چکیده:
بطور کلی ۵۵ درصد از تصادفات مسیرهای خارج شهری ناشی از خروج جاده میباشد که عمدتاً این تصادفات منجر به برخورد با حفاظها (در صورت وجود ) یا موانع دیگر موجود در کنارۀ راه است . هزینۀ سالانه تصادفات بطور تقریبی ۱ تا ۲ درصد میانگین درآمد ناخالص ملی است و این بیانگر قابل توجه بودن هزینه تصادفات است . هزینه هایی که ناشی از هزینۀ برخورد ، هزینۀ خدمات به افراد مجروح و صدمه دیده ، هزینۀ جانی افراد فوت شده ، هزینۀ وقتهای تلف شده در تصادفات و هزینۀ روحی روانی بعد از تصادفات است . پس با توجه به بالا بودن هزینۀ تصادفات باید در افزایش هرچه بیشتر ایمنی برای کاهش تصادفات تلاش کرد.
یکی از عوامل تصادفات خروج از جاده، برخورد با موانع کنار راه است. بدین منظور ابتدا به تامین فاصله از لبۀ جاده ها پرداخته وناحیه عاری از مانع را بوجود آورده و تا جای ممکن موانع را به فواصل دورتری از جاده انتقال داده ولی در غیر اینصورت موانع باید بصورت شکست پذیر باشند تا در صورت برخورد شکسته شده و خسارت زیادی به وسیله نقلیه وارد نکند. چنانچه این امر نیز امکانپذیر نباشد باید از این موانع با حفاظها محافظت کرد و همواره این مدنظر باشد که همیشه برخورد با حفاظ باید خطر کمتری از برخورد با مانع داشته باشد . حفاظها به لحاظ سرعت و وزن وسیله نقلیه منحرف شده و زاویه برخوردشان ، عملکردهای مختلفی در خمش نشان می دهند که از این موارد میتوان در انتخاب حفاظ برای شرایط خاص استفاده کرد که یکی از شرایط ارزیابی فنی حفاظها نیز میباشد . برای انتخاب حفاظها معیارهای دیگری علاوه بر خمش وجود دارند که از قیبل : قابلیت اجرا ، شرایط مکانی ، سازگاری ، هزینه ، نگهداری ، زیبایی و تجارب میدانی هستند.
از لحاظ اقتصادی حفاظهای بتنی هزینه اولیه بیشتری نسبت به حفاظهای فلزی دارند، در واقع هرچه بر صلبیت حفاظ افزوده میشود هزینه اولیه برای نصب آن بیشتر میشود ولی به لحاظ اینکه هزینۀ تعمیر و نگهداری ندارند ، در بعضی شرایط نصب حفاظهای بتنی از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه تر میشود. از لحاظ فنی چون انعطاف پذیری حفاظهای فلزی بیشتر است،در مواقعی که خطر برخورد وسیله نقلیه با مانع خیلی بیشتر از برخورد با حفاظ نباشد از حفاظهای فلزی استفاده میکنیم که این امر به نوبه خود باعث کاهش خسارت ناشی از برخورد می گردد.
نرم افزار Roadside Safety Analysis Program نیز برای مقایسه های اقتصادی بین گزینه های مختلف افزایش ایمنی است و با توجه به پارامترهای ورودی برای نرم افزار در مدت زمان چرخۀ عمر پروژه نسبت سود به هزینۀ گزینه ها را با هم مقایسه میکند.در این مجموعه نیز با بررسی و ارائه یک مثال مشخص شد گزینه ای که هزینه نصب اولیه بیشتری نسبت به سایر گزینه ها داشت، در مدت زمان چرخه عمر پروژه اقتصادی تر نشان داده شد.
فهرست مطالب
فصل 1 - کلیات....... ................................................................................................................................................... 16
-1-1 تعریف کلی مسأله............................................................................................................................................ 17
-2-1 نیاز به مطالعه در مورد مسأله.............................................................................................................................. 18
-3-1 اثرات مهم مطالعه برمسأله از نظر بهبود آن......................................................................................................... 20
-4-1 اهداف و فرضیات............................................................................................................................................ 21
-5-1 دامنه اثر مسأله در جامعه علمی و اجتماع........................................................................................................... 22
-6-1 محدودیت ها و چهارچوب پروژه..................................................................................................................... 23
فصل 2 - کاوش در متون ............................................................................................................................................. 25
-1-2 مقدمه ........................................................................................................................................................... 26
-2-2 هزینه تصادفات ............................................................................................................................................. 31
-3-2 هزینه و ایمنی ................................................................................................................................................. 31
-4-2 عوامل مؤثر در تصادفات جاده ای ................................................................................................................... 32
1-4-2 - وسیله نقلیه ............................................................................................................................................ 32
-2-4-2 عوامل محیطی ........................................................................................................................................ 33
-3-4-2 عوامل انسانی ......................................................................................................................................... 33
-5-2 آمار و شاخص های تصادفات ......................................................................................................................... 34
-6-2 آمار تصادفات جاده ای ایران در مقایسه با سایر کشورها .................................................................................. 35
-7-2 ممیزی ایمنی راه و هدف آن .......................................................................................................................... 40
-1-7-2 نکاتی در مورد ممیزی ایمنی .................................................................................................................. 41
-2-7-2 مراحل ممیزی ایمنی راه ......................................................................................................................... 42
-3-7-2 فرآیند ممیزی ایمنی راه ......................................................................................................................... 42
فصل 3 - روش تحقیق ............................................................................................................................................... 45
-1-3 روش بکار گرفته شده و دلایل آن .................................................................................................................. 46
-2-3 دستورالعمل جمع آوری اطلاعات و روشهای بکارگیری آن ............................................................................ 46
-3-3 تعاریف ، اختصارات و نشانه های ریاضی.......................................................................................................... 47
-4-3 برنامه کامپیوتری استفاده شده........................................................................................................................... 52
فصل 4 - موانع کنار راه و حفاظها.................................................................................................................................. 53
-1-4 مقدمه ............................................................................................................................................................. 54
-2-4 عملکرد حفاظ ................................................................................................................................................ 59
-3-4 طبقه بندی حفاظ ها از لحاظ عملکرد .............................................................................................................. 59
-4-4 شرایط نصب حفاظ ........................................................................................................................................ 60
-1-4-4 خاکریزها .............................................................................................................................................. 61
٦
-2-4-4 موانع کنار راه ........................................................................................................................................ 63
-3-4-4 ناظران ، عابرین پیاده و دوچرخه سواران .................................................................................................. 63
-4-4-4 وسایل نقلیه ............................................................................................................................................ 63
-5-4 مقاطع استاندارد حفاظ های کنار جاده ............................................................................................................ 64
66 .......................................................................... ( SGR 01 a&b ) ( -1-5-4 کابل سه رشته ( ستون های ضعیف
67 ....................................................................................... ( SGR شکل ( ستون ضعیف )( 02 W -2-5-4 تیرهای
-3-5-4 گارد ریل زیبایی چوبی-آهنی ................................................................................................................ 68
69 ................................................................................ ( SGR -4-5-4 تیرهای قوطی شکل ( ستون ضعیف ) ( 03
70 .................................................................... ( SGR 04 a&b ) ( شکل لقمه دار ( ستون قوی W -5-5-4 تیرهای
72 .................................................................. ( SGR 09 a&c ) ( -6-5-4 تیرهای سه موجی لقمه دار ( ستون قوی
72 ................................................................ ( SGR 09 c ) -1-6-5-4 تیر سه موجی لقمه دار با پایه چوبی قوی
73 ................................................................. ( SGR 09 a ) -2-6-5-4 تیر سه موجی لقمه دار با پایه فلزی قوی
73 ....................................................................................... ( SGR 09 b ) -3-6-5-4 تیر سه موجی اصلاح شده
-7-5-4 گاردریل زیبادر مسیر پارکوی مریت ..................................................................................................... 75
-8-5-4 گاردریل های چوبی با ورقۀ فلزی در پشت ............................................................................................. 76
-9-5-4 حفاظ های بتنی ...................................................................................................................................... 77
-10-5-4 دیوارۀ سنگی و پیش ساختۀ بنّایی ......................................................................................................... 80
-6-4 گاردریل های با دهانه طولانی تودرتو و دوتایی ............................................................................................ 82
-7-4 طراحی های انتقالی ........................................................................................................................................ 83
-8-4 راهبردهای انتخاب حفاظ ها ........................................................................................................................... 84
-1-8-4 قابلیت عملکرد حفاظ ............................................................................................................................ 85
-2-8-4 مشخصات خمش حفاظ ........................................................................................................................ 86
-3-8-4 شرایط مکانی ......................................................................................................................................... 88
-4-8-4 سازگاری .............................................................................................................................................. 89
-5-8-4 هزینه دوره عمر ...................................................................................................................................... 89
-6-8-4 نگهداری ............................................................................................................................................... 89
-1-6-8-4 نگهداری روتین ............................................................................................................................ 90
-2-6-8-4 نگهداری برخوردی ...................................................................................................................... 90
-3-6-8-4 مواد و شرایط نگهداری ................................................................................................................. 91
-4-6-8-4 سادگی طرح حفاظ ها .................................................................................................................. 91
-7-8-4 ملاحظات محیطی و زیبایی .................................................................................................................. 91
-8-8-4 آزمایشات میدانی .................................................................................................................................. 92
9-4 – پیشنهادات شرایط مکانی حفاظ ..................................................................................................................... 93
1-9-4 - فاصله جانبی .......................................................................................................................................... 93
٧
-2-9-4 تأثیرات عوارض زمین ............................................................................................................................ 97
-1-2-9-4 جداول .......................................................................................................................................... 97
2-2-9-4 - شیب ها ........................................................................................................................................ 98
-3-9-4 میزان قوس ........................................................................................................................................... 101
-4-9-4 طول مورد نیاز ....................................................................................................................................... 102
10-4 – سیستم های بروز کردن ............................................................................................................................... 110
-1-10-4 ساختار نامناسب ................................................................................................................................... 111
-2-10-4 طراحی و مکانیابی نامناسب .................................................................................................................. 112
-3-10-4 اولویت بنا کردن نیاز ها با درجات بالا .................................................................................................. 112
11-4 – مثال هایی برای تعین فاصله .......................................................................................................................... 114
فصل 5 - مشخصات فنی حفاظ ها و تست های برخورد ............................................................................................... 121
-1-5 مقدمه ........................................................................................................................................................... 122
-2-5 ضوابط تست های برخورد بحرانی .................................................................................................................. 123
-3-5 مشخصات فنی و عملکرد برخوردی مقاطع استاندارد حفاظ های کنار جاده .................................................... 123
124 ............................................................ ( SGR 01 a&b ) ( -1-3-5 تست برخورد کابل سه رشته ( ستون ضعیف
124 .................................................................. ( SGR شکل ( ستون ضعیف )( 02 W -2-3-5 تست برخورد تیرهای
-3-3-5 تست برخورد گاردریل زیبایی چوبی – آهنی ........................................................................................ 125
126 ............................................................. ( SGR -4-3-5 تست برخورد تیرهای قوطی شکل ( ستون ضعیف )( 03
126 ................................................. ( SGR 04 a&b )( شکل لقمه دار( ستون قوی W -5-3-5 تست برخورد تیرهای
127 ..................................................... ( SGR 09 c ) -6-3-5 تست برخورد تیرسه موجی لقمه دار با پایه چوبی قوی
128 ...................................................... ( SGR 09 a ) -7-3-5 تست برخورد تیرسه موجی لقمه دار با پایه فلزی قوی
128 .......................................................................... ( SGR 09 b ) -8-3-5 تست برخورد تیرسه موجی اصلاح شده
-9-3-5 تست برخورد گاردریل زیبا در مسیر پارکوی مریت ................................................................................ 128
-10-3-5 تست برخورد گاردریل چوبی با ورقه فلزی در پشت ............................................................................. 129
-11-3-5 تست برخورد حفاظ بتنی ...................................................................................................................... 129
-12-3-5 تست برخورد دیوارۀ سنگی و پیش ساختۀ بنّایی .................................................................................... 130
-4-5 عملکرد سیستم گارد ریل های با دهانه طولانی تودرتو و دوتایی .................................................................... 131
132 ................. .......................................................................................................................... RSAP فصل 6 - نرم افزار
-1-6 مقدمه ............................................................................................................................................................. 133
-2-6 روند آنالیز کارایی هزینه ................................................................................................................................. 134
135 ..... ........................................................................................................... RSAP -3-6 ضرایب تخطی ها در برنامه
-1-3-6 ضریب تخطی ....................................................................................................................................... 135
-2-3-6 ضریب پیش بینی برخورد ...................................................................................................................... 140
-3-3-6 ضریب پیش بینی سختی ......................................................................................................................... 143
٨
-4-3-6 ضریب سود به هزینه .............................................................................................................................. 146
-4-6 کار با نرم افزار ............................................................................................................................................... 148
-1-4-6 داده های ورودی و قسمت های اصلی نرم افزار ....................................................................................... 148
-2-4-6 گزارشات خروجی نرم افزار ................................................................................................................... 152
5-6 - نمونه حل شده ای از کاربرد نرم افزار............................................................................................................. 153
فصل 7 – مقایسه فنی و اقتصادی حفاظها ...................................................................................................................... 168
فصل 8 – مطالعه موردی .............................................................................................................................................. 175
-1-8 کلیات.......................................................................................................................................................... 176
-2-8 ارزیابی و مقایسه اقتصادی در محور مورد مطالعه .......................................................................................... 187
فصل 9 - نتیجه گیری و پیشنهادات .............................................................................................................................. 189
ضمیمه ( الف ) مشخصات فنی حفاظها ....................................................................................................................... 193
ضمیمه ( ب ) نمونه ممیزی ایمنی ................................................................................................................................. 206
منابع ............................................................................................................................................................................ 214
واژه نامه
دانلود پایان نامه رساله قرار بازداشت موقت در حقوق کیفری ایران و اسنادبین المللی 138 ص با فرمت WORD
چکیده
مقدمه
بخش اول: رویکرد نظری به قرار بازداشت موقت
فصل اول – مفهوم و سابقه تاریخی قرار بازداشت موقت
مبحث اول – تعاریف
گفتار اول – معانی لغوی
الف-قرار
ب- بازداشت
گفتار دوم- قرار بازداشت در اصطلاح حقوقی
گفتار سوم- تمیز بازداشت از مفاهیم مشابه
مبحث دوم-سابقه تاریخی قرار بازداشت
گفتار اول- عصر باستان
گفتار دوم- دوران معاصر
فصل دوم- مبانی نظری (فلسفهی) مشروعیت اهداف قرار بازداشت موقت
مبحث اول- مبانی نظری (فلسفهی) مشروعیت قرار بازداشت موقت
گفتار اول- حکم ضرورت اجتماعی
الف- تامین امنیت جامعه و عدالت
ب- تضمین حقوق بزه دیده
ج- حفظ منافع متهم
گفتار دوم- عقل
مبحث دوم – اهداف قرار بازداشت موقت
الف-
ب-
ج-
د-
فصل سوم- بررسی دکترین حقوقی در مورد قرار بازداشت موقت
مبحث اول- دیدگاههای موافقان
مبحث دوم- دیدگاههای مخالفان
بخش دوم- رویکرد قانونگذار کیفری ایران و اسناد بینالمللی در موضوع قرار بازداشت موقت
مبحث اول- قرار بازداشت موقت، قرار اولیه
گفتار اول- قرار بازداشت اجباری
الف- در آیین دادرسی کیفری و اسناد بینالمللی
ب- مصادیق بازداشت موقت در قوانین خاص
گفتار دوم- قرار بازداشت اختیاری
الف- در آیین دادرسی کیفری و اسناد بینالمللی
ب- مصادیق بازداشت موقت در قوانین خاص
مبحث دوم- قرار بازداشت موقت- جایگزین سایر قرارهای تامین کیفری
گفتار اول – قرار بازداشت ناشی از عجز از معرفی کفیل
گفتار دوم- قرار بازداشت ناشی از عدم تودیع وثیقه
فصل دوم – شرایط قانونی بازداشت موقت
مبحث اول- ضوابط و شرایط صدور قرار بازداشت موقت
گفتار اول- ضوابط صدور قرار بازداشت
الف- ضوابط خاص
ب- ضوابط عام
گفتار دوم- مقام صادر کننده قرار بازداشت
گفتار سوم- تحدیدات قرار بازداشت
مبحث دوم- نحوه کنترل و اعتراض به قرار بازداشت موقت
گفتار اول – کیفیت تحدید قرار بازداشت
گفتار دوم- حق اعتراض به قرار بازداشت موقت
گفتار سوم- مرجع رسیدگی کننده به اعتراض
گفتار چهارم- موارد ارتقاء قرار بازداشت و رفع اثر از آن
فصل سوم – تضمینات قانونی حقوق متهم بازداشت شده و قرارهای جایگزین های بازداشت موقت
مبحث اول- تضمینات حقوق متهم بازداشت شده
گفتار اول- اصل برائت
الف- منابع قانونی و حقوقی اصل برائت
ب- آثار اصل برائت
گفتار دوم- تعقیب قانونی
الف- کشف جرم، تعقیب و دستگیری قانونی
ب- تسریع در تفهیم اتهام
ج- حضور در اسرع وقت نزد مقام قضایی یا سایر مقامات صالح
گفتار سوم- امنیت متهمین در مقابل فشار و تعرض غیرقانونی
الف- منع فشار و شکنجه و کسب اقرار و سوگند اجباری
ب- منع هتک حرمت
گفتار چهارم- حق داشتن وکیل
الف- دسترسی به مشاور حقوقی و وکیل
ب-
گفتار پنجم- سیستم زندان متهم بازداشت شده
الف- تفکیک بازداشتگاه از زندان اجرای مجازات
ب- جدایی خردسالان از بزرگسالان
گفتار ششم- جبران خسارت از متهم بیگناه
الف- منابع قانونی جبران خسارت
ب- خسارت قابل مطالبه
گفتار هفتم- حقوق و تضمینات خاص برای متهم
مبحث دوم- جایگزینهای قرار بازداشت موقت
گفتار اول- قرار التزام به حضور با قول شرف
گفتار دوم- قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام
گفتار سوم – قرار اخذ کفیل با وجه الکفاله
گفتار چهارم- قرار اخذ وثیقه
گفتار پنجم- قرار عدم خروج از کشور
Summery
تعداد صفحات :53
پیش درآمد
هشت کشور اروپایی در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند: فرانسه، آلمان، انگلستان و ولز، بلژیک، دانمارک، اسپانیا، ایتالیا و هلند. در هر یک از کشورهای فوق، نکات زیر مورد بررسی قرار گرفت:
- ضمانت های اجرایی شکلی (آئین دادرسی) قانونی و قابل مطالبه در هنگام صدور قرار بازداشت موقت (ترافعی بودن دادرسی، ماهیت نهاد تصمیم گیرنده در مورد بازداشت موقت، حق اعتراض به متهم،...)؛
- مدت زمان اولیه قرار بازداشت موقت، امکانِ تمدید مدت بازداشت، و مقررات مربوط به بررسی صحت صدور قرار؛
- جبران خسارتهای ناشی از صدور قرار بازداشت موقت ناموجه؛
در این مطالعه، موضوعات ویژه ای همچون صغار و بیماران دارای اختلالات روانی مورد بررسی قرار نگرفته اند. همچنین شرایط اساسی لازم الرعایه در مورد بازداشت موقت مذکور در کنوانسیونهای بین المللی، نیز مورد بررسی واقع نشده اند.
مطالعه نظام تقنینی این کشورها نشان داد که :
- در تمام کشورهای مورد مطالعه، تصمیم اولیه در مورد صدور قرار بازداشت موقت، طبق ضوابط و ضمانت اجراهای دادرسی کیفری صورت می پذیرد؛
- مدت زمان قانونی و بررسی صحت بازداشت نباید از حدود مشخص تجاوز کند؛
- حق مطالبه خسارات ناشی از بازداشت موقت ناموجه، به اشکال مختلف پذیرفته شده است.
(1) در تمام کشورهای مورد مطالعه، تصمیم اولیه در مورد صدور قرار بازداشت موقت، طبق ضوابط و ضمانت اجراهای دادرسی کیفری صورت می پذیرد:
(الف) با اتمام دادرسی های ترافعی، صدور قرار ابتدایی بازداشت موقت، می بایست مستند و مستدل بوده، و هماهنگ با سایر اقدامات قضایی دیگر باشد؛
در تمام کشورهای مورد مطالعه، متهمان می بایست پس از توقیف و قبل از محاکمه، در مورد بازداشت موقت خود تفهیم اتهام گردند. قرار بازداشت موقت، که الزاماً باید مستند باشد، فقط در صورتی قابل صدور است که هیچ راه حل قضایی دیگری ممکن نبوده باشد؛ چرا که قرار بازداشت موقت، همواره یک عنصر تبعی نسبت به آزادی افراد تحت کنترل قضایی محسوب می شود.
مقررات فرانسه
اصل 66 قانون اساسی فرانسه مقرر می دارد: «هیچ کس را نمی توان خودسرانه بازداشت کرد. قوه قضائیه که حافظ آزادی فردی است، ضامن رعایت این اصل طبق شرایط پیش بینی شده در قانون است.»
قانون شماره 516-2000 مورخ 15 ژوئن 2000 در مورد «اصل برائت کیفری و حقوق بزه دیدگان»[3] جهت حمایت بیشتر از آزادی فردی، میان مقام تحقیق کننده و مقام صادرکننده قرار بازداشت، تمایز قائل شده است.
در اول ژانویه 2003، متهمان مشمول بازداشت موقت، 37,6% از کل جامعه زندانیان فرانسه را تشکیل داد.
(1) هنگام انشاء قرار بازداشت موقت
(الف) ترافعی بودن دادرسی
چنانچه قاضی تحقیق ملاحظه کند که بازداشت موقت متهم ضروری است، موضوع را به اطلاع «قاضی آزادی ها و بازداشت» می رساند. این قاضی، چنانچه مدارک و شواهد کافی وجود داشته باشد، متهم را احضار کند. متهم می تواند از مساعدت وکیل استفاده کند. چنانچه «قاضی آزادیها و بازداشت»[4] قصد صدور قرار بازداشت موقت را داشته باشد، این نکته را یادآور می شود که: «این قرار قابل اعمال نیست، مگر پس از تحقیقات ترافعی[5]» وی به اطلاع متهم می رساند که می تواند جهت تکمیل دفاعیات خود تقاضای مهلت نماید و نیز می تواند در این مدت از وکیل تسخیری و یا انتخابی استفاده کند.
«قاضی آزادیها و بازداشت» پس از تحقیقات ترافعی که دادستان با متهم و وکیل نامبرده به عمل می آورد، طی یک جلسه غیر علنی تصمیم لازم را اتخاذ می نماید. چنانچه متهم و یا وکیل او درخواست کنند، در صورت فقدان موانع قانونی، این جلسه به صورت علنی برگزار می شود.
(ب) صادرکننده قرار
قانون «اصل برائت کیفری و حقوق بزه دیدگان»، اختیارات مربوط به بازپرسی را از بازداشت موقت تفکیک کرده است. این قانون، اختیار قرار بازداشت موقت را به مقامی غیر از قاضی تحقیق سپرده است: «قاضی آزادی ها و بازداشت» می بایست حداقل دارای رتبه قضایی معاونت رئیس دادگاه باشد.
چنانچه قاضی تحقیق ملاحظه کند که قرار بازداشت متهم ضروری است، تنها مقام ذیصلاح برای صدرو آن «قاضی آزادی ها و بازداشت» می باشد.
(ج) موجبات قرار
قرار بازداشت می بایست شامل مدت دقیق بازداشت، دلایل و شواهد، و نیز مستند قانونی قرار بازداشت موقت (همچون حمایت از ادله، حفاظت از متهم،...) باشد.
(د) تبعی بودن بازداشت موقت
بر اساس قانون اصل برائت کیفری و حقوق بزه دیدگان، قرار بازداشت موقت، به عنوان اقدامی تبعی نسبت به «کنترل قضایی»[6] در نظر گرفته شده است. قرار بازداشت می بایست مشتمل بر «دلایل اتخاذ قرار بازداشت و عدم کفایت الزامات ناشی از کنترل قضایی» باشد.
دانلود پایان نامه آماده
دانلود پایان نامه رشته حقوق متعه یا ازدواج موقت با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات77
مقدمه
سخن از غرایز آدمی و نحوه برخورد با آن و موضع نظامهای حقوقی و ادیان در این خصوص بحث تازه ای نیست چنانکه بحث درمورد فلسفه ازدواج و حدود آزادی مبنی در اسلام و حلیت و حرمت متعه (ازدواج موقت) و تأثیرات مثبت یا منفی اجتماعی آن نیز سابقه ای طولانی در فقه و حدیت و تفسیر دارد لیکن در این اواخر بحث درباره آزادی ازدواج موقت به ویژه بعد از سخنرانیهای جدال برانگیز از تریبونهای رسمی کشور در خصوص مفید بودن احیای این سنت فراموش شده، ابعاد مردمی نیز یافته است که در این خصوص ار حصار مشاجرات حوزه ای و کتابهای فقهی به عرصه مطبوعات و محافل خصوصی کشیده است ولی جای تأسف است که در این باره بحث تازه ای به صورت علمی و جدی صورت نگرفته است. مخالفان ازدواج موقت نمود عملی آن را در نظر می گیرند و آزادی ازدواج موقت را به معنای برداشتن ومانع قانونی از پیش پای مردان هوسباز می پندارند که بدون احساس مسؤولیت کانون گرم خانواده را به امان خدا سپرده و هر شب دنبال شضکار تازه ای می روند. این گروه با توصیف متعه به عنوان زن کرایه ای، بی آنکه تصویر روشنی از ماهیت این نهاد حقوقی داشته باشند بدان می تازند. زنان شوهردار نگرانند که مبادا تصویب آزادی متعه باعث وسوسه ی شوی آنان شود و کار به جاهای باریک بکشد و ناگهان همسر به ظاهر سربه زیرو وفادارآنان به استشمام بوی طعمه تازه زیرورو شود و هوس تغییر ذائقه کند، به خصوص که از قدیم گفته اند«مهر مرد را اعتماد نشاید ابد» برخی از متدینین هم نگرانند که مبادا آزادی متعه دیگر همان آزادی جنسی لگام گسیخته غرب باشد که با رنگ و بوی مذهبی تبلیغ می گرددو بعید نیست که این بار مملکت بنام اسلام و دین به ورطه فساد اخلاقی سقوط کند. جامعه شناسان نیز نگرانند که مبادا آزادی ازدواج موقت موجب سستی بنیان خانواده شود وچنین می پندارند که انطباق نداشتن ان با شرایط و اوضاع و احوال فعلی جامعه ما ممکن است باعث ایجاد تنشها و ناهنجاریهایی تازه در جامعه گردد. برخی از زنان تحصیلکرده و روشنفکر نیز، متعه را به معنای بازیچه شدن زن در برابر هوسهای شیطانی مرد و تبدیل به کالایی با تاریخ مصرف مشخص دانسته و آنرا توهین به ساحت زن می دانند. شیفتگان فرهنگ غرب که چشم به دهان محافل فرهنگی و فکری اروپا دوخته اند و هر آنچه که مهر تأیید غرب بر آن نخورده باشد قبول ندارند. متعه را نهادی کهنه و محصول افکار قرون وسطایی می شمارند که با زندگی امروز همنوایی ندارد این گروه به فرهنگ غرب درود می فرستند که در آن جایی برای چنین افکار پوسیده و ارتجاعی نمانده است و معتقدند که در آنجا مسئله روابط جنسی یکبار برای همیشه به نحو شایسته و مترقی (!) حل شده است. موافقان هم برخی از متدینین هستند که بدون توجه به نتایج و عواقب عملی آن، متعه را به مثابه حکم شرعی قبول دارند. برخی هم که با عمق بیشری به موضوع می نگرند و قصد توجیه آنرا دارند. آثار اجتماعی متعه را در نظر می گیرند و می گویند که با توجه به مشکلات اجتماعی و اقتصادی کشور، اغلب جوانان در مراحل اوج غرایز جنسی قادر به ازدواج دائم نیستند، از اینرو دختران و پسران جوان یا تن به حرمانی توانفرسا می دهند یا به طریقی به معصیت آلوده می شوند. زندگی امروزی این دو قشر حساس را در دانشگاه و مدرسه و کوچه و بازار و مجتمع های مسکونی و محلّات پرتراکم به هم نزدیکتر کرده است. وسایل ارتباط جمعی نوین هم مثل رادیو، تلویزیون، ماهواره ها، کتابها و مجلات راه های ارتباط را هموارتر میکند و آتش غرایز را شعله ورتر می سازد. حال آنکه مه بیهوده از جوانان انتظار داریم تا مانند صدها سال پیش که اینهمه تغییر و تحول رخ نداده بود و ازدواج ها اغلب درحال سنین نوجوانی صورت می گرفت، همچنان پاک و بی آلایش می مانند، به علاوه در موارد معدودی نیز کسانی که همسر خود را از دست داده اند و امکان یا قصد ازدواج مجدد را ندارند یا کسانی که مدت زمان متنابهی به همسر خود دسترسی ندارند یا زوجه آنان بر اثر بیماری و غیره توان و آمادگی جنسی خود را از دست داده است در عسر و حرج قرار می گیرند. بنابراین متعه می تواند حداقل در موارد خاص راه حل خوبی باشد. سختگیریهایی که در مورد روابط پسران و دختران جوان به کار میرود، به هر حال باید راه چاره قانونی معقولی نیز وجود داشته باشد. برخورد کاملاً منفی، نه فقط راه چاره نیست بلکه باعث واکنشها و بازتابیهای نادرست وخطرناک نیز می شود. به هر حال بیان همه عقاید مخالفان و موافقان در اینجا میسر نیست و البته مطبوعات نیز مورد انتقاد هستند که برای تنویر افکار مردم در این خصوص هیچ تلاشی نکرده اند و به عقاید مخالفان بهای کمتری داده اند. حال آنکه باید دیدگاه هر دو گروه به طور مشروح و مستدل و روشن ارائه شود تا بهترین راه حل مشخص شود. تصمیمی که به سرنوشت همگان مربوط است، نباید یک جانبه اتخاذ شود. یک قائده حقوقی، قطعه فلزی است که بر سند آن عقاید موافقان و زیر چکش انتقاد مخالفان ساخته و پرداخته می شوند و این با شتابزدگی و کم حوصلگی به دست نمی آید. از مجموع گفته های مخالفان و موافقان چنین استنباط می شود که رگه هایی از حقیقت در سخنان هر دو گروه وجود دارد اما هیچ کدام تصویر روشنی از ماهیت صحیح متعه و کاربرد عملی ان ندارد و هر دو گروه فقط تیری در تاریکی می اندازند در اینجا برآنم که با جمع آوری مطالب و سعی و تلاش در این زمینه از این نهاد حقوقی غبار روبی کنیم و آن را چنان که هست بنمایانیم تا آنکه مخالفان و موافقان بتوانند با روشن بینی بیشتر اظهارنظر کنند.
دور نمای کلّی
قبل از اسلام، زن نقش تعیین کننده در جامعه اعراب نداشت به طوری که بعد از مرگ شوهر، زن به نوعی مانند بقیه اشیاء و ماترک زوج به ارث می رسید. درباره روابط جنسی نیز زنا در حد گسترده ای رواج داشت و زنان بدکاره در همه جا پراکنده بودند و بعضاً بیرق برمی افراشتند که به منزله تابلوی اعلان بود. حتی نقل شده که در ایام حج برخی از آنها به حالت عریان به مکه وارد می شدند. اسلام زنا را تحریم کرد، رفتار انسان و حسن معاشرت و احترام به زنان را واجب دینی شمرد و مردم را به پاکدامنی فرا خواندند. اعراب جاهلی که به هوسرانی آزادانه انس گرفته بودند و زن را کالایی قابل خرید می دانستند این گونه قیود و سختگیریها برایشان بسیار دشوار می نمود، لذا در مقابل، اسلام ازدواج مشروع را به صورت دائم یا منقطع مجاز اعلام داشت. انسان پدیده بسیار پیچیده ای است که هیچ روانشناسی به حد خود آفریدگارش به زوایای تاریک روح ولی آشنا است. از این رو شریعت اسلام حداقل از نطر تئوری، قانون گذاری در مورد روابط حقوقی افراد و سرنوشت جامعه، نه در اختیار پارلمان و افراد بلکه صرفاً در حوزه اختیارات شارع (خداوند) می باشد. قانونگذاری انسانها علاوه بر آنکه از افکار طبقاتی و گروهی و حزبی یا تمایلات ملی گرایانه و وابستگی به اخلاق و عادات قومی و محیطی و... رنج می برد، از توان کافی برای درک مصالح واقعی فرد و جامعه نیز برخوردار نیست. انسان آنچه را که مطابق و موافق طبع اوست برمی گزیند و گام برداشتن در مسیر آن را عاقلانه و ضروری میداند حال آنکه ممکن است تصور ولی همیشه با واقعیت منطبق نباشد. قرآن کریم می گوید ممکن است شما چیزی را دشمن بدارید که نفع شما در آن است، همچنین ممکن است از چیزی خوشتان بیاید که ضرر شما است، خدا آگاه است و شما نمی دانید.(سوره بقره آیه 216 ) مثلاً ممکن است بسیاری از مردم خوردن و خوابیدن و زندگی بی دغدغه و آکنده از رفاه را سد زندگی واقعی و خوب بدانند و نخواهند خود را به زحمت انداخته و کاری ککند. لیکن کمال آدمی و شکوه زندگی از مواجهه با مشکلات و دست وپنجه نرم کردن باشداز این روزگار زائیده می شود. چه بسیار پندارهای واهی که بشر در طول زندگی پر فراز و نشیب خود کاملاً درست و بی نقض می دانسته است و امروز ما به همه آنها به دیده تمسخر می نگریم. اعتقاد به بت پرستی، اعتقاد به طبیعی بودن برده داری، اعتقاد به تأثیر نجوم در سرنوشت آدمی، اعتقاد به نقض عقلانی جنس مؤنث، اعتقاد به ثابت بودن کرات آسمانی و...! همه در زمان خود افکار معقوا و بسیار محکم و خدشه ناپذیر به نظر می رسیدند که دانش و خرد انسانهای عاقل و برگزیده زمان مهر تأیید بر آن می زد. درحوزه روابط حقوقی و مسائل انسانی شمار این نوع بینشهای غلط فراوان بوده است و چون مقررات حقوقی در سرنوشت جامعه و انسانها مؤثر است، تأثیر این نوع افکار غلط حتّی بعد از زمان خویش نیز بجا خواهد ماند. برای مثال با زوال کمونیسم که محصول فکر مغزهای متفکر جامعه بود و با هوراکشیدنها و کف زدنها و جان باختنهای عاشقانه هزاران هزار انسان دلباخته تأیید شده بود تأثیرات سوء آن یکباره دامن جامعه را رها نکرد، بلکه نسلهایی رنج خواهند برد تا نتیجه یک اشتباه تا حدودی کم رنگ شود. چندان که انسانهای نسل بعد ثمره بس تلخ این دانه های حتطل سرمایه داری غلط . آزادی جنسی لجام گسیخته و فرو ریختن حصارهای اخلاقی که بر دنیای غرب روییده است را تا سالیان دراز خواهند چید. آیا وقت آن نرسیده است که انسانها به خود آیند و به تعلیمات ادیان الهی توجه نمایند؟ در انتظار قرنها تجربه نشستن و آزمودن افکار غلط و پی به خطا بردن به نفع انسانیت نیست البته منظور تخطئه یافته های عقلانی انسانها نیست، بلکه موضوع سخن این است که این نوع یافته ها با شریعت والا و حقایق عریان دینی که از پیرایه های تنگ نظرانه ی بشری تفکیک شده باشد هماهنگ گرددو به مذاهب عاری از تعصبات فرقه ای و تأثیرات محیطی عرضه شود تا بهترین راهها برگزیده شود.