱۰۴
تمرکز و رسمیت: ۱۰۴
نسبتهای پرسنلی: ۱۰۵
ابعاد محتوایی: ۱۰۷
– تکنولوژی: ۱۰۹
محیط: ۱۱۰
رابطه محیط و ساختار: ۱۱۱
استراتژی: ۱۱۱
فرهنگ چه می‌کند؟. ۱۱۳
قسمت سوم: ۱۱۵
پیشینه تحقیق.. ۱۱۵
پیشینه تحقیق: ۱۱۶
الف) تحقیقات خارج از کشور: ۱۱۶
۱- بررسی و پژوهش اسمیت… ۱۱۶
بررسی و پژوهش ویگاند: ۱۱۷
تحقیق فیفرولبلباسی: ۱۱۸
– بررسی و پژوهش برن: ۱۱۹
تحقیقات تریست و بمفورد: ۱۲۰
ب) تحقیقات انجام شده در ایران: ۱۲۱
خلاصه و نتیجه گیری از فصل دوم: ۱۲۳
فصل دوم شامل سه قسمت بود: ۱۲۳
قسمت چهارم: ۱۲۵
بیمه چیست؟. ۱۲۶
نگاهی به بیمه ایران: ۱۲۶
ساختار تشکیلاتی بیمه ایران : ۱۲۷
معرفی مجتمع‌ها و شعب بیمه‌ای شرکت سهامی بیمه ایران در شهر تهران: ۱۲۸
مکانیزاسیون بیمه ایران: ۱۳۳
الف) طراحی و بهبود سیستمهای موجود: ۱۳۳
ب) پشتیبانی فنی: ۱۳۳
ج) عملکرد شبکه: ۱۳۳
د: ایجاد سیستمهای جدید شامل: ۱۳۳
فصل سوم: ۱۳۵
« روش و روش‌شناسی تحقیق ». ۱۳۵
مقدمه: ۱۳۷
جامعه آماری مورد مطالعه: ۱۳۷
روش جمع‌آوری اطلاعات: ۱۳۷
نمونه و روش نمونه‌گیری: ۱۳۸
ابزار اندازه‌گیری: (معرفی پرسشنامه). ۱۳۹
– تعیین روایی (validity) و پایایی (Reliability) پرسشنامه: ۱۴۰
فصل چهارم : ۱۴۳
« تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق ». ۱۴۳
تجزیه و تحلیل اطلاعات: ۱۴۴
مقدمه: ۱۴۴
الف) توزیع فراوانی‌های مشاهده شده: ۱۴۴
ب) محاسبه میانگین، میانه، نما، انحراف معیار و ضریب چولگی متغیرهای پرسشنامه شامل: ۱۵۹
تعریف شاخصها: ۱۶۰
ضریب چولگی: ۱۶۰
ب) محاسبات آماری متغیرها: ۱۶۱
ج) نمودار هیستوگرام ترسم شده برای هر یک از متغیرهای ابعاد فن‌آوری اطلاعات و ابعاد ساختار سازمانی (پیچیدگی، رسمیت، تمرکز، نسبت پرسنلی). ۱۶۲
د) تجزیه و تحلیل فرضیات: ۱۶۸
معرفی ضریب همبستگی پیرسون.. ۱۶۸
فصل پنجم: ۱۷۶
بحث و نتیجه‌گیری تحقیق.. ۱۷۶
مقدمه: ۱۷۷
مروری بر ابعاد IT: 178
محدودیتهای تحقیق: ۱۸۳
پیشنهادات تحقیق: ۱۸۳
الف: پیشنهاد برای سازمان : ۱۸۳
ب) پیشنهادهایی جهت تحقیقات بعدی: ۱۸۶
مقدمه:
اطلاعات همانند خونی است که در کالبد سازمان جریان می‌یابد و به آن حیات می‌بخشد، اطلاعات می‌تواند فرایند تصمیم‌گیری را در مورد ساختار، تکنولوژی و نوآوری تغذیه نماید، و همچنین اطلاعات همانند یک رگ حیاتی است که سازمان را به عرضه کنندگان مواد اولیه و مشتریان متصل می‌سازد، توسعه فن‌آوری اطلاعات مانند کامپیوترها و وسایل ارتباط الکترونیکی ماهیت بسیاری از کارهای دفتری را دگرگون کرده‌اند، شبکه‌های کار در خانه و خودکار شدن، امکان محدود کردن بعضی بخشها و کاهش تعداد کارکنان سازمان را فراهم آورده‌اند. از این پدیده‌ها (فن‌آوری اطلاعات) ممکن است چنین استنباط شود که سازمانهای بزرگ کوچکتر می‌شوند و گرایش بسوی انواع انعطاف‌پذیرتر و کوچکتر سازمان نیرومندتر میشود.
فن‌آوری اطلاعات همچنین می‌تواند منجر به تغییرات نسبتاً وسیعی در سطح بین‌المللی باشد. زیرا این فن‌آوریهای اطلاعاتی و کامپیوترها می‌توانند تاثیر شدیدی بر عملکردهای اقتصادی و اجتماعی و مناسبات جهانی داشته باشند. هم در پیش‌بینیهای خوشبینانه از نظر ابعاد مثبت تاثیرات فن‌آوری اطلاعات بر شیوه‌های زندگی و هم در بدبینیهای موجود نسبت به تاثیرات مخرب آن عناصری از واقعیت نهفته است، به هر تقدیر، بر بازار کار و شیوه زندگی تاثیر خواهد نهاد. در حال حاضر فن‌آوری اطلاعات مهمترین مساله‌ای نیست که یک کشور بخصوص با آن روبرو باشد بلکه تجلی آن بعنوان سریع‌التغیرترین عامل اقتصاد بسیاری از کشورها، مساله‌ساز است. این فن‌آوری به سرعت در حال بهسازی و ارتقاست و هزینه‌ها با سرعت قابل توجه کاهش می‌یابند. دامنه کاربرد آن بسیار وسیع است و در غالب صنایع تاثیرات آن بر قیمت تمام شده محصول از نظر سهم هزینه‌های مربوط به نیروی انسانی از اهمیت بسیار برخوردار است.
همچنین کاربرد این فن‌آوریهای اطلاعاتی در سازمانها در حکم یکی از منابع و دارائیهای با ارزش سازمانی است و انتخاب و تعیین استراتژی صحیح برای کاربرد آن ضروری است.
البته در مرحله اول این مطلب برای بسیاری از مدیران سازمانها چندان پذیرفتنی نیست و برخورد با اطلاعات در حکم منبعی همپایه همچون نیروی انسانی، مواد اولیه، منابع مالی و … و گاه مهمتر از اینها، امر راحتی نیست. حتی برای بسیاری از مدیران سطح اجرایی نیز، تلقی عنصری غیر ملموس در حکم منبع اصلی امکانات حیاتی، مشکل است. اما اگر درست توجه کنیم می‌بینیم که چطور این عناصر غیر ملموس، بر بالا رفتن بهرهوری و سوددهی هر سازمانی و بهینه‌سازی اتخاذ تصمیمات مدیران راهبردی تاثیر می‌گذارند. اطلاعات در حیات هر سازمانی می‌تواند نقش مهمی را بعهده داشته باشد. در واقع اطلاعات وسیله‌ای است که امکان استفاده بهتر و مناسبتر از منابع ملموس سازمان را برای مدیریت فراهم می‌آورد. اطلاعات در سازمان غالباً به شکل موثری اداره نمی‌شود و با وجود آنکه در بسیاری از سازمانها، اطلاعات با فن‌آوری پیشرفته همراه شد و نظامهای پیچیده خودکار برای خدمات اطلاعات[۱] و همچنین نظامهای خودکار دفتری و اداری[۲] در سطح وسیع به کار گرفته می‌شوند، هنوز در مورد مسئله مدیریت این نظامها و مراکز خدمات اطلاعاتی و چگونگی و میزان کاربرد این فن‌آوریها و مدیریت منابع اطلاعاتی بحث و بررسی دقیق و مفصلی نشده یا اجرا نگردیده است.
می‌توان اولین گام برای کاربرد فن‌آوریهای اطلاعاتی را آگاهی مدیران از ارزش بالقوة آن دانست. همان طوری که با فعالتر شدن مدیریت، بکارگیری اصول و علوم آن ساده‌تر گردید، با ارج نهادن به نقش اطلاعات در سازمان به کاربرد فن‌آوریهای اطلاعاتی و نیز نقش‌آفرینی اطلاعات در تصمیمات و استراتژیهای مدیریتی و چگونگی بهره‌گیری از آن آگاه‌تر خواهیم شد.
تکنولوژی (فن‌آوری) :
تکنولوژی یکی از عوامل موثر و تعیین کننده در ساختار سازمانی است و تغییرات و تحولات تکنولوژیکی باعث پیدایش صنایع و مشاغل جدید و از بین رفتن یا بی‌اهمیت شدن بعضی از صنایع و مشاغل قبلی میگردد. بنابراین ورود تکنولوژی به سازمان محدودیتها و فرصتهایی را پدید می‌آورد که از جمیع جهات بر سازمان تاثیر می‌گذارد. تکنولوژی ترکیب جدیدی از تلاش انسان، ماشین‌ها و تجهیزات و روشهای انجام کار را ایجاد می‌کند که نیازمند آمادگی سازمان در جهت پذیرش و انتخاب ترکیب صحیح میباشد. در مفهوم واقعی تکنولوژی، اتفاق نظر کامل وجود ندارد. برداشتهای متفاوت از تاثیر تکنولوژی در سازمان شده است همچین سطوح تجزیه و تحلیل تاثیر تکنولوژی در سازمان نیز متفاوت بوده است و عده‌ای کل سازمان را بعنوان استفاده کنندگان تکنولوژیهای متفاوت و حتی عده‌ای دیگر فرد را بعنوان یک واحد تاثیرپذیر تکنولوژی مورد بررسی قرار داده‌اند.
به همین جهت تعریف واحدی از تکنولوژی ارائه نشده است.
به هر حال، تکنولوژی عبارتی است که برای هر نوع سازمانی قابل کاربرد است. سازمانها همگی اعم از صنعتی و خدماتی از تکنولوژی استفاده می‌کنند. همه سازمانها به این منظور بوجود آمده‌اند که تغییری را در «شیء» بوجود آورند و ایجاد این تغییر مستلزم داشتن تکنولوژی است. البته شیء مذکور حتما نباید دارای شکل ظاهری و مادی باشد، بلکه می‌تواند شامل مواردی مثل اطلاعات، نمادها و حتی افراد نیز باشد. محسوس و ملموس بودن یا نبودن شیء مورد تغییر در سازمان، تاثیری در مفهوم و اهمیت تکنولوژی به طور عام ندارد به عبارت دیگر بعنوان عامل موثر هماهنگی که در یک پالایشگاه نفت مورد بررسی قرار می‌گیردبه همان نحو نیز در یک موسسه بیمه مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.(Scott . Bedeian . 1986)
تکنولوژی در جهان پیشرفته امروز، همان گنج پر ارزشی است که نوع بشر پس از قرن‌ها تلاش برای دانستن و کاربرد دانشها برای زندگی بهتر و آسانتر بدست آورده است و در یک کلام می‌توان گفت تکنولوژی دستاورد دانش است. (هوا کیمیان، ۱۳۷۴، ص ۲۰)
علم، صنعت و تکنولوژی می‌توانند جامعه و جهان را متحول کنند تا آن حد که پایه‌گذار تحولهای تاریخی باشند و جوامع بشری را از دورانی به دوران دیگر، با ویژگیهای کاملا متفاوت انتقال دهند. «ژان ـ ژاک سروان ـ شرایبر» نویسنده کتاب (تکاپوی جهانی)از لحظه‌های استثنایی و دگردیسی جوامع سخن می‌گوید که پیشرفت تکنولوژی زمینه‌ساز آن خواهد بود. شرایبر می‌گوید «ما در لحظه‌ای استثنایی از دگردیسی جوامع از جمله جامعه خودمان (فرانسه) زندگی می‌کنیم، لحظه‌ای که نظیر آن در طول قرن‌ها کمتر پیش می‌آید. … شرایبر برای اثبات این سخن به پیشگفتار کتاب «تکاپوی آمریکا» استناد می‌کند.
پنج قرن پیش، رابله و سروانتز، بر پایه اختراع صنعت چاپ، جهش بزرگ نورزایش (رنسانس) را بنا نهادند. و نظم اخلاقی را به لرزه در آوردند. زیر و رو شدن فنون در ساختهای اجتماعی و الگوی ذهنی جامعه قرون وسطی شکاف ایجاد کرد. این ضربه «نوزایش» را بوجود آورد.
شرایبر ابراز امیدواری می‌کند که این بار تحول جهان به گونه‌ای باشد که همه جوامع از دستاوردهای آن برای رفاه و بهرورزی بهره گیرند. او می‌گوید «البته اراده و حماسه را نباید از ماشین‌های کوچکی که مردمان سواحل اقیانوس آرام یکی پس از دیگری به خدمت ذکاوت انسانها در می‌آورند، انتظار داشت. اگر قرار است و باید جامعه اطلاعات که هم اکنون جانشین جامعه صنعتی فرو پاشیده میشود، به اشتغال کامل استعدادهای همه بیانجامد و درهای آینده را بر روی ما و پنج میلیارد انسان دیگر پیش از پایان نفت، بگشاید، یک انقلاب اجتماعی آنهم همین امروز ضروری است…»
با این تفاسیر باز بنظر می‌رسد که هنوز نمی‌توان تعریف جامعی را از تکنولوژی ارائه داد ما در این پژوهش پس از بررسی تعاریف متعدد از تکنولوژی تعریف هنری مینتزبرگ از تکنولوژی را جامع‌تر یافتیم مینتز برگ تکنولوژی را عبارت از ابزاری می‌داند که برای دگرگون کردن «وارده یاin Put » به «ستاده یا Out Put» در هستة عملیاتی بکار می‌رود. مجموع تکنولوژیهای مورد استفاده در سازمان، نظام فنی سازمان را تشکیل می‌دهند که شامل سه تکنولوژی، انسانی، ماشینی و روشهای انجام کار میباشد. (مینتز برگ، ۱۳۷۱ ص ۱۷)
همانطور که در صفحات پیشین اشاره کردیم تکنولوژی یکی از عوامل تاثیرگذار بر ساختار سازمانی است. و از نخستین سالهای انقلاب صنعتی آنچه نقطه همگرایی صاحب نظران قرار گرفت، فن‌آوری و پیشرفتهای آن بود که ضمیمه استمرار انقلاب را فراهم آورد. تاثیر فن‌آوری بر روابط افراد، گروهها و سازمانها مورد توجه صاحبنظران قرار گرفت و در طول سالهای قرن بیستم تحقیقات قابل ملاحظه‌ای به منظور شناخت ماهیت و عوامل موثر در فن‌آوری صورت گرفته است در اینجا ما به چند نمونه اشاره خواهیم کرد:
۱- پژوهش وود وارد:
خانم جون وود وارد (۱۹۷۱ ـ ۱۹۱۶ م) استاد جامعه شناسی صنعتی دانشگاه علوم تکنولوژی امپریال دانشگاه لندن بود او تحقیقات خود را در دانشگاه لیورپول شروع کرد ولی اشتهارش را مرهون مطالعاتی است که وی متعاقبا در سمت مدیره واحد پژوهش‌های مناسبات انسانی در دانشکده فنی اسکس جنوب شرقی بر روی تکنولوژی و ساختار در شرکتهای تولیدی بعمل آورده است. بعدها او و همکارانش، ضمن توسعه مطالعات یاد شده بر عمق آنها نیز افزودند. وود وارد و همکارانش حدود ۱۰۰ شرکت را مورد مطالعه قرار دادند که اطلاعات بدست آمده از هر شرکت با شرکتهای دیگر متفاوت بود شاید یکی از دلایل متفاوت بودن نتایج اندازه شرکتها بود که یکی شاید ۱۰ کارمند و دیگری ۱۰۰ کارمند داشت. (نمودار ۱ ـ۲)
وود وارد سازمانها را در سه گروه کلی فره‌مند، سنتی و بور و کراتیک جای داد و در این نوع طبقه‌بندی نکاتی از قبیل: سلسله مراتب اداری بین بالاترین و پایین‌ترین سطح، حیطة نظارت و یا میانگین افرادی که زیر نظر یک سرپرست بکار اشتغال دارند، میزان ابهام یا وضوح در شرح وظایف کارکنان، حجم مکاتبات و دستور العمل‌ها، میزان تقسیم وظایف کارشناسان و متخصصین مورد نظر وی بودند. وود وارد درمی‌یابد که سازمانها از نظر ویژگیهای بالا با هم متفاوت هستند. مثلا در یکجا افراد تحت سرپرستی یک سرپرست خیلی کم بودند و در جایی دیگر شاید ۸۰ تا ۹۰ نفر. سلسله مراتب در واحدهای تولیدی از حداقل ۲ تا حداکثر ۸ رده می‌رسید و ارتباطات در جایی بکلی بصورت شفاهی انجام می‌گرفت اما در جایی دیگر همین ارتباطات کلا بصورت کتبی صورت می‌پذیرفت. او از خود پرسید این تفاوتها ناشی از چیست؟
گروه خانم وود وارد برای یافتن پاسخ به سوال فوق ابتدا فرض کردند که ممکن است اندازه یا سوابق تاریخی سازمانها دلیل اختلافشان باشد. اما به جوابی نرسیدند. ولی وقتی تفاوت بین فنون متفاوت تولید بررسی گردید، معلوم شد واقعا فن‌آوری تولید با سلسله مراتب، حیطه نظارت و آن ویژگیهای سازمانی فوق الذکر ارتباط دارد. وود وارد و همکارانش ادعا نکردند که فن‌آوری تنها عامل موثر در ساختار یک سازمان است همچنان که نگفتند مدیران نمی‌توانند بر ساختار سازمانها اثر بگذارند اما تاکید کردند که فن‌آوری در ساختار سازمان اثر عمده‌ای دارد.
نتایج اصلی تحقیقات خانم وود وارد بشرح ذیل میباشد:
۱ـ ساختار سازمان با فن‌آوری ارتباط دارد.
۲ـ سلسله مراتب همراه با پیچیدگی فن‌آوری تولید بیشتر میشود.
۳ـ تعداد افراد تحت نظارت در تولید انبوه بیشترین ولی در تولید سفارشی و پیوسته پایین است.
۴ـ هزینه نیروی کار همراه با افزایش پیچیدگی فن‌آوری کاهش می‌یابد و از ۳۶ درصد تولید سفارشی ۳۴ درصد از کل هزینه‌های تولید در تولید انبوه به ۱۴ درصد در تولید پیوسته می‌رسد.
۵ ـ نسبت کارکنان اداری و سرپرستی به کارگران ساعت مزد با پیچیدگی فن‌آوری کاهش می‌یابد.
۶ـ با پیچیدگی فن‌آوری سطح تحصیلات کارکنان بالا می‌رود.
۷ ـ با افزایش پیچیدگی فن‌آوری، حیطه نظارت مدیریت سطح بالا افزایش می‌یابد.
۸ ـ سازمان تولید سفارشی و پیوسته انعطاف‌پذیر است ولی در تولید انبوه شرح وظایف، مقررات و مسئولیتها دقیقا باید رعایت شود.
۹ ـ ارتباطات کتبی بخصوص در تولید انبوه بیش از ارتباطات کتبی در تولید سفارشی و پیوسته است.
۱۰ ـ تقسیم کار و تخصص در تولید انبوه شدید است.
۱۱ ـ علی‌رغم نیاز به کنترل شدیدتر در تولید انبوه، فاصله مدیریت با سرپرستی بیشتر است.
(رحمان سرشت، ۱۳۷۷، ص ۱۳۴ ـ ۱۳۲)
لازم به یادآوری است که خانم وود وارد شرکتهای مورد مطالعه خویش را به سه دسته ذیل تقسیم کرد:
۱ ـ تولید تک محصولی و دسته‌های کوچک[۴]: که این شرکتها معمولا به صورت کارگاه هستند و سفارشات اندک می‌گیرند و بر طبق خواست مشتری عمل می‌کنند و در نتیجه استفاده بسیاری زیادی از دستگاههای پیشرفته و مکانیزه ندارند.
۲ ـ تولید انبوه و دسته‌های بزرگ[۵]: که یک نوع فرایند تولید یا ساخت است که از قطعات استاندارد استفاده می‌کند و سیستم تولید نسبتا طولانی است.
۳ ـ فرایند تولید مستمر[۶]: در فرایند تولید مستمر همه کارها بوسیله دستگاههای پیشرفته و مکانیزه انجام میشود. در این فرایند چیزی بنام شرع یا متوقف ساختن دستگاه وجود ندارد. (دفت، ۷۹، ص ۲۱۱ ـ ۲۰۷)
تعریف فن‌آوری اطلاعات:
فن‌آوری اطلاعات واژه‌ای است که در بر گیرنده دو موضوع محاسبات[۱] و ارتباطات[۲]میباشد. تعابیر مختلفی از این واژه ارائه شده است، در یکی از تعابیر، به پردازش اطلاعات اداری محدود شده است و در تعبیر دیگر به کاربرد رایانه در امور تولیدی مانند استفاده از آدم واره‌ها و کنترل‌های از راه دور اشاره دارد. (مومنی، ۱۳۷۲، ص ۱۹۱)
«اصطلاح فن‌آوری اطلاعات برای توصیف فن‌آوریهایی بکار می‌رود که ما را در ضبط ذخیره‌سازی، پردازش، بازیابی، انتقال از طریق فاکس، میکروگرافها ارتباطات از راه دور، همچنین فن‌آوریهای قدیمی‌تر بایگانی اسناد، ماشین‌های محاسباتی مکانیکی، چاپ و حکاکی را در بر می‌گیرد. (بهان، هولمز، ۱۳۷۷، ص ۵)
فن‌آوری اطلاعات بر بکارگیری سیستمهای اطلاعات، ارتباطات و سیستمهای مکانیزاسیون اداری بنام کامپیوتر تاکید دارد. (تهرانی، تدین، ۱۳۷۹، ص ۹)
می‌توان گفت فن‌آوری اطلاعات در تعریف محدودش به جنبه‌های مرتبط با فن‌آوری یک سیستم اطلاعاتی اشاره دارد و شامل: سخت‌افزار، بانک اطلاعاتی، شبکه‌های نرم‌افزار و دیگر ابزارها میباشد در این تعریف فن‌آوری اطلاعات: می‌توان بعنوان یک زیر سیستم، سیستم اطلاعاتی در نظر گرفته شود. برخی مواقع فن‌آوری اطلاعات را مترادف سیستمهای اطلاعاتی نیز بکار می‌برند و یا حتی می‌توان بعنوان یک مفهوم گسترده‌تر، در بر گیرنده چندین سیستم اطلاعاتی، کاربران و مدیریت بکار رود.(Turban & others,1996. P:9)
در تعریف دیگری گفته شده است که فن‌آوری اطلاعات یک طبقه‌بندی وسیع از تکنیکهای ارتباطات است که سریعا به چگونگی ارتباط مدیران اثر می‌گذارد و شامل دستگاه ضبط نوارهای ویدئویی، وسایل و خدمات پاسخگویی تلفنی، سیستمهای تلویزیونی مدار بسته و دستگاه پست تصویری میباشد.(Lewis & others. 1995, P:392)
در یک جمع‌بندی کلی فن‌آوری اطلاعات را می‌توان نقطه همگرایی الکترونیک، پردازش داده و ارتباطات دور برد[۳] دانست. این همگرایی دو جنبه دارد: نخست از میان رفتن فاصله‌ها و در نتیجه قرار گرفتن رایانه‌های سابقا مجزا از هم در یک شبکه گسترده جهانی، و دوم رایانه‌ای شدن سیستمهای ارتباطات دور برد که باعث ایجاد ظرفیتهای جدیدی، در انتقال صدا و تصویر میشود. این همگرایی دو وجهی ابزارهای جدیدی را برای گردآوری، ذخیره‌سازی، پردازش، سازماندهی، انتقال و نمایش اطلاعات در اختیار انسان قرار می‌دهد. (فرنه، ۱۳۷۵، ص ۱۳۲)
پیشرفتهای،حاصل در زمینه فن‌آوری اطلاعات را می‌توان بی‌واسطه ناشی از پیشرفت اخیر میکرو الکترونیک دانست. زیرا نتایج علمی و مرتبط با فن‌آوری بدست آمده در عرصه ترانزیستورها، نیمه‌هادیها[۴] و مدارهای یکپارچه[۵]، و تراشه‌ها[۶]، چنان بوده است که امروزه نقش چسبی را دارد که بخش‌های گوناگون سازمان را به یکدیگر پیوند می‌دهند. این عامل همچون تیری در ترکش مدیریت بوده و همزمان ابزار کنترل و نوآوری است.(Turban, 1996. P:13)
تکنولوژی اطلاعات، امروزه از مدارهای الکترونیکی برای پردازش اطلاعات استفاده می‌کند. تکنولوژی اطلاعات جایگزین و یا مکمل توانایی‌های جسمی انسان شده است و این مورد در مقایسه با تکنولوژی مکانیکی که جایگزین توانایی‌های جسمی انسان است قابل توجه است، عده‌ای معتقدند که تکنولوژی اطلاعات تنها برای فعالیتهایی قابل کاربرد است که تحت عنوان «پردازش داده» و بایگانی اطلاعات قرار می‌گیرند، در حالی که عده‌ای دیگر هرگونه کاربرد و استفاده از تجهیزات الکترونیکی مانند رباتها در اتوماسیون تولید را نیز تحت عنوان تکنولوژی اطلاعات میدانند. نظر منطقی دیگر آنست که مفهوم تکنولوژی اطلاعات آن کاربردها و مواردی را در بر می‌گیرد که تا حدی در بر دارنده پردازش الکترونیکی داده‌هاست. (Child, 1984, P:20)
تاریخچه فن‌آوری اطلاعات:
تاریخچه فن‌آوری اطلاعات به چهار دوره اصلی تقسیم‌بندی میگردد و هر یک به وسیله فن‌آوری اصلی که در آن زمان برای حل مسائل مربوط به داده، پردازش، بازداد و ارتباطات بکار می‌رفته متمایز میگردد. این چهار دوره عبارتند از:
عصر قبل از مکانیکی[۷] (۱۴۵۰ ـ ۳۰۰۰ قبل از میلاد مسیح)
عصر مکانیکی[۸] (۱۸۴۰ ـ ۱۴۵۰ پس از میلاد مسیح)
عصر الکترو مکانیکی[۹] (۱۹۴۰ ـ ۱۸۴۰ پس از میلاد مسیح)
عصر الکترونیک[۱۰] (زمان حال ـ ۱۹۴۰ پس از میلاد مسیح)
چگونگی ذخیره و نمایش اطلاعات بگونه‌ای که دقیق و روشن و دائمی باقی بماند، از جمله مسائل اساسی بود که انسانها در طی دوره ما قبل مکانیکی با آن روبرو بودند و با اختراع الفبا و اولین سیستمهای نوشتاری و شمارش، ایجاد سیستمهای شمارش ۹ رقمی و سپس ۱۰ رقمی، کاغذ، قلم، کتاب و کتابخانه به انسان امکان غلبه بر موانع و شناخت بهتر جهان اطراف را عطا نمود و به او اجازه داد به ثبت و انتقال دیده‌هایش بپردازد. اما زمان و هزینة زیادی مورد نیاز بود و برای همه بهره‌گیری از این امکانات ممکن نبود. مخترعین با بهره‌گیری از ابزارها و فن‌آوری موجود (چرخ زنده، محورها و قدرت انتقال مکانیکی بوسیله آنها) ماشین‌هایی را اختراع نمودند که برخی کارها را که انسان عادت داشت خودش انجام دهد به جای او انجام می‌داد. (عصر مکانیکی). با پیچیده‌تر شدن نیازهای جوامع صنعتی، نیاز به فن‌آوری قدرتمندتر برای پشتیبانی از سیستمهای اطلاعاتی پیشرفته افزایش می‌یافت. دستیابی به روشهایی برای مهار الکتریسیته کلید پیشرفت در این دوره (الکترو مکانیکی) بود و دانش و اطلاعات می‌توانست تبدیل به ضربات الکتریکی گردد. در طی ۵۰ سال پس از عصر الکترو مکانیکی نیاز به فن‌آوری سریعتر، قدرتمندتر و معتبرتر برای کمک به انطباق با تغییرات سریع دنیای اطراف. یک مساله کلیدی بود و کشف فن‌آوری دیجیتال که قادر بود این نیاز را مرتفع سازد پیشرفت اصلی این دوره بود.
مولفه‌های فن‌آوری اطلاعات:
سخت‌افزار: سخت‌افزار اصطلاحی است که در مورد اجزای فیزیکی یک سیستم رایانه‌ای به کار می‌رود. از دیدگاه کلی یک دستگاه رایانه شامل سه بخش اصلی واحد پردازنده مرکزی[۱] وسایل ورودی ـ خروجی[۲۲] و حافظه اصلی[۳] است. واحد پردازنده مرکزی را می‌توان مغز رایانه نامید، زیرا هم تمام محاسبات و عملیات را انجام می‌دهد و هم کنترل قسمت‌های مختلف دیگر بر عهده آن است. وسایل ورودی و هر وسیله‌ای که بتواند اطلاعات و یا علائمی را به واحد پردازنده مرکزی ارسال یا مستقیماً به داخل حافظه منتقل کند همچنین هر وسیله‌ای که بتواند اطلاعات یا علائمی که واحد پردازنده مرکزی تولید کرده یا به نمایش در آورد، وسیله، خروجی گویند. از جمله وسایل خروجی و ورودی می‌توان به کارت‌خوان، چشم الکترونیکی، صفحه انگشتی حساس، صفحه‌کلید، چاپگر و … اشاره کرد. حافظه اصلی در واقع انباره رایانه است در کنار حافظه اصلی رایانه‌ها از حافظه کمکی که معمولترین آنها دیسکت رایانه‌ای است، نیز استفاده مینماید.
(فتح‌آبادی و علاقه‌بند، پیشین، ص ۲۰ ـ ۱۴)
نرم‌افزار: سخت‌افزار یا مجموعه اجزای فیزیکی رایانه به تنهایی قادر به انجام دادن هیچ عملی نیستند و لازم است با اجرای فرمان‌هایی این مجموعه فعال شود و دستورهای کاربر را اجرا کند. دو گروه نرم‌افزار کاملاً مشخص وجود دارد: نرم‌افزار سیستم و نرافزار کاربردی. نرافزار سیستم عملیات رایانه را هماهنگ می‌سازد و نرم‌افزار کاربردی برای حل مسائل خاص تجاری طراحی میشود. (بهان، هولمز، پیشین، ص ۳۴)
پایگاه اطلاعاتی: به به مجموعهای از کلیه داده‌های مورد استفاده در یک برنامه کاربردی بانک اطلاعاتی اطلاق میشود. (سعادت، ۱۳۷۴، ص ۲۱)
پایگاه اطلاعاتی یا بانک اطلاعات مجموعهای از فایلهای مربوط به هم است. منظور از مربوط به هم این است که تغییر یک فایل از پایگاه اطلاعاتی ممکن است باعث یک سلسله تغییر در دیگر فایلهای این پایگاه شود. مزیت یک پایگاه اطلاعاتی ایجاد مجموعهای از اطلاعات همسان مربوط به یک سازمان و حذف افزونگی اطلاعات[۴] و عدم یکدستی است.(سعادت، ۱۳۷۴، ص ۲۱)
مقاله بررسی تاثیر میزان بکارگیری فن‌آوری اطلاعات بر ساختار سازمانی شرکت سهامی بیمه ایران
