فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:168
پروژه مقطع کارشناسی معماری
چکیده:
این تحقیق گذری است بر یکی از موضوعاتی که چندین سالی است پیرامون آن خیلی صبحتی وجود ندارد و یا اگر باشد بسیار محدود است . هنوز هم این مکان تاریخی – مذهبی که ریشه در نگرش های دینی ما دارد و کم کم با یک سری باورها و عقاید عجین شده ، در نظر بسیاری از اهمیت خود ساقط نشده و فقط گرد و غبار زمانه بر روی آن نشسته است .
در این تحقیق سعی کردهام با کنکاشی در تاریخ مطالبی پیرامون علل پیدایش سقاخانه، معماری ظاهری آن ، عناصر ونشانههای نمادین در آن ، که هر یک برای مردم معنا و مفهومی دارد را بگنجانم و از دیگر سو به پیوند سقاخانه و هنر پرداخته و نمونه هایی از این آثار ارائه گردیده است ،که در طول این پروژه میتوانید ملاحظه فرمایید و با این آرزو که موثر واقع شود و چه بسا روزگاری ، سقاخانه نذر شما را نیز برآورده سازد.
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. ۱
فصل اول : نماد و نگرشی نمادین
۱-۱ نماد و نگرش نمادین به هستی ……………………………………………………………. ۶
۱-۲ نماد و نقش آن در زندگی ………………………………………………………………… ۱۰
فصل دوم : سقاخانه
۲-۱وجود افتراق فضاهای سنتی و مدرن……………………………………………………. ۱۳
۲-۱-۱ شناختی از دو واژه «نوگرایی» و «سنت گرایی»……………………………….. ۱۳
۲-۱-۲ گرایش به فضاهای شهری سنتی ……………………………………………………. ۱۴
۲-۱-۳ مقایسه فضاهای سنتی و مدرن ……………………………………………………… ۱۶
۲-۲ فرهنگ واژگانی سقاخانه …………………………………………………………………… ۱۸
۲-۳ علل پیدایش سقاخانه ……………………………………………………………………….. ۲۴
۲-۴ دو عنصر اساسی در سقاخانه …………………………………………………………… ۳۱
۲-۴-۱ آب………………………………………………………………………………………………. ۳۲
۲-۴-۱-۱ آب عنصر مقدس و مشترک در ادیان پهنه ی ایران زمین………………. ۳۴
۲-۴-۱-۲ آب در دیگر آیین های باستانی……………………………………………………. ۳۶
۲-۴-۱-۳ آب در ادیان و آیین ها……………………………………………………………….. ۳۷
۲-۴-۱-۳-۱ آب در دیانت یهود…………………………………………………………………. ۳۷
۲-۴-۱-۳-۲ آب در مسیحیت ……………………………………………………………………. ۳۸
۲-۴-۱-۳-۳ آب در آیین مندائی و صابئین ………………………………………………… ۳۸
۲-۴-۱-۳-۴ آب در اسلام ……………………………………………………………………….. ۳۹
الف : بازتاب آب در اسلام ………………………………………………………………………… ۳۹
ب: آب در عرفان اسلامی – ایرانی …………………………………………………………….. ۴۰
ج: آب ، واقعه کربلا و آب تربت …………………………………………………………………. ۴۲
د: آب و مذهب دو روی یک سکهاند در سقا خانه ………………………………………… ۴۵
۲-۴- ۲ آتش ………………………………………………………………………………………….. ۵۰
۲-۴-۲-۱ آتش و نور در ایران باستان ……………………………………………………… ۵۰
۲-۴-۲-۱-۱ اهمیت آتش و نور درجهان بینی آفرینش ایران باستان …………….. ۵۳
۲-۴-۲-۱-۲ آتش و نور واسطوره های آن در فرهنگ آریایی ……………………… ۵۳
۲-۴-۲-۲ کارکرد رمزهای آتش و نور در اسلام ……………………………………….. ۵۴
۲-۴-۲-۳ کارکرد رمزهای آتش و نور در ایران ………………………………………… ۵۵
۲-۴-۲-۴ نور و هنر ……………………………………………………………………………….. ۵۶
۲-۵ معماری سقا خانه …………………………………………………………………………….. ۵۷
۲-۶ عناصر نمادین سقا خانه ……………………………………………………………………. ۶۰
۲-۶-۱ آینه …………………………………………………………………………………………….. ۶۱
۲-۶-۲ شمع ( چراغ نفتی ، لوستر ) ……………………………………………………………. ۶۳
۲-۶-۲-۱ شعله شمع ………………………………………………………………………………. ۶۴
۲-۶-۲-۲ سوگند به نور و روشنایی و فروغ و شمع افروزی ………………………. ۶۶
۲-۶-۲-۳ شمع گردانی در مراسم مقدس …………………………………………………… ۶۷
۲-۶-۲-۴ شمع در سقا خانه : آتش و آب ………………………………………………….. ۶۷
۲-۶-۳ قفل …………………………………………………………………………………………….. ۶۸
۲-۶-۴ آدمکهای فلزی ……………………………………………………………………………… ۷۰
۲-۶-۵ پنجه ………………………………………………………………………………………….. ۷۲
۲-۶-۶ چشم …………………………………………………………………………………………… ۷۴
۲-۶-۷ ظرف سقا خانهای ………………………………………………………………………… ۷۵
۲-۶-۸ ستاره …………………………………………………………………………………………. ۷۶
۲-۷ تزئینات دیگر سقاخانه ………………………………………………………………………. ۷۶
۲-۷ -۱ کتیبه نویسی………………………………………………………………………………… ۷۶
۲-۷-۲ سنگاب…………………………………………………………………………………………. ۸۰
۲-۸ رنگ در سقاخانه ……………………………………………………………………………… ۸۱
۲-۸-۱ پیشینه ای از رنگ ………………………………………………………………………… ۸۱
۲-۸-۲ خواص رنگ سبز …………………………………………………………………………. ۸۲
۲-۸-۲-۱ مسرت بخشی و شاد آور بودن …………………………………………………. ۸۳
۲-۸-۲-۲ تقویت تحمل پذیری و صبر ……………………………………………………….. ۸۳
۲-۸-۳ رنگ سبز در سقاخانه …………………………………………………………………… ۸۴
۲-۹ معرفی تعدادی از سقاخانههای معروف
۲-۹-۱ سقاخانه عزیز الله …………………………………………………………………………. ۹۰
۲-۹-۲ سقاخانه سردر مجلسی …………………………………………………………………. ۹۲
۲-۹-۳ سقاخانه طوقچی …………………………………………………………………………… ۹۳
۲-۹-۴ سقاخانه آقا میرزا اسدالله روضاتی …………………………………………………. ۹۵
۲-۹-۵ سقاخانه در دشت ………………………………………………………………………… ۹۷
۲-۹-۶ سقاخانه حاج آقا شجاع …………………………………………………………………. ۹۹
۲-۹-۷ سقاخانه پنج شنبه دین ………………………………………………………………… ۱۰۱
۲-۹-۸ سقاخانه قدیمی رو به روی سردر مسجد جورجیو ………………………… ۱۰۳
۲-۹-۹ سقاخانههای درب امام ……………………………………………………………….. ۱۰۵
۲-۹-۹-۱ سقاخانه دالان درب امام ………………………………………………………… ۱۰۵
۲-۹-۹-۲ سقاخانه صحن شمالی درب امام …………………………………………….. ۱۰۶
۲-۹-۹-۳ سقاخانه مجاور درب امام ……………………………………………………… ۱۰۷
۲-۹-۱۰ سقا خانه مسجد حکیم ………………………………………………………………. ۱۰۸
۲-۹-۱۱ سقا خانه هارونیه …………………………………………………………………….. ۱۰۹
۲-۹-۱۲ سقاخانه درب کوشک ……………………………………………………………….. ۱۱۰
۲-۹-۱۳ سقاخانه بیدآباد ……………………………………………………………………….. ۱۱۰
۲-۹-۱۴ سقاخانه حاج محمد جعفر ………………………………………………………….. ۱۱۱
۲-۹- ۱۵ سقاخانه قصر در دشت …………………………………………………………… ۱۱۲
۲-۹-۱۶ سقاخانه گرگ یراق …………………………………………………………………… ۱۱۳
۲-۹-۱۷ سقاخانه گذرهارونیه ………………………………………………………………… ۱۱۴
۲-۹-۱۸ سقاخانه حاج علی …………………………………………………………………….. ۱۱۵
۲-۹- ۱۹ سقاخانه آقانور ……………………………………………………………………….. ۱۱۶
۲-۹-۲۰ سقاخانه ترکها …………………………………………………………………………. ۱۱۷
۲-۹- ۲۱ سقاخانه مسجد سید ………………………………………………………………… ۱۱۸
۲-۹-۲۲ سقا خانه تاج الدین ……………………………………………………………………. ۱۱۹
۲-۹-۲۳ سقاخانه مسجد لبنان ………………………………………………………………… ۱۲۰
۲-۹- ۲۴ سقاخانه مسجد ذکر الله ……………………………………………………………. ۱۲۱
فصل سوم : مکتب سقا خانه
۳-۱ مکتب سقا خانه و پیدایش آن …………………………………………………………… ۱۲۲
۳-۲ هنرمندان مکتب سقا خانه ………………………………………………………………… ۱۲۷
۳-۲-۱ منصور قندریز …………………………………………………………………………… ۱۲۷
۳-۲-۲ حسین زنده رودی ……………………………………………………………………… ۱۲۹
۳-۲-۳ پرویز تناولی ……………………………………………………………………………… ۱۳۱
۳-۲-۴ فرامرز پیل آرام …………………………………………………………………………. ۱۳۳
۳-۲-۵ ژازه طباطبایی ……………………………………………………………………………. ۱۳۴
۳-۲-۶ جعفر روحبخش …………………………………………………………………………. ۱۳۵
۳-۲-۷ مسعود عربشاهی ……………………………………………………………………….. ۱۳۵
۳-۲-۸ ناصر اویسی ……………………………………………………………………………… ۱۳۷
۳-۲-۹ صادق تبریزی ……………………………………………………………………………. ۱۳۸
۳-۳ تطبیق برخی آثار هنرمندان سقاخانه با ادعیه و طلسمات …………………….. ۱۳۹
۳-۴ نمونهای دیگر از آثار هنرمندان معاصر با نگاه سقاخانهای …………………. ۱۴۵
نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………… ۱۵۲
گزارش کار عملی ………………………………………………………………………………….. ۱۵۴
منابع ……………………………………………………………………………………………………. ۱۶۵
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:168
پروژه مقطع کارشناسی معماری
چکیده:
این تحقیق گذری است بر یکی از موضوعاتی که چندین سالی است پیرامون آن خیلی صبحتی وجود ندارد و یا اگر باشد بسیار محدود است . هنوز هم این مکان تاریخی – مذهبی که ریشه در نگرش های دینی ما دارد و کم کم با یک سری باورها و عقاید عجین شده ، در نظر بسیاری از اهمیت خود ساقط نشده و فقط گرد و غبار زمانه بر روی آن نشسته است .
در این تحقیق سعی کردهام با کنکاشی در تاریخ مطالبی پیرامون علل پیدایش سقاخانه، معماری ظاهری آن ، عناصر ونشانههای نمادین در آن ، که هر یک برای مردم معنا و مفهومی دارد را بگنجانم و از دیگر سو به پیوند سقاخانه و هنر پرداخته و نمونه هایی از این آثار ارائه گردیده است ،که در طول این پروژه میتوانید ملاحظه فرمایید و با این آرزو که موثر واقع شود و چه بسا روزگاری ، سقاخانه نذر شما را نیز برآورده سازد.
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. ۱
فصل اول : نماد و نگرشی نمادین
۱-۱ نماد و نگرش نمادین به هستی ……………………………………………………………. ۶
۱-۲ نماد و نقش آن در زندگی ………………………………………………………………… ۱۰
فصل دوم : سقاخانه
۲-۱وجود افتراق فضاهای سنتی و مدرن……………………………………………………. ۱۳
۲-۱-۱ شناختی از دو واژه «نوگرایی» و «سنت گرایی»……………………………….. ۱۳
۲-۱-۲ گرایش به فضاهای شهری سنتی ……………………………………………………. ۱۴
۲-۱-۳ مقایسه فضاهای سنتی و مدرن ……………………………………………………… ۱۶
۲-۲ فرهنگ واژگانی سقاخانه …………………………………………………………………… ۱۸
۲-۳ علل پیدایش سقاخانه ……………………………………………………………………….. ۲۴
۲-۴ دو عنصر اساسی در سقاخانه …………………………………………………………… ۳۱
۲-۴-۱ آب………………………………………………………………………………………………. ۳۲
۲-۴-۱-۱ آب عنصر مقدس و مشترک در ادیان پهنه ی ایران زمین………………. ۳۴
۲-۴-۱-۲ آب در دیگر آیین های باستانی……………………………………………………. ۳۶
۲-۴-۱-۳ آب در ادیان و آیین ها……………………………………………………………….. ۳۷
۲-۴-۱-۳-۱ آب در دیانت یهود…………………………………………………………………. ۳۷
۲-۴-۱-۳-۲ آب در مسیحیت ……………………………………………………………………. ۳۸
۲-۴-۱-۳-۳ آب در آیین مندائی و صابئین ………………………………………………… ۳۸
۲-۴-۱-۳-۴ آب در اسلام ……………………………………………………………………….. ۳۹
الف : بازتاب آب در اسلام ………………………………………………………………………… ۳۹
ب: آب در عرفان اسلامی – ایرانی …………………………………………………………….. ۴۰
ج: آب ، واقعه کربلا و آب تربت …………………………………………………………………. ۴۲
د: آب و مذهب دو روی یک سکهاند در سقا خانه ………………………………………… ۴۵
۲-۴- ۲ آتش ………………………………………………………………………………………….. ۵۰
۲-۴-۲-۱ آتش و نور در ایران باستان ……………………………………………………… ۵۰
۲-۴-۲-۱-۱ اهمیت آتش و نور درجهان بینی آفرینش ایران باستان …………….. ۵۳
۲-۴-۲-۱-۲ آتش و نور واسطوره های آن در فرهنگ آریایی ……………………… ۵۳
۲-۴-۲-۲ کارکرد رمزهای آتش و نور در اسلام ……………………………………….. ۵۴
۲-۴-۲-۳ کارکرد رمزهای آتش و نور در ایران ………………………………………… ۵۵
۲-۴-۲-۴ نور و هنر ……………………………………………………………………………….. ۵۶
۲-۵ معماری سقا خانه …………………………………………………………………………….. ۵۷
۲-۶ عناصر نمادین سقا خانه ……………………………………………………………………. ۶۰
۲-۶-۱ آینه …………………………………………………………………………………………….. ۶۱
۲-۶-۲ شمع ( چراغ نفتی ، لوستر ) ……………………………………………………………. ۶۳
۲-۶-۲-۱ شعله شمع ………………………………………………………………………………. ۶۴
۲-۶-۲-۲ سوگند به نور و روشنایی و فروغ و شمع افروزی ………………………. ۶۶
۲-۶-۲-۳ شمع گردانی در مراسم مقدس …………………………………………………… ۶۷
۲-۶-۲-۴ شمع در سقا خانه : آتش و آب ………………………………………………….. ۶۷
۲-۶-۳ قفل …………………………………………………………………………………………….. ۶۸
۲-۶-۴ آدمکهای فلزی ……………………………………………………………………………… ۷۰
۲-۶-۵ پنجه ………………………………………………………………………………………….. ۷۲
۲-۶-۶ چشم …………………………………………………………………………………………… ۷۴
۲-۶-۷ ظرف سقا خانهای ………………………………………………………………………… ۷۵
۲-۶-۸ ستاره …………………………………………………………………………………………. ۷۶
۲-۷ تزئینات دیگر سقاخانه ………………………………………………………………………. ۷۶
۲-۷ -۱ کتیبه نویسی………………………………………………………………………………… ۷۶
۲-۷-۲ سنگاب…………………………………………………………………………………………. ۸۰
۲-۸ رنگ در سقاخانه ……………………………………………………………………………… ۸۱
۲-۸-۱ پیشینه ای از رنگ ………………………………………………………………………… ۸۱
۲-۸-۲ خواص رنگ سبز …………………………………………………………………………. ۸۲
۲-۸-۲-۱ مسرت بخشی و شاد آور بودن …………………………………………………. ۸۳
۲-۸-۲-۲ تقویت تحمل پذیری و صبر ……………………………………………………….. ۸۳
۲-۸-۳ رنگ سبز در سقاخانه …………………………………………………………………… ۸۴
۲-۹ معرفی تعدادی از سقاخانههای معروف
۲-۹-۱ سقاخانه عزیز الله …………………………………………………………………………. ۹۰
۲-۹-۲ سقاخانه سردر مجلسی …………………………………………………………………. ۹۲
۲-۹-۳ سقاخانه طوقچی …………………………………………………………………………… ۹۳
۲-۹-۴ سقاخانه آقا میرزا اسدالله روضاتی …………………………………………………. ۹۵
۲-۹-۵ سقاخانه در دشت ………………………………………………………………………… ۹۷
۲-۹-۶ سقاخانه حاج آقا شجاع …………………………………………………………………. ۹۹
۲-۹-۷ سقاخانه پنج شنبه دین ………………………………………………………………… ۱۰۱
۲-۹-۸ سقاخانه قدیمی رو به روی سردر مسجد جورجیو ………………………… ۱۰۳
۲-۹-۹ سقاخانههای درب امام ……………………………………………………………….. ۱۰۵
۲-۹-۹-۱ سقاخانه دالان درب امام ………………………………………………………… ۱۰۵
۲-۹-۹-۲ سقاخانه صحن شمالی درب امام …………………………………………….. ۱۰۶
۲-۹-۹-۳ سقاخانه مجاور درب امام ……………………………………………………… ۱۰۷
۲-۹-۱۰ سقا خانه مسجد حکیم ………………………………………………………………. ۱۰۸
۲-۹-۱۱ سقا خانه هارونیه …………………………………………………………………….. ۱۰۹
۲-۹-۱۲ سقاخانه درب کوشک ……………………………………………………………….. ۱۱۰
۲-۹-۱۳ سقاخانه بیدآباد ……………………………………………………………………….. ۱۱۰
۲-۹-۱۴ سقاخانه حاج محمد جعفر ………………………………………………………….. ۱۱۱
۲-۹- ۱۵ سقاخانه قصر در دشت …………………………………………………………… ۱۱۲
۲-۹-۱۶ سقاخانه گرگ یراق …………………………………………………………………… ۱۱۳
۲-۹-۱۷ سقاخانه گذرهارونیه ………………………………………………………………… ۱۱۴
۲-۹-۱۸ سقاخانه حاج علی …………………………………………………………………….. ۱۱۵
۲-۹- ۱۹ سقاخانه آقانور ……………………………………………………………………….. ۱۱۶
۲-۹-۲۰ سقاخانه ترکها …………………………………………………………………………. ۱۱۷
۲-۹- ۲۱ سقاخانه مسجد سید ………………………………………………………………… ۱۱۸
۲-۹-۲۲ سقا خانه تاج الدین ……………………………………………………………………. ۱۱۹
۲-۹-۲۳ سقاخانه مسجد لبنان ………………………………………………………………… ۱۲۰
۲-۹- ۲۴ سقاخانه مسجد ذکر الله ……………………………………………………………. ۱۲۱
فصل سوم : مکتب سقا خانه
۳-۱ مکتب سقا خانه و پیدایش آن …………………………………………………………… ۱۲۲
۳-۲ هنرمندان مکتب سقا خانه ………………………………………………………………… ۱۲۷
۳-۲-۱ منصور قندریز …………………………………………………………………………… ۱۲۷
۳-۲-۲ حسین زنده رودی ……………………………………………………………………… ۱۲۹
۳-۲-۳ پرویز تناولی ……………………………………………………………………………… ۱۳۱
۳-۲-۴ فرامرز پیل آرام …………………………………………………………………………. ۱۳۳
۳-۲-۵ ژازه طباطبایی ……………………………………………………………………………. ۱۳۴
۳-۲-۶ جعفر روحبخش …………………………………………………………………………. ۱۳۵
۳-۲-۷ مسعود عربشاهی ……………………………………………………………………….. ۱۳۵
۳-۲-۸ ناصر اویسی ……………………………………………………………………………… ۱۳۷
۳-۲-۹ صادق تبریزی ……………………………………………………………………………. ۱۳۸
۳-۳ تطبیق برخی آثار هنرمندان سقاخانه با ادعیه و طلسمات …………………….. ۱۳۹
۳-۴ نمونهای دیگر از آثار هنرمندان معاصر با نگاه سقاخانهای …………………. ۱۴۵
نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………… ۱۵۲
گزارش کار عملی ………………………………………………………………………………….. ۱۵۴
منابع ……………………………………………………………………………………………………. ۱۶۵