لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 32
مقدمه:
کنایه یکی از زیباترین و دقیق ترین اسلوبهای هنری گفتار و رساتر از حقیقت است، زیرا در کنایه ذهن انسان از ملزوم به لازم منتقل میشود و با نوعی دلیل همراه میشود. کنایه از مهمترین شگردهای زیبا آفرینی در شعل و از طبیعی ترین راههای بیان است که در آیات قرآنی، اعتقادات پیشینیان، آداب و رسوم اجتماعی، گفتار عامه، امثال و حکم، تقاضا، انتقاد و در شعر، بخصوص در انواع هجو، نمونههای بسیاری از اسعتمال کنایه را میتوان یافت.
در این رساله با توجه به تاریک و مبهم بودن مرز میان کنایه، استعاره، و مجاز در کتب بلاغی، تمامی مباحث علم بیان را میتوان از نگای دیگر در دو حوزه حقیقت و مجاز جای داد؛ اگر تشبیه در گستره حقیقت و استعاره در پهنه مجاز قرار داشته باشد، کنایه در هر دو میدان میتواند جای گیرد. کنایه مانند استعاره از حوزه حقیقت به مجاز راه مییابد با این تفاوت که معین حقیقی خود را نیز حفظ میکند، به گونهای که بزرگان بلاغت نیز بر این باورند که اراده معنای حقیقی در کنایه جایز است. بنابراین میتوان گفت کنایه نه حقیقت صرف است نه مجاز صرف بلکه برزخی است مابین حقیقت و مجاز و یکی از عوامل مهم زیبا آفرینی در کلام ادبی، اصولا در کنایه، کلام یکی است اما دو معنی از آن بر میآید. کنایه چون کیمیایی است که مس زبان عادی را به زر شعل مبدل میسازد.
سخن زمانی جنبه هنری- ادبی به خود میگیرد که به صورت غیر مستقیم بیان شود. دانشی که شاعر و هنرمند به کمک آن میتواند معنای واحدی را به شیوههای گوناگون ادا کند، بین نام دارد که صور خیال را میسازد. اصولاً این شگردها و ترفندهای زیبا آفرینی هستند که زبان عادی، روزمره و تکراری را به زبان برجسته شعر و ادب مبدل میسازد؛ یکی از این شگردها و صور خیال، کنایه است که از طبیعی ترین راههای بیان به شمار میرود و در آن، گویی نویسنده و گوینده از منطق عادی گفتار گریزان است و چنین حرکتی، که خلاف جهت عادت است، تأثیر سخت از زیاد و لذت بخش میسازد به گونه که متقدمین علمای بلاغت، کنایه را ترک تصریح به چیزی نامیده و میگویند: کنایه رساتر از تصریح است «الکنایه ابلغ من التصریح»
(مطول، ص 375).
بیان مستقیم، روشن و صریح اندیشه و معنی، نه تنها ذهن را به تأمل و تفکر وا نمیدارد بلکه باعث سستی، کندی و تنبلی ذهن میشود؛ چنین سخنی زیبا و لذت بخش نیست و گاه باعث تنفر خواننده میشود، به گونهای که تمایلی برای پیگیری آن اندیشه نخواهد داشت. به زبانی دیگر، سخن ساده و مبتذل، ارزش فکر کردن ندارد، در حالی که بیان مطلب به صورت پوشیده و دور از ذهن، در خدمت به اعتبار زیباییهایی که دارد مورد نقد و بررسی سخن سنجان قرار گیرد و از این جهت کنایه، بیشترین خدمت را به زبان و بیان میکند، زیرا از زبانی ساده، عادی و روز مره، زبانی هنری و بدیع و شگفت انگیز میسازد.
تعریف کنایه :
کنایه در لغت به معنی پوشیده سخت گفتن است و در اصطلاح، سخنی است که دارای دو مغنی نزدیک (حقیقی) و دور (مجازی) باشد، به طوری که این دو معنی، لازم و ملزوم یکدیگر باشند، تا شخص با ندگی تأمل معنی دوم را که لازمه معنی اول است، درک کند. سکاکی کنایه را آوردن لفظی میداند که غرض از آن، لازم معنایدیگر است با جواز اراده لازم آن معنی (مفتاح العلوم، ص 870).
کنایه یکی از لطیف ترین و دقیق ترین اسلوب های بلاغت و رساتر از صراحت است، زیرا ذهن انسان را از ملزوم و لازم منتقل میکند.
غرض از کنایه: کنایه یا به خاطر احترام به مخاطب بوده، یا برای ایجاد ابهام در شنوندگان است، یا برای شکتس دشمن بدون بجا گذاشتن راه نفوذ و یا برای منزه داشنت گوش از خبری که زا شنیدن ابا دارد و یا برای و یا برای اغراض و لطایف بلاغی دیگر است. (جواهل البلاغه، ص 306).
از لحاظ روانی، بیان کنایی، نوعی فعالیت ذهنی را به منظور کشف معانی نهفته در سخن سبب میشود که به ادب و رعایت حد سخن نزدیکتر است و گویای ظرافت طبع و نکته دانی و لطف ذوق گوینده به شمار میآید.
دیدگاهها
فرّا (متوفای 207 هجری) در کتاب «معنای القرآن» در خصوص کنایه چنین میگوید:
«اللغه الکنایه و یعنی منها ترک التصریح بالمعنی»
(دراسه و نقد فی مسائل بلاغیه، ص 274)
مقصود او از کنایه ترک تصریح به معنی است.
- در مجاز القرآن اثر ابوعبیده معمبربن مثنی (متوفای 210 هجری) کنایه برطبق نظر فرا با شاهدی از قرآن مجید آمده است:
«یسألونک عن الشهر الحرام قتال فیه، «فیه» کنایه للشهر الحرام»
و مقصود او نیز از کنایه همانی است که فراء گفته است.
- ابن قتیبه (متوفای 276 هجری) در کتاب «تأویل مشکل قرآن» کنایه را چنین آورده است:
«و ما تترک التصریح بالمراد زیاده فی الدلاله و قصدا للایجاز. تتناول التعریض و التوریه ایضا». کنایه را رها کردن تصریح از مقصود به منظور زیادی در دلالت و به منظور اختصار به کار برده که شامل تعریض و توریه نیز میباشد. (تأویل مشکل القرآن، ص 199)
- ابوالعباس محمد بن یزید المبرد (متوفای 285 هجری) چنین گوید:
«و احسن انواع الکنایه عنده الرغبه عن اللفظ الخسیس المفحش الی ما یدول علی معناه من غیره»
از نظر او بهترین نوع کنایه روی برگرداندن از لفظ زشت و ناپسند است به سوی آنچه که دلالت بر معنای آن لفظ از غیرش میکند. (الکامل، ج 2، ص 675)
مقاله درباره کنایه چیست
