پایان نامه تاثیر مواد هومیوپاتیک و محرک‌های رشد گیاهی بر عملکرد و اجزای آن در ارقام ذرت

اختصاصی از یارا فایل پایان نامه تاثیر مواد هومیوپاتیک و محرک‌های رشد گیاهی بر عملکرد و اجزای آن در ارقام ذرت دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:101

گروه زراعت و اصلاح نباتات
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M. Sc.)
عنوان : تاثیر مواد هومیوپاتیک و محرک‌های رشد گیاهی بر عملکرد و اجزای آن در ارقام ذرت

فهرست مطالب:
عنوان                                                                                                                          صفحه

چکیده........................................................................................................................................................................1
مقدمه.............................................................................................................................................................2
اهدف تحقیق    4

فصل اول
کلیات و بررسی منابع    6
۱-1- ذرت و اهمیت اقتصادی    6
1-۲- گیاه شناسی ذرت    7
1-3- مورفولوﮊی و فیزیولوﮊی ذرت    7
1-4- اکولوﮊی ذرت...........................................................    11
1-5- مواد محرک رشد گیاهی و اهمیت آن‌ها    13
1-5-1- هومیوپاتیک    16
1-5-2- مارمارین    23
1-5-2-1- موارد مصرف مارمارین    25
1-5-3- هایپرتونیک    31
1-5-4- استیمورل    32
1-6- تاثیر مواد محرک رشد گیاهی در گیاهان مختلف    33

فصل دوم
مواد و روش‌ها    45
2-1- خصوصیات اقلیمی محل اجرای آزمایش    45
2-2- مشخصات فیزیکو شیمیایی خاک محل آزمایش    45
2-3- روش اجرای آزمایش    47
2-4- عملیات زراعی    47
2-5- دز مصرف مواد محرک رشد گیاهی    48
2-6- اندازه گیری صفات    49
2-7- محاسبات آماری    51

فصل سوم
نتایج و بحث    52
3-1- ارتفاع ساقه    53
3-2- قطر ساقه    55
3-3- طول تاسل    56
3-4- ماده خشک کل    57
3-5- طول بلال    60
3-6- قطر چوب بلال    61
3-7- فاصله بلال از سطح زمین    65
3-8- تعداد ردیف در بلال ذرت    64
3-9- تعداد دانه در بلال    65
3-10- تعداد دانه در ردیف    67
3-11- وزن هزار دانه    68
3-12- عمق دانه    70
3-13- وزن چوب بلال    72
3-14- عملکرد دانه    72
3-15- شاخص برداشت    74
نتیجه‌گیری....................................................................................................................................................76
پیشنهادها.....................................................................................................................................................78
منابع    79




فهرست جداول
عنوان                                                                                                                     صفحه

جدول 1-1- تجزیه عناصر و مواد تنظیم کممده رشد گیاهی موجود در مارمارین    24
جدول 1-۲ –تجزیه عناصر و مواد تنظیم کننده رشد گیاهی موجود در استیمورل    33
جدول 2-1- خواص فیزیکو شیمیایی خاک محل آزمایش از عمق 90-0 سانتی متری خاک    47
جدول 3-1- میانگین مربعات صفات ارقام گندم تحت تأثیر محرک های مختلف رشد گیاهی    51




فهرست اشکال
عنوان                                                                                                                          صفحه

شکل 3-1- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر ارتفاع ساقه    54
شکل 3-2- قطر ساقه ذرت تحت تاثیر محرک های رشد گیاهی    55
شکل 3-3- قطر ساقه ارقام ذرت    56
شکل 3-4- طول تاسل ذرت تحت تاثیر محرک‌های رشد گیاهی    57
شکل 3-5- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر ماده خشک کل    60
شکل 3-6- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر طول بلال    61
شکل 3-7- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر قطر چوب بلال    63
شکل 3-8- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر فاصله بلال از زمین    64
شکل 3-9- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر تعداد ردیف در بلال ذرت    65
شکل 3-10- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر تعداد دانه در بلال    67
شکل 3-11- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر تعداد دانه در ردیف    68
شکل 3-12- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر وزن هزار دانه    70
شکل 3-13- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر عمق دانه    71
شکل 3-14- وزن چوب بلال ارقام ذرت    72
شکل 3-15- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر عملکرد دانه    74
شکل 3-16- اثر متقابل رقم و محرک‌های رشد بر شاخص برداشت    75

چکیده
     به منظور بررسی تاثیر مواد محرک رشد گیاهی به صورت محلول پاشی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام ذرت، آزمایشی تحت شرایط مزرعه‌ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلوی ارومیه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1389 اجرا شد. محرک‌های رشد گیاهی شامل همیوپاتیک (کلرید سدیم C30)، مارمارین، استیمورل، هایپرتونیک و عدم مصرف به عنوان فاکتور A و فاکتور B دو رقم ذرت به نام‌های سینگل‌کراس 504 و 704 تیمارهای آزمایشی را تشکیل دادند. محلول پاشی محرک‌های رشد در دو مرحله زانوئی شدن و ظهور گل تاجی انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که صفات ارتفاع بوته، فاصله بلال از زمین، طول بلال، طول تاسل، تعداد دانه در ردیف، قطر بلال، قطر چوب بلال، وزن چوب بلال، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در بلال، تعداد ردیف در بلال، قطر ساقه و تعداد برگ‌های بالای بلال اختلاف آماری معنی داری حداقل در سطح احتمال پنج درصد برای یکی از سطوح فاکتورها و اثرات متقابل آنها داشتند. محرک‌های رشد مارمارین و هومیوپاتیک از طریق افزایش تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف در بلال و تعداد دانه در بلال موجب افزایش عملکرد دانه می شوند. رقم 504 نسبت به 704 از عملکرد دانه، تعداد ردیف در بلال، طول بلال و وزن هزار دانه بیشتری برخوردار بود. در بین ترکیبات تیماری برای ارقام 504 و 704 به ترتیب در محرک‌های رشد مارمارین و استیمورل نسبت به سایر تیمارها بیشترین عملکرد دانه را داشتند. در مقابل، محرک‌های رشد استیمورل و هایپرتونیک به ترتیب برای ارقام 504 و 704 نسبت به عدم مصرف عملکرد دانه کمتری داشتند.   
واژه‌های کلیدی: ذرت، محرک‌های رشد گیاهی، صفات مرفوفیزیولوژیک

مقدمه
     سابقة به کار گیری مواد محرک رشد گیاهی در ارتباط با دستکاری رشد غلات به چهار دهة پیش بر می‌گردد. در این راستا، مهم‌ترین اهداف اصلاحی که در دهه‌های گذشته مورد توجه قرار گرفته است، پیرامون ارتفاع ساقه متمرکز بوده است. به طور تقریبی، کشاورزی از پیشینة ده هزار ساله برخوردار است. در صورتی که این مدت طولانی به بیست و چهار ساعت خلاصه شود، سهم دانش به نژادی گیاهی پنجاه دقیقه بوده و بهره گیری از تنظیم کننده‌های رشد در حدود شش دقیقه را به خود اختصاص می‌دهد (شکاری، 1384). نقش تنظیم کننده‌های رشد در کشاورزی جهانی، در مقایسه با دیگر مواد شیمایی به کار رفته در کشاورزی مانند قارچ کش‌ها، علف کش‌ها و حشره‌کش‌ها کم است. بدین ترتیب، فروش جهانی تنظیم کننده‌های رشد گیاهی به ندرت به ٤ درصد از کل فروش مواد گوناگون حفاظت کننده می‌رسد (پراکش و راماچاندران، 2000).
    از موارد به کار گیری تنظیم کننده‌های رشد گیاهی، رسیدن به عملکرد بالقوه در گیاهان زراعی و امکان اعمال تراکم‌های کشت بالا و مقادیر بیشتر کود های نیتروژن دار است (پراکش و راماچاندران، 2000). در سال‌های گذشته، علاوه بر گروه کلاسیک، ترکیبات هورمونی گیاهی (اکسین، سیتوکنین، جیبرلین، اتیلن و اسید آبسیزیک) ترکیبات متعدد دیگری که بر رشد و نمو گیاه تأثیر می‌گذارند، شناسائی شده‌اند. در بسیاری از موارد، با تجزیه و تشریح گیاهان جهش یافته و ترا‌ریخته توسط تغییر در میزان دریافت و سطوح تنظیم کننده‌های رشد گیاهی، نقش این ترکیبات در رشد و نمو گیاهان آشکار شده است. در میان تنظیم کننده‌های رشد غیر متداول، موادی همچون اولیگو ساکارین‌ها، براسینو استروئیدها، جازمونات‌ها، اسید سالسیلیک و پلی آمین‌ها جای دارند (آلدینگتون و فرای، 1993؛ آرتسا، 1996؛ فلورز و همکاران، 1984؛ راموز و همکاران، 1989؛ سانینو و همکاران، 2003). در مورد ترکیباتی نظیر تورگورین‌ها، استریگول‌ها و سایر مواد تحریک کننده یا بازدارندة جوانه زنی بذر و رشد گیاه اطلاعات کمی در دسترس است. گذشته از این، انتظار می‌رود که با کشف ترکیبات برخوردار از ویژگی‌های تنظیم کنندگی رشد، شمار مواد محرک رشد غیر مرسوم افزایش یابد (گراس و پارتیر، 1994). یکی از اهداف دور نمای کشت ذرت درآینده، افزایش عملکرد در ژنوتیپ‌هائی است که طول دورة پر شدن دانه در آن‌ها زیاد بوده و بتوان انتظار بهبود دستگاه فتوسنتزی را نیز در این تیپ از گیاهان داشت (کوچکی و بنایان اول، 1373). علاوه بر کلیه عوامل زراعی، اکولوژیکی و غیره مؤثر در عملکرد (بیولوژیکی و دانه)، شاید بتوان به طور مستقیم و یا غیر مستقیم و با کاربرد مواد تنظیم کنندة رشد گیاهی (محرک رشد و بازدارنده رشد) عملکرد ذرت را بهبود داد.
     تقاضای زیاد و رو به افزایش غذا در جهان باعث گردیده که هدف تولید کننده از ثبات عملکرد به توانائی تولید با عملکرد بالا تغییر یابد (راشد محصل و همکاران، 1376). برای رسیدن به این هدف باید به بررسی راهکارهای لازم و ضروری برای افزایش عملکرد در واحد سطح پس از افزایش سطح زیر کشت پرداخت و در این بین بایستی کیفیت محصول و اهمیت کشاورزی پایدار نیز مد نظر قرار گیرد. رشد و نمو گیاهان توسط عوامل درونی و بیرونی تنظیم می‌شود. عوامل درونی در سطح مولکولی و سلولی عمل می‌کنند و از طریق تنظیم کننده‌های رشد گیاهی نقش هماهنگ کننده در کل موجود زنده دارند. اهمیت اکولوژیک مواد محرک رشد در آن است که به صورت انتقال دهنده علایم عمل می‌کنند. همراه با عوامل خارجی، این مواد موجب شروع فرآیندهای رشد و تمایز، هماهنگ کردن نمو گیاه با تغییرات فصلی می‌شود. به علاوه آنها شدت و جهت رشد، فعالیت‌های متابولیکی و انتقال، ذخیره  سازی و متحرک شدن مواد غذائی را تنظیم می‌کنند (مجابی، 1373). در گیاهان رشد و نمو به وسیلة پنج تنظیم کننده رشد درون زاد کنترل می‌شود که تعادل بین تولید و مصرف این تنظیم کننده‌ها باعث رشد مناسب و تولید اقتصادی محصول می‌گردد. بدین جهت استفاده از نتایج آن در کشاورزی ضروری به نظر می‌رسد، زیرا در نهایت در افزایش تولید، عملکرد دانه مهم است (خدا بنده، 1369). تنظیم کننده‌های رشد گیاهی که بر روی محصولات اقتصادی به کار می‌روند دارای تأثیرات مستقیم یا غیر مستقیم بر باردهی نهائی، کیفیت محصول و یا هر دو دارند (مجابی، 1373).
     با توجه به اینکه مشابه چنین تحقیقی (اثر مواد هومیوپاتیک بر روی گیاهان زراعی) در ایران اجرا نشده است، به نظر می‌رسد کاربرد نتایج آن خالی از لطف نباشد زیرا در نهایت موجب افزایش عملکرد دانه خواهد شد. تعامل محرک‌های رشد گیاهی با خود گیاه موجب رشد متعادل گیاه می‌شود. سنتز تنظیم کننده‌های رشد درون زاد گیاه تحت تاثیر محرک‌های رشد دستخوش تغییرات شده و باعث ایجاد تفاوت‌هایی در رشد و ریخت زایی در مقایسه با گیاه شاهد می‌شود. با کاربرد محرک‌های رشد، گیاه کمتر تحت تنش قرار گرفته و میزان عملکرد دانه نسبت به شرایط بهینه رشد بیشتر می‌شود. محلول پاشی محرک‌های رشد گیاهی اثرات منفی تنش‌های غیر زیستی را در طول دوره رشد به حداقل خواهد رساند.
     در این بررسی تأثیر مواد محرک رشد، هومیوپاتیک، هایپرتونیک، مارمارین (نوعی علف دریائی حاوی مواد تنظیم کنندة رشد) و استیمورل (عصاره به دست آمدة از گیاهان و حاوی مواد معدنی و محرک رشد گیاهی) بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد در ارقام ذرت تحت شرایط مزرعه‌ای و با اهداف ذیل مورد آزمایش قرار گرفت؛
اهداف تحقیق
 1- تعیین آثار سودمند محلول پاشی محرک‌های رشد گیاهی بر عملکرد دانه تحت شرایط مزرعه‌ای
2- بررسی تاثیر چنین محرک‌هائی بر اجزای عملکرد دانه
3- کاهش مصرف کودها و سموم شیمیائی با مصرف مواد طبیعی محرک رشد گیاهی




فصل اول
کلیات و بررسی منابع
۱-1 ذرت و اهمیت اقتصادی
     ذرت (Zea mays L.) در بین غلات از نظر عملکرد، بیشترین مقدار تولید را داراست و از لحاظ سطح زیر کشت بعد از گندم و برنج، مقام سوم را به خود اختصاص داده است. اما مقدار تولید آن برابر حجم تولید هر یک از دو غلة فوق است و یکی از گیاهان غله‌ای مهم و در آمدزا به شمار می‌رود (تاج بخش، 1375). ذرت به مناسبت آن که دارای مواد قندی و نشاسته‌ای زیادی بوده و از طرفی مقدار محصول آن در واحد سطح بالاست، یکی از مناسب‌ترین محصولات برای علوفه سبز و یا سیلو می‌باشد (خدابنده، 1369). این گیاه یکی از گیاهان مهم اقتصادی دنیا می‌باشد و حدود ١٢۹ میلیون هکتار از مزارع دنیا با متوسط عملکرد ٤/٢ تن در هکتار در کشورهای کمتر توسعه یافته تا ۷/۶ تن در هکتار در کشور های توسعه یافته، زیر کشت این محصول می‌باشد (نور محمدی و همکارن، 1380). ذرت بیشتر برای استفاده از دانه و سیلو کردن آن که دارای مصارف مختلف می‌باشد، کشت می‌گردد. نزدیک به ٢٠ الی ٢۵ درصد از تولیدات جهانی ذرت به صورت مستقیم در اشکال مختلف (آرد ذرت، شیرینی، کنسرو و فرنی ذرت) در تغذیة انسان، حدود ۶٠ الی ۷۵  درصد به صور مختلف مانند دانه، علوفه، پودر و غیره به مصرف غذای دام می‌رسد. به علاوه تقریبا پنج درصد تولید ذرت نیز جهت فرآورده‌های صنعتی ذرت به کار می‌رود. ذرت یکی از ارزان‌ترین و خالص‌ترین منابع تولید مواد آلی جهت مصارف صنعتی است. در کارخانجات نشاسته‌سازی از ذرت، نشاسته، خوراک دام، شربت قند و روغن استخراج می‌کنند. امروزه بیش از ۵٠٠ نوع فرآوردة درجة دوم از ذرت به دست می‌آید. از ساقه‌های ذرت در صنعت کاغذسازی، مقواسازی و از چوب بلال نیز در تهیة اسید استیک، قطران زغال و فورفورال که در صنایع رنگ و لاستیک سازی به کار می‌رود، استفاده می‌گردد (نور محمدی و همکارن، 1380).

1-2 –گیاه‌شناسی ذرت
     ذرت گیاهی است تک لپه، ساقه بلند و یک ساله از خانواده گرامینه (Poaceae)، زیر خانواده مایدآ (Maydeae)، از جنس زآ (Zea) و از گونه مایز (Mays) با ٢٠ عدد کروموزوم (تاج بخش و پورمیرزا، 1382)، که سه جنس مهم، زآ (Zea)، اکلانا (Oklena) و تریپساکوم (Tripsacum)، بومی قاره آمریکا، پنج جنس کم اهمیت از قاره آمریکا و پنج جنس کم اهمیت دیگر از قاره آسیاست (نور محمدی و همکاران، 1380).

1-3- مورفولوﮊی و فیزیولوﮊی ذرت
ذرت دارای سه نوع ریشه می‌باشد که عبارتند از:
الف) ریشه‌های اولیه (Seminal roots): به تعداد ۵-۳ عدد بوده و بر خلاف ریشه‌های اولیه برخی از غلات که پس از تکمیل ریشه‌های ثانویه از بین می‌روند، در ذرت باقی مانده و از گیاه جدا نمی‌شوند.
ب) ریشه‌های ثانویه (Corenal roots): که به ریشه‌های دائمی یا ریشه‌های طوقی نیز مشهورند، به تعداد ١۵ الی ٢٠ برابر ریشه‌های اولیه بوده و از میان‌گره ساقه و ۵-۳ سانتی‌متری زیر خاک تشکیل می‌گردد.
ج) ریشه‌های هوائی (Brece roots): که به ریشه‌های نابجا یا جانبی مشهورند و از گره‌های دوم و سوم بالای سطح خاک به وجود می‌آیند و ممکن است به استقرار نبات و همچنین جذب آب و مواد غذائی نیز مؤثر باشند (تاج بخش، 1375).
     قسمت اعظم ریشه در ذرت در عمق ۷٠ الی ۷۵ سانتی‌متری سطح خاک بوده و پراکندگی جانبی ریشه معمولا تا دو هفته قبل از تشکیل کاکل متوقف شده و رشد عمقی ریشه ادامه می‌یابد (تاج بخش و پورمیرزا، 1382). ذرت دارای ساقة استوانه‌ای شکل است که در مقطع عرضی بیضوی بوده و ساقه بندبند، گره‌دار، توپر و معمولا مستقیم و بدون انشعاب است (تاج بخش، 1375). تعداد میان‌گره‌ها بین ۸ الی ٢١ و فاصله بین گره‌ها در انواع مختلف ٦ الی ٢٠ سانتی‌متر متغییر است. طول ساقه بین ٦٠ سانتی‌متر الی ٦ متر و در بعضی شرایط تا ۸ متر نیز می‌رسد. قطر ساقه در ذرت نیز ۵/١ الی ۵ سانتی متر می‌باشد (تاج بخش و پورمیرزا، 1382). برگ در ذرت به طور متناوب بر روی ساقه قرار می‌گیرد، به این معنی که در هر گره ساقه یک برگ به وجود می‌آید که شامل یک غلاف بوده و آن را در بر می‌گیرد و یک پهنک پهن و بزرگ که ممکن است یک لیگول یقه مانندی هم داشته باشد. ذرت‌هائی که لیگول ندارند دارای برگ‌های ایستاده هستند که این طرز قرار گرفتن برگ‌ها باعث جذب بیشتر نور و در نتیجه افزایش فتوسنتز می‌شود. تعداد برگ بسته به نوع رقم ۸ الی ٤۸ عدد و به طور متوسط ١٢ الی ١۸ عدد است که یک صفت ژنتیکی بوده و کمتر تحت تأثیر عوامل محیطی قرار می‌گیرد. همچنین ارقام زودرس تعداد برگ کمتری نسبت به ارقام دیرس دارند. ذرت گیاهی است یک پایه و گل‌های نر تاجی به صورت خوشه‌ای منشعب در انتهای ساقه قرار گرفته است که به آن گل آذین نر یا تاسل (Tasell) نیز می‌گویند. در روی خوشه نر خوشه‌های فرعی به صورت جفت، جفت قرار می‌گیرند. در هر سنبلک دو عدد گل یافت می‌شود که گل بالائی به لحاظ رشد کامل‌تر است. هر گل نر شامل سه پرچم، دو لودیکول و یک مادگی تکامل نیافته است (تاج بخش و پورمیرزا، 1382). از سنبلچه‌های جفتی، سنبلچه پائینی و بالائی به ترتیب بدون دم گل و با دم گل بوده و گل آذین نر قبل از بلال ظاهر می‌شود. گل آذین ماده یا سنبله ماده یا بلال که به وسیله برگ‌های تغییر شکل یافته احاطه شده است از جوانه‌های جانبی واقع در روی گره‌های ساقه ظاهر می‌گردد (الدر الدین و کلارک، 1376). گل آذین ماده دارای خوشه‌ای با محوری نسبتا قطور است و بر روی آن سنبله‌های فرعی دوتائی در کنار هم قرار گرفته اند. هر سنبله فرعی دارای دو گل است که یکی از آنها  بارور شده و دیگری عقیم می‌ماند. اگر هر دو بارور شوند ترتیب دانه در بلال به هم می‌خورد. هر گل دارای تخمدانی است که از آن کاکل یا ابریشم به طول ١٠ الی ٢٠ سانتی‌متر که مجموعا خامه و کلاله است، خارج  می‌شود. سنبل ذرت توسط پوشش‌هائی که در حقیقت غلاف‌های تغییر شکل یافته برگ است، پوشیده شده است که به آن ها چمچه یا اسپات (Spatte) می‌گویند. کاکل‌ها پوشیده از مواد چسبنده بوده و دانه گرده را به خود می‌گیرد. طول عمر کاکل‌ها ۵ تا ١٠ روز است. دانه گرده تا سه روز قبل از خروج کاکل در ذرت آزاد می‌گردد. بنابر این گرده افشانی در ذرت ضمن دگر گشن بودن، پروتاندر نیز است. عمر دانه گرده ١۸ الی ٢٤ ساعت بوده و ١٢ الی ٢۸ ساعت بعد از قرار گرفتن روی کلاله لقاح صورت می‌گیرد. عمل گرده افشانی به وسیله باد صورت گرفته و ۹۵ درصد، به صورت دگرگشن و پنج درصد به صورت خودگشن است. دانة ذرت میوة گندمه یا کاریوپس (Cariyops) میوه‌ای تک دانه‌ای خشک و ناشکوفا است. به طول ۹ الی ١۶ میلی‌متر، ۶ الی ۹ میلی‌متر عرض و ۳ الی ۶ میلی‌متر قطر داشته و ساختمان آن شامل موارد ذیل است:
الف) پوست میوه یا پریکارپ (Pericarpe): ٦ درصد دانه را تشکیل داده و غنی از مواد سلولزی و همی سلولزی بوده و آن را از صدمات مکانیکی محافظت می‌کند.
ب) لایه آلورن: بلافاصله بعد از پوست قرار گرفته و رنگ آبی یا بنفش مربوط به وجود این لایه است. پروتئین نیز در این لایه جمع می‌شود.
ج) آندوسپرم یا لایه آردینه: همان بافت غذائی دانه بوده و ۸۵ درصد دانه را تشکیل می‌دهد. دو نوع آندوسپرم در دانة ذرت دیده می‌شود که عبارتند از:
١) آندوسپرم سخت، شاخی یا شیشه‌ای و با پروتئین بالا به رنگ زرد.
٢) آندوسپرم نرم، آردی یا نشاسته‌ای و با پروتئین کم و نشاسته بالا به رنگ مات یا سفید.
د) جنین دانه: ۸ الی ١٢ درصد دانه را تشکیل می‌دهد و در پائین دانه قرار داشته و وزن هزار دانة ذرت بین ١٠٠ الی ٤٠٠ گرم است. دانه بدون جذب آب ۷۷ درصد نشاسته (دو سوم از نشاسته در دانه ذرت، معمولا آمیلوپکتین و یک سوم آن آمیلوز است)، ۹ درصد پروتئین، ۵ درصد چربی (تا ۷ درصد)، ۵ درصد پنتوزان، ٢ درصد قند و ٢ درصد خاکستر دارد. دانه از لحاظ شکل ظاهری، صفات آندوسپرم، کیفیت دانه و موارد مصرف به هفت گروه تقسیم می‌گردد که عبارتند از:
١) ذرت دندان اسبی (Dente Corn)
٢) ذرت سیلوئی سخت (Flint Corn)
۳) ذرت بو داده (Pop Corn)
٤) ذرت آردی یا نرم (Floor Corn)
۵) ذرت شیرین (Sweet Corn)
۶) ذرت مومی (Waxy Corn)
۷) ذرت غلاف دار (Pod Corn)
دو ﮊن اوپاکوریز (Opoqurez) و فلوریز (Floryz) باعث افزایش اسیدهای آمینۀ لیزین و تریپتوفان در پروتئین ذرت گردیده در نتیجه کیفیت محصول ۳٠ الی ۵٠ درصد افزایش می‌یابد (تاج بخش و پورمیرزا، 1382).