فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 43 صفحه
چکیده:
بررسی سازگاری یا ناسازگاری شاخصهای نوین توسعه اقتصادی با آموزه های دین اسلام محور اصلی این نوشتار است؛ این موضوع از آن جهت دارای اهمیت است که مشاهده می شود اغلب کشورهای اسلامی در دستۀ کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه هستند لذا ضرورت دارد در مورد این سؤال که آیا آموزه های اسلامی مانعی جهت تسریع فرآیند توسعه یافتگی هستند یا خیر ، تحقیق و بررسی شود .
بدین منظور ابتدا به مساله شناسی توسعه و توسعه یافتگی و سپس شاخصهای سنجش و اندازه گیری توسعه پرداخته شده و شاخص توسعه انسانی (HDI) بعنوان یک شاخص نوین , به روز شونده و دارای مقبولیت نسبی انتخاب گردیده است .
در راستای هدف اصلی این مقاله در پی تبیین وضعیت سازگاری شاخص توسعه انسانی با آموزه های اسلامی هستیم . از آنجا که شاخص توسعه انسانی دارای سه معیار طول عمر همراه با سلامتی , کسب دانش و سطح شایسته زندگی می باشد بنابراین سوال ویژه این مقاله عبارت است از اینکه آیا بین این معیارهای سه گانه و آموزه های اسلامی سازگاری وجود دارد یا خیر؟ .
برای دستیابی به نتایج ، در قسمت شناسایی مفهوم توسعه و شاخصهای آن و همچنین شناسایی آموزه های دینی مرتبط با این شاخصها از روش اسنادی استفاده گردیده و در جهت تجزیه و تحلیل سؤال ویژه این مقاله از روش توصیفی – تحلیل محتوا بهره گرفته شده است .نتاج حاصل از تجزیه و تحلیل آموزه های اسلامی مرتبط با این موضوعات نشان می دهد که آموزه های اسلامی مانعی برای تحقق معیارهای توسعه نمی باشند و بطور کلی بین این معیارها و آموزه های اسلامی سازگاری وجود دارد.
1-مقدمه
امروزه صاحب‌نظران در باب توسعه اقتصادی به تعاریف و بیان مفاهیم جدیدی از توسعه رسیده‌اند. اقتصاددانانی را مشاهده می‌کنیم که برخلاف نظر پیشگامان مسائل توسعه اقتصادی، در تبیین و توضیح مفهوم توسعه اقتصادی، صرفاً به ملاک‌ها و شاخصهای اقتصادی اکتفا نکرده و از معیارهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و به طورکلی انسانی سخن به میان آورده‌اند. در حالی‌که پیشگامان مسائل اقتصادی، به جنبه‌های غیر اقتصادی در توسعه نظیر وجوه فرهنگی، اجتماعی و انسانی توجه و عنایتی نداشتند.
به طور کلی از جمله مهم‌ترین دغدغه‌های ذهنی اقتصاددانان کشورهای درحال توسعه، یافتن و بررسی و تجزیه و تحلیل عوامل تسریع فرآیند توسعه و شناخت موانع آن می‌باشد تا از این طریق بتوانند کشور خود را به عوامل تسریع جریان توسعه مجهز سازند و همچنین در حد توان موانع موجود در مسیر سرعت بخشیدن به روند توسعه را مرتفع سازند که البته استفاده از شاخصها و ملاک‌های نوین توسعه در این راه بدیهی و ضروری به نظر می‌رسد.
از طرفی مشاهده می‌شود که اغلب صاحب‌نظران، کشورهای اسلامی را در ردیف کشورهای در حال توسعه یا توسعه نیافته بر می‌شمرند. لذا در راستای دغدغه‌های اقتصاددانان در کشورهای در حال توسعه، این مسأله به ذهن متبادر می شود که آیا آموزه‌ها و تعالیم اسلامی مانعی در جهت فرآیند توسعه یافتگی این کشورها بوده‌است؟ به عبارت دیگر آیا دستورالعمل‌ها و توصیه‌های اخلاقی موجود در دین اسلام را می توان به عنوان یک مانع سرعت بخشیدن فرآیند توسعه اقتصادی برشمرد یا خیر؟
لذا مسأله اصلی این مقاله این است که با عنایت به شاخصهای جدید توسعه اقتصادی، آیا آموزه‌های دینی و تعالیم اسلامی را می‌توان به عنوان یک مانع تسریع فرآیند توسعه اقتصادی دانست؟
در راستای این مسأله، ابتدا به سراغ شاخصهای توسعه که در دنیای امروز ملاک سنجش و ارزیابی میزان توسعه یافتگی کشورها هستند رفته و پس از بررسی آن‌ها شاخص توسعه انسانی به عنوان یک دست‌آورد نوین بشری در سنجش میزان توسعه یافتگی جوامع انتخاب شده‌است. از جمله ویژگی‌های این شاخص این است که همه ساله از سوی جوامع بین‌المللی منتشر می‌شود و همچنین طی سالیان متمادی است که این شاخص به مرور زمان مورد جرح و تعدیل و حک و اصلاح قرار گرفته است و اینک به عنوان یک شاخص مقبول بین‌المللی برای سنجش میزان توسعه یافتگی جوامع مورد استفاده می‌باشد هر چند که انتقاداتی نیز بر آن وارد است. پس از شناخت این
شاخص مقبول و سه معیار اصلی طول عمر، دانش و سطح مناسب زندگی که توسط این شاخص معرفی می‌گردند به سراغ مسأله اصلی مقاله می‌رویم: آیا این شاخص با آموزه‌های اسلامی سازگاری دارد یا خیر؟ سوال‌های ویژه تحقیق نیز در همین راستا طراحی شده‌اند.
لازم به ذکر است که در این مقاله ، متأثر از نظریات جدید ، به توسعه به عنوان یک ”کل منسجم“ نگریسته می‌شود، به طوری‌که نمی‌توان جنبه‌های مختلف آن را کاملاً از هم تفکیک نمود فرضاً بیان شود که یک جامعه به توسعه فرهنگی دست یافته است بدون اینکه توفیقی در توسعه اقتصادی داشته باشد و یا برعکس. به دیگر سخن باید ”توسعه“ را با نگاه نظام‌مند و سیستماتیک نگریست.[1] البته بیان جنبه‌های مختلف توسعه اعم از توسعه اقتصادی، توسعه فرهنگی، توسعه سیاسی و ... با مسامحه بوده و جهت سهولت در فهم مطلب از آن‌ها استفاده می‌شود.
تحقیق درباره بررسی نقش آموزه های اسلامی با شاخص های نوین توسعه اقتصادی
