14 ص
در طول تاریخ اسلامی ، در بسیاری از ممالک اسلامی مکانهای متعددی به نام (( قدمگاه )) یا محل و جایگاه قدم پیغمبر (ص ) و ائمه اطهار ( ع ) شهرت یافته اند که مشهورترین آنها قدم الشریف در قبة الصخره ی بیت المقدس است که قدمگاه حضرت محمد است که از آنجا به معراج رفته است. وجه تسمیه ی قدمگاه رضوی نیشابور سنگ مربعی شکل سیاه رنگی است که ابعاد آن تقریبا 50*50 است.
قدمگاه:
شهر قدمگاه هم اکنون مرکز بخش زبرخان شهرستان نیشابور میباشد که در 24 کیلومتری شرق نیشابور قرار دارد . و در کنار بزرگراه آسیایی نیشابور – مشهد واقع شده است. یاقوت حموی سفرنامه نویس معروف از این مکان با نام قریه ی حمراء نام میبرد و همچنین شیخ صدوق از آن با عنوان سرخک یاد می کند. اگر به بالای تپه های مجاور قدمگاه برویم علت را متوجه میشویم. چون خاک عمده ی این منطقه از جنس رس میباشد که سرخ رنگ است و خاکی مناسب برای سفالگری. در بسیاری از متون هم از این منطقه با نام اسپریس یاد شده است که به خاطر جاری بودن مجموعه قنات های اسپریس بوده است و همواره در مسیر شاهراه ارتباطی بین نیشابور و مرو اولین منزلگاه مسافرین بوده است. که پس از حضور حضرت امام رضا ( ع ) در این مکان و رقم خوردن شادمانه ترین لحظات مردم نیشابور به احترام قدوم ایشان به قدمگاه شهرت یافته است.
باغ قدمگاه در زمان شاه عباس اول صفوی احداث شده است و به دستور وی 28 درخت کاج نیز در آن زمان در آن کاشته شده است . ( که البته کتابخانه ی آستان قدس سالها بعد یعنی در زمان اوایل پهلوی به خدمت این درختان رسید و میتوانید این درختان را در قفسه های کتابخانه ی آستان قدس رضوی ببینید. البته اگر پس از جایگزین کردن قفسه های فلزی آنها را دور نینداخته باشند ! ) و پایان ساختمان بقعه ی قدمگاه و حمام و رباط جدول کشی باغ مربوط به شاه سلیمان صفوی بسال 1091 هجری قمری است. این باغ در زمان صفویان جزو باغ های معتبر و زیبای ایران بوده است که در دوره ی قاجاریه و پهلوی به صورت جدی دچار آسیب دیدگی و بعضا غارت های شدید قرار گرفته است و باغ آن آبادانی گذشته را ندارد ولی هنوز هم از صفای آن کاسته نشده است. در زمان ساخت این بقعه توسط شاه عباس اول سیستم آبرسانی خاصی در نظر گرفته نمی شود زیرا نهرهای فراوانی آنرا آبیاری میکرده اند و نیازی به آبیاری مصنوعی نبوده است و در دهه های اخیر است که این محل نیاز به آبیاری از منابع دیگر را پیدا کرده است. رود درود و مجموعه قنات های اسپریس در گذشته وظیفه ی آبیاری اشجار آن را بر عهده داشته اند. که به مرور رود اول بسیار کم آب شده و قنات ها هم در حال حاضر خشکیده اند. در ایوان جنوبی باغ مقرنس زیبایی به کار رفته است و در گذشته ایوان شمالی هم ( که اکنون وجود ندارد ) دارای این مقرنس کاری بوده است که با نادانی مسوولین وقت اداره ی اوقاف نیشابور در جریان مرمت بنا در دهه ی 40 آسیب میبیند و از بین میرود.
15 ص
فرهنگ عامهی هر منطقه، هر قوم، هر شهر بیان کنندهی آرمانها، اندیشهها و تجربههای ارزندهای است که نسل دیروز را به امروز پیوند میدهد و ارزشها، هنجارها، سنتها و حکمتهای زندگی را به نسلهای بعد منتقل میکند. این سنتها و انگارههای اجتماعی به زندگی مردم، معنی و مفهوم میبخشد و آنها را به ادامهی زندگی دلگرم میکند. پیداست که اگر این وابستگیها از آنها گرفته شود، کار و تلاش و امید و آرزو به بنبست میرسد. پیوند مداوم بین نسلها از رهگذر فرهنگ عامه، باعث پویایی اندیشه، ابتکار و خلاقیت و توسعهی فرهنگی در جامعهی انسانی میگردد. مگر نه اینکه هر بنایی را بر مبنایی باید ساخت و بیجا نگفته اند که «ملتی که گذشتهاش را نشناسد، آیندهاش را نمیتواند بسازد».
327ص
شهرستان نیشابور با قرارگرفتن در استان خراسان رضوی و در محدودهی ریاضی (58 درجه و 8 دقیقه تا 59 درجه و 20 دقیقه) طول جغرافیایی و (35 درجه و 35 دقیقه تا 36 درجه و 52 دقیقه) عرض شمالی واقع گردیده است . (جدول ش 1: طول و عرض جغرافیایی شهرستانهای استان)
موقع نسبی : این شهرستان به شکل بیضی در امتداد رشته کوههای بینالود قراردارد . رشته کوههای بینالود که بهصورت نواری در جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی شهرستان امتداد یافته است ، این شهرستان را از شهرستانهای مشهد و قوچان جدا میسازد. در قسمت غرب ، نیشابور و سبزوار 162 کیلومتر مرز مشترک دارند و از طریق رشته کوه طاغنکوه از یکدیگر جدا میگردند. در قسمت جنوب غربی ، رشته کوههای سرخ ، با ارتفاعات نسبتاً بالا، این شهرستان را از شهرستان کاشمر جدا میسازد ؛ مرز مشترک نیشابور با شهرستان کاشمر حدود 51 کیلومتر و با شهرستان تربت حیدریه ، که در جنوب شرقی شهرستان نیشابور قراردارد ، حدود 69 کیلومتر است. در قسمت شرق و شمال شرقی ، مرز مشترک شهرستان نیشابور با مشهد و چناران به ترتیب ، حدود 75 کیلومتر و حدود 60 کیلومتر است و در شمال با شهرستان قوچان ، حدود 77 کیلومتر مرز مشترک دارد[i] (رک : نقشه ش 1: موقعیت استان خراسان و شهرستان نیشابور در کشور).
16 ص
مختصری درباره شهرمان نیشابور ...
شهر نیشابور است خاک فتنه باران دیباچه خونین تاریخ سوران
نیشابور زادگاه دانشمندان بزرگی هم چون حکیم عمر خیام ریاضی دان،
کمال الملک، نقاش، امــام زاده محمد محروق عــطار نیـشابوری و ... و
دانشمندان دیگر نیز در اینجا می زیسته اند.
نام نیشابور با نام فیروزه هم زاد است و در مقام تعریف ؛ نیشابور را شهر فیروزه های درشت با سنگ های فیروزه نامیده اند. نیشابور یک شهر بزرگ و تاریخی است و مکان های جذاب و توریستی فراوانی دارد ولی با همه اینها جذبه توریستی اآن کم است. همچنین ساختن خیابان ها و مراکز آموزشی تفریحی در آن به کندی صورت می گیرد از ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران « جناب آقای احمدی نژاد » می خواهیم در صورت امکان در یکی از سفرهایشان به نیشابور بیایند و از نزدیک با مردم دیدن فرمایند.
این عکس را که می بینید محل سکونت کمال الملک
است که اداره ی میراث فرهنگی و گردشگرری نیشابور
به زودی کار مرمت و بازسازی این اثر را که به باغ نشاط
واقع در بخش تحت جلگه است و آغاز خواهد کرد.
نیشابور شهری است که خاکش فیروزه و گیاهش ریواس است
سرمقاله:
عدالت را در این عالم غیر علی دانیم غلط افکارما باشد، غلط ها فکر می دانیم
آموزش یکی از نیازهای اساسی انسان است و اگر این آموزش مربوط به ارزش ها و مقدسات یک فرهنگ و ملت باشد از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود و عدالت ارزش اساسی و حیاتی بیشتر در فرهنگ ایرانی و اسلامی خواهد داشت در فرهنگ آرش کمانگیر و پوریای ولی از همه ی اینها مهمتر در فرهنگ علی واژه ی حق و عدالت از زمان پیدایش ، دورانی درخشان تر از دوران علی نداشته است. « علی(ع) عین عدالت بود و عدالت عین علی(ع) »
نسبت به دشمن خود عدل و انصاف داشته باش
اما افسوس که انسان های آن دوران قدر آن بزرگ انسان دوران، صاحب دقیق ترین میزان، بزرگ علم و عرفان و شاه جوان مردان را نداشتند و فرق عدالت را را شکافتند اما به لطف خداوند عادل و متعال فرهنگ او تا ابد باقی خواهد ماند و حال در این زمان با وجود گسترش روز افزون ظلم و بی عدالتی در جهان، لازم است تا کودکان و جوانان مسلمان ایران با الگوی بزرگ دینشان هرچه بیشتر و بهتر آشنا شوند که اگر حتی 100 تن از این کودکان آشنا شوند به حقیقت علی و بشناسند علی را و خدای علی را و عدالت علی را تحول بزرگی در جهان اسلام رخ می دهد. تحولی رخ می دهد. تحولی که جامعه ی مسلمان را به سوی وحدت، عظمت و سربلندی می رساند. چرا که هر کس علی را بشناسد و بشناسد موجی در دریای مسلمین ایجاد می کند و اگـر این موج ها زیاد شوند و بـا هم درآمیزند. بت هــای ظلم و فسـاد
جهان را از جا می کنند و از بین می برند. انقلاب حاصل از گسترش فرهنگ علی، تمام مظاهر ظلم و بی عدالتی را نابود می کند. همچون انقلابی که حاصل از ظهور فرزند آن بزرگ مرد تاریخ است که به ما و تمام حق پرستان جهان وعده داده شده است. بنابراین بر هر مسلمانان که حتی ذره ای با فرهنگ علی آشناست واجب است تا به هر وسیله ی ممکن کتاب، نشریه، مقاله، رسانه و یا سایت اینترنتی و حتی اگر شده در یک نقاشی کوچک در گسترش و آموزش فرهنگ علی در جامعه کوشا باشد و علی شناسی را به اندازه ی توان گسترش دهد. به امید حرکت های نرم افزاری و سخت افزاری تمام مسلمین به خصوص علما و معلمین ایرانی در شناساندن فرهنگ عدالت یعنی فرهنگ علی.
با همکاری :
همکاری سرکار خانم توحیدخواه
سردبیر: فاطمه شریعت نیا
تصویر گر: مهدیه نقیبی و نسرین رستاد
چاپ: اسما دلدار
اعضای گروه:
اسما دلدار
نسرین رستاد
فاطمه شریعت نیا
مهدیه نقیبی
با تشکر از کادر محترم مدرسه ی شاهد 3
فهرست:
1- مخترصری درباره شهرمان ...
2- سرمقاله ...
3- عدالت چیست؟
4- بی عدالتی در جهان!
5- عدالت گذشته و ...
6- نامه ای به بوش
7- عدالت در کشور ایران مانند ...
8- جدول و سرگرمی
9- مصاحبه و نظرات ...
40 ص
این نام بسیار کهن است و در اصل به معنی خاور (شرق) زمین است.
در اوائل قرون وسطی نام خراسان به طور کلی به تمام ایالات اسلامی که در سمت شرق کویرلوت تا کوههای هند واقع بودند، اطلاق میگردید. به این ترتیب تمام بلاد ماوراءالنهر را در شمال شرقی شامل میشد. حدود خارجی خراسان آن دوره در آسیای مرکزی بیابان چین و یا می رود در سمت هند، جبال هندوکش بود، ولی بعدها این حدود هم دقیقتر و هم کوچکتر گردید.
حدود خراسان اصلی در دوران اسلامی و بعد از آن از شمال به رود جیحون محدود گشت ولی همچنان تمام ارتفاعات اطراف هرات را دارا بود.
ایالت خراسان که در دوره خلفای دوم و سوم به تصرف مسلمانان در آمد، از سوی اعراب به چهار قسمت تقسیم گردید که در قرون وسطی شناخته شده بودند: نیشابور، مرو، هرات و بلخ.
بعدها قسمتهایی از ماوراء نهر نیز جزو خراسان محسوب گردید مانند سمرقند. این شهرها هر یک کانونی هم در رشد و پیشرفت علوم و در قرون اولیة اسلامی مهد دانشمندان بزرگی بودند.
در جنگ هرات که در دوره قاجاریه در سال 1249 هجری قمری صورت گرفت، قسمت شرقی خراسان به افغانستان ملحق شد. بعدها قسمتهای دیگری هم از شمال و جنوب شرقی آن از دست رفت.
امروزه از شهرهای مهم خراسان می توان مشهد، نیشابور، سبزوار، بیرجند و قوچان را نام برد.
سرزمین خراسان سرزمینی متنوع است که در آن می توان کویر، جنگل، کوهستان و دشت های حاصلخیز را مشاهده کرد.
موقعیت جغرافیایی استان خراسان
استان خراسان با مساحتی معادل 313335 کیلومتر مربع، وسیعترین استان کشوراست و در حدود یک پنجم مساحت ایران را تشکیل میدهد. این استان از شمال و شمال شرق به جمهوری ترکمنستان، از شرق به کشور افغانستان، از جنوب به استان سیستان و بلوچستان و از غرب و شمال غربی به استان یزد، اصفهان، سمنان و گلستان محدود میباشد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری استان خراسان دارای 23 شهرستان، 54 شهر، 24 بخش و 224 دهستان و 7996 آبادی دارای سکنه است.
نیشابور
نیشابور» شهری است در قلب خراسان، ساختن نیشابور را به شاپور اول ساسانی نسبت می دهند و اسم شهر را به معنی «نهاده نیک شاپور» می دانند.
«ابرشهر» نام قدیم نیشابور است، احتمال دارد که این نام در اصل شهر آپارناک یا آپارنی و جایگاه یکی از سه قبیله مهم پارت بوده باشد که شاهنشاهی نیرومند اشکانی را بنیاد کردند.
و «ابرشهر؛ تارنگار اطلاع رسانی نیشابور»، بر آن است، شناختی دیگر از نیشابور، به وسعت گذشته تا اکنون، در حوزه های مختلف تاریخ، فرهنگ، هنر، گردشگری، جاذبه های تاریخی و طبیعی، کشاورزی، اقتصاد، صنعت و ...، به روایت منابع (چاپی و الکترونیک) موجود، در اختیار علاقمندان و پژوهشگران این حوزه قرار دهد.
سازنده شهر نیشابور را اقرسط، شاپور اول، پادشاه ساسانی دانستهاند و در زبان پهلوی، آن را نیوشاهپور میگویند. نیشابور یکی از چهار شهر بزرگ خراسان قدیم به شمار میرفته و در دوره حکومت یزدگرد دوم (457 - 438) مدتی محل اقامت او بوده است.
مسلمانان در دوره خلافت عثمان بن عفان توانستند با مردم این شهر صلح کنند و از این طریق، دین اسلام را وارد نیشابور کردند. در دوره طاهریان و سامانیان، نیشابور موقعیتی ویژه داشت و توانست موقعیت دیرین خود را به دست آورد؛ کتابخانههای بزرگ، مدرسههای گوناگون و دانشمندان نامی از خصوصیات آن زمان شهر بود. در اواخر حکومت مسعود غزنوی که سلجوقیان به شرق ایران هجوم آوردند، طغرل این شهر را مرکز حکومت خویش ساخت. در دوره حکومت سلطان سنجر، نیشابور مورد هجوم «غزان» قرار گرفت؛ شهر را آتش زدند و بسیاری را کشتند.
سپس یکی از غلامان سنجر به نام مؤید بر نیشابور تسلط یافت و آن را آباد کرد، اما با حمله مغولها در سال 618 میلادی این شهر به گونهای ویران شد که دیگر هرگز موقعیت قبلی خود را باز نیافت. چنگیز خان مغول که شخصا فرماندهی تسخیر را بر عهده داشت، آن را با خاک یکسان کرد.
بسیاری از دانشندان و بزرگان مانند عطار نیشابوری توسط مغولان به قتل رسیدند.