فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:32
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه 1
اقوام در شاهنامه 3
تأثیر اسطوره های چین در شاهنامه فردوسی 4
همانندچینی داستان های شاهنامه
1- داستان رستم و سهراب با داستان جنگ لی چینگ با پسرش نوجا 6
2- اکوان دیو 8
3- دیو سفید 10
4- افسانه های زادن زال و رستم 11
5- نبرد رستم و فیل سفید 12
چین شاهنامه و چین امروز 15
چین در شاهنامه 17
فغفور ( فرزند خدا) 18
جاذبه های دیگر چین در شاهنامه 21
روابط نظامی با چین 23
ماچین 24
یأجوج و مأجوج و سد اسکندر 25
اژدها و سیمرغ 26
سیمرغ حماسه 28
تجهیز نیروهای ضد داد در چین 28
آئین مانوی 29
منابع 30
مقدمه
« گستردهترین سرزمین های حوزهی فرمانروایی شهریاران ایران باستن، از سوی خاور تا مرز قلمرو حکمرانی شاهان کهن چین کشیده شده بود. ایرانیان و چینیان، روزگاران درازی از باختر تا خاور آسیا را زیر نفوذ و چیرگیهای خود داشتند. در درازنای آن دورانها، تیرههای قومیِ ساکن سرزمینهای ایرانی و چینی، پیوسته با یکدیگر در پیوند و داد و ستد بودند. آشکار است که چنان همسایگی و رفت و آمد و بده بستانی، اثرهای بسیاری در تمدن و فرهنگ هر دو گروه قومی برجاگذاشته است و میتوان این اثرها را در زمینههای گوناگون بررسید و پژوهید. »
(اسطوره و حماسه ایران – 1383 – ص 23 )
« چین، همچون ایران، یکی از کهنترین خواستگاههای تمدنهای بشری است که بیش از 3500 سال سابقه تاریخی مکتوب دارد. و تعجبآور نیست که فردوسی در مقام راوی تیزبین و موشکاف فرهنگ ایران باستان و شاعری که با بین عمیق و ژرف به روابط تاریخی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ملت خود با ملل دیگر مینگرد، به چین پهناور و با عظمت، توجهی خاص مبذول داشته و به کشف نوعی همبستگی تاریخی و تفاهم دیرین، که ریشه در هزارهها دارد، دست یافته باشد.
از سخنان فردوسی درباره ایران و چین، چنین برمیآید که این دو کشور، علیرغم آنکه در تاریخ طولانی روابط مشترک خویش، گاهی برخوردها و اصطحکاکهایی نیز داشتهاند و در ماجراهایی مانند نبردهای بزرگ ایران و توران و خاقان چین و ... درگیر شدهاند، اما معمولاً روابط فرهنگی و سیاسی و اقتصادی آنها، در بیشتر ادوار، مبتنی بر تفاهم و احترام متقابل بوده است. »
( منصور رستگا فسایی – فردوسی و هویتشناسی ایرانی – 1381 – ص 290 )
بررسی جامع تأثیر چین و حضور آن در شاهنامه، بسیار وسیع است و « اما باید این نکته را هم متذکر شد که ما ایرانیان تاکنون، آنگونه که باید و شاید، به کاوش و پژوهش در این راستا نپرداخته و آگاهیهای گسترده و فراگیری از ساختار پیوندهای دو مجموعهیِ بزرگِ اجتماعی و فرهنگی ایران و چین کهن نداریم. »
( مترجم جلیل دوستخواه- بنیادهای اسطوره حماسه ایران – 1383 – ص 23 )
امیداروم که این تحقیق مختصر، خود، بابی باشد برای پژوهش و تحقیق بیشتر خودم در اینباره در آینده.
اقوام در شاهنامه :
« اقوامی که از ایشان در شاهنامه بیش از همه سخن رفته است گذشته از ایرانیان، تورانیان و رومیان و هندوان و چینیان و تازیانند.
این ملل جمله همسایگان ایرانیان بودند و از قدیمالایام با آنان دوستی و دشمنی داشتند و از اینجاست که نام هر یک از آنها، در حماسههای ایرانی راه یافت و داستانها از ایشان پدید آمد و از جنگ و صلح ایرانیان با ایشان سخنها رفت ...
اما چینیان اغلب با تورانیات مشتبه و متحدند و شاه توران با خاقان ترک گاه عنوان خاقان چین مییابد.
روابط ایرانیان با چینیان در عهد پهلوانی زیاد نیست و تنها گاهی خاقان چین با افراسیاب تورانی یاری میکند و به جنگ ایرانیان میآید و چنانکه میدانیم، رستم، خاقان چین را خم کمند افگند و از پشت پیل به زیر آورد. اما روابط چینیان و ایرانیان در عهد شاهان ساسانی زیاد و قابل اعتناست.
(ذبیحالله صفا – حماسه سرایی در ایران – 1383 – ص 256 )
تأثیر اسطورههای چین در شاهنامه فردوسی
« « جهانگیر کورجی کویاجی » که از پژوهشگران پارسی هند است، بیشتر جستارهای او، در زمینهی برابرسازی روایتها و اسطورههای شاهنامه فردوسی با اسطورههای اقوام دیگر و یا پژوهشهای وی دربارهی خود اسطورههای شاهنامه، بارها در ایران، در گسترۀ دید شاهنامه شناسان قرار رگفته است. وی جستای دارد در زمینهی برابرسازی پارهای از اسطورههای شاهنامه فردوسی با روایتهای چینی.
از دید ایشان، فردوسی هنگام سرودن شاهنامۀ خود، بر روایتهای چینی آگاهی داشته و از آنها سود جسته است. »
( مهوش واحددوست – نهادینههای اساطیری – 1379 – ص 78 )
« جالب توجه است که در هر افسانهای که معادل چینی داشته باشد، فردوسی یکی، دو بیت، درباره چینی بودن آن میآورد »
( همان ص 80 )
« کویاجی در پیوند با اسطورههای سکایی و اسطورههای ایرانی و اسطورههای چینی چنین میگویند : میان داستانهای سکایی محفوظ در شاهنامه، و شماری از داستانهای چینی، تشابه نزدیکی وجود دارد. تعیین اینکه کدام یک از این دو، تحت تأثیر دیگری قرار گرفته است، در زمان حاضر، امکانپذیر نیست ... نژاد سکایی که طی قرنها بر آسیای مرکزی مستولی بود و تأثیر وسیع و عمیقی بر سرزمین های چین و ایران و هندوستان داشت، دارای شخصیتی ممتاز بود. و همانگونه که گنجینۀ داستانهای ایرانی را غنی ساخت، به همان اندازه، در اساطیر چینی نیز تأثیر به جای نهاد ... لوفر (Laufer) بر این نکته تأکید دارد که، در فرهنگ و باورهای چینی، اقوام مختلف سهم بهسزایی داشتند...
نژاد سکایی بر اثر اهمیت و نفوذ خود مقامی ویژه داشت ... نژاد سکایی با موقعیت جغرافیایی خود، میان چین و ایران، میتوانست یا داستانهای خود را در این دو سرزمین ارائه دهد و یا داستانهای یکی از آن دو را، به دیگری منتقل سازد. در هر صورت بین داستانهای سکایی شاهنامه و چین تشابههایی مییابیم. »
(همان – ص 70 )
« به گواه اسناد تاریخی در قرن هفتم و هشتم پس از میلاد تا قرن دوم بعد از میلاد، ترکان القایی جز در شمال چین و در صحرای گبی در هیچ جای دیگری وجود نداشتند. در این دوران تنها سکاهای آریایی از سرزمینهای روسیه به خاک ماد و آشور و حتی بخشهای غربی آسیا تا سواحل مدیترانه هجوم میآوردند و مادها با آنها میجنگیدند، بعدها نیز کوروش و داریوش به دفعات با آنها جنگیدند. وانگهی تنها در قرن دوم پس از میلاد بود که ترکان از صحراهای شمال چین به اسیای میانه هجوم آوردند و جنگهای حماسی شاهنامه ملهم از دفاع ایرانیان دوران اشکانی در برابر یورش ترکان به مرزهای آن سوی جیحون است. رستم که خود از نژاد سکاها و ساکن سکستان و یا سبیستان است در این جنگها، دلاوریها از خود نشان میدهد. فردوسی در شاهنامه این همه را به نظم آورده است. »
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:32
فهرست مطالب:
شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی 1
مقدمه 1
مناسبات شاهان با زنان در شاهنامه 2
جندل 3
عشق پهلوانان در شاهنامه 16
اشاره ای به نقش زن د ر شاهنامه 25
رابطه پهلوانان با زنان 28
چکیده پژوهش 31
منابع ومأخذ 32
شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی
مقدمه
شاهنامه در عین اینکه یک اثر سیاسی – تاریخی است ، جای بالنسبه زیادی به مناسبات زن و مرد ، عروسی ها و عشق بازی ها داده وچندین رمان بزرگ عشقی را نیز در بر گرفته است .منظور از پرداختن به این مسایل چه بوده است ؟ مناسبات زن و مرد رااز چه زاویه ای مطرح کرده است ؟ متاسفانه تا کنون این سؤال ذهن پژوهشگران را به خود مشغول نکرده و داستان های عشقی شاه نامه بیشتر « گریز» های عاشقانه تلقی شده است که چندان هم به اصل کتاب مربوط نیست . درحالی که همه داستان های شاهنامه با اندیشه اصلی راهنمای آن پیوند ارگانیک دارد و در خدمت آن است . شاهنامه گلچینی از حوادث و روایات پراکنده نیست .و اثری است منسجم و هدفمند . و اگر فردوسی داستانی را در آن وارد کرد ه ،میان این داستان ومجموع کتاب رابطه محکمی بر قرار کرده است .حتی داستان « اکوان دیو» که جدا از متن می نماید .به هر صورت به کل کتاب جوش خورده است .
بدون تردید یکی از هدف های فردوسی جمع آوری داستان های باستانی بوده و لذا بسیاری از قصه ها ی نوشته وننوشته را بر مبنای کار خود قرار داده است . ولی فردوسی بسیاری از داستان های باستانی را که همانوقت در دسترس داشته نیاورده و از انواع روایت های موجود روایت معینی را بر گزیده و هر داستان را در متن حوادث جا داده و با مجموعه کتاب یک پارچه کرده است . برای انجام همه این کارها باید معیار و منطقی در کار باشد .
به نظر ما معیار گزینش داستان های عشقی و منطقی که آن ها را با مجموعه شاهنامه پیوند می دهد ، بینش سیاسی فردوسی است . مناسبات زن و مرد در شاهنامه ،جدا از مجموعه حوادث نیست . آیینه ای است که جوانب ناشناخته و یا کم شناخته از سیمای قهرمانان را منعکس کرده و ما را به درک کامل تر آنان هدایت می کنند . در رابطه با زنان ،خصوصیت درونی مردان بهتر نمایانده می شود.
زن و عشق در شاهنامه از اندیشه اصلی آن – نبرد حق با باطل – جدا نیست . داستان های عشقی شاهنامه به طور کامل در خدمت این اندیشه است ؛ مناسبات بیداد گران با زنان از ریشه با مناسبات دادگران با زنان تفاوت دارد . بیداد گران اینجا نیز بیداد گرند و حماسه آفرینان در عرصه عشق نیز بزرگوار و سرا فرازند .
مناسبات شاهان با زنان در شاهنامه
برای اینکه موضوع دقیقتر روشن شود ابتدا نظری کلّی به مناسبات زن ومرد در شاهنامه می اندازیم . درشاهنامه 36 بار رابطه زن و مرد به مثابه ی چاشنی داستان ها آمده که تنها در چهار مورد عشق ها ی بزرگ آفریده است .
در بیشتر موارد شاهان و شاهزادگان ، در رابطه با زن عشقی در میانه نداشته اند. مناسبات آنان با زنان مناسباتی است خشن ، شهوانی ، تابع حسابگری های کوته نظرانه سیاسی و مالی و در بهترین حالت « سجل احوالی ». آنان عاشق نمی شوند ،از روی غرض و شهوت زنان زیبا را در هر جا سراغ کنند، تصاحب می کنند . دختران شاه مغلوب را از پدر و مادر جدا کرده ،به زور به حرمسرای خود می فرستند. زن برای آنان غرامت جنگی است . و آنگاه که از راه مناسبات عادی و ناسوتی کاسبکارانه ، خواستگار می فرستند ، وزنی را به نکاح خود یا فرزند خویش در می آورند ، هدفشان کسب امتیازات سیاسی وقدرت نمایی است . آنان درعروسی هفت شبانه روز جشن می گیرند و دینار می ریزند . اما قلب بزرگی ک مأمن عشقی پاک باشد ندارند قلدری خود محور بینی و خود کامگی آنان در مناسبات با زنان هم به خوبی آشکار است . زن آیئنه ای است که درآن عمیق ترین خصلت های مرد را می توان دید . برای روشن شدن موضوع نمونه هایی می آوریم .
فریدون که با قیام توده مردم به شاهی رسیده ، از همان زمانی که جای خود را محکم کرده ، خود را تافته حدا بافته ای می داند . وقتی می خواهد برای سه پسرش زن بگیرد ،یکی از دربار یان را به نام جندل ، گرد جهان می گرداند که دخترانی از « نژاد مهان » و سزاوار این سه پسر کاکل زری و خسرو نژادش پیدا کند :
فریدون از آن نامداران خویـش یکی را گرانمایه تر خواند پیش
کجا نام او جنــدل پر هنــــر بهر کــار دلسوز بر شاه بــر
بدو گفت بر گرد گرد جهــــان سه دختر گزین از نژاد مهــان
سه خواهر زیک مادر و یک پدر پری چهره و پاک خسرو گهـر
به خوبی سزای سه فرزند من چنان چون بشاید به پیوند من
خواستگار گری که فریدون انتخاب کرده و به گردجهان فرستاده و در سر تاسر جهان واز جمله ایرانی زنی لایق فرزندانی فریدون پیدا نمی کند ،مگر سه دختر شاه یمین که تازی اند .
جندل
یکا یک زایران سر اندر کشید پژوهید و هر گونه گفت و شنید
ز دهقان پر مایه کسی را ندید که پیوسته آفریــدون سزیـــد
در اینجا پسران فریدون هیچ کار ه اند . برای آنها بابا زن می گیرد وتنها شرط عروس ، بزرگ بودن مقام و طبقه ( نژاد) اوست . تمایل انسانی این سه پسر و به طریق اولی تمایل سه دختر کمترین جایی در این مناسبات ندارد. فریدون حتی به فکر پدر دخترها هم نیست که نمی خواهد از نور چشمان خود دور شود . مناسبات ، زور گویانه ی خود کامه است . خواستگار پیام فر یدون و یا بهتر بگوییم فرمان او را به شاه یمن می رساند:
کنون این گرامی دو گونه گهر بباید بر آمیخت با یکدگر
شاه یمن وقتی پیام خوستگاری فریدون را می شنود . به جای خوشحالی می پژمرد :
پیامش چو بشنید شاه یمن بپژمرد چون زاب کنده سمن
بیچاره پیرمرد نمی داند چه خاکی بر سرش بریزد :
اگر گویم آری و دل زان تهی در وغم نه اندر خورد بـا مـــهی
وگر آرزوها سپارم بـــدوی شود دل پر آتش پــر از آب روی
وگر سر بپیچم ز فرمــان او بیک سو گرایــــم زپیــــمان او
کسی کو بود شهریار زمـین نه بازیست با او سگالــید کــین
دختران شاه یمن را به زور از او می گیرند و او مانند هر پدری در چنین موقعی دل آزرده است ونفرین می کند :
زکینه بدل گفت شاه یــــمن که از آفریدون بد آمدبه من
بد از من که هرگز مبادم میان که ماده شد از تخم نر کیان
به اختر کس آن دان که دخترش نیست چو دختر بود روشن اخترش نیست
شاه یمن عاقبت به زور تسلیم می شود و با اشک چشم دخترانش را به پسران فریدون می سپارد ، عروسی به راه می افتد . التبه تشریفات عروسی بسیار پر طمطراق است ، ولی عشقی در میانه نیست .
این نوع ازدواج توام با زور ،بدون عشق وحسابگرانه بارها در شاهنامه تکرار می شود که قهرمان همه آن ها شاهان اند . کاوس می شنود که شاه ها ماوران دختر زیبایی دارد :
که از سرو بالاش زیباتر ست زمشک سیه بر سرش افسرست
ببالا بلند و بگیــسو کـــمند زبانش چو خنجر لبانش چو قند
بهشتی ست آراسته پر نـگار چو خورشید تابان به خرّم بـهار
عشقش می جنبد و خوستگار می فرستد قدرت وتاج و زور خود را به رخ می کشد و تهدید می کند .
که خورشید روشن زتاج منسـت زمین پایه تخت عاج منست
هر آنکس که در سایه ی من پناه نیابد ازو کم شود پایــگاه
بیچاره شاه ها ماوران هم مانند شاه یمن تا پیام کاوس را میشنود ،نمی داند چه کند :
چو بشیند از و شاه ها ماوران دلش گشت پردرد وسر شد گران
همی گفت هر چند کو پادشاست جهاندار و پیروز و فرمان رواست
مرا در جهان این یکی دخترست که از جان شیرین گرامی ترسـت
فرستاده را گر کنم سرد و خوار نـــدارم پـــی و مایـــه کارزار
همان به که این درد را نیز چشم بپوشیم و بر دل بخوابیم خـشم
شاه ها ماوران مجبور می شود و دخترش را به کاوس – که لکشر در دروازه شهر دارد-بدهد اضافه کنیم که از میان ازدواج های زورکی ، در این ازدواج کاوس شراره ای از عشق و یا بهتر بگوییم وفاداری پدید می آید . دختر شاه ها ماوران که نامش سودابه است ، بدش نمی آید که زن کاوس شود و در پاسخ پدرش که نظر او را می پرسد ، می گوید:
بدو گفت سودابه زین چاره نیست از او بهتر امروز غمخوار نیست
کسی کو بود شهریـــار جــــهان بر وبوم خواهد همـــی از مهان
زپیـــوند با او چـــرایــی دژم کسی نشمرد شادمانی به غـــم
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:22
چکیده:
کتاب شاهنامه دریای حکمت،معرفت،اخلاق و درس زندگیست.شعر از عناصری است که به وسیله آن میتوان به فرهنگ مردم زمان آن پی برد.شعرا اصولا انسانهایی نازک دل و متاثر از محیط میباشند که در واقع با سرودن شعر جدای از بروز درونیات خود به بازگویی احوال دوران خویش می پردازند.با بررسی اشعار شعرای متقدم و متاخرو در کنار آن بررسی تاریخ ایران،می شود به این مهم دست یافت که ادبیات ایران در تعاملی مستقیم و ارتباطی تنگاتنگ با وضعیت سیاسی و فرهنگی زمانه خود بوده است.البته در این میان نباید و نمیتوان نقش جغرافیا و تاثیر محیط طبیعی را بر شعر نادیده گرفت.
صحبت اصلی ما در باره جایگاه و مقام زن در شاهنامه فردوسی است که نشان از نوع فرهنگ و رویکرد جامه آنروز به مسئله زنان دارد.
فردوسی در جای جای شاهنامه از دلاوری ها و هوشیاری زنان،به ویژه زنان ایران، سخن به میان آورده است و آنان را همپای مردان وارد اجتماع نموده، ومقام منزلتی والا به زن بخشیده است، و این گروه از افراد جامعه را از نظر عقل و هوشیاری بسیار زیبا توصیف کرده است:
ز پاکی و از پارسایی زن
که هم غمگساراست هم رایزن
این نشان از بزرگی و عظمتی است که که فردوسی برای زنان قائل است، همان زنی که چون پارسا و پاک بود و دارای عفت و عصمت، از مردان تکاور و وزراء و رهبران هوشمند و مردان خردمند برتر و بالا تر جلوه می کند.یکی از نکات بسیار جالبی که در اشعار حکیم می توان یافت اظهار وفاداری کامل زن است، زن به عنوان موجودی وفادار و فداکار معرفی شده است به گونه ای که در مواردی زیاد وجود خود را فدای مردان نموده تا حفاظت و نگهداری آنان را تضمین نماید .
می سراید:
بدو گفت رای تو ای شیر زن
درفشان کند دوده و انجمن
پس زن مورد بحث فردوسی ،راهنمای مردان جنگاور است، او می تواند خرد مند تر از مردان باشد، و هوشیار تر از فرمانروایان و زیرکتر از آنان، این است که مردان در برارش زانو میزنند و خود را کمتر از او می دانند،و تصور نمی شود که فردوسی اغراق گوید و همانگونه که رسم سرایندگان حماسه است هر کوچکی را بزرگ جلوه دهد تا بیشتر جلب توجه کند.در تاریخ هم بسیاری از حوادث شیرین و تلخ وجود دارد که در پشت پرده آن حوادث حضور زن یا زنانی خود نمایی میکند.
از دیگر صفاتی که فردوسی از زن ایرانی نقل می کند شرم حیاست:
بپرسید کآ هو کدام است زشت
که از ارج دوراست و دور ازبهشت
چنین داد پاسخ که زن را که شرم
نباشد به گیته نه آواز نرم
اما از طرف دیگر از برخی سروده های فردوسی چنین بر میاید که در اجتماع نمیتوان زنی را یافت که طرف مشورت قرار گیرد، لذا شرکت آنان در مسایل اجتماعی لطمه ای جبران ناپذیر برپیکر جامعه وارد می سازد:
همی خواست دیدن در راستی
ز کار زن آید همی کاستی
در این خصوص قابل ذکر است ادبیات آینه فرهنگ مردم در هر دوران است و فردوسی نیز بنا به تجارب اجتماعی و دریافتهای شخصی خود، در این ابیات تردید خود را نسبت به رازداری زنان ابراز داشته است. طبیعی است پذیرش این دیدگاه شاعر در هر دوران و جامعه طرفداران و مخالفان خاص خودش را دارد. به هر صورت او نه بعنوان یک پیامبر بلکه بعنوان یک شاعر به ابراز دیدگاههای خاص خود پرداخته است که منطبق با اوضاع اجتماعی و باورهای عمومی دوران زندگی اوست.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:78
فهرست مطالب:
بر تخت نشستن انوشیروان و اندرز او به ایرانیان
رسیدن منذر نزد انوشیروان و دادخواهی او از بیداد قیصر روم:
انوشزاد و شورش اول
خواب دیدن انوشیروان وتعبیر آن بوسیله بزرگمهر
سگالش کردن خاقان چین
فرستادن شطرنج به ایران :
لشکر کشیدن کسری به روم و سرگذشت کفشگر با انوشیروان:
پند نامة انوشیروان به هرمزد پسر خویش :
پادشاهی خسرو انوشیروان به روایت مورخان اسلامی
- حمزه اصفهانی
گردیزی:
کامل ابن اثیر
ابن خلدون
- مسعودی
کتابنامه :
منابع لاتین
چکیده:
دارد، شامل قسمتهای اساطیری و داستانهای تاریخی و ملی است. این اثر جاویدان بر اثر نفوذ شدیدی که میان طبقات مختلف ایرانیان یافت در همه ادوار تاریخی مورد توجه بود، چنانکه همه شاعران حماسه سرای ایرانی تا عهد اخیر تحت تاثیر آن بوده اند، بدین ترتیب فردوسی را زنده کننده مجدد و بزرگی دیرین ملت ایران و نگاهدارنده زبان، فرهنگ و ادبیات و هنر ایرانی و برگزیدة جاویدان اتحاد ملی ایران باید دانست.
فردوسی حدود چهار هزار بیت درباره پادشاهی انوشیروان سروده است که در اینجا به بررسی اشعار وی پرداخته میشود:
بر تخت نشستن انوشیروان و اندرز او به ایرانیان:
پادشاهی انوشیروان چهل و هشت سال بود. انوشیروان پسر قباد چون به تخت نشست اندرزهایی به ایرانیان داد وگفت : جملة هستی به فرمان خداست و … کسری مردم را به دادگری خود نوید داد و کشور را به چهار بخش تقسیم کرد و باژ را تقلیل داد و آن را در سه قسط وصول کرد.
شاهان، به ویژه شاه چین و هند که آوازة او را شنیدند باژ را پذیرفتند و فرستادگانی به درگاهش گسیل داشتند. انوشیروان آنگاه به اطراف و اکناف کشور خود سفر کرد و به گرگان و خراسان و آمل رفت و به کوهی رسید که جای فریدون بود، و در آنجا بود که آگاه شد ترکان چه ستمهایی به مردم روا می دارند سپس فرمان داد تا دیواری عظیم بنا کردند و راه ترکان را بستند. آنگاه به هندوستان رفت و مورد استقبال گرم قرار گرفت و از آنجا به سرکوبی بلوچان و گیلانیان- پرداخت و از آنجا به پایتخت خویش (مداین ) مراجعت کرد.
چو کسری نشست از بر تخت عاج
به سر بر نهاد آن دل افروز تاج
بزرگان گیتی شدند انجمن
چو بنشست سالار با رایزن
سر نامداران زبان برگشاد
ز دادار نیکی دهش کرد یاد
چنین گفت کز کردگار سپهر
دل ما پر از آفرین باد و مهر
کزویست نیک و بد وکام و نام
ازو مستمندیم ، ازو شادکام
به فرمان او ابد از چرخ خور
ازویست فر و بدویست زور
ز رای و ز پیمان او نگذریم
نفس جز به فرمان او نشمریم
به تخت مهی بر هر آنکس که داد
کند، در جهان باشد از داد شاد
هر آنکس که اندیشة بد کند
به فرجام بد تا تن خود کند
از اندیشة دل کس آگاه نیست
بدین تنگی اندر مرا راه نیست
ز ما هر چه پرسید پاسخ دهیم
به پاسخ همی رای فرخ نهیم
اگر پادشا را بود پیشه داد
شود بیگمان هر کسی از داد شاد
از امروز کاری به فردا ممان
چه دانی که فردا چه گردد زمان
گلستان که امروز باشد ببار
تو فردا چتی گل نیاید به کار
بدانگه که یابی تنت زورمند
زبیماری اندیش و درد و گزند
پس زندگی یاد کن روز مرگ
چنانیم با مرگ چون باد و برگ
هـر آنـکه کـه در کـار سـستی کنی
هـمی رای ناتنـدرستـی کـنــد
چه چیره شود بر دل مرد رشک
یکی درمندی بود بی پزشک
وگر بر خرد چیره گردد هوا
نخواهد به دیوانگی بر گوا
دگر مرد بیکار و بسیار کوی
نماندش نزد کسی آبروی
به کژی ترا راه تاریکتر
سوی راستی راه باریکتر
به کاری که تو پیشدستی کنی
بد آید که کندی و سستی کنی
اگر جفت گردد زبان با دروغ
نگیرد ز تخت سپهری فروغ
سخن گفتن کژ ز بیچارگیست
به بیچارگان بر بباید گریست
چو برخیزد از خواب شاه از نخست
ز دشمن بود ایمن و تندرست
خردمند و از خوردنی بینیاز
ز دشمن بود ایمن و تندرست
اگر شاه با داد و بخشایشست
جهان پر ز خوبی و آرایشست
وگر کژی آرد به رای اندرون
کبستش بود خوردن و آب خون
هر آنکس که هست اندرین انجمن
شنید این برآورده آواز من
بدانید و سرتاسر آگه بوید
همه ساله با بخت همره بوید
که ما تاجداران بسی دیده ایم
به داد وخرد راه بگزیده ایم
ولیکن ز دستور باید شنید
بد و نیک بی او نیاید پدید
هر آنکس که آید بدین بارگاه
به بایسته کاری به بیگانه و گاه
نباشم ز دستور همداستان
که برمن بپوشد چنین داستان
به درگاه بر کارداران من
ز لشکر نبرده سواران من
چو روزی بریشان نداریم تنگ
نگه کرد باید به نام و به ننگ
همه مردمی باید و راستی
نباید به داد اندرون کاستی
هر آنکس که باشد ز ایرانیان
ببندد بدین بارگه بر میان
بیابد ز ما گنج و گفتار نرم
چو باشد پرستنده با رای و شرم
چو بیداد گیرد کسی زیردست
نباشد خردمند و ایزدپرست
مکافات یابد بدان بد که کرد
نباید غم ناجوانمرد خورد
شما دل به فرمان یزدان پاک
بدارید و از ما مدارید باک
که اویست بر پادشا پادشا
جهاندار و پیروز و فرمانروا
فروزندة تاج خورشید و ماه
نماینده ما را سوی داد راه
جهاندار و بر داوران داورست
از اندیشة هر کسی برترست
زمان و زمین آفرید و سپهر
بیاراست جان و دل ما به مهر
نگهدار تاجست و تخت بلند
ترا بر پرستش بود یارمند
شما را دل از مهر ما برفروخت
دل وچشم دشمن به فرمان بدوخت
همه تندرستی به فرمان اوست
همه نیکوی زیر پیمان اوست
ز خاشاک تا هفت چرخ بلند
همان آتش و آب و خاک نژند
به هستی یزدان گوایی دهند
روان ترا آشنایی دهند
ستایش همه زیر فرمان اوست
پرستش همه زیر پیمان اوست
چو نوشیروان این سخن برگرفت
جهانی ازو مانده اندر شگفت
همه یکسر از جای برخاستند
برو آفرینی تو آراستند
شهنشاه دانندگان را بخواند
سخنهای گیتی سراسر براند
جهان را ببخشید بر چهار بهر
وزو نامزد کرد آباد شهر
نخستین خراسان ازان یاد کرد
دل نامداران بدو شاد کرد
دگر بهره زو بد قم و اصفهان
نهاد بزرگان و جای مهان
وزان بهره ای آذرآبادگان
که بخشش نهادند آزادگان
وز آرمینه تا در اردبیل
بپیمود دانا بر و بوم گیل
سوم پارس و اهواز و مرز خزر
ز خاور ورا بود تا باختر
چهارم عراق آمد و بوم روم
چنین پادشاهی و آباد بوم
وزین مرزها هر که درویش بود
نیازش به رنج تن خویش بود
ببخشید آگنده گنجی برین
جهانی برو خواندند آفرین
زشاهان هر آنکس که بد پیش ازوی
اگر کم بدش جاه اگر بیش از وی
بجستند بهره ز کشت و درود
نرسته ست کس پیش ازین نابسود
سه یک بود یا چاریک بهر شاه
قباد آمد و ده یک آورد راه
ز ده یک بر آن بد که کمتر کند
بکوشد که کهتر چو مهتر کند
زمانه ندادش بر آن درنگ
به دریا بس ایمن مشو از نهنگ
چوکسری نشست از بر تخت عاج
ببخشید بر جای ده یک خراج
شدند انجمن بخردان و ردان
بزرگان و بیدار دل موبدان
همه پادشاهی شدند انجمن
زمین را ببخشید و بر زد رسن
گزیتی نهادند بر یک درم
گر ایدونکه دهقان نگردد دژم
کسی را کجا تخم یا چارپای
به هنگام ورزش نبودی به جای
ز گنج شهنشاه برداشتی
زکشتن زمین خوار نگذاشتی
به ناکسته اندر نبودی سخن
پراگنده شد رسمهای کهن
گزیت رز بارور شش درم
به خرمستان بر همین زد رقم
ز زیتون و از گوز و هر میوه دار
که در مهرگان شاخ بودی ببار
ز ده بن، درم، یک رسیدی به گنج
نبودی جزین تا سر سال رنج
وزان خوردنیهای خرداد ماه
نکردی به بار اندرون کس نگاه
کسی کش درم بود و دهقان نبود
دیدی غم و رنج کشت و درود
براندازه از ده درم تا چهار
به سالی ازو بستدی کاردار
کسی بر کدیور نکردی ستم
به سالی به سه بهر بود این درم
گزارنده بردی به دیوان شاه
ازین باژ بهری به هر چار ماه
دبیر و پرستندة شهریار
نبودی به دیوان کسی بی شمار
گزیت و خراج آنچه بد نام برد
به سه روزنامه به موبد سپرد
یکی آنکه بر دست گنجور بود
نگهبان آن نامه دستور بود
دگر تا فرستد به هر کشوری
به هر کارداری و هر مهتری
سدیگر که نزدیک موبد برد
گزیت سر و باها بشمرد
به فرمان او بود کاری که بود
ز باژ و خراج و ز کشت و درود
پراکنده کارآگهان در جهان
که تا نیک و بد زو نماند نهان
همه روی گیتی پر از داد کرد
به هر جای ویرانی آباد کرد
رسیدن منذر نزد انوشیروان و دادخواهی او از بیداد قیصر روم:
هنگامی که انوشیروان از گیلان بسوی مداین می آمد در راه نعمان بن منذر از دست قیصر روم به او پناه آورد و انوشیروان سی هزار نفر سپاهی به منذر داد و به نبرد با قیصر فرستاد، و خود نیز لشکری به روم برد و در آنجا به فتوحاتی دست پیدا کرد. سپس رهسپار انطاکیه گشت و او را به حدی از این شهر خوش آمد که فرمان داد شهری بنام زیب خسرو همانند انطاکیه بسازند. قیصر که از پیشرفت انوشیروان در روم متوحش شده بود، فرستادگان نزد انوشیروان فرستاد و باژ پذیرفت.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:52
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه 1
نقدی بر نامورنامه 2
اشعار حماسی 7
شواهد تاریخی 8
ایلیاد و شاهنامه 11
رمز افسانه ها 14
شاهنامه و انه ئید 16
شاهنامه و ملیت ایرانی 17
فردوسی و شاهنامه 19
طوس 34
چند نکته درباب ولادت فردوسی 35
شبی چون شبه 36
رستم و اسفندیار 39
جمشید و ضحاک 42
درباره نامهی رستم فرخزاد 44
صلح و داد و عدالت در شاهنامه 46
حکمت و اخلاق در شاهنامه 49
مفاخر در شاهنامه 50
شاهنامه و ایلیاد 51
مقدمه:
صرف نظر از هر نوع ویراستاری و رفع اشکال در اثار نوشتاری یا هر اثر دیگر بنظر بیاید پس از اتمام آن دو طرز فکر درباره پدیده حامله موجود باشد که کاملاً طبیعی است
دیدگاه اول دیدگاهی تحسن برانگیز و دیدگاه دوم برخلاف دیدگاه اول در پی نشان دادن عیوب آن اثر است که در جمع بندی به این دو دیدگاه در کنار هم اصطلاحاً نقد گفته میشود
متأسفانه خیلی ها وقتی جهت از نقد و انتقاد میشود تصور میکنند که باید تماماً از نداشتن اشکالات و عیوب چیزی سخن به میان آید
و بالعکس خیال میکنند هر گاه محسنات و خوبی ها و زیبائیهای یک اثر قابل بحث است دیگر انتقادی در کار نیست. حال آنکه نقد و یا انتقاد معنی اش صرفاً این نیست که از چیزی ابزار گرفته شود و یا چیزی که تعریف آنرا شنیده اند از انتقاد بدورات بلکه همانگونه که اشاره شده نقد یعنی هم بررسی محسنات و هم تحقیق درباره اشکالات و ایرادات و اظهار آنهاست.
حال با توجه به جمع بندی دو دیدگاه فوق که ما آنرا نقد اثر مینماییم و نیز عنایت به اینکه اثر مورد نظر ما یعنی کتاب نامور نامه درباره فردوسی و شاهنامه به قلم دکتر عبدالحسین زرکوب از دو جهت یکی خلاصه نویسی و دیگر نقد نویسی مورد مفاهیم ابتدا از جنبه ای عیوب آنرا ظاهر ساخته و از جنبه دیگر محاسن کلام را آشکار مینمائیم و بدنبال آن خلاصه این اثر را تقدیم حضور خوانندگان محترم میکنیم.
نقدی بر نامورنامه
دکتر عبدالحسین زرین کوب منتقد و نویسندة موفق معاصر است که در این کتاب با قلم مو شکاف و توانایی خود نه تنها شخصیت فردوسی را تحلیل و او را از خلال اثرش میشناساند بلکه دربارة چند و چون شاهنامه به داوری میپردازد. یکی از انواع نثر معاصر نثر تحقیقی هنری است. دکتر زرین کوب در اثر خود به نام نامورنامه از این شیوة نثرنویسی بهره برده است. او با نگاهی تحلیلی زوایای داستان های شاهنامه را از جهات مختلف تبیین میکند. نویسنده شباهت هایی را میان شاهنامة فردوسی و «انه ائید» یافته است. اما هیچ یک از دیگر داستان های حماسی را قابل مقایسه با شاهنامه نمیداند. شاهنامه داستان هایی حماسی است با زمینة قهرمانی، قومیو ملی که حوادثی خارق العاده در آن جریان دارد. هدف نویسنده از کتاب نامورنامه آشناسازی مردم با شاهنامه و قهرمانان ملی شان است. نویسنده هیچ گاه عواطف شخصی خود را مبنا قرار نداده به همین سبب در سرگذشت یا شرح قهرمانی های پهلوانان و شخصیتهای داستان هرگز دخالت و به نام و کام خود در باب آنها داوری نکرده است. با داستان هایی شفاهی و مدون سر و کار دارد که در آن ها شرح پهلوانی ها، عواطف و احساسات مختلف مردم یک روزگار و مظاهر میهن دوستی و فداکاری و جنگ با تباهی ها وسیاهی ها آمده است. دکتر زرین کوب شاهنامه را حماسه ای میداند طبیعی و ملی که عبارت است از نتایج افکار و قرایح و علایق و عواطف یک ملت که در طی قرن ها تنها برای بیان وجوه عظمت و نبوغ آن قوم به وجود آمده است. این حماسه سرشار از یاد جنگ ها، پهلوانیها، جان فشانی ها و در عین حال لبریز از آثار تمدن و مظاهر روح و فکر مردم یک کشور در قرن های معینی از ادوار حیاتی ایشان است که معمولاً از آنها به دوره های پهلوانی تعبیر میکنیم.
نویسنده منظومههای ایلیاد و اُدیسه هومر را نیز از این نوع حماسه ها میداند. و قهرمانان حماسه را با تمام دقتی که از نظر عاطفی واحساسی در آنها وجود دارد قهرمانانی ملی میداند. به نظر نویسنده شاهنامه کتابی است در خور حیثیت انسان یعنی مردمیرا نشان میدهد که در راه آزادگی و شرافت و فضیلت تلاش و مبارزه کرده و مردانگیها نمودهاند. و اگر کامیاب شده یا شکست خوردهاند حتی با مرگشان آرزوی دادگری و مروت و آزادمنشی را نیرو بخشیده اند. از این رو شناختن اثر بزرگ فردوسی و به روح و جوهر آن پی بردن برای مردم ایران وظیفه ای است خطیر و دل پذیر. نویسنده شخصیت های مختلف شاهنامه را در کتاب خود به نام نامورنامه بیان کرده است. از رستم پهلوان نام آور گرفته تا کاووس شاه که مردی خیره سر و گستاخ و مغرور بود.
نقد ادبی شناخت ارزش های واقعی آثار ابداعی و آفرینش های ادبی و نیز بررسی قواعد و اصول یا علل و عواملی است که باعث میشود اثری درجهی قبول یابد و یا مورد رد و انکار قرار گیرد. نقد ادبی باید دور از شایبهی اغراض باشد و قضاوت راستین و بینش و آگاهی مایه های اصلی آن را تشکیل دهد.
مضمون کتاب نامورنامه شناساندن قهرمانان و پهلوانان شاهنامه است. تا مردم ایران با استفاده از آن به شناخت پهلوانان ملی خود برسند. نویسندة کتاب بیشتر بر زمینه های اخلاقی و مذهبی تأکید کرده است و زمینه های اجتماعی و فلسفی را کمتر مورد توجه قرار داده است. اما در بعضی از فصل های کتاب تحت تأثیر تأثرات شخصی اثر خود را آفریده است. نویسنده حس وطن دوستی و پهلوانی را القا کرده که ارزش فراوان دارد.
در نقد ادبی باید اثر از نظر چند نوع نقد مورد بررسی قرار گیرد که ما در اینجا به چند مورد نقد ادبی اشاره میکنیم و سعی کرده ایم کتاب را از جهات مختلف مورد بررسی قرار دهیم؛
نقد لغوی: کلمه وقتی میتواند معنی و مفهوم خود را القا کند که درست و در جای خود در عین زیبایی و ظرافت به کار رود. که در کتاب نامورنامه نویسنده با کاربرد کلمات مناسب توانسته مفهوم خود را به خوبی القا کند. در بعضی قسمتها کلمات در جای دقیق خود در جمله به کار نرفته است. و در موردی نیز از کلمات کهنه که کارایی خود را از دست داده اند استفاده شده مانند صفحه 66 که از دو کلمة فرسودة «بیشترینه» و «کمترینه» به جای بیشترین و کمترین استفاده شده است. لغات عربی که در کتاب آمده غالباً یا لغات معمولی و رایج عربی در زبان فارسی است و یا اصطلاحات فنی و علمیاست.
نقد فنی: نامورنامه نثر ساده و روان دارد از معانی دشوار استفاده نشده و بیان زیبا دارد. نکتة دیگری که باید در نقد فنی مورد بررسی قرار گیرد موسیقی کمله و کلام است که هم در شعر وجود دارد و هم در نثر. نویسنده از کلمات و ترکیب و تلفیق حروف موسیقی خاصی بوجود نیاورده است. از جملات طولانی استفاده شده است که ممکن است خواننده در فهم چنین جملاتی با مشکل مواجه شود. در کل فهم کتاب برای همگان کار آسانی است از تشبیه و تمثیلات در کلام خویش استفادهی زیادی نبرده است.
نقد زیبایی شناسی: برای نویسنده مهم این نبوده که نظریه ای خاص را بیان کند بلکه تأثیری کلی و واحد در خواننده باقی گذارده است. در واقع اثر زیبایی است که توانسته بر خواننده اش تأثیر بگذارد.
نقد اخلاقی: در کتاب ارزش های اخلاقی مثل: وطن دوستی تقویت شده است. جوانان را تشویق به شناخت پهلوانان کشورشان میکند و حتی شناختی را در آنها بوجود میآورد. از تزکیه نفس سخن به میان میآورد. به نوعی میتواند فایدهی تربیتی و اخلاقی داشته باشد. و به خواننده عشق به تقوی و وحشت از نابکاری را القا میکند. فقط شیوهی بیان نیست که دارای اهمیت است بلکه در محتوای اثر نیز هست. نویسنده از گفتن سخنان هزل و یاوه و نیز تملق و دروغ که خلاف اخلاق و دین است دوری کرده است.
نقد اجتماعی: نویسنده در مورد شاهنامه نوشته است و شک نیست که شاهنامهی فردوسی گذشته از نوع اجتماعی آن یعنی حماسه، احساسات میهن دوستانه و برتری های قومیو ملی را که خواه و ناخواه امری اجتماعی است مطرح میکند. دکتر زرین کوب نویسندگی را در خدمت اجتماع و سیاست میداند و از آن برای بیدار کردن مردم استفاده کرده است.