چکیده:
این آزمایش به منظور ارزیابی اثرات محلول پاشی اسید سالیسیلیک بر خصوصیات رویشی و زایشی گیاه همیشه بهار تحت تنش شوری، در آزمایشگاه و گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان در سال 1394 انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه با 4 تکرار انجام گردید. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح تنش شوری (0، 50، 100، و 200 میلی مولار) و چهار سطح محلول پاشی اسید سالیسیلیک (0، 1، 5/1 و 2 میلی مولار) بود. سطوح تنش شوری با استفاده از کلرید سدیم ایجاد شد.
واژگان کلیدی : همیشه بهار، تنش شوری، اسید سالیسیلیک، عملکرد گل.
مقدمه:
تنش در نتیجه روند غیر عادی فرآیندهای فیزیولوژیکی ایجاد شده و از تأثیر یک یا چند عامل زیستی و محیطی حاصل می شود. به عبارت دیگر تنش عبارتست از شدتی از یک عامل محیطی که موجب افت ظاهری محصول می شود(اندرزیان،1389). از میان انواع تنش ها، تنش شوری در بسیاری از مناطق کشاورزی دنیا از عوامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی به شمار می آید. حدود 50-30% از اراضی فاریاب دنیا تحت تأثیر شوری قرار دارند. در ایران حدود 50% از زمین های زیرکشت(5/9 میلیون هکتار) با مشکل شوری مواجه هستند(صفرنژاد وهمکاران،2007).در کشور ما تنش شوری همواره بر بقاء عملکرد اقتصادی محصولات کشاورزی اثر سوء داشته است که به واسطه وسیع بودن منابع آبی وخاکی که دارای این مشکل هستند توجه روزافزون را می طلبد. شوری آب آبیاری، یکی از عواملی است که زراعت اکثر گیاهانرا با مشکل مواجهمی سازدو می تواند بر جنبه های مختلف کمی وکیفی رشد ونمو گیاه تاثیرگذار بوده و در گیاهان دارویی، باعث تغییر میزان مواد مؤثره وخاصیت دارویی آنها شود(دوازده امامی،1381). این مشکلات به ویژه در گیاهان حساس به شوری، بیشتر دیده می شود(رامین و خالقی، 1380). از سویی گیاهان دارویی مخازن غنی از متابولیت های ثانویه و مواد مؤثره اولیه بسیاری از داروها می باشند. مواد مذکور اگرچه اساساً با هدایت فرآیندهای ژنتیکی ساخته می شوند ولی ساخت آنها به طور بارزی تحت تاثیر عوامل محیطی قرار می گیرد به طوری که عوامل محیطی از جمله تنش ها سبب بروز تغییراتی در رشد گیاهان دارویی و نیز در مقدار کیفیت مواد مؤثره نظیر آلکالوئیدها، گلیکوزیدها، استروئیدها و اسانس ها می گردد(امید بیگی، 2005).تنش شوری، از طریق کاهش پتانسیل اسمزی و اختلال در جذب بعضیاز عناصر غذایی، رشد و عملکرد محصولات زراعیرا محدود می کند. گیاهانی که در خاک های شور رشد می کنند به دلیل خواص اسمزی، علاوه بر تنش شوری با تنش کم آبی نیز مواجه شده که این عامل سبب کاهش سرعت رشد گیاه می شود. این امر موجب اختلال در تقسیم سلول و بزرگ شدن سلول ها شدهو تمام واکنش های متابولیکی گیاه تحت تاثیر قرار می گیرد. همچنین افزایش یون های سدیم و کلر موجب کاهش جذب یون های ضروری از جمله یون های پتاسیم، کلسیم، آمونیوم ونیترات شده و از فعالیت آنزیم ها کاسته و ساختار غشا را بر هم می زند(دمیر کایا و همکاران، 2006؛ نتوندو همکاران،2004).شوری بر همه جنبه های متابولیسم گیاهی اثر گذاشته و تغییراتی را در آناتومی و مورفولوژی گیاه ایجاد می کند. برخی از این تغییرات در واقع سازگاری هایی است که کمک می کند تا گیاه استرس ناشی از شوری را تحمل کند(آذرنیوند و قربانی، 1386).
با افزایش غلظت نمک، سرعت جوانه زنی کاهش می یابد. به نظر می رسد مختل شدن آنزیم های مؤثر در متابولیسم به دلیل اتصال یون ها به ساختمان مولکولی آنها عامل اصلی این کاهش می باشد (یزدانی بیوکی و همکاران، 1389). افزایش جذب نمک و سمیت یونی، سبب اختلال در کارکرد سلولی و آسیب رساندن به فرآیند های فیزیولوژیک، از قبیل فتوسنتز و تنفس می شود. شوری با ایجاد تغییرات مضردر تعادل یون ها، وضعیت آب، عناصر غذایی، عملکرد روزنه و کارایی فتوسنتز، موجب کاهش فرآیندهای رشد ونموی گیاه نظیر جوانه زنی، رشد گیاهچه و در نهایت کاهش میزان تولید محصول می شود(مانز، 2002). همچنین تنش شوری باعث از بین رفتن تعادل اسمزی و در نتیجه خروج آب از برگها ونهایتاً از بین رفتن آماس سلولی می شود(دادرس وهمکاران، 1391). به طور کلی تنش شوری جزء اولین تنش های محیطی است که گیاهان با آن مواجه هستند و امروزه به عنوان یکی از مهم ترین تنش های محیطی استکه گیاهانرا تحت تاثیر قرار می دهد. آما آنچه که اهمیت این تنش را بیش از سایر تنش های محیطی مشخص می کند دائمی بودن اثرات تنش شوری می باشد. از این نظر که بر خلاف سایر تنش های محیطی که گیاه، در بخشی از دوره رشد خود با آن مواجه می شود، تنش شوری کل دوره رشد گیاه را تحت تأثیر خود قرار می دهد(فرخی و گالشی، 1384). همچنین باید اشاره شود که علی رغم تحقیقاتی که در زمینه شوری انجام شده است ولی به موضوع عملکرد گیاهان دارویی در شرایط تنش شوری کمتر اشاره شدهو بیشتر مطالعات، اثرات شوری را بر روی جوانه زنی بررسی نموده اند. ایران از نظر تنوع گیاهیبه خصوص گیاهان دارویی، جایگاه منحصر به فردی در جهان دارد و طبق تحقیقات پژوهشگران، تعداد گونه های گیاهی ایران حدود 8000 گونه است که از این تعداد بیش از 2500 گونه دارای خواص دارویی و عطری هستند. تا کنون در جهان، حدود 60 گیاه دارویی در عملیات به زراعی و به نژادی وارد شدهو با محصولات دارویی صنعتی به رقابت پرداخته اند. سهم تجارت گیاهان دارویی در جهان در سال 2050 میلادی به رقمی معادل پنج تریلیون دلارخواهد رسید(صفرنژاد و همکاران، 2007). امروزه گیاهان دارویی از جمله گیاهان مهم اقتصادی هستند که به صورت خام یا فرآوری شده در طب سنتی یا مدرن صنعتی مورد استفاده و بهره برداری قرار می گیرند(اکبری نیا، 2010). لذا بایستیبه بررسی گونه های دارویی مقاومبه شوری موجود در کشور پرداخت و آنها را بر اساس خاکهای شور ایران، اولویت بندی نمود.
از حدود سال 1940 میلادی، تنظیم کننده های رشد طبیعی و مصنوعی در گستره وسیعی از علوم کشاورزی و باغبانی مورد استفاده قرار گرفته اند. به کارگیری چنین رهیافت های نوینی در راستای ایجاد تغییر در گیاهان مولد از راه کنترل فرآیندهای نموی گیاه از جوانه زنی تا رشد رویشی، نمو زایشی، بلوغ، پیری و نگهداری پس از برداشت صورت پذیرفته است (شکاری، 1384).
تنظیم کننده های رشد نقش مهم و اساسی در فرایند رشد و نمو گیاهان بر عهده دارند. این ترکیبات شیمیایی قدرت مدیریت فرآیندهای زیادی را در گیاهان به عهده دارند. تغییر در دسترسی و تعادل شیره پرورده، کنترل فرایند رشد در شرایط تنش و محدودیت های محیطی از جمله مهمترین این تغییرات هستند. این موارد باعث شده تا کاربرد خارجی تنظیم کننده های رشد به عنوان یک راهکار مطلوب مدیریتی تولید در گیاهان به شمار آید. از زمان شناسایی هورمونهای گیاهی تلاش برای استفاده از آنها به صورت کاربرد خارجی برای بهبود عملکرد مورد توجه پژوهشگران بوده است. مشکل استفاده از هورمون ها قیمت بالای آنها می باشد. در این میان استفاده از شبه هورمون ها که خصوصیاتی شبیه به هورمون دارد استفاده وسیعی پیدا کرده است که در بین این شبه هورمونها اسید سالیسیلیک اهمیت بسیار زیادی دارد.
امروزه مشخص شده است که سالیسیلاتها در بسیاری از گونه های گیاهی تجمع پیدا می کنند. در بسیاری از گیاهان زراعی همانند برنج، سویا و کلم مقدار اسید سالیسیلیک در حدود یک میلی گرم در گرم در بافت تازه برگ است. این شبه هورمون با تاثیر بر روی فعالیتهای بیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاهان ممکن است نقش مهمی در تنظیم رشد و فعالیت گیاهان داشته باشد (حیات و احمد، 2007).
با توجه به اینکه در مورد اثرات اسید سالیسیلیکبر خصوصیات گیاه دارویی همیشه بهارتحت شرایط تنش شوری مطالعه ای صورت نگرفته است و از طرفی با توجه به اهمیتگیاه همیشه بهار به عنوان یکگیاه دارویی، این تحقیق به منظور یافتن مناسبترین غلظت محلولپاشی اسید سالیسیلیک و بررسی عکسالعمل عملکردگیاه همیشه بهار به مصرف اسید سالیسیلیک تحت شرایط تنش شوری انجام شد.
شامل 72 صفحه Word
دانلود تحقیق اثر تنش شوری و محلول پاشی اسید سالیسیلیک بر خصوصیات رویشی و زایشی گیاه دارویی همیشه بهار
