فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:89
فصل اول :
مقدمه:
این بخش هنری برای شماست شمایی که با هنر گرافیک آشنایی دارید یا دوست دارید که آشنا شوید یا اینکه اصلا بعد از خواندن این بخش علاقمند شوید.
گرافیک از سوی هنرهای تجسمی است که صد البته برای کسانی که آن را با نقاشی اشتباه می گیرند چون شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که وقتی به کسی میگویید رشته ام گرافیک است می گوید پس چهره مرا نقاشی کن باید بگویم گرافیک در اصل ایده و ترکیب بندی است که اکثر اوقات بین نوشته و تصویر اتفاق می افتد و نقاشی بیشتر تقلید طبیعت است که ایده های گرافیست ها می تواند بوسیله دست مثال یک نقاش اجرا شود که خیلی از هنرمندان شاید برای اجرای بهتر و شاید بخاطر کسری وقت طراحی نهایی را به شخص دیگری میسپارند که از نوع اول می توان به بیلبوردهای توی خیابان اشاره کرد و گروه دوم به آقای ممیز یکی از گرافیستهای برتر ایران اشاره کرد و گاهی هم آن ایده توسط کامپیوتر و برنامه های پیشرفته اجرا می گردد که مطمئنا کار با دست از ازرش با لاتری برخوردار است.
گرافیک در معنای لغت بمعنی ترسیمی و نگارشی است و در دو مفهوم قدیم ، سنتی و جدید ، نوین متمایز می گردد که در مرز بین این دو پدیده چاپ قرار دارد.
همانطور که گفتم گرافیک به دو دسته قدیم و جدید و بین این دو چاپ ، تقسیم می شود.
البته منظور از چاپ هم ، چاپها ی دستی بوسیله قالب چوبی، لوح فلزی(گرانور)و نیز چاپ سنگی (لینو گرافی دستی) است و هم چاپ نیمه ماشینی مثل ؟ لینوگرافی جدید و هم چاپ ماشینی نظیر چاپ حروفی (نترپرس) و ؟ و غیره
عنوان قدیم گرافیک با گرافیک سنتی شامل خطاطی ، نقاشی دو بعدی ، کنده کاری می باشد که بیشترین نمود ان در آرایش کتابهاست که محصول همکاری نقاش، خوشنویس، تذهیب کار و جلد ساز است.
و اما گرافیک نوین علاوه بر کتاب آرایی در عرصه تبلیغات تجاری، اعلانات دیواری (پوستر) و مطبوعاتی ونشان ها (مارک) و غیره می باشدو حتی در سینما و تلویزیون هم کاربرد دارد. مثل عنوان بندی (تیتراژ) فیلم و تصاویر متحرک طراحی شده (انیمیشین).
هنر گرافیک نوین با معماری ومسائل ارتباط محیطی نیز تداخل دارد، پس این هر علاوه بر خط و رنگ به عناصر بصری دیگری چون حجم و نور و حتی حرکت برای انتقال مفاهیم کمک می گیرد.
دفعه های بعد در مورد تاریخچه تا به اینجا رسیدن گرافیک و تصویرسازی و تحول پیدایش خط و خوشنویسی (کالیگرافی) صحبت می کنیم.
نماد و نشانه
در طول تاریخ از نماد، که نوعی علامت واجد هویت بصری است به عنوان ابزاری برای ایجاد ارتباط استفاده شده است. تصویر بر این است که انسان پیش از تاریخ با خراش دادن و ایجاد نقش بر دیوار غارها آلنامیرا در اسپانیا و لاسکو در فرانسه تلاش داشته تا از این طریق به دیگرن اعلان خطریا آگاهی دهد و یا پیام های دیگری را انتقال دهد. باستان شناسان لوازم و ابزارهایی را از یونان باستان یافته اند که بر آنها نقوش و علائم نمادینی نقش بسته که احتمالاً معرف خالق آنها بوده است. در تابوت های مصری نیز نقوش نمادینی حکاکی شده است که احتمالاً نشان از هنرمند خالق آن دارد. در جوامع قرون وسطایی بازرگانان و صنعتگران برای مشخص کردن کالاها یا محصولاتشان از علائم ونمادهای خاصی استفاده می کردند که شناساگر آنها بود. چاپگران اواخر سده نوزدهم میلادی نیز که به مهارت ها واستادی خود فاخر بودند، بر روی تمامی چاپنقش های خود نمادهایی را به صورت حرف نشانه یا امضاء چاپ می کردند که معرف حرفه وصنعتگری آنان بود. در آغاز سده بیستم نیز گاوچرانان آمریکایی برای مشخص کردن مالکیت دام های خود از علائم انحصاری استفاده می کردند. در واقع آنها از نوعی زبان تصویری استفاده می کردند که سابقه آن به مصریان باستان می رسد. طی دوره رکود اقتصادی در آمریکا کارگران دوره گرد یا در واقع پیشه ورانی که بیکار شده بودند، یک نظام ارتباطی تحلیلی و کاربردی راابداع کردند. آنها علائم ونشانه هایی بودند که بر دیوار خانه ها و ساختمان ها رسم می کردند و مثلاً گویای خطراتی بود که کارگران دوره گرد را تهدید می کرد. یعنی درست شبیه به روشی که انسان غارنشین از تصاویر خطی استفاده می کرد. دودایره و یک خط رابط بین آنها شناساگر بانوم و معرف این هشدار بود که پلیس ناحیه خشن و متخاصم است. این نشانه به دیگران هشدار می داد که هرچه زودتر محله را ترک کنید. ر سم چهار خط افقی بر خانه، به این معنا بود که اگر در شکستن چوب به مالک خانه کمک کنید. یک وعده غذا به عنوان دستمزد دریافت خواهید کرد. نقوش مخطط، علائم ونوشته های روی در ودیوارهای شهر را می توان همگی به عنوان تلاشی برای بیان احساسات، ایجاد ارتباط یا تلاشی جهت ابراز وجود دانست.
تصویر نشانه (Pictogram)
نمادهای گرافیکی و ساده ای که در این صفحه ارائه شده «تصویر نشانه» می نامند. «تصویر نشانه» نوعی نماد بصری است که اطلاعات را به صورت تصویری وبدون استفاده از کلام ارائه می دهد. «تصویر نشانه» نوعی نماد گرافیکی است که داستانی را به شیوه ای بسیار ساده و همه فهم و فارغ از محدودیت های زبانی روایت می کند.
امروزه این نوع نمادها را می توان در همه جا دید. از علائم راهنمایی رانندگی گرفته تا علائم نشانه های فروشگاه ها، ساختمان های عمومی، مترو، راه آهن و خلاصه هر کجا که ضروری است اطلاعاتی را سریع و صریح به اطلاع عمومی رساند. به عنوان مثال این نمادها ما را به سمت تلفن عمومی، ایستگاه راه آهن، فرودگاه و رستوران راهنمایی می کنند. این نمادها بدون استفاده از کلمات و جملات اطلاعات موردنیازمان را در اختیارمان می گذارند. به عنوان مثال اگر به یک کشور خارجی سفر کنید که با زبان آشنایی ندارید، به آسانی می توانید علائم جاده ای هشداردهنده و بازدارنده آن را تشخیص دهید. و یا به آسانی با توجه به علائم ونشانه ها مسیر خود را برای مکان مورد نظر بیابید، زیرا این علائم خود یک زبان بین المللی ، بصری و بدون کلام هستند.
نشانه (لوگو) چیست؟
کلمه لوگو (Logo) از واژه ای یونانی به معنی زبان مشتق شده است. و لوگو را به عنوان یک نماد، علامت، تصویر نشانه و عکس نشانه در نظر می گیریم که معرف و نمایانگر یک سازمان، یک حرفه، محصول یا حتی یک همایش یا یک رویداد خاص است. «نشانه» تجسمی از یک سازمان است و باید مروج هویت بصری آن باشد، هویتی که به سرعت و به آسانی قابل تشخیص باشد.
«نشانه» نمایانگر حجم زیادی از اطلاعات است که در یک بیان بصری واحد متراکم شده است.
در این زمینه داستان معروفی از ریموند لوئی، طراح صنعتی معروف نقل می شود. وی در یک میهمانی با خانمی مواجه شد که در مورد طرح لویی برای شرکت «Exxon» از وی سؤال داشت. وی از لوئی پرسیده بود که چرا چنین سؤالی می کنید و آن خانم گفته بود که چون خیلی جلب توجه می کند و لویی جواب داد :«خوب پاسخ شما همین است».
عوامل موفقیت نشانه
یک نشانه موفق، به سرعت بر مخاطب تأثیر می گذارد و چشم را به شدت به خود جلب می کند. نشانه باید بی هیچ سخن یا کلامی به سرعت قابل تشخیص باشد و دارای انسجامی باشد که آن را از دیگر نشانه ها متمایز سازد. نشانه خوب باید آنچنان قوی و معتبر باشد که تا مدت زمان طولانی همچنان اعتبار خود را حفظ کند و قابل استفاده باشد. برای طراحی هر نوع حرف نشانه ای، راه حل های زیادی وجود دارد، اما اصلی ترین ویژگی یک نشانه یا یک نماد خوب سادگی یا ایجاز آن است. اصطلاح معروف «کمترین بیشترین است» به کرات توسط طراحان و کسانی که طراحی تدریس می کنند استفاده شده است. اصل «کمترین بیشترین است» به آموزه های مدرسه باهاوس مربوط می شود و باید به هنگام طراحی نشانه به خاطر سپرد.
نماد، حرف نشانه یا علامت تجاری؟
برای طراحی نشانه شرکت یا مؤسسه مورد نظرتان از چه قالبی استفاده می کنید. حرف نشانه، نماد یا علامت تجاری؟ مسئله مهمی که همیشه باید به خاطر داشته باشید، تصویری است که تلاش دارید نشان دهید. قالبی که استفاده می کنید خود باید نوعی تصویر قوی و تخیلی را بازتاب دهد. اگر نماد یا تصویر مبهم باشد و موجب سوءبرداشت شود، طرح ناموفق خواهد بود. پیش از تلاش برای طراحی نشانه مورد نظرتان، با دقت به نشانه هایی که در مجلات، روزنامه ها و تابلوی اعلانات وجوددارد نگاه کنید. این طرح ها ایده های فراوانی به شما می دهد و به علاوه امکان می دهد تا تجارب و حاصل کار دیگر طراحان را که منجر به این طرح ها شده، به دقت تحلیل کنید. هر یک از این طرح ها حاصل تلاش طراح در برآورده کردن خواسته های سفارش دهنده و پاسخ گویی به نیازهای بصری شرکت یا مؤسسه است. به نحوی که هم گویای هویت و نوع قعالیت شرکت باشد و هم خود به عنوان یک عنصر تجسمی دارای وحدت و انسجام بصری باشد و چشم را به خود جلب کند. از این رو با مشاهده این طرح ها در می یابید که چگونه سایر طراحان این مسائل را حل کرده اند. در هر صورت به خاطر داشته باشید که طراح حتماً باید در هماهنگی و همفکری با سفارش دهنده بهترین رویکرد به طراحی هویت را تعیین کند.
از چه نوع قالبی استفاده می کنید؟
1- نماد انتزاعی یا تصویری
نماد می تواند واکنش حسی قویی در مخاطب برانگیزد. نمادهایی که به صورت حرف نشانه استفاده می شوند معمولاً شمایل های تصویری خلاصه شده یا انتزاعی هستند که به شکلی بازتاب دهنده سازمان هستند. بسیاری از نمادهای انتزاعی از دهه 60 عرضه شدند، اما از اواخر دهه 1980 نیز که نشر رومیزی پدیدار شد، حجم بیشتری از این نمادها رایج گشت. اگر قصد دارید طرحی تهیه کنید که منحصر به فرد و در بازار قابل رقابت باشد، باید کاملاً مراقب باشید که طراحتان بیش از حد متکی به برنامه های نرم افزاری موجود در بازار نباشد، زیرا در غیر این صورت فرم نشانه ای که طراحی می کنید تفاوت چندانی با طرح های افراد دیگری که از این برنامه ها استفاده می کنند، نخواهد داشت. طراحی نشانه به تفکر زیادی نیاز ندارد. دستیابی به یک مفهوم خوب باید ارجع تر از سرعت و زمان طراحی باشد. در صفحات بعد با نمونه های مختلف این نوع نشانه ها و ویژگی ها و کاستی های هر یک آشنا می شویم.
2- حرف نشاه یا نمادهای متکی به طراحی حروف
«حرف نشانه» (Logotype) معمولاً نام یک مؤسسه است که با حروف چاپی مناسب با آن مؤسسه طراحی شده و معمولاً بدون استفاده از نماد گرافیکی است. گاه حرف نشانه متکی به حروف اول نام شرکت است و به شکل حروف چاپی طراحی می شود.
3- علائم تجاری و نمادهای توصیفی
علامت تجاری (Trade Mark) نام، نماد یا ترکیبی از این دواست که برای شناسایی محصول یک شرکت استفاده می شود. معمولاً علائم تجاری همراه با نشانه TM یا درج می شود.
نکاتی که پیش از شروع طراحی باید به خاطر سپرد
در آغاز کار باید خاطر نشان شود که طراحی نشانه صرفاً خلق یک تصویر زیبا و جذاب نیست، بلکه فرآیندی است که بر یک مفهوم خاص متکی است. طراحی نشانه باید با توجه به عوامل متعددی که بخش عمده ای از آن نیازها و شرایط سفارش دهنده مربوط می شود، انجام گیرد. طراح با اتکاء به این نیازها و نیز اطلاعاتی که گردآوری کرده است شروع به طراحی می کند. در ادامه مراحل آغازین یک پروژه طراحی را بررسی می کنیم.
1- تحقیق
اطلاعاتی درباره سوابق کارهایی که تاکنون توسط شرکت انجام شده گردآوری کنید. اگر شرکت تازه تأسیس است مایل است چه تصویری از خود نشان دهد؟ و اگر قرار است نشانه قبلی یک شرکت را طراحی مجدد کنید راهی وجوددارد که طرح را به جای آن که تغییر اساسی دهید روزآمد کنید. نوع فعالیت و شخصیت سفارش دهنده در نشانه قدیمی آن تشخیص یافته است. از این رو هرگونه تغییر عمده و اساسی می تواند موجب سوء تغییر عموم شود. مردم به دشواری می توانند با این تغییرات کنار بیایند و غالباً از این نوع تغییرات ناخشنود می شوند. اگر ضروری است با تبلیغ و آگهی نشانه جدید، این تغییر به اطلاع عموم برسد و طرح جدید در سطح گسترده معرفی شود.
2- مخاطب کیست؟
پاسخ به این پرسش می تواند مفهوم کلی نشانه یا حرف نشانه را تعیین کند. در دهه 1990 واژه «چند فرهنگی» نقش عمده یافته است. امروز بازار طراحان به کشورهایی که پیش از این بخشی از بلوک شرق بودند گسترش یافته است. آیا نشانه مورد نظر باید فراتر از مرزهای ملی هم مفهوم باشد؟ به بیان دیگر آیا نشانه باید توجه افراد متعلق به فرهنگ های مختلف را در یک نماد ارائه داد؟
«مهم ترین عاملی که بر ارتباطات عمومی تأثیر می گذارد، رایانه سازی، جهانی شدن تجارت و جنبش زیست محیطی است. این عوامل تقریباً چهره کلی دهه 1990 را شکل می دهند. از این رو ترکیب تصاویری شمال بیت هپ، تصاویر شکل یافته رایانه ای، جلوه های چند لایه کاغذ بازیافت شده و نمادهایی که در تمامی کارها و فرهنگ های مختلف قابل فهم باشد بسیار مؤثر است. اما شگفتی از پدیده های جدید همواره با شیفتگی برای چیزهای آشنا تعدیل می شود.» از گفته های چریش گورمان طراحی مجله «گرافیک دیزاین بواس»
اگر از نشانه در اندازه های مختلف کوچک و بزرگ و بر روی خودروها، تابلوها و نیز سربرگ ها، کارت ویزیت و دیگر آثار چاپی استفاده می شود، باید دقیقاً توجه که این قالبها و اندازه های مختلف چه تأثیری بر ظاهر کلی طرح می گذارند. آیا می توان طرحی که ابعاد بزرگ آن خوش منظر است، ساده و خلاصه کرد به نحوی که همچنان هویتش حفظ شود؟
فصل دوم:
بروشورها
شکل گیری بروشور می تواند شامل سلسله ای از اندازه ها، صفحات و اشکال باشد. بیشترین بروشورها بر پایه اندازه ای استاندارد هستند نیز دقیقاً هماهنگ یا متناسب با نگهدارنده های بایگانی می باشند یا با مقتضیات پاکت نامه ها هماهنگ می شوند.
ما بروشورها را در بخشی مشابه خبرنامه ها به حساب می آوریم. زیرا چالش های اساسی آنها مشابه هم اند. مقدار متن یکپارچه سازی عناصر گرافیکی با متن بدینسان تمام اطلاعات و رهنمودها که برای خبرنامه ها به کار گرفته می شدند برای بروشور نیز به کار می رود.
نظر به اینکه مقدار زیاد متن در کل دارای یک رنگ خاکستری است هنگامی که به صفحه نگاه می کنید می توانید برای لذتبخش تر کردن آن با افزودن کنتراست هر کاری انجام دهید. در این مثال از کادربندی بیش از حد بزرگ برای ایجاد کنتراست در سمت راست و چپ صفحه و در بخش وسطی مقدار قابل توجهی فضای سفید به وجود آورده ایم.
به دلیل اینکه بیشتر بروشورهای دو لتی و س لتی- نظیر این یکی- برای هماهنگی با نگهدارنده های بروشور (بایگانی) با پاکت نامه، اندازه ای استاندارد دارند، جای زیادی بر ای تنوع ستون متنی عریض وجود ندارد اما می توانید جذابیت های بصری اضافه کنید و یکنواختی متن صفحات سنگین را با جاگذاری و در ارتباط با تعدادی تصاویر با قسمت های خسته کننده کاهش دهید.
طراحی این بروشور را برای کازینوی شبانه جمع آوری اعانه با تصویری به شیوه چشمه های لاس وگاس و حروفی متضاد در عنوان شروع کردیم که در مجموع با احتساب 8 صفحه منگنه شده همانند یک جزوه کوچک می شود.
با ترکیب تیتر و عناصر در یک واحد گرافیکی جمع و جور عنصر گرافیکی سرگرم کننده ای ورای عنوان فرعی تجربه کرده ساختیم و عناصر دیگر را حول آن حرکت دادیم. کوششی چند جانبه از جاگذاری ها و اندازه های فراخور.
چشمه را با ظاهری عظیم و نامطبوع شروع کرده بودیم شدیداً اندازه آن را تعدیل نمودیم. برای از بین بردن لی آوتی ملال آور و وسط چین اشاره به حالتی پیش بینی نشده تفریحی و فضایی انرژی زا، عنوان تیتر گرافیکی را کج قرار دادیم.
طراحی ما اتکای بیشتری به تأثیر بصری از عنوان گرافیکی دارد. به طوری که پس زمینه را برای نهایت تأثیرگذاری به رنگ مشکی تبدیل کردیم. پیش از این عکس ستون انبار چندان زنده نبود و برای جذابیت بصری، عکس دیگر و برش الوان از معماری محلی اضافه کردیم. گرافیکی ظاهراً قوی، ناشی از عنوان گرافیکی ما را به تجربه بیشتری ترغیب نمود. به جای گروه کردن دیگر عناصر متراکم، کلاً طراحی عمارتی را با تفکیک عناصر تا حد امکان ارائه دادیم. عنوان گرافیکی بسیار بزرگ بود و تا لبه های طراحی امتداد داشت. با تعدیل اندازه آن تعادلی دلپذیرتر به وجود آوردیم.
محیط سیاه بین عنوان و تصاویر علامت گرافیکی طراحی را هیجان انگیزتر می سازد. برای سادگی، لوگو را از روی جلد برداشتیم و آن را در جایی دیگر گذاشتیم.
این دو صفحه گسترده داخل بروشور را نشان می دهد. مطابق دو صفحه قبلی هستند که از موضوعات مستقر در روی جلد بروشور تبعیت می کنند. ما تیتر فرعی را عنوان اصلی صفحه و تصاویر نهایتاً کوچک از محل ماوقع را در اولین صفحه گسترده جاگذاری کردیم رنگ های روشن و تیره پس زمینه حسی از سرور و شادمانی به حاشیه صفحات می افزایند.
تمام صفحات گسترده دیگر در این بروشور (نظیر این یکی در بالا) توأم با تغییرات اندکی برای ایجاد تنوع در متن و تصاویر از همین لی آوت تبعیت خواهند نمود.
مقدار متن زیاد: هدف خبرنامه و بروشورها ترغیب مردم به خواندن بالفعل است. مقدار زیاد متن چشمان ما را می پوشاند. برای جذب کردن چشمان خواننده بر روی قسمتی از مقاله ای برایش جالب است دستیابی به آن جزء وظایف طراحان است. حتی اگر به طور یقین مقاله ای برای خواننده جالب نباشد شما می توانید آنها را وسوسه کنید که قسمت کوچکی از آن را بخوانند و سپس به قسمت کوچکتری هدایت کنید که در نتیجه آنها سرتاسر مقاله را بخوانند.
این قطعه نوشتاری تا حدی جدی است. همانند یک خواننده مجدانه علاقمند خواهید شد کل اطلاعات مقاله را بفهمید آیا می توانید تصور کنید که 15 صفحه با تعداد صفحات بیشتری این طور باشند . برای تعدادی از پروژه ها ترجیحاً کمیت های بسیار زیادی از متن از جمله تمیزی، وضوح و یکپارچگی متن مقبولیت دارند اما در موردخواننده تان واقعگرا باشید.
چیدمان سمت چپ تغییرات بهتری است که نه فقط موجب آسان خواندن متن می شود بلکه اجازه می دهد فضای سفید بیشتری به داخل آن قسمت آهسته حرکت کند.
اضافه نمودن مقدار جزئی تر فاصله سطور ظاهر صفحه را کم وزن تر می کند و آن را به میزان کمتری ناخوشایند می سازد.
فضای سفید بین پاراگراف به جای ناصافی (کنگره کردن حاشیه ها) به فراخی صفحه هم کمک می کند و هر پاراگراف مستقل برای خواندن وسوسه انگیز می شود چون خواننده احساس نمی کند که آنها چیزی نظیر تعهد برایش ایجاد کنند. خوب متن این پاراگراف را خواهم خواند که حتماً به سطر بعدی هدایت می کند.
تعدادی از این دستکاری ها بدان معنا است که القاء نماید شما متن کمتری بر روی صفحه دارید. اگرچه این مشکلی برای پروژه شماست اما مزیتی است برای فراخی صفحه، سبکتر کردن صفحه و خلق ظاهری جذاب تر و ادراک بیشتر کلمات بر روی صفحه، بدون افزایش فاصله بیشتر سطور سعی کنید حروفی فشرده، باریک اندام با بلندای کوچکتر (برای مثال سعی کنید به جای فاصله 7/12، 4/12 پونت) داشته باشید و این همیشه امکانی برای ایجاد توانایی حروف است.
کاتالوگ
کاتالوگ نیز همانند بروشور در قطع های مختلف چاپ می شود و عمدتاً در اختیار خریداران اجناس و کالاها و یا فرآورده های خوراکی و یا متقضیان خدمات قرار می گیرند تا از آن طریق و به سهولت مشخصات، جنس و قیمت آن را دریابند و نسبت به خرید و سفارش خرید آن اقدام نمایند و یا به مشاغل و خدماتی خاص دسترسی پیدا کنند.
بعضی از کاتالوگ ها در شکلی ساده که حاوی لیست اجناس و کالا ویا خدمات هستند عرضه می شوند و بعضی دیگر همراه با تصویر و در شکلی نفیس ارائه می گردند.
گاهی نیز مؤسسه یا نهادی تبلیغاتی ، لیست اجناس و کالاهای چند شرکت تولیدی و خدماتی را در یک کاتالوگ دسته بندی کرده و به چاپ می رساند. از جمله این کاتالوگ ها می توان کاتالوگ نمایشگاه های کتاب، کاتالوگ نمایشگاه های کالاهای تجارتی و مصرفی یک یا چندین برگ به هم پیوسته ای را که با یکی از قالب های تک برگ، آکاردئونی و یا صحافی شده به صورت مفتول و یا ته چسب که حاوی اطلاعات کلی درباره یک مؤسسه و یا یک کمپانی و یا کارخانه می باشد، بروشور می گویند. اطلاعات مندرج در یک بروشور عبارت است از معرفی اجمالی، شرح عملکرد، عنوان کلی فعالیت ها، تولیدات و محصولات که معمولاً همراه با تصویر و نمودار در قالبی شکیل و چاپی نفیس ارائه می شود. هدف اصلی بروشور، معرفی مؤسسه، کارخانه، کمپانی و یا هر تشکیلات دیگر است. معمولاً نهاد روابط عمومی عهده دار تهیه بروشور می باشد.
اطلاعات یک بروشور می تواند اقتصادی، تجاری، صنفی، اجتماعی، سیاسی، حزبی و یا فرهنگی و هنری باشد؛ اما کاتالوگ ها عموماً دارای اطلاعات اقتصادی وتجاری هستند.
در تنظیم یک بروشور و کاتالوگ، اعم از تک برگ، آکاردئونی و یا دیگر اشکال خلاقانه، بایستی به موضوع، مخاطب، امکانات و کاربری آن توجه شود.
همانگونه که ذکر شد، اطلاعات ارائه شده در بروشورها، کلی، جامع ومشروح هستند که با مطالعه آنها می توان اهداف، روشها، عملکرد و سمت وسوی موضوع بروشور را فهمید.
اطلاعات ارائه شده در کاتالوگ ها، جزئی و ریز بوده و حاوی شرح مختصات و ظرایف مطرح موضوع و کالای معرفی شده در آن می باشد. کاتالوگ ها، در واقع راهنمای کالا ویا کالانامه محسوب می شوند که معمولاً حاوی فهرست کالاهای تولید توسط یک کارخانه و یا مؤسسه هستند. ممکن است یک کاتالوگ حاوی معرفی مشاغل، مؤسسه های خدماتی، اجتماعی و یا فرهنگی نیزباشد. در یک کاتالوگ، نام کالا، مدل، شماره و یا شکل و تصویر آن بامشخصات فنی مختصر و با توضیحات کوتاه ضروری دیگر ذکر می شود تا خریدار را در تصمیم گیری کمک کند.
بعضی از کاتالوگ ها نیز برای سفارش خرید در دسترس مردم قرار داده می شود تا اجناس مورد نیاز خود را مطابق لیست کاتالوگ از فروشگاه مورد نظر درخواست کنند؛ و یا این که مشخصات مؤسسه های خدماتی، فرهنگی و یا مشاغل مختلف را در آن ببینند تا سفارش کار خود را به انجام برسانند.
نقش بروشور و کاتالوگ در جوامع
هدف اصلی هر بروشور و کاتالوگ، دادن آگاهی های لازم و ضروری به مخاطبان بروشور و کاتالوگ می باشد. اگرچه جنبه های معرفی وشرح موضوع ها، فعالیت ها و کالاها مسئله اصلی بروشور و کاتالوگ هست، لکن جنبه های تبلیغی آنها نیز مورد توجه می باشد. معمولاً معرفی و تبلیغ، دوموضوع توأمان هستند که آگاهی هایی نیز برای مخاطبان دارند. زیاد شدن اطلاعات مخاطبان از موضوع های مطرح شده در بروشور و کاتالوگ، چه در خصوص مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، تجاری و یا هر مسئله دیگر،می تواند مردم را در بعضی تصمیم گیریها مصمم تر کرده و برای آنها راهگشا باشد.
اطلاع حاصل کردن از وجود مؤسسه ها، کارخانه ها و تولیدات آنها و با آشنایی با احزاب، نهادها، جمعیت ها و فعالیت ها ی آنها، میزان تحولات اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیکی و نوع زندگی را بر ما مکشوف می کنند و انجام فعالیت ها و تصمیم گیری ها ما را سرعت می بخشد.
محتوای بروشورها و کاتالوگ ها می تواند بیانگر سطح بینش مردم، طرز معیشت و آگاهی های آنها باشد ومیزان پیشرفتهایشان را نشان بدهد.
اگرچه بین مجله و روزنامه و بروشور و کاتالوگ تفاوت های بسیاری هست ولکن هر بروشور و کاتالوگ می تواند از جهت اطلاع رسانی تا حدودی نقش مجله، و روزنامه را ایفا کند. در هر حال یک بروشور و کاتالوگ نیز رسانه و مطبوعه ای هستند که همانند مجله، روزنامه و یا کتاب بر روی کاغذ چاپ می شوند و شباهت های زیادی نیز با هم دارند. اغلب در صفحه آرایی و آرایش تصاویر و مطالب ونوشتن تیترهای جذاب در آنها تلاش و کوشش مضاعف به عمل می آید و معمولاً نیز از کاغذ و مقوای مرغوب و چاپ نفیس در تولید آنها بهره گیری می شود؛ چرا که کاتالوگ و بروشور از جنبه تبلیغی بالایی چه به لحاظ فرهنگی، سیاسی و یا اقتصادی دارد.
در اوضاع و احوال کنونی موفقیت سازمانها، نهادها، اعم از ادارات، کارخانه ها، مراکز صنعتی و تولیدی و نهادهای علمی و اقتصادی بیش از پیش به روش بهره برداری آن تشکیلات از اطلاعات وابسته است. جمع آوری به موقع اطلاعات و توزیع مناسب و به هنگام آن در بین مردم یکی از مهمترین عوامل توفیق می باشد.
برقراری ارتباط صحیح بین تولید کننده (ازهر نوع) و مصرف کننده (از هر گروه) و انتخاب مناسب از طریق اطلاع رسانی میسر می شود که یکی از راه های آن به کارگیری بروشور و کاتالوگ است.
در پاره ای موارد، یک بروشور و کاتالوگ می تواند تأثیر بسیار زیادی در انتخاب، تغییر سلیقه و یافتن راه جدید برای دستیابی به یک کالا، گزینش یک مسیر و پیدا کردن یک منبع اطلاعاتی داشته باشد.
مثال1- بروشور معرفی رشته های تحصیلی در آموزش و پرورش و آموزش عالی که معمولاً حاوی اطلاعاتی در خصوص رشته های تحصیلی، واحدهای درسی، مکان و موقعیت آموزش، وسعت وارتباطات بین المللی واحد آموزشی و … می باشد و می تواند علاقمندان به تحصیل را به سادگی برای انتخاب رشته درسی مورد نظرشان راهنمایی و هدایت کند.
همان گونه که قبلاً بیان شد، بروشورها به تناسب پیغام وشرح و توضیح و کاربردی که دارند، در انواع قطع ها و شکل ها تهیه ، چاپ و توزیع می شوند. به این نمونه ها توجه کنید.
بروشور تک برگی: این بروشور معمولاً در یک برگ که ممکن است اندازه های مختلفی داشته باشد.
مقدار متن زیاد
هدف خبرنامه و بروشورها ترغیب مردم به خواندن بالفعل است. مقدار زیاد متن چشمان ما را می پوشاند. برای جذب کردن چشمان خواننده بر روی قسمتی از مقاله ای که برایش جالب است دستیابی به آن جزء وظایف طراحان است. حتی اگر به طور یقین مقاله ای برای خواننده جالب نباشد شما می توانید آنها را وسوسه کنید که قسمت کوچکی از آن را بخوانند و سپس به قسمت کوچکتری هدایت کنید که در نتیجه آنها سرتاسر مقاله را بخوانند.
این قطعه نوشتاری تا حدی جدی است. همانند یک خواننده مجدانه علاقمند خواهید شد کل اطلاعات مقاله را بفهمید آیا می توانید تصور کنید که 15 صفحه با تعداد صفحات بیشتری این طور باشند . برای تعدادی از پروژه ها ترجیحاً کمیت های بسیار زیادی از متن از جمله تمیزی، وضوح و یکپارچگی متن مقبولیت دارند اما در موردخواننده تان واقعگرا باشید.
حتی اگر هیچ عنصر گرافیکی وجودنداشته باشد بر ای به هم خوردن خاکستری تک رنگ متن شما می توانید با اضافه کردن حروف به صفحه از جذابیت بصری استفاده کنید. اگر خوانندگان از ویژگی این مقاله مهیج نشوند باز هم چشمان آنها سیاهی ها (حروف) و حروف بزرگتر را جلب خواهد کرد و در انتها، آن اطلاعات را پویش می نمایند. نمونه پایین فهرستی از تغییراتی دیگر است که ما برای این صفحه ساختیم.
چیدمان سمت چپ تغییرات بهتری است که نه فقط موجب آسان خواندن متن می شود بلکه اجازه می دهد فضای سفید بیشتری به داخل آن قسمت آهسته حرکت کند.
اضافه نمودن مقدار جزئی تر فاصله سطور ظاهر صفحه را کم وزن تر می کند و آن را به میزان کمتری ناخوشایند می سازد.
فضای سفید بین پاراگراف به جای ناصافی (کنگره کردن حاشیه ها) به فراخی صفحه هم کمک می کند و هر پاراگراف مستقل برای خواندن وسوسه انگیز می شود چون خواننده احساس نمی کند که آنها چیزی نظیر تعهد برایش ایجاد کنند. خوب متن این پاراگراف را خواهم خواند که حتماً به سطر بعدی هدایت می کند.
تعدادی از این دستکاری ها بدان معنا است که القاء نماید شما متن کمتری بر روی صفحه دارید. اگرچه این مشکلی برای پروژه شماست اما مزیتی است برای فراخی صفحه، سبکتر کردن صفحه و خلق ظاهری جذاب تر و ادراک بیشتر کلمات بر روی صفحه، بدون افزایش فاصله بیشتر سطور سعی کنید حروفی فشرده، باریک اندام با بلندای کوچکتر (برای مثال سعی کنید به جای فاصله 7/12، 4/12 پونت) داشته باشید و این همیشه امکانی برای ایجاد توانایی حروف است.
هر موضوع بر روی صفحه را با تعدادی دیگر از عناصر بر روی صفحه تراز کنید (برای مثال حاشیه ها را با ستون ها تراز کنید . اگر شما مقررات تراز را نقش می کنید آن را با شور و اشتیاق انجام دهید .فرض کنیم اگر شما عنصری را 4/1اینچ ناترا ز می کنید این شبیه یک اشتباه خواهد بود. ضعیف النفس نباشید.
عناصری که قابل تکرارند بیابید (خط ها – عناوین – نوع فونت ها یا نوشت تصاویر- نقاط سیاه بزرگ) و بر شکل دهی طراحی آنها تاکید کنید. تکرار، صفحات متنوع را پیوند خواهد داد.
از پایه کار با ستون های متعدد استفاده کنید چون می توانید در تی اوت نان قابلیت انعطاف را داشته باشید.
گاهی یک رو و گاهی دو رو چاپ می شود بروشورهای تک برگی (آگهی تک برگی ) معمولا در ابعاد زیر چاپ می شوند.
5/16 . 24 سانتی متر (وزیری)
5/6 . 5/14 سانتی متر (رقعی)
21 . 29 سانتی متر (رحلی)
22 . 11 سانتی متر (پالتویی) و …
بروشور دو برگی (دولتی) : این نوع بروشور از دو برگ (؟) پیوسته تشکیل می شود که به آن دولتی می گویند. این نوع بروشور نیز در اندازه های مختلف چاپ می شود.
بروشور یک برگی تاشو: این نوع بروشور در قطع بزرگ چاپ شده و به قطع کوچکتر بنا می شود که به تناسب بزرگی آن ممکن است چندین «تا» بخورد تا به قطع مورد نظر درآمده و عرضه شود.
بروشور آکاردئونی : ایننوع بروشور در یک برگ دراز پشت و رو چاپ و سپس به شکل آکاردئونی (زیگزاک) تا می شود.
بروشور چند برگی : این بروشور نیز در قطع های مختلف کوچک ، متوسط و بزرگ چاپ شده و از وسط یا مفتول به هم پیوند می خورد. تعداد صفحات این نوع بروشور کم است.
بروشور مفصل: این بروشور با بیش از 48 صفحه و صحافی نه چسب و در اندازه های کوچک ، متوسط و بطرگ چاپ می شود . اینگونه بروشورها معمولا با جلد شمیز و یا گلاسه پوشیده می شود . دلیل سادگی صحافی تمام بروشورها این است که مصرف آنها محدود است. بعضی از ، آنها شاید بیش از یک بار مطالعه و استفاده نشود . مصرف آنها شباهت زیادی به روزنامه دارد. اگر چه بعضا با چاپ و کاغذ بسیار نفیس عرضه می شوند.موضوع و محتوی هماهنگ باشد.
یک طراح موفق و کارآزموده می تواند از نظر جهت دید در کار خویش و به طور متقابل در بیننده اثر بگذارد، اینکه مجموعه طراحی شده به صورت افقی یا عمودی باشد حقیقتا تاثیر گذار است. مثلا شرکتی را در نظر بگیرید که در مورد سازه های هوایی مخابراتی فعالیت می کند . و یا شرکتی که در مورد حفاری چاه عمیق فعالیت دارد.
کاتالوگ راهنمای تلفن ، کاتا لوگ راهنمای مشاغل و امثال اینها را نام برد. کاتالوگ ممکن است گاهی بزرگ و حجیم و گاهی کوچک و کم ورق باشد.
صفحه آرایی بروشور و کاتالوگ
بروشور و کاتالوگ نیز همچون دیگر مکتوبات چاپی با شیوه های مرسوم صفحه آرایی و تنظیم می شود. تمامی نکات و روشهای گرافیکی می تواند یک اثر چاپی را تشکیل ، منظم، خوانا و جذاب کند. در بروشوره و کاتالوگ نیز کاربرد دارد تهیه می گوید. مناسب طراحی جلد، به کارگیری حروف متناسب با موضوع و مخاطب و بهره برداری از شکلها ، تصویر ها و ریز نقشها و خطوط مختلف و رعایت قطع ، از ویژگی های صفحه آرایی آنها می باشد.
بطور کلی صفحه آرایی با اهداف ایجاد انگیزه بیشتر برای خواندن ، راحتی در خواندن و ایجاد زیبایی با به کار گیری عناصر بصری معقول است. صفحه آرایی خوب و متناسب با موضوع می تواند رغبت خواننده و مخاطب را افزایش دهد. خصوصا در بروشور و کاتالوگ مسئله دسترسی سریع و آسان مخاطب به موضوع و نکته ای که در جستجوی آن است از اهمیت زیادی برخوردار است .
در صفحه آرایی بعضی از بروشورها و کاتالوگها یک تفاوت عمده وجود دارد و آن اینکه تعداد ستونهای کاتالوگ بیشتر از بروشور می باشد. این وجه تمایز به دلیل اختلاف کاربرهای آنها می باشد.
ابعاد صفحات بروشورها و کاتالوگها نیز همانند کتاب ، عموما مطابق اندازه های طلایی و بسیار نزدیک به آن تعیین می شود . می دانیم که مربع یک شکل هندسی چهار وجهی و منظم است و چهار گوش آن هر کدا م دارای زاویه 90 درجه است. اگر نظر این مربع شاخص را رسم کرده و قوسی به مرکز D و به شعاع AB رسم کنیم ، امتداد خط DC را در نقطه ای به نام C قطعمی کند ، حالا با کشیدن یک خط عمود از نقطه و نیز امتداد دادن خط AB تا نقطه ی B، مستطیل ABCD به دست می آید که ( مستطیل طلایی ) نام دارد و نسبتهای اضلاع آن چنین است :
این اندازه عموما در معماری و هنرها کاربرد وسیعی داشته است و هم اکنون نیز اندازه یک کاغذ ها، مقواها و بسیاری از ورقه های فلزی و محصولات صنعتی همواره که به آنها شیت ، هم گفته می شود بر اساس این نسبت تولید می شود.
این تناسب در صفحات بروشورها و کاتالوگها نیز رعایت می شود . دو صفحه باز شده و روبروی هم نیز از همین تناسب برخوردار است:
همانگونه که ذکر شد، رعایت نسبت های طلایی رسمی در معماری و هنرها به طور کلی کاربرد داشته ولکن هم اکنون شیوه ی استفاده از این نسبت ها دستخوش تغییراتی شده است.
طراحان در صفحه آرایی، غیر از رعایت اندازه ی کاغذ و قطع مورد نظر بعضاً از نسبت های طلایی غیررسمی نیز مدد گرفته و با تنظیم فضای متن، تصویر، سرصفحه ها ودیگر نشانه های بصری به آرایش صفحه مبادرت می ورزند و سعی می کنند که صفحه آرایی آنها به تناسب و حبه موضوع انجام شود. در این حالت هنرمندان سعی در زیباسازی بصری صفحات دارند که خواه ناخواه تناسبات طلایی به گونه ای فطری در کارشان ظهور پیدا می کند.
آشنایی با گرید (پایه کار) بروشور و کاتالوگ
بروشور و کاتالوگ نیز همچون دیگر کارهای چاپی نیاز به کرسی بندی، چهار چوب و یا پایه کار دارد که به آن «گرید» می گویند. گرید بروشور و کاتالوگ بیشترین شباهت را با گرید کتاب و مجله دارد.
گریدها خطوط منظم افقی و عمودی هستند که طول سطرها، فاصله ی سطرها و ستون ها وجایگاه عناصر ثابت صفحه را تعیین می کنند.
خطوط افقی گرید راهنمای کرسی بندی و فاصله ی سطرها هستند و خطوط عمودی نمایانگر آغاز و پایان هر سطر و نیز فاصله ی ستون ها از یکدیگر می باشند.
تعیین طول و عرض ستون مطلب و محل برقراری شماره ی صفحه و دیگر نشانه های ساختاری یک صفحه، موجب یکدستی، سرعت کار و هماهنگی بین اجزاء صفحات می شود. لذا ضرورت دارد تا قبل از شروع صفحه آرایی، کرسی بندی و چهارچوب صفحات را طراحی و شبکه بندی کنیم.
شبکه بندی صفحه گرید معمولاً با رنگ کمرنگ چاپ می شود تا بعداً همچون قالب و جعبه، همه اجزاء صفحه را در خود جای دهد (در عکاسی و تهیه فیلم لیت (کنتراست) از مطالب صفحه، رنگ آبی در فیلم منعکس نمی شود).
تا قبل از پیدایش نرم افزارهای گرافیکی رایانه ای، این کار با دست انجام می گرفت و هنوز نیز در پاره ای موارد از همان شیوه استفاده می کنند.
روش ترسیم گرید بروشور و کاتالوگ (پایه کار)
برای ترسیم گرید، پیش از هر چیز نیازمند اطلاعاتی از قبیل قطع، موضوه و مخاطب هستیم. بروشورها و کاتالوگ های ساده و کوچک دارای گریدی ساده و بروشورها و کاتالوگ های مفصل و بزرگ دارای گریدهای شلوغ تر هستند. کثرت مطالب و ستون ها و با تعدد موضوع آنها و اینکه بروشور و یا کاتالوگ دارای تصویر، طرح و یا نمودار باشد. به گریدهای متعددی نیاز دارد تا بتواند جای گذاری های همه ی آنها را امکان پذیر کند.
یک بروشور و یا کاتالوگ ساده معمولاً دارای گریدی ساده است که ارتفاع مطلب، عرض سطرها و فاصله ی بین آنها و نیز جایگاه شماره صفحه را شامل می شود. درست مانند کتاب اندازه یا بن ابعاد به تناسب قطع و اینکه چه کسانی از بروشور و کاتالوگ استفاده می کنند بستگی دارد. در مواردی که مخاطب بروشور و کاتالوگ عموم مردم باشند. حروف معمولی و برای متخصصین حروف کوچکتر و برای کودکان و نوجوانان حروف درشت تر از معمول به کار گرفته می شود. بروشور و یا کاتالوگ شلوغ نیز از گریدی یا ستون های بیشتر و علامت ها و مشخصه های متنوع تری برخوردار است.
برای ترسیم گریدها، یک برگ کاغذ و یا مقوای گلاسه را به تناسب قطع مورد نظر با نوار چسب روی میز نصب می کنیم. این برگ بایستی به اندازه بدو صفحه ی مقابل هم بوده و بهتر است از هر طرف 2 سانتی متر حاشیه نیز داشته باشد. گریدصفحه زوج را در سمت راست و گرید صفحه ی فرد را در سمت چپ کاغذ ترسیم می کنیم (برای مطالب فارسی) پس از تنظیم و ترسیم چهارچوب این دو صفحه و تقسیم ستونها، فاصله ی سطرها را بر اساس اندازه ی حروف خط کشی می کنیم خوب است خطوط سطرها را با راپید 2/0 و خطوط اصلی و کلی را با راپید 3/0 ترسیم کنیم. برای اینکه خطوط از دقت لازم و گونیای کامل برخوردار باشد، از خط T و گونیا استفاده کرده و محل شماره ی صفحه و دیگر قسمت ها را نیز تعیین و ترسیم می کنیم.
قطع های رایج بروشور و کاتالوگ
در درس آشنایی با انواع بروشور و کاتالوگ با قطع های مختلف آشنا شدید. شرح مفصل این قطع ها نیز در صفحه ی 36 تا 40 کتاب «صفحه آرایی کتاب» (1) توضیح داده شده است. قطع های مذکور در کتاب، مجله، بروشور و کاتالوگ عموماً یکسان هستند. تفاوت عمده ی بروشور با دیگر موارد اکثراً در نوع صفحه آرای و صحافی آنها می باشد. کتاب، مجله و دیگر خواندنیها معمولاً دارای صحافی معمولی مفتولی، ته چسب و یا ته دوخت دارند که بعضی از بروشورها و کاتالوگ ها نیز با همین شیوه صحافی می شوند لکن بروشورهایی با صحافی ساده تهیه می شوند که فقط شامل چند «تا» هستند.
ممکن است یک بروشور در قطع دو و نیم ورقی (70*50 سانتی متر) چاپ و یا چند «تا»ی پشت و رو ظاهراً به یک جزوه کوچک تبدیل شوند که برای مطالعه ی آن بایستی این «تا»ها باز شود. بعضی از بروشورها پس از باز شدن به شکل یک پوستر نیز دیده می شوند.
جلد این نوع بروشورها نیز سرخود است در واقع روی یکی از «لت»های روی جلد آن را تشکیل می دهد.
با بعضی از این نوع بروشورها در درس «آشنایی با بروشور و کاتالوگ» آشنا شدید.
طراحی جلد بروشور و کاتالوگ (اجرای آزاد)
جلد بروشور نیز همانند جلد کتاب ومجله عهده دار پوشش و حفاظت صفحات آن است. ضمن اینکه معرف محتوای درون خود نیز هست.
فصل سوم:
بیلبورد در تبلیغات ایران
بیلبورد اینجا، بیلبورد آنجا، بیلبورد در همه جا!
بر خلاف رشد کند و حرص آور سلیقه در تبلیغات تلویزیونی، مسئولان و تبلیغات چی های خلاق به سرعت به امکانات و برتری های بیلبورد پی برده و انواع ترفندها وهنرها را بر روی آن پیاده کردند مدتی پس از جا افتادن بیلبوردهای تک و توک در بزرگ راه ها، بیلبوردهای چند تصویری به عجایب تبلیغاتی شهر افزوده شد ودر چهارراه های پررفت و آمد نصب شد. ما آرزو می کردیم چراغ قرمز دیرتر سبز شود تا ما هر سه تلبیغ را ببینیم و از تغییر تدریجی آنها به یکدیگر مات و مبهوت شویم.
تعداد آثار زیبای تبلیغاتی در این دوران کم نیست، بیلبورد سه بعدی برف، در بزرگراه رسالت یکی از زیباترین بیلبوردهای سه بعدی این سالها به شمار می رود و مجموعه آثار زرتشت سلطانی در تبلیغات محصول غذایی روزانه، نقطه عطفی در هنر گرافیک تبلیغاتی ایران هستند. ناگفته نماند که گاهی سر و کله اشکال نامناسب و جملات تبلیغاتی بسیار طولانی هم روی این تابلوهای عظیم پیدا می شود که نه تنها وظیفه خود را انجام نمی دهند که موجب حواس پرتی راننده و تصادف احتمالی نیز می شوند.
خوشبختانه تعداد چنین طرح هایی رو به کاستی است و مشخص است که افرادی خوش ذوق مشغول کار گرافیک و تبلیغات هستند.
در این میان پوسترهای سینمایی و پوسترهایی در باب مسائل اجتماعی مانند اعتیاد، تنظیم خانواده و مانند آن که در ابعاد بزرگ بر روی بیلبوردهای اندازه متوسط داخل شهر نصب می شوند هم بریا خود داستانی دارند. اگر توجه کرده باشید، پیام موجود بر تابلوهای تبلیغاتی در مناطق مختلف متفاوت است و بستگی به سطح زندگی در هر منطقه دارد. بیشتر تبلیغات مربوط به تولیدات داخلی، هشدارهای اجتماعی و مانند آن از میان هفت تیر به پایین را دربر می گیرند و تبلیغات موبایل، کولر گازی و لوازم اندکی مدرن تر در حد فاصل هفت تیر تا پل پارک وی را پر می کنند و تبلیغات ساعت رولکس و عطر ژیوانشی و کالاهای لوکس، از سمت شمالی پل به بالا آغاز می شود.
پوسترهای سینمایی در حوالی مناطق پر سینما مانند بخش میانی خیابان ولی عصر، بیشتربه چشم می خورند و خلاصه اگر به تهران وارد شویم و مناطق آن را نشناسیم. بیلبوردها کمک بزرگی برای تشخیص منطقه و محیط به شمار می روند.
در نهایت به اینجا می رسیم که هر چند در ایران بیلبوردها آلبوم تاریخ معاصر ما نیستند، اما برای خود شخصیت مهمی پیدا کرده اند و به نوعی معرف شخصیت اهالی شهر هستند. در اینجا باید از دست اندرکاران این شناسنامه های عظیم شهری بخواهیم که در معرفی هرچه بهتر شهر و مردم آن بکوشند، سلیقه هنری و الگوی مصرفی جامعه را بهبود بخشند و فراموش نکنند که کار آنها قبل از اینکه جنبه مادی داشته باشد، کاری فرهنگی به شمار می آید ومسئولیت بزرگی بر عهده آنان گذاشته است.
بیلبوردها، تصاویری از تاریخ مدرن
اولین قدم ها در مسیر تبلیغات
ماشین چاپ قابل حمل را اختراع کرد، Johannes Gutenberg در سال 1450، زمانی که یوهان گوتنبرگ با انتشار برگه های آگهی دستی، تبلیغات به شکل امروزی آن به مردم معرفی شد. در سال 1796، با تکمیل روش های لیتوگرافی ، اولین پوستر تصویرسازی شده به وجود آمد به مرور زمان، مردم به دنبال جاهایی مناسب برای نصب آگهی های خود بودند تا در محدوده زمانی مشخص، بیشترین بازدیدکننده را داشته باشد. به این ترتیب، ستونها و جعبه های مخصوص نصب آگهی در نقاط پر تردد شهرها برپا شد.
اولین بار تبلیغات در حاشیه جاده ها توسط تاجران و کسبه محلی آمریکایی به کار رفت آنها علامت ها و تابلوهایی را بر دیوارها و نرده ها نقش می کردند یا پوسترهایی را بر روی تیرهای تلگراف، دیوارها و هر محل ممکن، نصب می کردند. در نیویورک سال 1835، اولین پوستر بسیار بزرگ در فضای خارجی نصب شد. این پوستر برای تبلیغ یک سیرک به چاپ رسید Jared Bell 15 متر مربعی، توسط چاپخانه جردبل.
قرن بیستم و تحولات تبلیغاتی
در سال های 1900، در صنعت تولید بیلبورد اتفاق بزرگ رخ داد. صنایع و شرکت های بزرگ برای تبلیغ کالاهای خود در بازارهای داخلی، به استفاده گسترده ای از بیلبورد پرداختند و تصاویر بزرگ و پر جلوه ای از خمیردندان و صابون گرفته تا انواع خوراکی ها و نوشیدنی ها، بر روی بیلبوردها ظاهر شدند. در دوران جنگ، تبلیغات روی بیلبوردها بر روی بسیج نیروها و دفاع از کشور و شعارهای وطن پرستانه متمرکز می شد و در دوران صلح، این تمرکز بر روی بهبود بخشیدن به شیوه زندگی و تبلیغ برای آخرین دستاوردهای صنعتی بود.
بیلبوردها از سال های 1990 تا امروز
با ظهور فن آوری دیجیتال، تابلوهای دست نویس و نقاشی شده، جای خود را به نسخه هایی از تصاویر دیجیتالی داده است که بر روی هر نوع سطح ممکن چاپ و نصب می شوند. این تصاویر در همه جا هستند، بدنه اتوبوس ها، … کیوسکها، سردر مغازه ها، بدنه تاکسی ها، داخل فروشگاه های بزرگ و فرودگاه و …
از ابتدایی ترین تمدن ها تا به امروز، بشر از بیلبورد –در هر شکل و اندازه- به امید یافتن بازار برای کالاهای مادی و معنوی خود سود جسته است و این کار موجب ارتقا بسیاری از جنبه های زندگی شده است. آنها مبدل به یکی از محبوب ترین وسایل خبررسانی شده اند. بنا به گفته یکی از متخصصین، دلیل این محبوبیت یا به خاطر مخاطب فراوان و قیمت مناسب آن است یا به این دلیل که امروزه مردم بیشتر وقت خود را در اتومبیل ها و در حال تردد در خیابان ها می گذ
فرمت:word(قابل ویرایش)
چکیده:
زیباییشناسی هنر یونان و تأثیر آن بر هنر غرب
واژه اومانیسم(2) (humanism) یا انسانگرایی در مباحث فکری و معرفتی فراوان به گوش ما خورده است. همچنین خاستگاه این واژه را همواره با غرب مرتبط دانسته و آن را دلیل جدایی غرب از دیانت میدانیم. به راستی غرب چگونه این واژه را ملاک خود قرار داد و بدان دست یازید؟
غرب، همواره در طول تاریخ در جریان بازسازی و قدرت بخشیدن به خود همواره خود را از سایر ملل و تمدنها به ویژه شرق مستثنا دانسته و خود را مستقل و حتی برتر از سایر تمدنها دانسته است. غرب برای رسیدن به این هدف، همواره خاستگاه و زادگاه خود را فرهنگ و تمدن یونان قرار داده است. در میان تمدنهای باستانی گذشته (هند، ایران، بینالنهرین، مصر…) یونان یک رقیب مهم شناخته شده و از آنجا که به کشورگشاییهای متعددی هم میپرداخت و فرهنگ خود را در همه جا تحمیل میکرد، لاجرم میان این تمدنها و یونان، جنگها و برخوردهای مداومی هم صورت میگرفت. همین عامل باعث شد که امروزه غرب به ویژه آمریکا این ملاکهای یونانیان را مبنای کار خود قرار دهد و آن را تبلیغ کند. آمریکا به دو عاملی که یونانیان بدان اصرار میکردند، علاقه نشان میدهد. یکی کشورگشایی و دیگری اشاعه فرهنگ خود. فراموش نکنیم که آمریکا بیشتر در برابر ملل شرق قرار گرفته تا ملل غرب؛ از این رو جای تعجبی ندارد که به طور دائم تمدن یونانی را که نماد غرب شده را در مقابل تمدنهای شرقی قرار داده تا اهداف خود را مشروع نمایان سازد. هالیوود که نماد آمریکا است به طور مداوم فیلمهایی میسازد که یونان را تنها تمدنی نشان میدهد که مهد عقل، فلسفه، تفکر و هنر است و دارای آرمانهای انسانی برای متمدن کردن ملل بربر شرق است و سیستم نظامیگری قدرتمندی، همواره یونان را مسلط بر عالم شرق نموده است. این تاریخ سرهمبندی شده که حتی در نظر خود یونانیان امروزی هم مردود است در قالب فیلمهای متعددی خود را نشان داده است؛ از فیلمهای اخیر میتوان به «اسکندر کبیر» ساخته اولیور استون و نیز فیلم «300» که باعث توهین و تحریف تاریخ تمدن پارس و ایران شد اشاره کرد.
همچنین کتابهای تاریخ تمدن و تاریخ هنر غرب همواره علاقمند به نشان دادن کامل و بینقص تمدن یونانی بوده و هر جا که چیزی به طور واقعی و برای اولین بار منسوب به ملل شرق باشد، آن را با اکراه و بسیار بیاهمیت در این کتابها نمایان میسازند. به طور مثال ایده دولتشهر در ابتدا در بینالنهرین ظاهر میشود و قوانین شهرنشینی ابتدا توسط حمورابی(3) حاکم بینالنهرین وضع میشود اما همین ایده در یونان بسیار توسط باستانشناسان و مورخین مورد تأکید قرار میگیرد. دولتشهر ارسطو فراوان تحسین و غلو میگردد؛ به طوری که با مهم کردن این بخش از تاریخ طوری وانمود میشود که قبل از یونانیان تمدنهای باستانی گذشته چنین ایدهای را مطرح نکردهاند؛ یا زمانیکه غرب میخواست راه خود را از کلیسا و دین جدا کند و عقل را مبنای بالاتری از دین قرار دهد یک بار دیگر یونان را ملاک کار خود قرار داد. چرا که یونان مهد قوی فلسفه و استدلال بود و هرگز مبانی فکری خود را از مبدأ وحی برداشت نمیکرد. همین باعث تفاوت فراوان آن با ملل شرق بود که خاستگاه ادیان و حکمتهای متعالی فراوانی است. از این دست مثالها فراوان است و همین اهمیت تمدن یونان و شناخت آن را ضروری میسازد.
فرمان آپولون یکی از خدایان یونانی با عبارت «خودت را بشناس!» که سقراط(4) به هنگام گفتگو با مردم در نقاط تجمع روزانهشان به ایشان میآموخت، دیدگاه یونانیان را به طرزی اجتنابناپذیر به دیدگاهی فردگرایانه متحول ساخت.
در تمدن و تفکر یونانی انسان کاملترین آفریده طبیعت و خدایان است؛ از این رو خود خدایان یونانی به شکل انسان و دارای اعمال و رفتار انسانی تجسم میشدند. در منظومه هومر(5) نه تنها خدایان با انسانها در آمیختند بلکه همانند آنها رفتار میکردند. از این رو در هنر یونانی، پیکره انسان به عنوان یک اصل برتر و متعالی مرتبا تکرار میشد. ( ایدهال یونانیان)
این انسان محوری در هنر یونانی در بین تمامی تمدنهای همدوره آن یک استثناء بود. در تمدن ایران و هند و بینالنهرین و مصر همواره انسان در مقابل الوهیت برتر قرار میگیرد و به تنهایی در هیچ جایی ظهور نمیکند. پادشاهان به عنوان نماینده خدایان ظاهر میشوند که فرمان سلطنت خود را از نیروی بالاتر دریافت میکردند. در ایران، شاهان هخامنشی در تخت جمشید نماینده اهورامزدا بودند و بر بالای سر آنها نشان اهورایی دیده میشد که به شاهان مشروعیت میبخشید. شاهان بینالنهرین از الهههای ماه و خورشید مشروعیت خود را میگرفتند و در هنر مصری فراعنه نماینده جهان بالا به روی زمین به شمار میرفتند. در هنر هندی خدایان هندو و برهمنی و بودا به شکل انسان اساطیری و نه مادی و زمینی نمایش داده میشدند. بر خلاف همه اینها در هنر یونانی، انسان مشروعیت خود را از تفکر و عقل خود میگرفت و در هنر به تنهایی ترسیم میشد و اشتیاق و جذبه فراوانی به جسم و تناسبات پیکره انسانی وجود داشت.
از بین همه هنرها، مجسمهسازی به شکل کاملی میتواند زیبایی پیکره انسانی را بنمایاند. از این رو یونانیان این هنر را بیش از بقیه رشتههای هنری بها دادند و به تکامل رساندند و اساس هنر سهبعدی غرب که بعدها به شکل وسیعی مورد توجه قرار میگیرد در حقیقت اساس آن، یونان است.
استفاده از هندسه و قواعد ریاضی پیش از فیثاغورس هم در یونان رواج داشت و اندیشههای او بر معماری و مجسمهسازی یونانی تأثیر گذاشت. همچنین یونانیان نسبتهای طلایی(6) و محاسبات هندسی را در معماری و مجسمهسازی از مصر باستان گرفتند و آن را به حد اعلا رساندند. ساختن مجسمههای هماندازه طبیعی انسان قبلا در مصر رواج داشت ولی یونانیان که آن را مورد علاقه خود میدانستند آن را کامل کردند. زیباییشناسی که هنر یونانی بر آن استوار شده شامل تقارن و نظم و تناسبات هماهنگ هندسی است.
افلاطون زیبایی را در تناسب میدید و میگفت: اشیاء زیبا جزء به جزء و با دقتی ساخته میشوند که تناسب صحیح آن را اندازهگیری ریاضی معلوم میکند. تقارن و کیفیات اندازه، همواره زیبایی را کامل میکنند.
پولوکلیتوس، بزرگترین مجسمهساز یونانی بر طبق یک قانون مناسب، کار میکرد و اصولی را در مجسمهسازی فرمولبندی کرده بود که موجب وحدت شکل اثر میشدند. میگویند پولوکلیتوس پیکره مرد نیزهدار را فقط به عنوان یک پیکره نساخته بود بلکه هنر پیکرتراشی را در آن مجسم ساخته بود و ارسطو نیز دو واژه «پیکرتراش» و «پولوکلیتوس» را مترادفاً به کار برده است. یونانیان در پیکرتراشی نیز مانند معماری، تناسب را مسأله محوری میدانستند و قانون پولوکلیتوس را تجسم معقولیت آمیخته به تناسب برای پیکرتراشی به شمار میآورند.
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:65
فهرست مطالب:
پیشگفتار: ۲
مقدمه ۴
عکاسی. ۴
فصل اول:دستگاه بینایی. ۸
دستگاه بینایی. ۹
ژاک لکان. ۱۲
۱-۱- لحظهی رویت – چگونگی دیدن از دیدگاه ژاک لکان. ۱۳
چشم روشنایی. ۲۵
رولان بارت.. ۲۹
۲-۱- روئت عکاسی از دیدگاه رولان بارت.. ۳۱
فصل دوم:دیدن در عکاسی – خواستگاه عکاس. ۳۷
فصل سوم:گزینش کادر ۵۰
۲-۳- ثبت عکس – فنون عکاسی. ۵۲
فصل چهارم:زیبایی شناسی در عکس.. ۵۴
زیباییشناسی در عکس (نگاه – معنا) ۵۵
فهرست اعلام: ۶۲
فهرست منابع و مآخذ: ۶۴
گزارش کار عملی. ۶۶
چکیده:
مطلبی که به دنبال می آید، رساله نظری نگارنده است. این تحقیق به بررسی نگاه، جایگاه دیدن و فرآیند بینایی در هنر عکاسی می پردازد.
از گذشته تا کنون برای نگارنده این سوال مطرح بود که عکاس به عنوان هنرمند چگونه جهان رودرروی خود را گزینش میکند. این دغدغه از ابتدای تحصیل ذهن مرا به خود مشغول کرد. در سال آخر تحصیل هنگامی که جهت انتخاب پروژه پایاننامه به استاد راهنمایم رجوع کردم، موضوع خود را به ایشان گفته و ایشان عنوان نگاه و معنا در عکاسی را برای من انتخاب کردند و از من خواستند تا به مطالعه این موضوع بپردازم. پس از یافتن چند منبع و پیگیری در مورد چند عکاس و چند نظریه پرداز در حوزه هنر و عکاسی موضوع پیشنهادی را پذیرفتم و شروع به فعالیت کردم.
رساله مذکور دارای بحث بنیادی و نظری است. عکاسان هنگام ثبت عکسهای خود به جهان بیرون از دوربین و یا به تعبیری به جهان رودرروی دوربین از طریق اندیشه درونی و عنصر بینایی یعنی چشمها دست می یابند. هنر عکاسی هنر عینی است و در مرحله رؤیت، عکاس تصویر خود را ثبت می کند – در این فرآیند چشمها عمل نمی کند بلکه جهان، جهان عکاس که همان گذشته، حال و تجربیات و نحوه اندیشیدن اوست که در سطح عکسها مؤثر است. مبنای این تحقیق نظری بر دو مسئله دستگاه بینایی و لحظه رویت و گزینش کادر و ثبت تصویر استوار است.
تحقیق شامل یک چکیده، پیشگفتار و مقدمه ای در باب عکاسی و چهار فصل تحت عنوان دستگاه بینایی و دیدن در عکاسی – خواستگاه عکاس، گزینش کادر و زیبایی شناسی عکس می باشد. در پایان یک فهرست منابع و مآخذ و یک گزارش عملی درج شده است. نگارنده خود معتقد است که این دو مقاله نظری پیچیده، اما در عین حال مهماند. نظریه ژاک لکان در باره فرآیند بینایی و نظریه رولان بارت در زمینه عکاسی همچنان برای من سنگین، اما قابل احترام است. بدیهی است می بایستی حوزه مطالعات دانشجویان عکاسی و همچنین خودم گسترش یابد تا این گونه موارد را بیشتر درک کنیم.
در پایان هیچ ادعایی در کامل بودن این تحقیق ندارم و امیدوارم در پژوهشهای بعدی بیشتر در باره عکاسی فرا گیرم.
در اینجا بر خود واجب می دانم از استاد گرامی، جناب آقای شهاب الدین عادل که مرا در تمامی مشکلات و در تمامی دوران تحصیل راهنمایی کردند، کمال سپاسگذاری را به جا بیاورم.
مقدمه
عکاسی
اندیشه انتقادی در باب عکاسی در سدهی بیستم، بحثهایی در قبال قبول عکاسی به عنوان یک شکل هنری درابتدای این قرن، آثاری در باره تأثیر عکاسی بر رسانههای هنری قدیمیتر، تحول تاریخ این رسانه و آثار اخر نویسندگان و در راستای ارائهی نظریهی در باره این راسانه را در بر میگیرد.
بسیاری از آثار متأخر در زمینه عکاسی معطوف به جریانهای گوناگون اندیشهی پسیمدرن در راستای شالودهشکنیمدرنیسم در هنر است.
در نظر نویسندگان و هنرمندانی که این آثار اخیر را عرضه کردهاند، پسی مدرنیسم را بحرانی در فرآیند بازنمایی غربتعریف کرد و عکاسی نقش بسیار مهمی ر در آن ایفا کرده است.
بسیاری از نظریهپردازان مطرح حوزهی عکاسی را به خاطر سرشت بینا رشتهاییاش مورد توجه قرار میدهند. شاید تنها خصلت غالب این رسانه انعطافپذیریاش باشد. این نکته با کاربردهای گوناگون این رسانه در عرصه فرهنگروشن میشود. کاربردهایی که تنها بخش اندکی از آنها وجهی هنری دارند.
نخستین تاریخ جامع عکاسی بو مونت نیوهال بود. به عنوان کاتالوگ نمایشگاهی در «موزه هنر مدرن» با نام «عکاسی: 1937-1839» نوشته بود، نقش بسیار مهمی در مورد پذیرش قرارگرفتن عکاسی به عنوان یک شکل هنری مشروع ایفاکرد.
در اوایل سده بیستم، شکافی میان دو گونه عکاسی در آمریکا پدید آمد؛ گونهیی که از خصلت اجتماعی این رسانه بهرهمیگرفت و گونهئی که با برداشت نابگرایانهی عکاسی «هنری» همخوان بود.
این شکاف موجود میان عکاسی هنری و عکاسی مستند رویارویی دو اسطورهی عامیانه یکی نمادگرا و دیگریواقعگراست.
در کار نابگرایان، از آن جا که هنر بیان حقیقت درونی به شمار میرود عکاسی یک نهان بین است. اما در عکاسیمستند عکاس یک شاهد و عکس گزارشی از حقیقت تجربی است.
در اروپا عکاسان اجتماعی، کارشان را بر پایهی واقع گرایی طبقاتی استوار کرده بودند. والتر بنیامین از نخستیننظریهپردازانی بود که در بستری سیاسی در باره عکاسی دست به قلم برد.او تأثیر تکنولوژی بر شاخههای مختلف هنررا مورد توجه قرار داده است. با تکثیر مکانیکی که به واسطه عکاسی امکانپذیر شد اقتدار اثر هنری، یا به تعبیر بنیامین«هاله»ی بیهمتای آن از بین میرود. حال انبوه نسخههای بدل جای نسخهی اصل را میگیرد. یکی از عمیقترین عواقب تکثیر مکانیکی برای هنر که بنیامین در مقابله خود به آن پرداخته رسیدن به این تصور میباشد که هنر دیگر مبتنیبر آئین نبوده، بلکه بر پایهی سیاست استوار شده است. اساس این تصور را کاهش فاصلهی موجود میان بیننده و اثرهنری تشکیل میداد. با افزایش دسترسپذیری اثر هنری، ارزش آئینی آن کاهش مییابد.
سرآغاز اندیشهی پسیمدرن در هنر را میتوان در ساختارگرایی و پساساختارگرایی به ویژه در نوشتههای رولان بارت یافت. نوشتههای بارت اهمیت خاصی در زمینهی عکاسی و تکوین یک «نظریهی عکاسی» دارند. بارت در مقالهی «پیامعکاسانه» (1961) «نوع» خاصی از عکاسی یعنی عکاسی مطبوعات را مورد بررسی قرار میدهد. جریانهای تازه دنیای هنردر اواخر دههی هفتاد عکاسی را در محور نقدهای خود بر مقولهی «بازنمایی» قرار دادند. این روی کرد متخصصان هنرمفهومی به عکاسی در اواخر دههی شصت و در دههی هفتاد، اساساً از اشتیاقی مدرنیستی به خلق هنری نشأتمیگرفت که برداشتهای سنتی از ماهیت هنر را متزلزل میسازد.
دامنهی تأثیرگذاری هنر مفهومی حوزههای سنتیتر عکاسی را نیز فرا گرفت. اگرچه عکاسی به عنوان یک شکل هنریمدرنیستی پذیرفته شده بود، مقتضیات این هدف، یعنی خلوص و خودآئینی عکاسی به عنوان یک رسانه، دیگر از جملهمسائل مطرح در دنیای هنر به شمار نمیرفتند. جالب آن که توجه فزاینده به این رسانه به نوبهی خود ارزش اقتصادیآن در دنیای هنر را افزایش داده است. محوریتیابی عکاسی به این معنا است که عکاسی دیگر چون گذشته در دنیای هنر غریبه نیست. در دههی هشتاد دنیای هنر به طرز فزایندهیی به عکاسی به عنوان راهی برای برقراری تماس تازهیی باامور اجتماعی و درنتیجه به عنوان وسیله برای جانبخشی دوباره به کالبد هنر توجه نشان داد. عکاسی در اکثر آثار ایندوره محملی برای نقد محسوب میشود؛ آثار اولیه سیندی شرمن معطوف به راهیابی به نوع نگاه عکسهای فیلمهایهالیوودی به منظور افشای ایدئولوژی عامل در آنها بود.
در دهه نود، جاناتان کرری (1990) با مردود دانستن روایت خطی پیشرفت فنی که از «اتاقِ تاریک» (کامرا آبسکورا)آغاز شده به عکاسی امروزی میانجامد، سرمشق تازهیی برای تفکر در باب عکاسی در چهار چوب چشمانداز غرب ارائه میکند. نظری در اوایل سدهی نوزدهم را نشان میدهد که طی آن راستای بحث از نورشناسی هندسی بهبرداشت فیزیولوژیکی از بینایی معطوف میشود. در گزارشهای تاریخی پیشین از سیر تحولات عکاسی «اتاق ِتاریک» به عنوان الگوی دوربینهای امروزی مورد توجه قرار میگیرد اما او در بحث خود این طرز فکر را کنار می گذارد وسرمشق جدید او تازه ترین جهتگیریهای رسانهی عکاسی به سوی فنآوریهای رایانهای است.
فصل اول:
دستگاه بینایی
قسمتهای اصلی چشم انسان مشخص شده است. (تصویر 1-1)
نور از طریق قرنیه شفاف وارد چشم میشود. مقداری نوری که وارد چشم میشود، تابع قطر مردمک است، سپسعدسی، نور را برروی سطح حساس به نام شبکیه متمرکز میسازد عدسی چشم تقریباً همانند عدسی دوربین کارمیکند. انقباض و انبساط مردمک بوسیله دستگاه عصبی خودمختار تنظیم میشود. بخش پاراسمپاتیک تغییراتاندازه مردمک را بر حسب تغییرات میزان روشنایی کنترل میکند. (همانند دیافراگم دوربین عکاسی) بخش سمپاتیکنیز اندازه مردمک را کنترل میکند، و در شرایط هیجانی شدید، چه خوشایند یا ناخوشایند، موجب باز شدن مردمکمیشود. حتی تحریکات هیجانی خفیف نیز، اندازه مردمک را به گونهای منظم تغییر میدهد. (تصویر 2-1) شبکه سطحی که درقسمت عقب چشم قرار گرفته، در برابر نور حساس است، و سه لایه اصلی دارد:
الف: میلهها و مخروطها.
یاختههایی هستند حساس در برابر نور (گیرندههای نور) که انرژی نورانی را به علامتهای عصبی تبدیل میکنند.
ب: یاختههای دوقطبی.
این یاختهها با میلهها و مخروطها در ارتباطند.
ج: یاختههای عقدهای
رشتههای آنها عصب بینایی را تشیل میدهد. (تصویر 3-1) عجیب است که میلهها و مخروطها لایه پشتی شبکیه را تشکیلمیدهند. امواج نور نه تنها باید از عدسی و مایعاتی که کره چشم را پر میکنند. که هیچکدام وسایل مناسبی برای انتقالنور نیستند – ، بگذرند، بلکه باید از شبکه رگهای خون و یاختههای عقدهای نیز که در داخل چشم قرار دارند، عبور کنند تا بهگیرندههای نوری برسند، (جهت پیکانها در نشانگر جهت نور است). اگر به یک زمینه همگون، مانند آسمان آبی، خیرهشوید، میتوانید حرکت خون را در داخل رگهای خونی شبکیه که در جلو میلهها و مخروطها قرار دارند، ببینید. دیوارهرگهای خونی به صورت یک جفت خط باریک در پیرامون مرکز دید چشم به چشم میخورد، و نیز اشیاء پولک مانندیرا میبینید که به نظر میرسد بین این خطوط باریک در حرکت هستند، اینها همان گلبولهای قرمز خون هستند، که دررگها شناورند.
حساسترین بخش چشم (در روشنایی عادی روز) قسمتی از شبکیه است که لکه زرد نام دارد. در فاصلهای نه چنداندورتر از لکه زرد، یک ناحیه غیر حساس وجود دارد که آن را نقطه کور مینامند؛ در این ناحیه است که رشتههای عصبییاختههای عقدهای شبکیه به هم میرسند، و عصب بینایی را تشکیل میدهند. گرچه ما معمولاً متوجه نقطه کورنمیشویم، اما وجود آن را میتوان به آسانی نشان داد.
میلهها و مخروطها، مهمترین یاختههای شبکیه، گیرندههای نوری هستند، یعنی میلههای استوانهای و مخروطهایپیازی شکل. مخروطهایی که فقط در بینایی روز فعال هستند به ما امکان میدهند، هم رنگهای بی فام (سفید، سیاه ورنگهای خاکستری بین این دو) و هم رنگهای فامی (قرمز، سبز، آبی، زرد) را ببینیم. میلهها بیشتر در شرایط کم نور(روشنایی گرگ و میش شب) فعالند. و فقط دیدن رنگهای بی فام را میسر میسازند – درست مانند تفاوت فیلم سیاه وسفید و رنگی که از لحاظ حساسیت، معمولاً فیلمهای سیاه و سفید از حساسیت بیشتری برخوردارند.
در سطح شبکیه بیش از 6 میلیون مخروط و 100 میلیون میله به طور ناهمسان پراکنده اند. در مرکز لکه زرد فقط مخروطها قرار دارند و 50000 مخروط در ناحیه کوچکی به مساحت یک میلی متر مربع جمع شده اند، ذر ناحیه خارج از لکه زرد، هم میله ها و هم مخروطها یافت می شوند و هرچه از مرکز شبکیه به پیرامون آن نزدیک می شویم، از تعداد مخروطها کاسته می شود. در ناحیه لکه زرد نسبت به نواحی پیرامونی، جزئیات بهتر دیده می شود.
اگر بخواهیم چیزی را روشنتر ببینیم، باید مستقیم به آن نگاه کنیم تا تصویر آن روی لکه زرد بیفتد. در ناحیه پیرامون با برخورداری از میله های حساس بیشتر، مناسب ترین ناحیه برای تشخیص نقاط کم نور است. (تفکیک دیداری بهتر صورت می گیرد).
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:87
فهرست مطالب:
چکیده………………………………………………………………………………………………………….
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………
کارلایل………………………………………………………………………………………………………..
غرفه آرایی…………………………………………………………………………………………………..
مشاور بازرگانی (بازاریابی)…………………………………………………………………………..
طراحی…………………………………………………………………………………………………………
انتقال اطلاعات لازم به واحد طراحی………………………………………………………………..
گذری بر طراحی داخلی………………………………………………………………………………….
مختصری بر نقش رنگ در معماری………………………………………………………………..
دیوارها و پیش زمینههای روشن…………………………………………………………………….
پنجرهها و مبلمان با زمینه رنگ و سایز متوسط……………………………………………….
ملحقات تیره………………………………………………………………………………………………….
گرافیک محیطی چیست…………………………………………………………………………………..
گرافیک فضای باز…………………………………………………………………………………………
گرافیک محیطی فضای بسته……………………………………………………………………………
گرافیک محیطی و تاثیر آن بر جامعه………………………………………………………………..
هدف از گرافیک محیطی…………………………………………………………………………………
اصطلاحات…………………………………………………………………………………………………..
انواع غرفه……………………………………………………………………………………………………
Vip……………………………………………………………………………………………………………..
Cip……………………………………………………………………………………………………………..
انباری………………………………………………………………………………………………………….
طراحی یک نمونه…………………………………………………………………………………………..
نحوه چیدمان نوشتهها (font)………………………………………………………………………….
رنگ بندی…………………………………………………………………………………………………….
متریال………………………………………………………………………………………………………….
نور پردازی………………………………………………………………………………………………….
برنامههای کاربردی………………………………………………………………………………………
علی کوره چیان…………………………………………………………………………………………….
اجرای یک غرفه…………………………………………………………………………………………….
مجموعه مقررات و استانداردهای واحد غرفه آرایی………………………………………….
لوازم کرایه…………………………………………………………………………………………………..
مبلمان و میز و صندلی…………………………………………………………………………………..
LCD و سیستمهای صوتی و تصویری……………………………………………………………
ویترینهای ثابت و چرخان………………………………………………………………………………
گزارش کار………………………………………………………………………………………………….
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………..
منابع……………………………………………………………………………………………………………
چکیده:
در مجموعه فوق سعی شده است تا به هنر غرفه آرایی نگاهی نه چندان سطحی بلکه به بررسی مشکلات و کمیتها و کاستیها و چگونگی انجام فعالیتهای غرفه آرایی بپردازیم. با توجه به جامعه کنونی و وارد شدن آن به عرصه تکنولوژی و نوآوری شاهد این امر هستیم که هر روز محصول جدیدی در گوشهای از دنیا به جهانیان معرفی میشود و در این بازار و رقابت تنگاتنگ، ضرورت تبلیغات امری غیر قابل انکار است. یکی از این گزینهها برگزاری نمایشگاههای متعدد در سرتاسر این کره خاکی برای عرضه تکنولوژی نو و محصولات جدید و ارتباط مستقیم بین فروشنده و خریدار است. از طرفی برگزاری بسیار زیاد این گونه نمایشگاهها به امری عادی و تکراری در زندگی روزمره درآمده، نکتهای که قابل اهمیت که به این فعالیتها تنوع و فضایی تازه میبخشد عرصه تبلیغات بالاخص تبلیغات محیطی است که به نام غرفه آرایی در فرهنگ نمایشگاه جایگاه ویژهای برای خود باز کرده است و توجه به آن هر چند هم مختصر اما بدیهی است.
مطالب حاضر شامل اطلاعات شخصی که در طول سابقه کاری بدست آمده و به صورت تحقیقات و مراجعه به مرکز مربوطه و برخی سایتهای موجود جمع آوری شده است لذا پیشاپیش از اساتید و پیشکسوتان این حرفه و صنعت عذرخواهی کرده و جسارت و کوتاهی اینجانبان در ارائه مطالب مندرج خود مورد عفو قرار میدهند.
مقدمه:
امروزه چه در جوامع مدرن و پیشرفته و چه در جوامع با سطح کیفیت پایینتر عرصه بازرگانی وعرضه محصولات به امری مهم و بسیار حساس و رقابتی درآمده، در بررسی بیشتر این مقوله به شاخههای متعددی جهت عرضه کالا برخورد میکنیم که یکی ازمهمترین آنهاعرضه مستقیم و بدون واسطه کالا و خدمات در نمایشگاههای تخصصی میباشد.
قدمت برگزاری نمایشگاههای مختلف در سرتاسر دنیا بسیار طولانی و البته مستمر ارزیابی شده است. کشور ما ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بیش از چندین دهه است که نمایشگاههای مختلف و بین المللی در آن برگزار شده است. با توجه به موانع و مشکلاتی که اکثر وارد کنندگان کالا جهت به نمایش گذاشتن کالاهای تولیدی و خدماتی خود در سطح بین الملل دارند. برگزاری نمایشگاههای مختلف تخصصی صادراتی و بین المللی این موانع و مشکلات را آسانتر نموده و از این طریق نیز تولید کنندگان راه مطمئنتری جهت ارائه محصول خود انتخاب نمودهاند.
نمایشگاه بینالمللی تهران یکی ازبزرگترین مکانهای نمایشگاهی در ایران و خاورمیانه میباشد.
بخشهای مختلف ومتنوعی درنمایشگاه بینالمللی حضوردارند که هر کدام توانستهاند نیازهای متعدد غرفه داران و تولید کنندگان را برآورده سازند.
سازمانهای اداری، تعاون، بخش خصوصی، صادرات، تاسیسات، حراست، بازرسی همه و همه در جهت هرچه بهتر برگزار کردن نمایشگاه در سطح تخصصی و بین المللی میباشند. اگرچه که همیشه نمیتوان آنچه را درنظر داریم بیابیم.
طبقآمارها وبرآوردهای انجامشده، تنها در شهر تهران و تنها در مرکز نمایشگاههای بینالمللی سالیانه بیش از 45 نمایشگاه تخصصی و بینالمللی برگزار میشود البته بعضی از نمایشگاههای بینالمللی با توجه به اینکه با شناخت بازار و نیاز تخصصی شدن آن برای اولین بار برپا میگردد، مطمئنا پاسخگوی همه توقعات و نظرات کارشناسان متخصص در آن رشته نخواهد بود.
بعضی از نمایشگاههای بینالمللی کاملا تخصصی بوده و بازدید کنندگان خاص و کارشناسان آن رشته را شامل میگردد. اما اغلب بدینگونه نیست، اگر به کمی قبلتر برگردیم میبینیم که در مقایسه با سالیان گذشته بازدید کنندگان به نمایشگاه به چشم یک مرکز تفریحی نگاه نمیکنند، هر چند که خنده دار به نظر میرسد اما به طور مثال در نمایشگاه تخصصی صنعت گاز و پتروشیمی و یا نمایشگاه رنگ و رزین و…. خانوادهها به صورت تفریحی در نمایشگاه حضور دارند، اما بسی جای تاسف است که شرکت کنندگان نمایشگاهی مخاطبین اصلی خود را در نمایشگاه نمیبینند.
اما با اندیشه مدیران نمایشگاه جهت برگزاری نمایشگاه به صورت تخصصی این مشکلات نیز بهبود یافته و میتوان مرکز نمایشگاههای بینالمللی تهران را از جهت تعدد سالنها و کیفیت سالنها به چند بخش تقسیم کرد. متراژ و ابعاد هر کدام از سالنها نیز متفاوت از یکدیگرند.
و حتی اگر غرفه دار باشید خیلی زود متوجه میشوید که بازدید کنندگان معمولا از کدام سالنها بیشتر بازدید میکنند یکی از پر بازدید کنندهترین سالنها میتوان از سالن 38 یا همان سالن آلمان نام برد که معمولا در نمایشگاههای بینالمللی شرکتها و کمپانیهای خارجی جهت عرضه کالای خود و انتخاب نماینده فروش محصولات خود در ایران در این سالن مستقر میگردند.
سالن میلاد و مبنا با توجه به اینکه قابلیت اجرای همایش و کنفرانسهای مختلف را دارند میتوانند بههرچه بهتربرگزار شدننمایشگاههای تخصصی کمک کنند و همزمان با برگزاری نمایشگاه همایشهای تخصصی نیز هرچه مطلوبتر ارائه گردد.
در حال حاضر با توجه به این که نمایشگاههای بینالمللی داخلی و تخصصی اکثرا توسط خود اتحادیهها و بنیادها و یا وزارتخانههای اصناف اجرا میگردد. حضور شرکتهای دستاندر کار ضمن باعث ایجاد رقابتی شدید جهت حضور و سببی جهت بهتر و زیبا ارائه شدن محصولات گردیده است. در این میان هنر غرفه آرایی به کمک سازمانها و شرکتها آمده و آنها را در ارائه هرچه بهتر محصولات خود به مخاطبین یاری میکند. غرفه آرایی یا به نوعی همان تبلیغات محیطی گونهای از تبلیغات است که با زیر شاخه شدن از رشته معماری و ترکیب کردن تنگاتنگ خود با عرصه بازرگانی خود را به شاخهای نسبتا مجزا و دارای محدوده عمل خاص و قوانین و مقررات و حتی تکنیکهای خاص خود تبدیل شده است، به طوریکه طراحی و ساخت دکورهای نمایشگاهی به کاری پر هزینه برای شرکتها تبدیل شده است. اگرچه که همه دکوراتورها با یک قیمت کار نمیکنند اما با نوع خدمات و طراحیهایی که ارائه میدهند مشتریان خاص خود را به همراه دارند. بعضی از این دکوراتورها یا به شهرت رسیدن نوع طراحی و اجرای غرفهای که ارائه میدهند. قیمتهایی بالایی را نیز در نظر میگیرند. تا جایی که بعضی از این غرفه سازان تا متری 350000 هزار تومان نیز قیمت میدهند. همین امر باعث گردیده است که شرکتهای بزرگ یک صنف به غرفه آرایی بیشتر توجه داشته تا جایی که بعضا هزینههایی گزاف و سنگینی را نیز بابت این امر پرداخت مینمایند.
با توجه به این مطالب ضرورت پرداختن به هنر غرفه آرایی و آشنایی بیشتر با این هنر و رفتن به سمت قانونمند کردن آن امری بدیهی است و حتی ضرورت تبدیل شدن این هنر به یک هنر آکادمیک نیز احساس میشود. در مباحث بعدی در طول این پایان نامه به چگونگی شکل گیری و نحوه اجرای یک غرفه آرایی از طراحی تا اجرا میپردازیم.
هر گاه بتوانیم از نیروی تخیل به همان اندازه استفاده کنیم که از نیروی بصری استفاده کنیم هر کاری انجام پذیر است.
کارلایل
غرفه آرایی:
حرفه غرفه آرایی یا به عبارت دیگر هنر غرفه آرایی یکی از هنرهای کاربردی است که در عصر جدید در ضرورت کاربرد آن به وجود آمده است، این هنر بسیار زیاد تحت تاثیر کاربرد و امر بازرگانی قرار گرفته و به شدت از آن تبعیت میکند. به عنوان مثال برای کاهش هزینههای اجرایی خیلی از طرحها که در طراحی موجود میباشد به سمت حذف شدن سقو داده میشود.
تا به نتیجه مطلوب مشتری و غرفه آرا برسیم. در طراحی یک غرفه از تکنیکهای مختلف میتوان استفاده کرد از علائم و خطها و نقطهها بسیار میتوان ایده گرفت ولی همه اینها به ضرورت و علائق شخصی که در کار دخالت دارد بستگی دارد. به نحوه انجام یک غرفه از شکل گیری، طراحی، اجرا و حتی مراحل بعد از اجرا میپردازیم.
مشاور بازرگانی (بازاریابی):
در ابتدا برای شکل گرفتن یک غرفه، مجاب شدن صاحبان کالا یا خدماتی که در نمایشگاه شرکت کردهاند امری ضرور است. زیرا تمامی شرکتها یا سازمانهایی که در نمایشگاه شرکت میکنند بنا به سیاست بازرگانی و هزینه سالانه تبلیغاتی خود در امر غرفه آرایی شرکت نمیکنند و در نمایشگاه با استفاده از لوازم پیش ساخته نمایشگاهی و یا به صورت کرایهای شرکت میکنند. در این میان مدیرانی هستند که در این زمینه دچار تردید هستند و برای تصمیم گیری نیاز به مشاوره یا دریافت پیشنهاد دارند که در اینجا بازاریابان هستند که با تواناییهای خود در امر بازرگانی برایشان مشاوره یا پیشنهاد میدهند.
فعالیتهای بازاریابی چند سالی است که به صورت حرفهای و شغلی مجزا در ایران پا گرفتهاست. در این رشته که چند سالی است به صورت جدی در دانشگاه و رشتههای مربوط به آن اهمیت داده میشود. متاسفانه افرادی نیز مشغول به فعالیت هستند که چندان با آن ارتباط برقرار نکردند. متاسفانه برای بقای خود و کسب درآمد دست به کارهایی خارج از محدوده کاری خود میزنند ولی اکثر افرادی که در این رشته وارد شده و جای خود را تحکیم کردهاند. افرادی با تواناییهای بسیار قوی در این زمینه و گاه تحصیل کرده و بسیار فعال و پویا هستند.
در طول سابقه کاری بنا بر حسب ضرورت و شرایط کاری با بازاریابان بسیاری آشنا و همکار بودهام، از میان آنها افرادی بودهاند که به دلیل نداشتن علاقه و سواد کافی و حتی توانایی لازم و فقط در جهت کسب درآمد وارد این رشته شدهاند و متاسفانه فقط شرکتها و سازمانهای مختلف را تجربه میکنند و در اکثر موارد هم تجربه راضی کنندهای دارند. اما در سمت مقابل این افراد کسانی پا به این رشته گذاشتهاند که نه تنها بسیار قوی بلکه بعد از گذشت اندک زمانی چندین شرکت و یا سازمان یا شرایط خیلی خوب در پی خدمت گرفتن آنها هستند. این گونه افراد به چند دسته تقسیم میشوند. اولین گروه کسانی هستند که برای کسب درآمد وارد شده ولی برخلاف افراد منفور نامبرده با کار خود بسیار قوی ارتباط برقرار کرده و بنا به توانایی ذاتی خود در این مسیر قرار گرفتهاند. دوم افرادی هستند که از طریق تحصیلات و پس از گذراندن آموزشهای لازم وارد این رشته شده و با استفاده کمی از تواناییهای ذاتی در این امر ادامه حیات میدهند، گروه سوم افرادی هستند که مانند گروه قبلی تحصیلات دارند ولی نه در زمینه بازاریابی بلکه در زمینه فعالیت شرکت یا سازمانی که در آن مشغول به کار هستند، در حقیقت افراد محصلان رشتههای مختلف هستند که به جای پرداختن به رشته تحصیلی در زمینه بازرگانی رشته خود وارد بازار شدهاند. به طور کلی در همه موارد استعداد ذاتی و تواناییهای شخصی حرف اول را در این مبحث بیان میکنند.
غرفه آرایی هم از این قضیه مستثنی نیست و هر چهار گروه در این فعالیت سهیم هستند، یکی از مواردی که تا حدودی غرفه آرایی را از بقیه فعالیتهای تبلیغاتی برتری میدهد، پورسانتهای قابل ملاحظه و اندکی تخصصی بودن این رشته تا حدی که از عهده اصطلاحات و محاسبات غرفه آرایی برآیند نیز میباشد. اصطلاحاتی چون Cip- base- Center- Vip و….. پورسانتهای این رشته به دلیل عظیم بودن پروژهها و سرو کار داشتن با شرکتهای بزرگ و حتی سازمانهای دولتی میباشد که در این رشته در حدود 8 تا 10 درصد کل مبلغ قرارداد مربوط به پورسانت یک بازاریابی میشود که البته امری توافقی بین طرفین است.
ناگفته نماند که این فعالیت به دلیل سر و کار داشتن با شرکتهای بزرگ و مدیران بسیار قوی، جدات از درآمد آن زحمات بسیار دشوار و نقطهای حساس میباشد. به طور کلی مراحل کار بازاریابی غرفه آرایی را باید اینگونه بیان کرد که بازاریاب در یک جلسه با مدیران واحدهای مختلف که آماده دریافت پیشنهادات هستند با تعیین وقت قبلی مراجعه کرده و بعد از بیان پیشنهاد خود و با استفاده از تواناییهای خود در فن بیان آنها را مجاب کرده تا در صورت پسند کردن و مورد تایید شدن طرح غرفه با آنها وارد معامله شوند. در این مرحله یکی از وظایف اصلی و مهم بازاریاب رساندن اطلاعات دریافتی و انتقال توقعات مدیران به قسمت طراحی است. این مرحله کاملا بستگی به توانایی بازاریاب در تجزیه و تحلیل مجموعه و مدیران و پرسیدن سوالات کلیدی از آنان میباشد. در اصل طراحی غرفه جدا از نظریات و ابتکارات طراحی کاملا وابسته به اطلاعاتی است که از این طریح به او منتقل میشود.
در مرحله دوم بازاریاب با به همراه داشتن طرح بار دیگر به مرکز موردنظر مراجعه میکند. در این مرحله رقابت تنگاتنگی میان شرکتهای غرفه آرا وجود دارد و همین امر کار بازاریاب را مضاعف میکند. زیبا و کارایی طرح یک طرف و جواب درست و مجاب کردن مدیر مربوطه در قبال سوالاتی که از بازاریاب میپرسد توسط وی از نکات بسیار فنی و تجربی در رشته بازاریابی است.
بعد از قبول شدن طرح در آن رقابت تنگاتنگ نوبت به اصلاحات طرح میرسد که قبول کردن آنها باز هم بستگی به توانایی بازاریاب و کمی هم بستگی به قیمت گذاری وابسته است.
(در این مورد به طور مفصل در قسمت مربوط به اجرا به آن میپردازیم). بعد از قیمت گذاری توسط مدیران اجرایی شرکت غرفه آرا و کنار آمدن طرفین با آن و تصویب نهایی طرح میتوان گفت که قسمت عظیم کار بازاریاب به پایان رسیده ولی هنوز بازاریاب از میدان خارج نمیشود. در حین انجام غرفه آرایی رابط غرفه آرا و شرکت بازاریاب است و در پایان کار و بعد از برگزاری نمایشگاه وصول مابقی مبلغ قرارداد همه و همه بر عهده وی میباشد.
جدا از مطالبی که در بالا ذکر شد. مطلب حائز اهمیت در این عرصه، ارتباط است. ارتباط هر چند کوتاه و ناچیز ولی حرف اول را در حذف یک شرکت و یا پیروزی آن در گرفتن یک قرارداد میزند. متاسفانه در ایران و شاید هم در…. کشورهای دیگر این مسئله باعث آسیب رسیدن به مبحث بازاریابی و بازرگانی میشود. چه طرحها و چه بازاریابان قدیمی که به دلیل همین امر هیچگاه به عرصه حضور نائل نشدهاند. چه بسا که یک طرح خوب و از همه لحاظ تکمیل حتی بعد از به اصطلاح OK ممکن است بدلیل ارتباط یکی از افراد شرکت طرف قرارداد و یک شرکت غرفه آرای رقیب به طور کل لغو شده است.
در زمینه بازاریابی این مطلب را میتوان بیان کرد که یک شرکت تبلیغاتی همانند یک ماشین در حال حرکت است و قسمت بازرگانی و بازاریابی این شرکت همانند موتور این شرکت است و هرگونه نقص در این موتور باعث نقص در شتاب گرفتن، سرعت و در نهایت حرکت آن میشود. و حتی ممکن است به همین دلیل محکوم به فنا شود. بازاریابی هرچه در عرصه غرفه آرایی و چه در عرصه غرفه آرایی و چه در موارد دیگر بنا به دلایلی که در بالا ذکر شد بسیار حساس و الزامی است و دارای مشکلات و کاستیهای خاص خود میباشد که پرداختن بیشتر به آن در این بحث نمیگنجد.
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:145
فهرست مطالب:
قالی بافی
فصل اول _ تاریخچه فرشبافی
قالی بافی در ادوار پیشین
قالی بافی در عصر صفویه
طرح ترنج دار
قالی اردبیل (قالی شیخ صفی)
قالی موج دریا
فرش چلسی
فرش ترنجدار منظره حیوانات موزه میلان
طرح گلدانی
طرح شکارگاه
طرح درخت و بوته
طرح گلدار هراتی
طرح باغی
طرح فرش های لهستانی
قالی بافی ایران از پایان دوره صفویه تا سال 1300 هجری شمسی
وضعیت قالی بافی ایران در سالهای معاصر
سازمان صنایع دستی ایران
وزارت جهاد کشاورزی
فصل دوم _ مواد اولیه مورد نیاز قالی بافی
پشم
کرک
پنبه
ابریشم
تکنیک گره زنی
گره
جفت ایلیمه یا گره جفتی
فشردگی گر ها
بافت و ابزارهای آن
ابزار کار
انواع دار قالی
حاشیه دو سر قالی
گره ها
پود
تراشیدن و یا قیچی کردن
نقش
واگیره
اندازه ها
قالی
کلگلی یاکله ای
کناره
دوزرع ، پرده ، سجاده
نماز یا جانماز
زرع و نیم
یاستیک
نقش های و نمادها
آرایش و نقش طبیعی
نقش هندسی و منظم
نمادها
مرغ مذهب زرتشت
بته
چلیپا (صلیب)
نمادهای چینی
حیوانات
فصل چهارم _ نقش قالی
طبقه بندی طرحهای قالی
طرح های شهری
طرحهای ایلیاتی
اصطلاح لچک و ترنج
طرح شاه عباسی
طرح گلدانی
طرح هراتی
طرح درختی
طرح بته ای
طرح خشتی
طرح مناظر طبیعی _ شخصیت ها و اثار تاریخی
طرحهای ذهن بافت ایلی
طرح محرابی
طرح افشان
طرحهای بندی
فصل پنجم _ طبقه بندی فرش ها
فرشهای ایلیاتی
فرش های روستائی و شهری
توضیحی درباره شناخت و ساختار قالیچه های تصویری
1_ موضوع
2_ محل بافت
3_ تاریخ بافت
4_ اندازه
5_ ریسیدن
6_ تابیدن
7_ تار
8_ پود
9_ گره
موضوعهای مذهبی و داستانهای قرآن
پادشاهان
کرمان و قالیچه های تصویری
قالی تصویری شاهپور دوم
طرح و نقشه
طرح و نقشه
راور و قالیچه های تصویری
قالیچه شکارگاه بهرام گور
قم و قالیچه های تصویری
آذربایجان و قالیچه های تصویری
تبریز و قالیچه های تصویری
تنظیم و بافت : نگارخانه استاد موسوی سیرت
تهران و قالیچه های تصویری
چهار محال بختیاری و قالیچه های تصویری
شهر کرد
چالشتر
سامان
شلمزار
شاه عباس اول
نهاوند و قالیچه های تصویری
قالیچه تصویری نور علیشاه
عشایر و قالیچه های تصویری
ایلات ایرانی الاصل ( فارسی زبان)
الف _ لر و بختیاری
ب _ لرهای بویر احمدی
ج _ کردهای قوچان
د_ بلوچها
2_ عشایر ترک زبان
الف _ قشقاییها
قالی بافی
مقدمه ذوق و خلاقیت هنری هر جامعه ای از سنن زندگی و سوابق تاریخی و محیط زیست آحاد آن قوم ریشه و الهام می گیرد و غالبا این ذوق و استعداد در یک و یا چند رشته خاص بگونه ای متبلور می شود که رقابت جوامع دیگر با آن ملتها و اقوام در آن رشته ها بدلایل متعدد تا حدودی دشوار و شاید عبث می گردد.
از جمله هنرهائی که در این سرزمین درمرور زمان به ذروه کمال و استادی رسیده و ذوق هنرمند ایرانی در پهنه آن فرصت تجلی وافر یافته هنر قالی بافی است. و دلیل این شکوفائی و اولیه مناسب برای تولید فرش از قبیل پشمهای مرغوب و انواع گیاهان رنگدار دانست .
بافت قالی و قالیچه در روستاها و یا درمیان ایالات بیشتر به عهده زنان و دختران است و در کارگاههای شهری حرفه ای است که بافندگان زن و مرد به آن می پردازند. کار پسران و انگشتان هنر مند خود در دل تارهای فرش جای داده و سرانجام در حالیکه دهها و صدها اثر زیبا و دل انگیز را با سرانگشت ماهر خویش آفریدند با مقراض اجل تارهای بستگی آنان از بهداشتی کارگاهها به بیماری فلج ، کوری ، رماتیسم و جهاز تنفس مبتلا میشوند. شاید به لحاظ تداعی محنت و محرومیت بافنده فرش و یا به خاطر تفکر در چگونگی آفرینش و طبیعت بی جان و زیبای آن باشد که رابطه ای که اساس آن بر زیبا پرستی و معنویت است با فرش و بافنده ناشناس و محروم آن برقرار شده و موانست با آنرا چنین تفکر آمیز و مشغول کننده می نماید .
علاقه و پیوند عاطفی مردم ایران به این میراث هنری خود و نیازی که بداشتن آن در مسکن و ماوای خود احساس می کنند زاید الوصف است و شاید به جرات بتوان گفت کمتر خانه شهری در ایران است که مفروش به تخته فرشی نباشد و در هیچ گوشه ای از جهان خرید و فروش فرش به آن مقیاسی که در ایران معمول است رایج باشد .
در سالهای اخیر فرصت های گرانبهایی برای کشورهای رقیب ایران فراهم آمد تا رکود کوتاه مدتی که در عرصه رقابت های جهانی برای فرش ایران بوجود آمده بود برای خود جای پای مستحکم تری باز کنند. در این سالها کشورهای پاکستان ، هندوستان ،چین و برخی از کشورهای اروپای شرقی چون رومانی و آلبانی با تقلید از نقشه ها و طرحهای ایران به منابع بزرگی از صادرات فرش دست یافتند و در مقیاسی وسیع برای آینده تجارت فرش ایران خطر ساز شدند ولی این حقیقتی مسلم است که قالی ایران به لحاظ بافت استادانه ، طرحها و رنگ های دلپسند و جالب همچنان در صدر باقی مانده ، روشن تر آنکه گویا قالی نفیس ایران بر تارک زیباترین و گرانبهاتین فرش گیتی درخششی دائمی دارد و این قولی است که جملگی برآنند.
فصل اول _ تاریخچه فرشبافی
قالی بافی در ادوار پیشین
با وجود آنکه در مورد اولین منسوجات دست بافت بشر اطلاعاتی نسبتا مکفی وجود دارد ولی درباره نخستین فرش های گره دار جهان و تاریخ و محل بافت آنها دانسته های ما اندک بوده و بیشتر در حدود حدس و فرضیه باقی مانده است در ردیابی معکوس مسیر توسعه و پیشرفت فن قالی بافی و رسیدن به نقطه مبدا و مهد این پیشه مفید که پیدایش آن صرفا بر اساس رفع احتیاج و توسط چادرنشینان قبایل صحراگرد صورت گرفته است پژوهشگران اروپائی در گذشته در اثر تحقیقات خود با این نتیجه رسیده بودند که تمدن های باستانی مصر و اشور گهواره فرشبافی جهان بوده اند و شواهد نسبتا معتبری نیز در حصت این مدعا در اختیار داشتند از جمله مندرجات تورات به هنگامیکه در فصل هجرت قوم بنی اسرائیل در باب آرایش خیمه ها و استفاده از قالی سخن میراند و همچنین ستون یادبودی از شلمانصر دوم آشوری که در آن نقش دو تخته فرش با ریشه های بلند حکاکی شده است. فرضیه این محققین که قدمت بیشتر و اصالت کمتری داشته و بیشتر بر مبنای گفتاری استوار بوده وی ا اشاره بر نمونه ای غیر از فرش حقیقی چون نقش سنگی آن دارد باکشفیات باستان شناس معروف روسی بنام (ردنکو) که در نیمه اول قرن اخیر در میان توده های یخی موفق به کشف یک تخته فرش گرده دار می گردد بکلی دگرگون شده و در نتیجه مهد قالی بافی از سواحل نیل و رودخانه های دجله و فرات به آسیای مرکزی تغییر مکان می دهد . باشرح کامل تر این حفاری و تفاسیری که بر نتیجه این کشف با اهمیت نوشته شده مسئله را در زیر نور تابان تری می بریم .
در سال 1949 میلادی پروفسور ردنکو قطعه فرش گره داری را که در اصل به عنوان پوشش اسب بکار می رفته است در قبرهای مستور از یخ چادرنشینان صحرا گرد در محلی بنام پازیریک واقع در هشتاد کیلومتری مرز مغولستان در میان کوههای آلتائی کشف می نماید این فرش که قدمت آن به 2500 سال قبل می رسد در اندازه های 83/1×2 متر و با 360 گره در دسیمتر مربع و در رنگ قهوه ای مسی و سبز روشن بافته شده است. تصاویر حاشیه آن با اشکال متداول در دوره هخامنشی و نقوش تخت جمشید مشابهت فراوان و بلاتردیدی دارند و در زمینه مرکزی آن تصاویر ستاره های چهار پره ای عینا مشابه اشکال منعکس شده بر روی اشیا مکشوفه در لرستان مربوطه به این دوره در درون مجموعه ای از قابها محصور شده اند .
درباره سوابق تاریخی این فرش با اهمیت که در موزه (آرمیتاژ) لنینگراد نگهداری می شود پروفسور ردنکو معتقد است که در زمان مادها و یا پارتهای قدیمی بافته شده است بنابر نظریقه یکی از پژوهشگران معروف بنام (دیماند) در فرش پازیریک ترکیبی از طرحهای آشوری و هخامنشی و سکائی بکار رفته است او نیز مانند ردنکو عقیده دارد که مبدا این فرش از ایران است یکی دیگر از صاحب نظران فن بنام (اولریخ شورمان) پارا از این فراتر نهاده و عقیده دارد که این فرش در آذربایجان بافته شده است در حالیکه (یان بنت) معتقد است که با وجود فاصله ای متجاور از 3500 کیلومتر از کوههای آلتائی تا مرزهای کنونی ایران ، احتمال آنکه این فرش کار بافندگان ایرانی باشد بسیار ضعیف است. نامبرده در تاریخچه فرش پازیریک در کتابی تحت عنوان (قالیچه ها و قالی های جهان) است نامبرده در تاریخچه فرش پازیریک در کتابی تحت عنوان (قالیچه ها و قالی های جهان) منجزا تاکید می کند که مهد هنر و فن قالی بافی در شرق آسیا و در میان اقوام مغول بوده و از آنجا به نقاط غربی اسیا و از جمله ایران رسیده است.
قرائن تاریخی موید این نکته این است که قالی بافی در زمان ساسانیان رونق داشته است و در ارتباط با این مطلب ، سالنامه چینی (سوئی) مربوط به سالهای 590 تا 617 میلادی یعنی اندکی پیش از انقراض سلسله سالانی در میان کالاهای ایران از قالی نام می برد.
باقی مانده فرش معروف پازیریک در اندازه های 83/1×2 متر که در موزه آرمیتاژ لنینگراد (سن پتیرزبورک) نگهداری می شود.
سفیر جمهوریو نیز (جوزپه باربارو) در دربار (اوزن حسن) از حکام آق قویونلو بارها از قالیهای گرانبهایی که درکاخ او دیده سخن گفته است . متاسفانه امروزه از این قالیهای نفیس هیچگونه اثری باقی نمانده است .
قالی بافی در عصر صفویه
در دوره صفویه هنرهای معماری ، کاشیکاری ، نقاشی ، خطاطی ، تذهیب و قلی بافی بحد کمال و درخشش خود رسیدند در این دوره هنرمندان ایرانی به خلق آثاری انچنان دل انگیز و زیبا می پرداختند که هرگز همتایی نمی یابند طرحهای قالی از خلاقیت و نبوغ هنرمندان این عصر چنان بارور می شود که پس از گذشت چند صد سال هنوز مورد تقلید بوده و با همه کوشش که برای گشودن راهی به فراسوی چهار چوبه هنری این دوران معمول گردیده جز در تعدادی معدود توفیق چندانی نصیب طراحان نقش قالی نگردیده ، گویی تمام نگاره ها و نقوش ممکن قبلا بدست این هنرمندان چیزه دست طرحه و تکمیل شده است . قالی بافان این دوره با استفاده از این طرحهادر حدود یک هزار و پانصد تخته قالی و قالیچه از خود باقیمی گذارند که برخی از آنها بصورت شاهکارهای مسلم قالی بافی دنیا ثبت می شوند در این دوره قالی بافی از حالت یک پیشه روستایی و چادر نشینی به مقام یک حرفه با اهمیت در کارگاههای شهری تغییر موضع داده و تجارت و صدور آن به کشورهای اروپائی شروع می شود .
در سفرنامه های (تاورنیه) و (شاردن) و سایر کسانی که در آن موقع از ایران بازدید کرده اند به پیشرفت قالی بافی و مراکز متعدد بافت فرش در شهرهای اصفهان ، کاشان ، تبریز و کرمان اشارات فراوان شده است .
فرش های بافته شده در این دوره را بر اساس طرحهای آن در گروههای زیر طبقه بندی می کنند، ترنج دار، گلدانی، شکارگاه، گلدار هراتی ، درخت و بوته ، باغی ، لهستان .
طرح ترنج دار
طرح ترنج دار از اولین طرحهائی است که بر روی فرش های این دوره منعکس گردیده است و ما برای آشنایی بیشتر چهار تخته فرش معروف را که در این زمان در این سبک بافته شده اند انتخاب کرده و آنها را مورد مطالعه قرار می دهیم .
قالی اردبیل (قالی شیخ صفی)
قالی اردبیل یکی از زیباترین فرش هایی است که در بیست سال اولیه دوره صفویه بافته شده است. تار و پود این فرش از ابریشم و پرز آن از پشم بوده و کار بافت آن در سال 946 هجری قمری پایان گرفته است. نام بافنده آن (مقصود کاشانی)همراه با مطلع یکی از اشعار حافظ :
جز آستان توام در جهان پناهی نیست
سر مرا بجز این در حواله گاهی نیست
در قسمت بالای فرش دیده می شود.
این قالی نفیس را شرکت ( زیگلر) که از سال 1883 میلادی در ایران در زمینه تولید و تجارت فرش فعالیت می نمود از ایران خارج نموده و به مبلغ 2000 لیره استرلینگ به موزه (ویکتوریا و البرت) لندن فروخته شده است .
در هر متر مربع این قالی 517000 گره از نوع سنه بکار رفته است . این فرش که مدت سه سال و نیم کار بافت آن به طول کشییده است 1152 سانتیمتر طول و 534 سانتیمتر عرض دارد طرح این قالی بسیار جالب است در وسط آن ترنج زیبائیی قرار دارد که شانزده کلاله دور آنرا احاطه نموده است نقش یک چهارم از این ترنج با کلاله های مربوط در چهار گوشه زمینه فرش تکرار شده و لچکهای چهارگانه قالی را می سازند:
زمینه فرش به رنگ آبی سیر است و تمامی آن با گلهای بسیار شکیل و ظریف تزئین شده است در داخل حاشیه بزرگ که با سه نوار حاشیه ای باریک محصور شده نقش کتیبه ها و گلوله هایی به صورت یک در میان دیده می شود.
در روایات چنین ست که این قالی برای آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیل جد خاندان صفویه بافته شده است. اما در این مورد بین محققین اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. عده ای از آنان انتساب این قالی را به مقبره مزبور به دلایل متعددی مردود می دانند یکی از آنها به نام ترنج طلائی رنگ فرش تاریخی اردبیل پوشیده شده از ترکه های ظریف اسلیمی با 16 کلاله جانبی محصور شده است. این ترکیب جالب در متن به رنگ سرمه ای مملو از شاخ های گل اناری که در جرگه طراحان نقش قالی به نام گلهای شاه عباسی معروفیت دارند جای گرفته است. این قالی بی نظیر هم اکنون زینت بخش موزه ویکتور و البرت لندن است.
(رکسفورد استید) رساله ای در این مورد نوشته و ادعا می کند اصولا در این آرامگاه ابعاد مناسبی برای پهن کردن این قالی وجود نداشته است. و همچنین بنا بگفته او در صورت اموال موقوفه این آرامگاه براساس تایید متولی آن در حدود 230 سال پیش فرشی با مشخصات این قالی وجود نداشته است. محقق نامبرده به نقل قول از شخصی بنام (جاکسون) که در سال 1919 میلادی با کارکنان شرکت (زیگلر)در مورد سوابق تاریخی این قالی مذاکراتی داشته است مینویسد: با وجود آنکه این فرش در تبریز خریداری شده است معهذا از مجموعه فرش های متعلق به استان حضرت رضا (ع) بوده است .
در مورد محل بافت این فرش نیز در بین اهل فن اختلاف است . عده ای بافت آنرا در تبریز می دانند، برخی در قزوین و بالاخره عده زیادتری آن را کار بافندگان کاشان که در کار بافت فرش های ابریشمی و نفیس مهارت وسابقه زیادی داشته اند دانسته و شاهد این مدعا را نیز اهلیت کاشی بافنده و نوع گره های فرش (گره های فارسی) می آورند.
بهرحال هیچیک از مسائل مطروحه و شک و تردیدهای موجود درباره سابقه تاریخی این فرش ، محل تردیدی در زیبایی و نفاست این اثر پر نام و نشان باقی نمی گذارد و این فرش بهر محل که وابسته باشد و توسط هر بافنده و با هر نوع گره ای بافته شده باشد درمجموعه فرشی است زیبا و شکیل و در خور هر گونه توجه و تحسین.
نمونه دیگری مشابه با این قالی که بافت ظریف تری داشته و فقط شامل قسمت بزرگی از زمینه فرش می باشد نیز در موزه (لوس آنجلس) در کالیفرنیا نگهداری می شود.
در سال 1314 شمسی کپیه ای از طرح این قالی با اندازه های کوچکتر (407 × 628 سانتیمتر) برای باشگاه افسران تهران در کارگاه قالی بافی ( عمو اوغلی) مشهد بافته شد.
قالی موج دریا
قالی معروف موج دریا که در موزه (وین) نگهداری می شود از نظر طرح و نقشه کاملا متمایز از سایر قالیهای ایرانی است بدین گونه که در قسمت های بالا و پائین ترنج بسیار بزرگ آن تصاویر کشتی و دریانورد بافته شده است این فرش و سایر فرش های مشابه آن که تا کنون فرش ترنج دار معروف به (موج دریا) از مجموعه فرش های موزه هنرهای دستی وین (اطریش)
این قالی جالب و غیر متعارف از نظر نقشه به اندازه های 72/3×77/6 متر با تار و پود پشمی و پانصد هزار گره در متر مربع به احتمال زیاد توسط هنرمندان کرمانی بافته شده است هشت تخته از آنها شناخته شده است بنابر سفارش بازرگانان پرتغالی که در این دوره در بنادر جنوب ایران مخصوصا بندر عباس در رفت و آمده بوده اند بافته شده اند و شاید به همین دلیل است که برخی از محققین فرض آنها را درگروه فرش های پرتغالی طبقه بندی نموده اند .
فرش چلسی
فرش چلسی که در نوع خود از فرش های زیبای جهان است از یکی از تجار خیابان کینگز در چلسی واقع در لندن خریداری شده و به این جهت بدین نام معروفیت یافته است این فرش هم اکنون در مجموعه فرش های موزه ویکتروریا و آلبرت لندن جای دارد تار و پود آن از ابریشم و پرز آن از پشم و به اندازه های 540×360 سانتیمتر و گره های آن از نوع فارسی و تعداد آن 7387 گره در دسیمتر مربع شمارش شده است این فرش دارای دو ترنج کامل با کلاله های جانبی و دو نیم ترنج متصل به حاشیه و لچکهائی به نقش یک چهارم ترنج است و در زمینه لاکی رنگ آن حیوانات شکار مانند آهو و گوزن و وحوشی مانند شیر و پلنگ و همچنین جانوران افسانه ای مانند اژدها در میان درختان و شاخسارهای گلدار دیده می شوند .
در حاشیه بزرگ فرش دو سری ختانی به هم پیوسته و یک شکل و معکوس با یکدیگر در دو رنگ قرمز لاکی و سرمه ای بافته شده اند که در مجموع نقش دلپذیری را به این فرش می دهند .
فرش ترنجدار منظره حیوانات موزه میلان
مشخصات فرش منظره حیوانات موزه میلان چنین ست :
فرش است در زمینه قرمز رنگ بدون لچک که فقط ترنج میانی دارد. نقش پر از حیوان این قالی با آن مشابهتی مطابق با فرش چلسی می دهد. تار و پود این فرش از ابریشم و پرز از پشم می باشد اندازه های آن 692×360 سانتیمتر و گره های آن از نوع سنه و تعداد آن 568800 گره در متر مربع شماره شده است. در بخش داخلی این فرش بر روی زمینه آبی رنگی که مانند قابی متن قرمز رنگ فرش را احاطه کرده است اشعاری نوشته شده است .