هوازدگی، روند در هم شکستن سنگ ها، خاک و کانی ها است. مواد مصنوعی نیز به خوبی این موارد به وسیله تماس با هواکره، زیوگان (همه زندگان یک جا که زیست کره را می سازند) و آب ها دچار هوازدگی می شوند. فرآیند هوازدگی«بدون حرکت» است و به هیچ وجه نباید با فرسایش اشتباه گرفته شود؛ زیرا در فرسایش ، سنگ ها و کانی ها به وسیله عواملی همچون آب، یخ، برف، باد، امواج و گرانش جا به جا شده و در جایی دیگر نشست میکنند.
دو بخشبندی مهم برای فرآیند های هوازدگی هست: فیزیکی (مکانیکی) و شیمیایی . نکته مهم این است که هر کدام گاهی دارای اجزاء زیستی نیز هستند. در هوازدگی فیزیکی، سنگ ها و خاک در طی تماس مستقیم با شرایط هواکره ای، در هم می شکنند؛ همانند گرما، آب، یخ و فشار. در هوازدگی شیمیایی، مواد شیمیایی هوا کره یا مواد شیمیایی زیستی ( که به هوازدگی زیستی نیز آشنا است)، به طور مستقیم بر روی سنگ ها، خاک ها و کانی ها تأثیر می گذارند.
در حالی که هوازدگی فیزیکی در جاهای بسیار سرد و بسیار گرم برجسته می شود، هوازدگی شیمیایی در جاهای مرطوب و داغ شدید است. با این حال، هر دو گونه با هم نیز رخ داده و به دیگری شتاب می دهند. برای مثال، ساییدن (مالش به یکدیگر) اندازه ذرات را کاهش می دهد و در همین حال سطح تماس را افزایش، این باعث افزایش فروگیری آن ذرات به واکنش های شیمیایی می شود.
عوامل گوناگونی با هم کار می کنند تا کانی های اولیه ( فلدسپار ها و میکا ها) را به کانی های ثانویه (کربنات ها و رس ها) تبدیل کنند و عناصر غذایی گیاهان را به صورت محلول آزاد کنند.
موادی که پس از در هم شکستن سنگ ها باقی می مانند، با مواد آلی ترکیب شده و خاک را درست می کنند. محتویات خاک، به مواد مادرشان وابسته است؛ بنابراین، خاکی که از یک گونه سنگ پدید آمده، معمولاً در چند کانی کمبود دارد اما خاکی که از هوازدگی چند گونه سنگ پدید آمده، بسیار حاصلخیز است. علاوه بر این، بسیاری از مناظر زمین، نتیجه فرآیند های هوازدگی همراه با فرسایش و رسوبگذاری دوباره هستند.
هوازدگی فیزیکی:
هوازدگی فیزیکی که به هوازدگی مکانیکی و «جداسازی» نیز معروف است، شامل یک سری از فرآیند ها است که از هم پاشیدن سنگ ها را بدون تغییر شیمیایی در پی دارد. اصلی ترین فرآیند در این هوازدگی، «شست و ساب» است (فرآیند کاهش اندازه ذرات توسط آب، یخ، امواج و...). این هوازدگی می تواند به دلیل دما، فشار، یخ و غیره رخ دهد. ساییدگی به وسیله فرآیند های آب، یخ و باد، می توانند توان برش بسیاری داشته باشند؛ به گونه ای که در دره ها، تنگه ها و آبکند ها به خوبی دیده می شود. در نواحی یخبندان، اجرام یخی بزرگ متحرک، خاک و سنگ ها را به سوی مناطق پایین تر خرد می کنند و می سابند. گاهی ریشه گیاهان درون شکاف سنگ ها شده و آن ها را از هم می پاشانند؛ حیوانات حفار نیز به خرد شدن سنگ ها در طی کارکرد فیزیکی شان کمک می کنند اما بسیار کم اهمیت اند و تأثیر کمی دارند.
تنش گرمایی:
هوازدگی «تنش گرمایی» یا «خورشید دهی»، به دلیل انقباض و انبساط سنگ ها در تغییرات دما رخ می دهد. برخی کانی ها بیشتر از دیگران انبساط می کنند و هنگامی که گرما تنش های گوناگونی را در کانی های یک سنگ می سازد، آن سنگ از هم می پاشد. به علت اینکه سطح بیرونی سنگ ها معمولاً با درون آن اختلاف گرمایی دارند، برخی از سنگ ها ممکن است به خاطر «ورقه ورقه» یا همان «پوست پوست شدن»، هوازده شوند. اگر در شکاف های سنگ یخ شکل بگیرد، این فرآیند ها بسیار سریع تر می شوند. این رویداد نیز به خاطر افزایش چشمگیر گنجایش آب پس از یخ زدن است.
خود تنش گرمایی نیز دو دسته می شود: «شوک گرمایی» (هوازدگی اصلی در بیابان ها و در تکه های سرامیکی و شیشه ای نیز می بینیم) و «خستگی» (که بیشتر در مصالح صنعتی روی می دهد) است.
هوازدگی یخ (سرمایی):
هوازدگی سرمایی، مجموعه ای از نام ها برای فرآیند های هوازدگی است که یخ در آن ها حضور دارد و در اصطلاح مانند «گُوه» کار می کنند. این فرآیند ها شامل هوازدگی های خُرد شدن، شکستن و تعلیق در گرم شدن است. خُرد شدن شدید، توده های بزرگی از قطعات سنگ را می سازد که به «اسکری» معروف است. این توده ها در دامنه کوه ها و یا در زمین های شیب دار هستند. هوازدگی سرمایی بیشتر در نواحی کوهستانی به دلیل نزدیکی دما به صفر درجه روی می دهد. هنگام یخ زدن آب، نزدیک 10% به گنجایشش افزوده می شود.
امواج دریا و اقیانوس:
جغرافیای ساحلی مناطق گوناگون به دلیل هوازدگی حرکات امواج در طی ادوار زمین شناسی شکل گرفته است. همچنین اینگونه جغرافیا می تواند بسیار ناگهانی در طی هوازدگی نمکی نیز رخ دهد.
آزاد شدن فشار:
هوازدگی آزاد شدن فشار یا «تخلیه»، فرآیندی است که مواد پوشاننده (لزوماً سنگ ها نیستند) به وسیله فرآیند هایی چون فرسایش، برداشته می شوند. این باعث گسترش یافتن (انبساط) مواد زیرین و شکستگی موازی با سطح زمین می شود.
سنگ های آذرین درونی مانند گرانیت تحت فشار لایه های بالایی هستند. پس از آزاد شدن فشار، بخش های بیرونی سنگ ها منبسط می شوند و این انبساط باعث تنش هایی می شود که در طی زمان سنگ ها لایه لایه می شوند.
شامل 33 اسلاید POWERPOINT
دانلود پاورپوینت هوازدگی
