فهرست مطا لب
عنوان
فصل 1
مطالب واطلاعات کلی در مورد کرومیت
فصل 2
فرآوری مجدد با طله های کرومیت
1-2 مقدمه
2-2 روش آزما یشگاهی
3-2 نتایج وبحث در مورد موضوع
4-2 نتیجه گیری
فصل 3
استخراج با حلال اسید سولفوریک از کرومیت غلیظ ترکی
1-3 مقدمه
2-3 مواد لازم برای شروع به کار
3-3 تشکیلات آزمایشگا هی و روش کار
4-3 نتایج به دست آمده و بحث
5-3 نتیجه گیری
فصل 4 112
مقایسه مستقیم تحلیل های اندازه مکانیکی و عددی کمی کرومیت،فینلند
1-4 مقدمه
1-1-4 مطالب کلی (نمونه هاومحدوده ها )
2-1-4 کار برد تجزیه الکترودینا میکی
2-4 تجزیه های اندازه غربانی کرومیت در سنگ معدن شکسته
1-2-4 غربال کردن مکانیکی و تجزیه های اندازه غربالی
2-2-4 تفکیک مایعات به وسیله سنگین و تجزیه غلظت کرومیت اندازه غربالی
3-4 تجزیه های اندازه تصویری کرومیت در غلظت وسنگ معدن
1-3-4 تجزیه ها ی تصویری وذرات
2-3-4 غلطت کرومیت
3-3-4 کرومیت در سنگ معدن نشکسته
4-4 مقایسه
5-4 نتیجه گیری
فصل 5 124
اثرات نوع کف کننده وارتفاع کف بر عملکرد شناور سازی کرومیت در سنگ معدن
1-5 مقدمه
2-5 جزئیات آزمایشگاهی
3-5 نتایج و بحث
4-5 نتیجه گیری
فصل ششم 147
احیای کرومیت در حضور سیال سیلسیی
1-6 مقدمه
2-6 نتایج وروش کار تجربی
3-6 جنبش ها ی احیا
4-6 نتیجه گیری
این طرح توجیهی در رابطه با فراوری و دانه بندی باریت می باشد که بر اساس آخرین و جدیدترین تغییرات توسط کارشناسان متخصص با
دقت نگارش و جمع آوری شده است.
این فایل برای کارآفرینان در زمینه تولید و فراوری و دانه بندی باریت مناسب می باشد.
این طرح توجیهی شامل :
مقدمه و خلاصه ای از طرح
فهرست مطالب
جداول و محاسبات مربوطه
موضوع و معرفی طرح
هزینه تجهیزات
ظرفیت
سرمایه گذاری کل
سهم آورده متقاضی
سهم تسهیلات
دوره بازگشت سرمایه
اشتغال زایی
فضای مورد نیاز
تعداد و هزینه نیروی انسانی
استانداردهای مربوطه
بازارهای داخلی و خارجی
توجیه فنی و اقتصادی طرح
عرضه کنندگان و ...
مناسب برای :
- اخذ وام بانکی از بانک ها و موسسات مالی اعتباری
- گرفتن وام قرض الحسنه خود اشتغالی از صندوق مهر امام رضا
- ارائه طرح به منظور استفاده از تسهیلات بنگاه های زود بازده
- گرفتن مجوز های لازم از سازمان های دولتی و وزارت تعاون
- ایجاد کسب و کار مناسب با درآمد بالا و کارآفرینی
- مناسب جهت اجرای طرح کارآفرینی و ارائه دانشجویی
این طرح توجیهی (مطالعه امکان سنجی، طرح کسب و کار، طرح تجاری یا BP) در قالب pdf و در حجم 95 صفحه به
همراه جداول و کلیه محاسبات مربوطه در اختیار شما قرار خواهد گرفت.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:75
فصل اول : ۱
کلیات تحقیق ۱
۱-۱-مقدمه ۲
۱-۲- ضرورت و اهمیت تحقیق ۸
۱-۳-اهداف تحقیق ۸
فصل دوم : ۹
مرور منابع ۹
۲-۱- برنج ۱۰
۲-۱-۱- ساختار دانه برنج ۱۱
۲-۱-۲- سبوس برنج ۱۲
۲-۱-۲-۱- ارزش تغذیه ای سبوس برنج ۱۴
برخی عوامل منفی استفاده از سبوس برنج درخوراک دام و طیور عبارتند از : ۱۵
۲-۱-۲-۲- فواید اسیدهای چرب غیر اشباع ۱۸
۲-۱-۲-۲- ۱- تأثیر روغن سبوس برنج بر فراسنجههای خونی ۱۹
۲-۱-۲-۲- ۲- فساد هیدرولیتیکی ۲۰
۲-۱-۲-۳- انواع لیپاز سبوس برنج ۲۱
۲-۱-۲-۳- ۱- فعالیت لیپاز ۲۲
۲-۱-۲-۳-۲- تثبیت سبوس برنج ۲۳
۲-۱-۲-۴- مکا نیسم اثر لیپوکسیژناز ۲۴
۲-۱-۲-۴- ۱- مهار کردن و غیر فعال کردن آنزیم لیپوکسیژناز ۲۵
۲-۱-۲-۵- کیفیت پروتئین سبوس برنج ۲۶
۲-۱-۲-۶- بررسی فاکتورهای ضد تغذیهای سبوس برنج ۲۶
۲-۱-۲-۶-۱- فیتات ۲۷
۲-۱-۲-۶-۲- بازدارنده های پروتئاز ۲۸
۲-۱-۲-۷- بهبود ارزش تغذیه ای سبوس برنج ۲۹
۲-۱-۲-۷-۱- روشهای فیزیکی ۲۹
۲-۱-۲-۷-۲- فرآیند گرمادهی ۳۰
۲-۱-۲-۷-۳- پرتو افکنی ۳۱
۲-۱-۲- ۷-۴- زمان و دمای انبارداری ۳۲
۲-۱-۲-۷-۵- فرآیندهای شیمیایی و بیوشیمیایی ۳۳
۲-۲- موارد استفاده از سبوس برنج ۳۴
۲-۲-۱- استفاده از سبوس برنج و ترکیبات موجود در آن در تغذیه انسان ۳۴
۲-۲-۲-۱- استفاده سبوس برنج در تغذیه نشخوارکنندگان ۳۷
فصل سوم : ۴۴
مواد و روشها ۴۴
۳-۱- محل و زمان آزمایش ۴۵
۳-۲- مراحل و عملیات اجرایی ۴۵
۳-۲-۱- آماده سازی جایگاه ۴۵
۳-۲-۲- مدیریت دام ۴۵
۳-۳- جیرههای آزمایشی ۴۶
۳-۴- رکورد گیری و نمونه گیری ۴۷
مواد خوراکی ۴۸
ترکیبات و انرژی ۴۹
۳-۵- اندازهگیری آزمایشگاهی ۵۰
۳-۵-۱- اندازهگیری اجزای شیر ۵۰
۳-۵-۲- اندازهگیری ازت اورهای خون وشیر ۵۰
۳-۵-۳- اندازه گیری ترکیبات جیره غذایی ۵۱
۳-۵-۳-۱- تعیین میزان ماده خشک : ۵۱
۳-۵-۳-۲- تعیین میزان ماده آلی : ۵۱
۳-۵-۳-۳- تعیین میزان پروتئین خام : ۵۲
مرحله هضم : ۵۲
دراین مرحله میزان نیتروژن نمونه خوراکی تعیین می گردد. ۵۲
۳-۵-۳-۴- تعیین میزان NDF : ۵۲
۳-۵-۳-۵- تعیین میزان ADF نمونه ها : ۵۳
۳- ۶- مدل آماری ۵۴
فصل چهارم : ۵۵
نتایج ۵۵
۴-۱- ماده خشک مصرفی ۵۶
۴-۲- تولید شیر خام ۵۶
۴-۳- ضریب تبدیل خوراک ۵۷
صفت مورد مطالعه ۵۸
سطح معنیدار ۵۸
۴-۴- ترکیبات شیر ۵۹
۴-۴- ۱- چربی شیر (درصد) ۵۹
۴-۴-۲- پروتئین شیر (درصد) ۵۹
۴-۴-۳- لاکتوز شیر ۵۹
۴-۴-۴- کل مواد جامد شیر ۶۰
۴-۴- ۵- مواد جامد بدون چربی در شیر ۶۰
۴-۴- ۶- کلسیم شیر ۶۰
صفت مورد مطالعه ۶۱
سطح معنیدار ۶۱
۴-۴-۷-ازت اورهای شیر ۶۲
۴-۴-۸- ازت اورهای خون ۶۲
سطح معنیدار ۶۳
فصل پنجم : ۶۴
بحث ۶۴
۵-۱- ماده خشک مصرفی ۶۵
۵-۲- ترکیبات شیر ۶۶
۵-۲-۱- درصد چربی شیر ۶۶
۵-۲-۲- پروتئین شیر ۶۷
۵-۲-۳- لاکتوز شیر ۶۹
۵-۲-۴- ازت اورهای شیر و خون ۷۰
۵-۲-۵- مواد جامد بدون چربی ۷۳
۵-۲-۶- کلسیم شیر ۷۴
مقدمه:
نظر به افزایش جمعیت جهانی از سطح 72/5 میلیلارد (1995، FAO) به 11 میلیارد نفر در سال 2100 (نورس، 1992 و دمنی، 1984) می¬رسد استفاده بهینه از منابع غذایی موجود و فرآورده-های جانبی تولید شده در بخش کشاورزی در راستای تولید منابع غذایی انسانی امری ضروری به نظر می¬رسد. جدول 1-1 برآورد جمعیت با توجه به آمار بانک جهانی ( برحسب میلیارد نفر )
برنج سهم زیادی از محصولات غلات دنیا را به خود اختصاص می-دهد. که علت آن مصرف زیاد و قابلیت سازگاری با شرایط آب و هوایی مختلف می¬باشد. بد¬لیل قابلیت رشد و کشت در انواع زمین¬های کشاورزی، آن را تبدیل به مهمترین محصول غلات در دنیا کرده است(2).
(مایکلسون و داتل ، 1991 ) برنج یک ماده غذایی پایه در کشور های در حال توسعه است و در سال 2000 برنج و فرآورده-های آن تأمین کننده انرژی 40% از مردم جهان بود به طوری که از گندم پیشی گرفته است( هانگ و لو ، 1991 ). جمعیت زیادی در کشورهای در حال توسعه وجود دارد که با محدودیت در مصرف دانه غلات مواجه می¬باشند و این دلیل موجهی برای استفاده از دانه غلات در تغذیه انسان، و استفاده از غلات اضافی و پس¬مانده¬های آن در تغذیه دام می¬باشد. این در حالیست که حجم دور ریزی ضایعات کشاورزی در مزارع کشور قابل تأمل است. این مسئله زمانی اهمیت خود را نشان می¬دهد که بدانیم ضایعات و پس¬مانده¬های مزارع در دیگر کشورها منبع اصلی تأمین خوراک دام است و نیز به ایران وکشورهای مشابه صادر می¬گردد. سالانه میلیونها دلار ارز جهت واردات غلات از کشور خارج می¬شود و این روند هرساله سیر صعودی به خود می¬گیرد، بنابراین توسعه جیره¬های بدون غلات یا با دانه غلات پایین به طوریکه سطح تولید حفظ شود، لازم به نظر می¬رسد. از طرفی، در دنیا، مصرف سرانه شیر درجهان به عنوان یکی از شاخص¬های توسعه یافتگی محسوب می¬شود و هر کشوری که از سرانه مصرفی بالاتری برخوردار باشد در مباحث توسعه از رتبه بالاتری برخوردار می¬گردد. تولید سرانه شیر در جهان در حالی به عدد 100 کیلوگرم رسیده است که تولید شیر ایران با شش کیلوگرم افزایش از شاخص میانگین جهانی بالا زده است.
در حال حاضراز مجموع شش میلیون تن شیرتولید داخلی 17 درصد متعلق به گوسفندو بز، 80 درصدشیرگاو و مابقی شیرگاومیش است. براساس آمارهای موجود، تراکم متوسط تولید شیر کشور به حدود 8/3 تن در هر کیلومترمربع رسیده است که نزدیک به 40 درصد شیر تولیدی از مجرای صنعتی و باقی¬آن به شکل سنتی فرآوری و عرضه میشود. شیرکاملترین غذایی است که می¬تواند مورد استفاده انسان قرار گیرد، به همین منظور یکی از فعالیتهای اساسی دامداری در دنیا پرورش دامهای شیری است. این ماده غذایی از یک ترکیب پیچیده تشکیل شده که شامل چربی، پروتئین، قند لاکتوز، عناصر معدنی، ویتامینها، آنزیمها و آب می¬باشد و فرآورده¬های شیری بهترین منابع تأمین کلسیم بدن انسان هستند. شیر، دارای کلیه اسیدآمینه¬هاى ضرورى است. قند شیر، لاکتوز نام دارد و شیرینى آن 30 بار از قند و نیشکر کمتر است. لاکتوز چاق کننده نیست و مصرف آن براى بیماران مبتلا به دیابت مضر نمى¬باشد. چربى شیر نیز بسیار سهل الهضم و انرژىزا است. انرژىزایى حاصل از چربى شیر تقریباً دو برابر مواد قندى و یا پروتئینى است، املاح معدنى در شیر که به شکل محلول و یا ترکیب با مواد پروتئینى است، کمتر از یک درصد می¬باشد و مهمترین آنها شامل: کلسیم، پتاسیم، فسفر، سدیم و مقدار بسیار کمى آهن و مقادیر جزئى مس و روى است که نقش اساسى در ساخت آنزیمها و هورمونهاى بدن دارند. مصرف شیر وفرآورده¬های مختلف آن به ویژه فرآورده-های تخمیری، منجر به افزایش طول عمر، افزایش بازده جسمی وفکری، کاهش بیماریهای عفونی، کاهش بیماریهای استخوانی ورشد مطلوب کودکان ونوجوانان می¬شود. تحقیقات نشان داده است شیر در افراد مبتلا به زخم معده بهترین و مفیدترین ماده خوراکی¬است. پژوهشگران می¬گویند: در شیر نوعی باکتریهای مفید وجود دارد که باکتریهای عامل ایجاد زخم معده را از بین می-برد. شیر به ویژه با داشتن باکتری لاکتوباسیل در کنار آنتی-بیوتیک¬ها بهترین مواد غذایی برای معالجه معده¬هایی با زخمهای پیشرفته است. تولید شیر با صرف هزینه کمتر به عنوان یک فاکتور مهم اقتصادی در راستای رقابت در بازار تولید محسوب می¬گردد، از طرفی بخش اعظم کاهش هزینه از طریق تغذیه میسر خواهد شد. در بیشتر کشورها به لحاظ ارزش بالاى غذایى شیر، به منظور عرضه شیر با قیمت ارزان و افزایش مصرف سرانه با هدف نهایى داشتن جامعه¬اى سالم و پویا، مبالغ هنگفتى یارانه از بودجه سالانه براى شیر در نظر مى¬گیرند. اهمیت این امر مستقیماً مربوط به تمهیدات و تدابیری است که به منظورتأمین و رفع کمبود پروتئین مورد نیاز 70 میلیون نفر جمعیت رو به تزاید کشور اتخاذ می¬شود، و به حل مشکل کمبود خوراک دام، افزایش میزان بهره¬دهی کمی¬وکیفی دامها، آبزیان و طیور کشور کمک خواهد کرد.
در کار تغذیه و تأمین خوراک دام بجز مواد اصلی شناخته شده نظیر یونجه، جو، ذرت، سبوس گندم، چغندر، کاه و .....، چه بسا ضایعات و پس¬مانده¬های غیرقابل مصرف حاصل از صنایع تولید مواد غذایی و کشتارگاهها و ..... وجود دارد که بخوبی می¬تواند در تهیه خوراک دام مورد استفاده قرار گیرد مثل انواع محصولات نامرغوب و غیر قابل استفاده در کشاورزی و باقی مانده¬های صنایع روغن¬کشی مانند انواع کنجاله ها ( مثل سبوس روغن¬کشی شده، کنجاله¬کلزا و غیره ) که با بهره¬جویی از این همه مواد فراوان و گوناگون و فرآوری آنها براساس موازین فنی و بهداشتی می¬توان در تهیه و تولید خوراک¬های متراکم و متوازن برای انواع دامها بهره¬برداری نمود، بگونه-ای که بسته به نوع و شرائط خاص دام مورد نظر، میزان پروتئین، مواد معد¬نی¬ و ویتامینی مورد احتیاج آنها را برطبق ارزیابی¬های مشخص علمی و استانداردهای مربوط تامین سازند، خوراکهایی که از قابلیت هضم و جذب بالا و مطمئن برخوردار بوده و انرژی لازم برای پرورش و تولید دام را در اختیار او قرار می¬دهند. براین اساس استفاده از فرآورده¬های جانبی بخش کشاورزی که اغلب از قیمت کمتری برخوردارند، از دیرباز مدنظر محققان قرار گرفته است. و به دلیل وجود برخی مشکلات در زمینه استفاده مستقیم این فرآورده ها در تغذیه دام، فرآوری آنها به روشهای گوناگون ضروری به نظر می¬رسد (10).
در این میان محصولات فرعی حاصل از عمل¬آوری غلات نظیر سبوس-گندم و سبوس¬برنج، بدلیل تولید زیاد و قیمت پایین از اهمیت ویژه¬ای برخوردارند. در حال حاضر سالیانه بیش از 2 میلیون تن شلتوک¬دراستان گیلان و مازندران تولید می¬شود، که حدود 10 درصد آن سبوس می¬باشد. به طوری که سبوس برنج را می توان یکی از عمده ترین محصولات فرعی فرآوری غلات در جهان نام برد. عمده¬ترین مشکل در استفاده از سبوس برنج فیتات، فیبر، روغن و سیلیس زیاد موجود در آن ¬می¬باشد. امروزه در اکثر کشورهای تولید کننده برنج، سبوس به عنوان ماده اولیه تولید روغن خوراکی است، که این روغن برای سالاد، عالی و نیز برای مصارف پخت وپز و سرخ کردن بسیار مناسب می¬باشد، همچنین مزه غذاهای پخته شده را بهبود داده و سبب کاهش کلسترول میشود. روغن سبوس برنج از مواد با درجه آلرژیزایی بسیار کم محسوب شده و در تغذیه کودکان مفید است. گرانروی آن بالا بوده و موقع سرخ کردن روغن کمتری جذب مواد غذایی میشود و نیز در صنعت برای ساخت مواد دارویی، کنسانتره، ویتامین B، استخراج فیتین، کنسانتره پروتئین، تولید نوشابه¬های¬غنی از پروتئین شبیه شیر و غیره، مصرف می¬شود. از عصاره طبیعی سبوس برنج در ساخت کرمهای پوستی استفاده می¬کنند تا خشکی و ترک¬خوردگی سر آرنجها، زانوها و پاها را رفع می¬نماید. عصاره سبوس برنج تأثیرات مختلفی روی پوست بدن دارد که شامل رطوبت¬دهی به پوست و جلوگیری از ترک¬خوردگی، نرم کردن پوست بطوری که همیشه حالت مرطوب داشته باشد، زدودن اکسیژن فعال از سطح پوست به منظور جلوگیری از تشکیل پروکسید چربی، اینوسیتول بعنوان یکی از خانواده ویتامین B، رشد سلولهای پوستی را افزایش می دهد، (36).
تراکم مواد مغذی در سبوس برنج متنوع می¬باشد، که به طور عمده به دلیل واریته برنج و فرآیند روغن¬کشی از سبوس و نیز نسبت پوسته خارجی به پوسته نرمتر یا پوسته¬داخلی می¬باشد. در کشورهای توسعه یافته به منظور جلوگیری از فساد زود هنگام سبوس برنج آن را روغن¬کشی نموده و از روغن حاصله جهت مصارف انسانی و از باقی مانده آن در تغذیه دام و طیور استفاده می-نمایند. روغن سبوس برنج به لحاظ اثرات دارویی از جمله کاهش کلسترول سرم خون، غذای سلامتی و روغن قلب نامیده¬ می¬شود (32).این روغن دارای ترکیب مناسبی از اسیدهای¬چرب است. همچنین حاوی آنتی اکسیدانها و سایر مواد مغذی می باشد.
در آمریکا سبوس پایدار شده را به طور وسیع در فرمولاسیون غذایی کودک، تهیه نان، پنکیک شیرینی و کیک، مورد استفاده قرار می¬دهند. از سبوس پایدار شده برای تهیه خوراک دام و طیور و ماهی به طور وسیع استفاده می¬شود. به عنوان مثال در کشور هندوستان در سال 1980 تولیدی معادل 158000 تن سبوس را به سایر کشورهای صادر نموده است. علاوه بر آن امروزه تولید خوراک ماهی از سبوس برنج به طور وسیع در کشور تایلند رواج یافته است (26).
1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق
با توجه به میزان قابل توجه سبوس¬برنج در استان¬های شمالی کشور و قیمت پایین آن، می¬توان آن را جایگزین بخشی از اجزای کنسانتره جیره دام نمود. از طرفی به دلیل وجود روغن در سبوس به نظر می¬رسد روغن¬کشی آن احتمالاً موجب افزایش مدت نگهداری و بهبود ارزش تغذیه¬ای آن خواهد شد. در همین راستا مطالعه حاضر به منظور بررسی ارزش غذایی سبوس برنج روغن¬کشی شده در تغذیه و با اهداف زیرانجام گرفت.
1-3-اهداف تحقیق
1- استفاده از سبوس برنج روغن¬کشی شده و فرآوری شده با حرارت بجای سبوس¬گندم در جیره گاوهای شیری هلشتاین و تعیین بهترین سطح آن.
2-بررسی اقتصادی بودن جایگزینی سبوس گندم با سبوس برنج فرآوری شده .
3-تأثیر مصرف سبوس برنج فرآوری شده با حرارت بر متابولیتهای خونی گاوهای شیری هلشتاین.
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:
فهرست مطالب
فصل ۱
مطالب واطلاعات کلی در مورد کرومیت
فصل ۲
فرآوری مجدد با طله های کرومیت
۱-۲ مقدمه
۲-۲ روش آزما یشگاهی
۳-۲ نتایج وبحث در مورد موضوع
۴-۲ نتیجه گیری
فصل ۳
استخراج با حلال اسید سولفوریک از کرومیت غلیظ ترکی
۱-۳ مقدمه
۲-۳ مواد لازم برای شروع به کار
۳-۳ تشکیلات آزمایشگا هی و روش کار
۴-۳ نتایج به دست آمده و بحث
۵-۳ نتیجه گیری
فصل ۴ ۱۱۲
مقایسه مستقیم تحلیل های اندازه مکانیکی و عددی کمی کرومیت،فینلند
۱-۴ مقدمه
۱-۱-۴ مطالب کلی (نمونه هاومحدوده ها )
۲-۱-۴ کار برد تجزیه الکترودینا میکی
۲-۴ تجزیه های اندازه غربانی کرومیت در سنگ معدن شکسته
۱-۲-۴ غربال کردن مکانیکی و تجزیه های اندازه غربالی
۲-۲-۴ تفکیک مایعات به وسیله سنگین و تجزیه غلظت کرومیت اندازه غربالی
۳-۴ تجزیه های اندازه تصویری کرومیت در غلظت وسنگ معدن
۱-۳-۴ تجزیه ها ی تصویری وذرات
۲-۳-۴ غلطت کرومیت
۳-۳-۴ کرومیت در سنگ معدن نشکسته
۴-۴ مقایسه
۵-۴ نتیجه گیری
فصل ۵ ۱۲۴
اثرات نوع کف کننده وارتفاع کف بر عملکرد شناور سازی کرومیت در سنگ معدن
۱-۵ مقدمه
۲-۵ جزئیات آزمایشگاهی
۳-۵ نتایج و بحث
۴-۵ نتیجه گیری
فصل ششم ۱۴۷
احیای کرومیت در حضور سیال سیلسیی
۱-۶ مقدمه
۲-۶ نتایج وروش کار تجربی
۳-۶ جنبش ها ی احیا
۴-۶ نتیجه گیری
مقدمه:
بررسی مقایسه ای فراوری کانسار های کرومیت دار
کانی کرومیت تا پیش از سال ۱۷۶۶ به نام « سرب قرمز» شناخته میشد. در سال ۱۷۶۱، johann Gottlob Lehmann دریافت که یک کانی قرمز نارنجی در کوههای اورال وجود دارد که او آن را سرب قرمز سیبرین Siberian نامید.
در سال ۱۷۷۰، Peter Simon PallaS مکان مشابه Lehmann را دید و یک کانی سرب قرمز رنگ را یافت که خواص خیلی مفیدی را مانند رنگ ها در نقاشی داشت.
در سال ۱۷۹۷، Nicolas-Louis Vauquelin شیمیدان فرانسوی برای اولین بار عنصر کرم (Cr) و نمونه های کانسنگ کروکوئیت را در یکی از معادن طلای سیبری نخستین کانی کروم دار کشف شد و کروکوائیت با ترکیبPbCrO4 نامگذاری شد. او قادر بود که اکسید کروم CrO3 را از اختلاط کروکوئیت با اسید هیدروکلریک بدست آورد.
او متوجه شد که کانی کرومیت به فرمول شیمیایی ۴PbCro، محتوی اکسید یک فلز ناشناخته تا آن زمان میباشد، از آنجائی که ترکیبات کروم اکثراً دارای رنگههای گوناگون از قبیل قرمز، زرد، آبی روشن و… میباشد، واگولین با درک این امر نام کروم را از لغت یونانی کروما (Chroma) به معنی رنگ برای این عناصر اقتباس نمود.
اگر چه کروم علاوه بر کرومیت در مواد معدنی دیگری نیز یافت میشود، اما کرومیت تنها منبع تجاری آن تلقی میشود. یک سال بعد از شناسایی عنصر کروم توسط Vauquelinدر سال ۱۷۹۸، در کوههای اورال شوروی سابق کانسنگ کرومیت کشف شد.
وی همچنین کشف نمود که می توان کروم فلزی را بوسیله حرارت دادن اکسید در کوره زغال چوب بدست می آورند. همچنین وی آثار کروم در جواهرات قیمتی مانند یاقوت یا زمرد را تشخیص داد.
در طول دهه ۱۸۰۰ کروم عمدتاً به صورت جزء سازنده رنگ ها استفاده می شد اما حالا عمدتاً (۸۵% آن) برای آلیاژهای فلزی مصرف می شوند و باقی مانده در صنعت شیمی، صنایع نسوز و ذوب آهن استفاده می شود.
از آن زمان تا سال ۱۸۲۷ میلاکی کرومیت حاصل از سلسله جبال اورال شوروی سابق تنها مرکز عمده عرضه کرومیت جهان محسوب میشد وبیشتر مورد مصارف شیمیایی قرار میگرفت. کشف کرومیت در مریلند در سال ۱۸۲۷ و متعاقب آن در ایالات پنسیلوانیا و ویرجینیا و همچنین کشف و توسعه کانسارهای عظیم کرومیت در ترکیه در سال ۱۸۶۰، شوروی سابق را از صدر فهرست تولید کنندگان کرومیت در جهان خارج ساخت، این ماده معدنی تا اوایل سال ۱۹۰۰ میلادی عمدتاً برای صنایع شیمیایی مصرف میگردید ولی از آن پس به طور وسیع در مصارف تولیدات متالورژی و نیز آجرهای نسوز به کار رفت.
برای اولین بار در سال ۱۹۱۳، فلز کروم در صنعت تولید فولاد ضد زنگ به کار برده شد، پس از آن این عنصر در جامعه صنعتی موقعیت استراتژیک یافته و تقریباً در دهه، تولید سالانه کرومیت دو برابر شده است، به طوری که امروزه با ذخیره ۳۶۰۰ میلیون تن، در جهان میزان تولید سالیانه آن به ۷/۱۳ میلیون تن در سال ۲۰۰۰ رسیده است.
کلارک (G. L. Clark) و آللی (A. Ally) در سال ۱۹۳۲ نمونه های زیادی از کرومیت های بوشولد، رودزیا، کوبا و یونان را بطریقه شیمیایی تجزیه کرده اند. در این نمونه ها مقدار Cr2O3 بین ۳۳ تا ۵۳ درصد متغیر بوده است. این دو نفر نشان داده اند که پارامتر شبکه کرومیت با پائین آمدن مقدار درصد Al2O3 در ترکیب جسم از ۱۷۹/۸ آنگستروم تا ۲۸۵/۸ آنگستروم تغییر می کند.
هفتاد نمونه از کرومیت های شمال و جنوب ایران نیز در سال ۱۳۴۱ مورد تجزیه شیمیائی قرار گرفته است، مقدار Cr2O3 در این نمونه ها بین ۴۸ درصد تا ۶۳ درصد متغیر بوده است، ضمنا مقدار a (پارامتر شبکه ای) برای نمونه ای با ۱۲/۶۱ درصد Cr2O3 به مقیاس ۲۸۲۷/۸ آنگستروم محاسبه شده است.
کانه کروم یعنی کرومیت به طورکلی در سنگهای اولترابازیک (هارزبورژیت، پریدوتیت، دونیت. گابرو، نوریت و پیروکسنیت ) با ویژگیهای فوق الذکر متمرکز میشود و در واقع ترکیب آن تابع سنگهای اطراف آن میباشد، هر چقدر مقدار اولیوین در سنگ بیشتر باشد، مقدار ۳O2Cr نیز در ترکیب کرومیت بیشتر خواهد بود به لحاظ ساخت، بخشی از کرومیت به صورت اتومورف وقسمتی نیز به صورت گزنومورف میباشد، قطر دانههای آن بین ۲/۰ تا ۱۰ میلیمتر (mm) است، این بلورها اکثراً ریز و کوچکتر از ۲ میلیمتر (mm) هستند و غالباً در سنگهای حاوی پیروکسن یافت میشوند، بلورهای گزنومورف غالباً دانه بندی منظمی دارند.
بافت اولیه کرومیت به ساخت اولیه و منشاء آن بستگی دارد و به همین جهت هم کرومیت با بافتهای متنوعی مشخص میگردد و بر این اساس کرمیت از لحاظ بافت به دو دسته کلی، بافت نامنظم (در آن دانههای کرومیت بدون تبعیت از جهت خاص در داخل سنگهای میزبان قرار میگیرد) و بافت منظم (دانههای کرومیت تحت تأثیر عواملی خاص در جهت مشخصی متمرکز و به اشکال مختلف دیده میشود) تقسیم میشوند، که در ادامه به مشخصات چند نمونه از بافتهای کرومیت خواهیم پرداخت.
بافت نواری :
معرف نوعی بافت منظم است که در آن لایهها یا نوارهای کرومیت با بخشهای سرپانتین و الیوین به طور متناوب قرار گرفته اند، در این کانسنگ نسبت مقدار کرومیت به سیلیکات متغیر است.
بافت پوست پلنگی :
این بافت از تجمع دانههای کرومیت تشکیل میشود که در آن بلورهای زیادی از کرومیت دیده میشود، بخشی از اتومورف و قسمتی نیز گزنومورف است، تجمع دانهها در بخشی از آن به شکل کروی و در قسمتی نیز بیضوی است. درشتی دانهها بین ۳ تا ۳۰ میلیمتر (mm) متغیر است.
بافت کوکاد :
این بافت شامل یک هسته کروی کرومیت است که حول آنرا پوسته سرپانتینی فراگرفته و بعد از آن مجدداً حاشیه دیگری قرار گرفته که دارای بلورهای ریز زیادی از کرومیت است.
البته میتوان به بافتهای دیگری از قبیل بافت افشان، توده ای و متراکم نیز اشاره نمود، به عنوان مثال در منطقه افیولیتی سبزوار، بافت کرومیتها بیشتر از نوع متراکم بوده، ولی در بعضی از رخنمونها بافت پوست پلنگی نیز دیده میشود که در عمق این بافت به بافت متراکم تغییر مییابد، بافت پوست پلنگی و نواری بیشتر در تودههای تیپ لایه ای این منطقه و همچنین سایر مناطق از جمله فاریاب و اسفندقه در جنوب ایران مشهود است.
لازم به ذکر است گهگاهی اوقات دانههای کرومیت تحت فشارهای تکنونیکی خرد شده اند که به این فرم شکستگیها در دانههای کرومیت، شکستگیهای کاتاکلاستیک گفته میشود.
کروم به صورت فرعی در کانی هایی مانند وزوویانیت، دیوپسید، تورمالین، گرونا، میکا و کلریت نیز وجود دارند، اما باید توجه داشت که کانی اصلی فلز کروم، کرومیت است.
•کرومیت
کرومیت تنها کانی کروم دار است و فرمول کرومیت را بصورت FeO,Cr2O3 یا FeCr2O4 و یا فرمول ترکیبی(Mg,Fe2+)(Cr,Al,Fe3+)2O4 نشان داده اند. در برخی نمونه های کرومیت نیز عناصر روی، نیکل، منگنز، تیتانیوم و وانادیوم به مقدار کم تشخیص داده شده است. میزان Cr2O3 در کرومیت های تجاری بین ۲۵ تا ۶۵ درصد متغیر می باشد.
این کانی به صورت نیمه شفاف تا کدر بوده و رنگ آن در نور انعکاسی سیاه با جلای نیمه فلزی و به صورت بلورهای نیمه شکل دار و درهم مشاهده می شود.
ترکیبات ساده تری از کرومیت مشخص شده اند که عبارتست از:
فروکرومیت FeCr2O4، پیکرو کرومیت یا منیزیو کرومیت MgCr2O4، اسپینل MgAl2O4، هرسینیت FeAl2O4، منیزیوفریت MgFe2O4 و مانیتیت FeFe2O4.
کرومیت و تمام ترکیبات ساده فوق در سیستم کوبیک و رده هگزاکیز اکتاهدرال متبلورمی شود و از نظر ساختمان به گروه اسپینل تعلق دارند.
کانسارهای کرومیت با وجود تنوع اشکال آن همواره در داخل سنگهای آذرین قلیایی تا بسیار قلیایی تشکیل می شود. سنگهای آذرین مزبور فاقد کوارتز و فلدسپاتهای آلکالن بوده، از نظر ترکیبات گوگردی نیز بسیار فقیر است. مقدار سیلیس این سنگها از ۴۵ درصد کمتر است. ترکیب کانی شناسی آنها در درجه اول از اولیوین، ارتوپیروکسن ها و کلینوپیروکسن ها تشکیل یافته است. در بعضی از آنها آمفیبول و فلدسپاتهای قلیایی نیز وجود دارد.
کرومیت اساساً در سنگهای بسیار قلیایی متمرکز می شود و ترکیب آن تابع ترکیب سنگهای اطراف خود می باشد. هر قدر مقدار اولیوین در سنگ بیشتر باشد به همان اندازه مقدار Cr2O3 در ترکیب کرومیت بالاتر است.
قسمت اعظم تغییراتی که بنام سرپانتینیزاسیون معروف است ناشی از تأثیر آبهای ماگمایی است که بلافاصله بعد از تبلور موجب این تغییر می گردد. در برخی از سنگها (مانند فیلیت ها و شیست های آلومین دار) بخشی از آب از خارج منشأ می گیرد که در ماگمای سخت شده وارد می شود.
عوامل دیگری مانند شکستگی و گسل در سنگها موجب تشدید سرپانتینیزاسیون آنها می گردد.
بر اساس نظر هیس لایتنر تغییرات سنگهای اطراف کرومیت همواره شدیدتر از بخش های دیگری است که فاقد کرومیت می باشد، این دانشمند معتقد است که پدیده مزبور ناشی از آب ماگماتوژنی است که از خود توده کرومیت مجدداً خارج می شود و به سنگهای اطراف تأثیر می گذارد.
اما پدیده سرپانتینیزاسیون بطور نسبتاً بی قاعده انجام می گیرد، این تغییر در بخش کناری توده سنگ و اکثراً در امتداد شکستگی ها و گاهی نیز در داخل سنگ به اشکال نوار مانند و رشته ای ظاهر می شود.
ضمن سرپانتینیزاسیون سنگ ابتدا کانی اولیوین و بعد انواع پیروکسن و بالاخره آمفیبول ها متأثر می شود و بدین جهت در یک توده آذرین قلیایی سنگهای دونیت شدیدتر از پیروکسنیت ها سرپانتینیزه می شوند.
از نظر کانی شناسی هر دو نوع سرپانتین یعنی کانی کریزوتیل (سرپانتین رشته ای) و آنتی گوریت (سرپانتین ورقه ای) تشکیل می گردد.
بنابرنظر آنگل (F. Angel) سرپانتینیزاسیون شامل دو شکل متمایز می باشد که عبارتست از:
۱-اتوسرپانتینیزاسیون که ضمن آن سرپانتین کریزوتیل تشکیل می گردد.
۲-دیناموسرپانتینیزاسیون که در ضمن آن سرپانتین آنتی گوریت ایجاد می شود. در منطقه بالکان نوع کریزوتیل در سنگهای کرومیت دار بیشتر است.
در توده های سنگهای بسیار قلیایی جنوب ایران (فاریاب – آبدشت) هر دو نوع سرپانتین تشخیص داده می شود. در ضمن سرپانتینیزاسیون کانیهای مختلف دیگری نیز تشکیل می گردد و از آن جمله سوزنهای نازک مانیتیت که بطور ثانوی ایجاد می شود.
ساخت و بافت کرومیت :
برای مشخص کردن ماده معدنی کرومیت در کانسارهای آن سه نکته اساسی ساخت و بافت و شکل آن مورد توجه قرار می گیرد.
در منابع علمی آمریکا غالباً به جای ساخت (Structure)، کلمه (Form) و به جای بافت (Texture)، کلمه ساخت (Structure) بکار رفته است. غرض از ساخت در این مبحث، حالت خاص دانه های کرومیت از لحاظ شکل، درشتی و وضع آن نسبت به کانی های نجاور بخصوص سیلیکاتهاست (میکروسکپی) و اصطلاح بافت ناظر بر جایگزینی و پخش کرومیت در حوزه کانسار است (ماکروسکپی).
ساخت:
کرومیت بخشی بصورت اتومرف، قسمتی نیز گزنومرف دیده می شود. قطر دانه های آن بین ۲/۰ میلی متر متغیر است. بلورهای اتومرف آن کمتر از شکل گزنومرف است. این بلورها اکثر ریز و کوچکتر از ۲ میلی متر است و غالبا در سنگهای واجد پیروکسن زیاد دیده می شود.
بلورهای گزنومرف غالباً دانه بندی منظم دارد. در سنگهای آنورتوزیت بلورهای کرومیت دارای یال های محدب است که تحت تأثیر خوردگی شیمیایی قرار گرفته است. در اثر حرکاتی که توده کرومیت بعد از سخت شدن ممکن است تحمل کرده باشد ساخت دیگری نیز بصورت برش مانند در آن ظاهر می شود.
اگر دانه های کرومیت در اثر محلولهای گرمابی و پنوماتولیتی، خوردگی شیمیایی پیدا کرده باشد یالها و حواشی آنها بصورت نامنظم و دندانه دار در می آید و این حواشی با خطوط تیره رنگی از مواد آهن دار مشخص می گردد.
بافت:
بافت اولیه کرومیت که در کانسارهای مختلف آن دیده می شود با ساخت اولیه و منشأ آن بستگی دارد، به این جهت هم کرومیت با بافت های متنوعی مشخص می گردد.
بافت های کرومیت که انواع آن باز بوسیله حالات حد واسطی بهم نزدیک می شود به صورت ذیل است:
● بافت نامنظم:
بافتی که در آن دانه های کرومیت بدون نظم و یا بدون تبعیت از جهت خاصی در داخل سنگ های میزبان قرار می گیرد.
● بافت منظم:
بافتی که در آن دانه های کرومیت تحت تأثیر عواملی در جهت خاصی متمرکز و به اشکال مختلف دیده می شود. در زیر چند نمونه از بافت کرومیت را معرفی می کنیم:
•کرومیت لک دار:
معرف نوعی بافت نامنظم است که لکه های آن از پریدوتیت یا سرپانتین تشکیل شده است و دانه های کرومیت بقطر متوسط ۲/۰ تا ۳ میلی متر بدون نظم در آن پراکنده است، دانه های ریز ماده معدنی غالباً اتومورف ولیکن دانه های درشت تر واجد یالها و حواشی محدب می باشد. در این کانسنگ نسبت مقدار کرومیت به سیلیکات بسیار متغیر است.
•کرومیت پوست پلنگی:
این بافت از تجمع دانه های کرومیت تشکیل می شود که در آن بلورهای زیادی از کرومیت دیده می شود. بخشی از آنها اتومرف و قسمتی نیز گزنومرف است و بندرت تک بلورهای کرومیت نیز در آن به چشم می خورد.
تجمع دانه ها در بخشی از آن به شکل کروی و در قسمتی نیز بیضوی است. درشتی دانه ها بین ۳ تا ۳۰ میلی متر تغییر می کند. در نمونه هایی که بافت شکل بیضوی دارد حالات حد واسط بین بافت نامنظم تا بافت منظم جهت یافته مشاهده می شود. هر یک از اشکال کروی یا بیضوی از یک بخش مرکزی کرومیت تشکیل می شود و دور آن بوسیله یک منطقه کرومیتی و اولیوین احاطه شده است.
حالت دیگری از این شکل بنام بافت کوکاد نامیده می شود که در آن در حول هسته کروی کرومیت یک پوسته سرپانتینی قرار دارد و بعد از آن مجدداً حاشیه دیگری قرار گرفته است که دارای بلورهای ریز زیادی از کرومیت می باشد.
حالت دیگری نیز دیده شده است که در آن هسته کروی کرومیت وجود ندارد و یا فقط آثاری از آن دیده می شود و پوسته های دارای دانه های کرومیت فقط در حول بخش مرکزی متشکل از سرپانتین یا دونیت قرار گرفته است.