فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:44
فهرست مطالب:
موضوع عنوان
مقدمه 5
پیوندهای شیمیایی در مولوکولهای آلی 9
اعداد کوانتومی 9
هیبریداسیون و ارتبیتالهای هیبرید 11
نمایش ترکیبهای آلی به کمک اربیتالهای اتمی و هیبریدی 14
قطبیت پیوندها 23
قطبیت پذیری پیوندها 27
رزنانس یا مزومری 31
کاربرد رزنانس 37
مزدوج شدن 40
منابع و مآخذ 44
مقدمه:
حدود سی سال پیش از این، خوانندة علاقهمند به مبحث شیمی آلی، برای مطالعه مجبور بود به یکی از چند کتابی که معمولاً از روی نام نویسندههایشان شناخته میشدند، مراجعه کند. نسلهای پیاپی از شیمیدانها، نه فقط در یک کشور، بلکه در سراسر جهان، از همین کتابها تغذیه میشدند، زیرا به زبانهای گوناگون ترجمه شده بودند. البته در آن زمان، تعداد کتابهای موجود محدود بود و فقط در ربع قرن اخیر کتابهای درس شیمی آلی به تعداد بسیار در فهرست کتابفروشیها ظاهر شدند.
افزایش تعداد کتابهای درسی را میتوان تا حدودی به افزایش تعداد علاقهمندان به مطالعة مبحث شیمی آلی نسبت داد، ولی علت اصلی را باید در مطالعات فشردة مکانیسمی و انقلابی که در نحوة نگرش به شیمی آلی، در سطوح مقدماتی، به وجود آمده است، جستجو کرد.
در گذشته، شیمی آلی، در نظر دانشآموز، انبوهی از واقعیتهای تجربی مینمود که ظاهراً کوچکترین ارتباطی با یکدیگر ندارند و میبایستی آنها را به همان شکل، به کمک حافظهای نیرومند، فرا گرفت. خوشبختانه، گسترش تئوریهای شیمی آلی، در سالهای اخیر، وضع را دگرگون ساخته است، به طوری که اکنون اجزای گوناگون شیمی آلی با یکدیگر پیوندی منطقی یافتهاند و فرا گرفتن آنها به کوشش کمتری نیاز دارد. البته، شیمی آلی پیوسته در حال گسترش و تغییر بوده است، ولی فقط در سالهای اخیر است که قیافهای نسبتاً محکم به خود گرفته (گو اینکه هنوز از مرحلة تکامل بسیار فاصله دارد) و ارزش و اهمیت آن در نظر خوانندة علاقهمند باز شناخته شده است.
روش آموزش و فراگیری شیمی آلی نیز دگرگون شده است. عدهای عقیده دارند که ابتدا باید واقعیتهای تجربی را آموخت و سپس به فراگیری تئوریهای شیمی آلی و مطالعة مکانیسم واکنشها پرداخت. عدهای دیگر عقیده دارند که بهتر است ابتدا تئوریهای شیمی آلی، بدون توجه به واقعیتهای تجربی، آموزش داده شوند. به نظر نگارنده باید روشی میان انتخاب کرد و هر دو جنبه از شیمی آلی را مورد توجه قرار داد تا جدایی میان واقعیتهای تجربی و تئوری به حداقل کاهش یابد. برای دست یافتن به این هدف، ابتدا باید با تئوریهای مورد نیاز و مکانیسمهای اصولی شیمی آلی، که با تعداد محدودی مثال ویژه عرضه میشوند، آشنا شد و همزمان با آن، واقعیتهای تجربی را که شامل شیمی دستجات اصلی ترکیب کربن است، فرا گرفت.
در این کتاب، کوشش فراوان به کار رفته است تا آنچه را که خوانندة علاقهمند در این زمینه به آن نیاز دارد، به گونهای روشن در اختیار داشته باشد و بعد از مطالعه بتواند بسیاری از واقعیتهای تجربی شیمی آلی را به طور منطقی به یکدیگر ربط دهد و کار حافظه را برای فراگیری آنها به حداقل برساند. این روش، دانشآموز را قادر میسازد تا آنچه را که میداند، بهتر به کار گیرد.
دربارة این روش تازه و مؤثر در آموزش شیمی آلی، کتابهای فراوان نوشته و به بازار عرضه شده است، ولی به نظر نگارنده، جای کتاب کوچک و فشردهای که بتواند اصول اساسی و الفبای مکانیسم واکنشهای آلی را در اختیار دانشآموز علاقهمند و دانشجوی سالهای اول دانشگاه و مدارس مهندسی قرار دهد، خالی بوده است. هدف اصلی این کتاب، برآوردن این نیاز است.
سهم کوچکی از کتاب به تئوری ظرفیت اختصاص یافته زیرا این مبحث به گونهای رضایت بخش در کتابهای دیگر مطرح شده است. در بقیة کتاب، رابطة فعالیت با ساختمان وجود سه دسته واکنشگر اصلی، یعنی: الکتروفیلها، توکلئوفیلها و رادیکالهای آزاد، و همچنین رفتار هر یک در واکنشهای اصلی شیمی آلی، یعنی: واکنشهای جانشینی، افزایشی، حذفی و بازآرایی تشریح شده است. در تمام این موارد، تا آنجا که امکان داشته است، مثالها ساده انتخاب شدهاند تا ویژگیهای اصلی هر واکنش تحت الشعاع جزئیات غیر اصولی و بیارتباط با مسئله، تا مفهوم باقی نماند.
در پایان هر فصل و همچنین در پایان کتاب، در رابطه با مسائل مطرح شده، تمرینهای کافی آورده شده است تا خواننده بتواند به کمک آنها میزان فراگیری خود را بیازماید و ارزشیابی کند.
با آنکه نگارنده، به گمان خود، نهایت دقت و کوشش را در بررسی و اصلاح مطالب مرعی داشته است، بیشک کتاب از عیب و نقص برکنار نخواهد بود. از خوانندگان محترم تقاضا دارد نگارنده را در برطرف کردن اشتباهات و رفع نقایص یاری کنند.
هزاران سپاس به درگاه ایزد یکتا و توانا که سلامتی و کامیابی ارزانی داشت و در این خدمت علمی و فرهنگی توفیق عطا فرمود.