80ص
با وجود سابقه طولانی که کاشت خیار در هوای آزاد (مزرعه) دارد، پژوهش خیار گلخانه ای به منظور تولید و عرضه طولانی تر خیار تازه، از قرن هجدهم میلادی در اروپا مورد توجه قرارگرفت. بسیاری از محققان مرکز پیدایش خیار را هندوستان می دانند زیرا در دامنه های هیمالیا گیاهی به نام Cucumis hardwickii می روید که میوه هایی ریز و تلخ دارد. خیار در گذشته های دور از طریق مصر به مناطق حاشیه دریای مدیترانه و از آنجا به اروپا آورده شده است. اما پیدایش خیار گلخانه ای به این نحو بود که برای اولین بار در قرن هجدهم خیارهای جدیدی از مناطق جنگلی و گرم و مرطوب هندوستان وارد انگلستان وارد گردید که با خیارهای موجود در اروپا تا آن زمان تفاوت زیادی داشت و در شرایط اروپا فقط در گلخانه قادر به رشد و نمو بودند. بعدها به اصلاح نژاد، انواع جدیدتری به نام خیار گلخانه ای به وجود آمد که از نظر مرفولوژیکی و خواسته های آب و هوایی کاملاً از خیارهای معمولی متمایز و مشخص می باشند. این خیارها ماده زا و بی تخم بوده (پارتنو کارپ) و دارای پوستی خوراکی می باشند.
اینک نه تنها در اروپا، بلکه در تمام جهان این ارقام در شرایط گلخانه ای کشت شده و با استقبال چشمگیری نیز توأم بوده است، بطوریکه اکنون بخش مهمی از تولید خیار را به خود اختصاص داده است. با استفاده از گلخانه می توان خیار تازه و مرغوب و خارج از فصل و آن هم، هنگامی که هوای آزاد برای تولید این محصول مناسب نیست پرورش داده و با قیمت خوبی به بازار عرضه نمود.
2-1 واریته های مناسب خیار گلخانه ای :
فعالیتهای وسیع تحقیقاتی در زمینه بدست آوردن خصوصیات بهینه در میوه خیار، منجر به پیدایش ارقامی خاص گردیده است که به نام خیارهای بی تخم (Parthenocarpic) معروف می باشند. در این واریته ها گلهای ماده بدون تلقیح بارور شده و محصول می دهند و شکل، رنگ و سایر خصوصیات محصول حاصله، دارای کیفیت بالایی می باشند.
بوته خیار گلخانه ای به جای اینکه در سطح زمین رشد کند، به طور عمودی هدایت می شود و در نتیجه میوه خیار به علت عدم برخورد با سنگ و خاک و غیره و صافتر و مرغوبتر می گردد. در عین حال با کنترل دقیق شرایط محیطی از قبیل حرارت و رطوبت و کود و ... بوته خیار دائماً در بهترین شرایط تولید نگه داشته می شود و عملکرد بالایی می رود، از طرف دیگر بذور جدید فوق العاده پر محصول و مرغوب است، به همین جهت در صورت رعایت نکات فنی می توان در هر دوره بهره برداری، حدود 20 کیلوگرم خیار مرغوب از هر متر مربع گلخانه برداشت نمود که بیش از 5 برابر محصول متوسط خیار در هوای آزاد است.
3-1 مشخصات گیاه شناسی :
خیار گیاهی است علفی و یکساله، با ساقه ای خزنده و پوشیده از تارهای سفت و خشن و برگهای بزرگ، که این ساقه در بعضی قسمتها دارای پیچک نیز می باشد. دارای 7 جفت کروموزوم می باشد. میوه Pepo (نوعی سته) است (نوعی میوه ناشکوفا که پریکارپ آن کاملاً گوشت آلود و آب دار است مانند انگور) و داخل میوه نیز سه حجره قرار دارد. در ابتدای رشد، سطح میوه خاردار می باشد که با رسیدن میوه سطح آن نیز صاف و بدون پرز می گردد. گلها به رنگ زرد و بزرگ بوده و نرها و ماده ها جداگانه روی یک پایه قرار دارند (Monoecious). از محور برگها ساقه های فرعی رشد می کند و ارتفاع بوته اصلی به چند متر می رسد که توسط پیچکها به قیم و یا بوته های مجاور می پیچد. رشد ریشه در مقایسه با قسمت هوایی گیاه ضعیف تر و در شرایط گلخانه ای به نسبت 1 به 100 می باشد. ریشه ها نیز در قسمت های قابل
تهویه سطح خاک رشد و انتشار می یابند.
در خیارهای پارتنو کارپ سعی شده با به نژادی تعداد گلهای نر را به سوده گلهای ماده کم نمایند، زیرا حذف گلهای نر باعث می شود که از تشکیل میوه هایی با تخم که ظاهری گرز مانند دارند، جلوگیری شود (حالت گرزی خیارها مربوط به تجمع دانه در انتهای میوه می باشد که در اثر آن انتهای میوه کمی کلفت تر می گردد). عمر گیاه در ریزش گل تأثیر دارد، برای همین هرچه به پایاین کشت نزدیک می شویم که در بخش مربوط به آن اشاره خواهد شد. گلهای نر بر روی یک ساقه کوچک و گلهای ماده، مستقیماً بر روی یک خیار کوچک قرار می گیرند.
44اسلاید
چکیده
این مطالعه در شهر مشهد و به منظور تعیین الگوی کشت بهینه، مقایسه الگوی موجود با الگوی بهینه انجام شده است.
کشاورزی، فعالیتی است که همواره تحت تأثیر عوامل طبیعی همچون سیل، خشکسالی، حمله آفتها و مانند آن قرار دارد از سوی دیگر، عوامل گوناگونی چون قیمتها، تغییر عملکرد و هزینه ها نیز همراه با عوامل طبیعی موجب بروز ریسک و نبود حتمیت در این فعالیت می شود. بنابراین تصمیم گیری در چنین شرایطی نیاز به ابزارهای مناسب و کارا برای منظور کردن عوامل پیشگفته در طراحی نظام های زراعی دارد الگوهای گوناگونی در دهه های اخیر پدید آمده و توسعه یافته که در آنها سعی شده است تا ریسک در تصمیم گیریها دخالت داده شود در این پژوهش از الگوی برنامه ریزی ریسکی همچون موتاد استفاده شده است همچنین مقایسه الگوی کشت فعلی با الگوی بهینه کشت در شرایط ریسک انجام شده است. داده های این تحقیق مربوط به بخش کشاورزی ، دوره مورد مطالعه 6 سال از سال 1380 تا 1385 و منطقه مورد بررسی شهرستان مشهد مرکز استان خراسان رضوی می باشد. در این پزوژه از بسته نرم افزاری WINQSB استفاده شده است. محصولات مورد بررسی شامل گندم آبی ، جو آبی ، چغندر قند ، پیاز آبی و گوجه فرنگی آبی است.
نتایج به دست آمده نشان داد که پیاز آبی در سیستم برنامه ریزی خطی ساده و همچنین در شرایط ریسک سطح زیر کشت آن به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. در حالی که سطح زیر کشت گوجه فرنگی در شرایط ریسک کاهش می یابد که این مطلب به دلیل محدودیت نیروی کار، نیاز فراوان به آب و بالا بودن هزینه آبیاری می باشد.
مقدمه
بخش کشاورزی استان خراسان رضوی به عنوان یکی از بزرگترین و مهمترین تولید کنندگان محصولات کشاورزی با برخورداری از ظرفیتها و توانمندیهای وسیع با بیش از 1087466 هکتار سطح زیر کشت انواع محصولات زراعی و باغی بیش از 11739546 واحد دامی با تولید بیش از 9/7592413 تن انواع محصولات زراعی و باغی و دامی جایگاه تعیین کننده ای در اقتصاد ملی و استان داشته و نقش مهمی در تأمین نیازهای حیاتی جامعه، امنیت غذایی، تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع، و ایجاد اشتغال دارد. 1/31 درصد اشتغال استان در این بخش قرار دارد که بعد از بخش خدمات بیشترین نقش را در اشتغال استان داشته و بیش از نیمی از جمعیت روستایی استان اشتغال و منبع تأمین درآمدشان بخش کشاورزی می باشد.
بخش کشاورزی استان در اغلب محصولات مهم رتبه های اول تا سوم کشور را دارا می باشد و سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی استان از کل کشور 4/10 درصد و سهم ارزش افزوده بخش از تولید ناخالصی داخلی استان 1/15 درصد می باشد که بالاترین سهم را در مقایسه با سایر بخشهای اقتصادی دارد. بخش کشاورزی با توجه به ظرفیت و توانمندیهای قابل توجه و بازده سرمایه گذاری بیشتر، اشتغال زایی بالاتر به ازاء هر واحد سرمایه گذاری و پایین بودن هزینه تولید در مقایسه با سایر بخشها نقش مهمی در توسعه اقتصادی استان دارد شهر مشهد مرکز شهرستانی به همین نام و مرکز پهناورترین استان، یعنی خراسان است.
موقعیت جغرافیایی
شهر مشهد دارای 313337 کیلومتر مربع مساحت می باشد و در 36 درجه و 17 دقیقه عرض شمالی و 59 درجه و 36 دقیقه و 45 ثانیه طول شرقی قرار دارد. وسعت شهرستان مشهد 28/10329 کیلومتر مربع است و در حوضه آبریز کشف رود و در انتهای جنوبی دشت رسوبی توس واقع است و دو رشته کوه هزار مسجد در شمال و بینالود در جنوب آن قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا حدود 970 متر و فاصله زمینی آن با تهران 934 کیلومتر است، و رودخانه کشف رود در 8 کیلومتری شمال این شهر از شمال غرب به سمت شرق جریان دارد. شهرستان مشهد محدود است از شمال به جمهوری ترکمنستان و از شمال غربی به درگز و چناران و از غرب و جنوب به شهرستانهای نیشابور و فریمان و از شرق و جنوب شرقی با سرخس و تربتجام هم مرز است.
این شهرستان در پایان سال 1384 دارای 4 بخش به نامهای 1- بخش مرکزی 2- بخش احمد آباد 3- بخش رضویه 4- بخش طرقبه و 5 شهر و 13 دهستان و 660 آبادی بوده که 465 آبادی آن دارای سکنه و195 آبادی فاقد سکنه است. جمعیت شهرستان مشهد براساس آخرین سرشماری در سال 1385، 2848637نفر بوده است که 2434306 نفر ساکن درنقاط شهری و 414331 درمناطق روستائی ساکن بودهاند. در نظام سلسله مراتب شهری ایران، مشهد در مرتبه دوم بعد از تهران قراردارد که به دلیل اعتبار فرامنطقهای و عوامل مختلفی همچون قرارداشتن در مسیر راههای تجاری و ارتباطی کشورهای آسیای میانه و افغانستان، همواره جمعیت آن در حال افزایش است.
آب و هوا
مشهد به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص که درمنطقه مرزی بین شمال و جنوب خراسان قراردارد و همچنین تداخل جبهههای مختلف آب و هوایی، دارای آب و هوا و خصوصیات ویژه اقلیمی است و قسمت اعظم دشت مشهد- نیشابور، جزء اقلیم سرد و خشک و قسمتی از دشت مشهد – قوچان، نیم خشک و سرد و بخش کوچکی از بلندترین ارتفاعات رشته کوه های بینالود و هزار مسجد جزء اقلیم مرطوب سرد میباشد و در مجموع شهر مشهد دارای آب و هوای متغیر، اما معتدل و متمایل به سرد و خشک است و از تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای سرد و مرطوب برخوردار است. بیشترین درجه حرارت در تابستانها 35 درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان 15 درجه زیر صفر و میزان بارندگی متغیر و میانگین بارندگی سالانه در مشهد حدود 253 میلیمتر میباشد. جدول شماره 1 وضعیت جوی شهرستان مشهد را در سال 1384 نشان می دهد.
وضعیت اقتصادی
مشهد به جهت دارا بودن دشت حاصلخیز و نیز از جهت دامپروری و صنعت از اهمیت زیادی برخوردار است. در زمینه کشاورزی، دشت مشهد دارای اراضی مزروعی گسترده است و زراعت اصلی آنها گندم، جو، چغندر قند، پنبه، علوفه، جالیز صیفی جات، نخود آبی و دیم است و باغات میوه نیز از وسعت قابل ملاحظهای برخوردار است و محصولات عمده مشهد سیب، گلابی، هلو، گوجه فرنگی، گیلاس، آلبالو و… است. مراتع مشهد اکثراً ییلاقی است و مستعد داشتن گونههای علوفهای، دارویی و صنعتی میباشد. مساحت مراتع شهرستان مشهد، حدود 531613 هکتار است و مراتع احیا و اصلاح شده به مساحت 5600 هکتار و مساحت جنگلها حدود 1099 هکتار است. درختان موجود در جنگلها، زبان گنجشک، اقاقیا، افرا، بید، کاج، سرو خمرهای و سرو نقرهای است. مشهد از نظر پرورش دام و طیور نیز اهمیت دارد.
جدول شماره 7 میزان سطح زیر کشت ،تولید و عملکرد محصولات زراعی شهرستان مشهد را
در سال 1385 نشان می دهد همان طور که ملاحظه می فرمایید گندم آبی ودیم دارای بیشترین سطح زیر کشت(هکتار) می باشد و چغندر علوفه ای دارای کمترین سطح زیر کشت(هکتار) است محصول چغندر قند بیشترین میزان تولید(تن)و نخود کمترین میزان تولید(تن) را دارد.
وضعیت صنعتی
در شهر مشهد به عنوان صنعتیترین قسمت استان خراسان، بیشترین فعالیتهای اقتصادی در بخش کشاورزی، صنایع غذایی، صنایع ساختمانی، نساجی و پوشاک است. صنایع غذایی فعالیت اساسی را در بخش صنعت مشهد تشکیل میدهد و مشهد در صنعت قند کشور مقام برجستهای دارد و یکی از صادرات عمده مشهد به خارج از منطقه قند تولیدی در این شهر است.
در بخش صنایع غذایی که عمده فعالیتهای صنعتی مشهد را تشکیل میدهد، در بیش از پانصد واحد تولیدی و کارخانه، انواع رشتههای صنایع غذایی شامل قند، شیر پاستوریزه و مواد لبنی، آرد، کمپوت، نوشابههای غیر الکلی، آبمیوه و دیگر مواد غذایی فعال است. در بخش صنایع نساجی، ریسندگی، پشم بافی، نخ تابی، بافندگی و نساجی تریکو تولیدات مختلف و متنوعی به بازار فروش عرضه میشود.
وضعیت تجاری
شهر مشهد از گذشته به عنوان یک شهر زیارتی و سیاحتی مطرح بوده و در حال حاضر علاوه بر اهمیت زیارتی و سیاحتی از جهت فرهنگی، علمی و سیاسی و اقتصادی اهمیت یافته است، به طوری که به دلایل مختلف، از جمله حضور بیش از 12 میلیون مسافر و زائر در هر سال و قرارداشتن در مسیر بزرگراه آسیایی، از امکانات اقتصادی و تجاری ویژهای برخوردار شده است، چنان که هم اکنون مرکز اداری یکی از مهمترین گمرگات ایران در مشهد قرار دارد. زائران و مسافران عامل اصلی رونق و اهمیت بازرگانی در مشهد بودهاند و عامل دیگر قرار داشتن مشهد در مسیر بزرگراه آسیایی است که بازارهای متعدد در این شهر ایجاد شده است
مهمترین صادرات مشهد، پتو، روده، کرک، پسته، آلو، سیب قیسی، برگه زردآلو، زیره سبز، خربزه، گیلاس، انگور، کیک رضوی، فرش، زعفران، ظروف آلومینیوم، لوازم شخصی، رب گوجهفرنگی، فرش، میوهجات خشک و تازه است که به کشورهای اروپایی، ژاپن، کانادا، امارات متحده، کویت و دیگر کشورها صادر میشود. در مجموع مشهد از نظر تولید میوه یکی از شهرهای مهم ایران به شمار میآید و به دلیل وجود منابع معدنی مختلف و تمرکز مراکز تولیدی و صنایع خوراکی، نساجی، برق و الکترونیک، شیمیایی و دارویی، سلولزی و صنایع دیگر فلزی و غیر فلزی و صنایع دستی دارای اهمیت است
براساس آمارگیری، بیشترین درصد شاغلان در مشهد را بخش خدمات و صنعت تشکیل می دهد و درصد کمتری در بخش کشاورزی شاغل می باشند.
این فایل در قالب ورد وقابل ویرایش در 107 صفحه می باشد.
پایان نامه بررسی امکان تولید گیاهان هاپلوئید از طریق کشت میکروسپور در گیاه کلزا
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی کشاورزی-اصلاح نباتات(M.Sc.)
چکیده:
یکی از روشهای ٬ کشت میکروسپور کلزا و سپس باززایی جنینهای بدست آمده از کشت میکروسپور می باشد. دراین تحقیق که در سازمان انرژی اتمی اجرا شد مشخص گردید که استقاده از تیمارهای مختلف٬ در میزان باززایی جنین ها موثر است. در آزمایش اول اثرتراکمهای مختلف ( ml٬20000 ml30000 وml 40000 ) میکروسپور بر روی جنین زایی میکروسپورهای کلزا در رقم گلوبال مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که هر سه تراکم در سطح 1%با هم اختلاف معنی داری دارند . تراکمml 40000 میکروسپور (باتولید 33/1031% جنین) بالاترین و تراکمml 20000 میکروسپور ( با تولید 72/137% جنین) پایین ترین گروه میزان جنین زایی را داشتند.درحالیکه تراکمml 30000 میکروسپوربا52/413جنین در گروه حدواسط قرارگرفت.درآزمایش دیگراثراندازه های مختلف جنین بر روی صفات باززایی جنینهای حاصل از کشت میکروسپورهای کلزا در رقم گلوبال موردمطالعه قرارگرفت٬ که این صفات عبارت بودنداز: 1.تولیدنوساقه:که درجنینهای بزرگتر از 6میلیمتر دارای بیشترین مقدارست. 2.کالزایی برروی لپه:که اندازه های مختلف جنین در سطح 1% و 5% اختلاف معنی داری با هم ندارند. 3.تولیدبرگ:که در جنین های بزرگتر از 6 میلیمتردارای بیشترین مقدارست. 4.تولیدجوانه های نابجا:که درجنینهای 5 تا6 میلیمتری دارای بیشترین مقدارست. 5.ریشه زایی:که در سطح 1%دارای اختلاف معنی داری میباشد . در آزمایش دیگر مطالعه اثر استفاده از کاغذ صافی در میزان طول ریشه ٬ ارتفاع گیاهچه ودرصد تولید گیاهچه های نرمال در دو رقم گلوبال و آپشن مورد مطالعه قرار گرفت . نتایج حاصل از این آزمایش در میزان طول ریشه ٬ارتفاع گیاهچه وتولید گیاهان نرمال بیانگر آنست که در رقم گلوبال در دو حالت با کاغذ و بدون کاغذ فیلتر نسبت به رقم آپشن دارای طول ریشه و ارتفاع گیاهچه بیشتری بودند . ولی در حالت اثر متقابل نوع رقم با کاغذ فیلتر دارای اختلاف معنی داری نبودند در آزمایش دیگر اثر استفاده از شوک سرمایی بر روی درصد تشکیل گیاهچه های طبیعی در دو رقم گلوبال و آپشن مورد مطالعه قرار گرفت . که در این آزمایش مشاهده شد که تشکیل گیاهچه های طبیعی در دمای 4 درجه به مدت 10 روز در دو رقم گلوبال و آپشن با95/55% دارای بیشترین مقدار تولید بودند.
گیاه کلزا مهمترین گونه زراعی جنس براسیکا (Brassica) میباشد. و ویژگیهای خاص این گیاه یعنی قابلیت کشت در نقاط مختلف ، در صد بالای روغن آن ، کیفیت مطلوب روغن ، کاربرد روغن آن در صنایع نساجی و پلاستیک و نیز استفاده از کنجاله آن در تغذیه دام سبب شده است که توسعه کشت این گیاه بعنوان نقطه امیدی جهت تامین روغن خام مورد نیاز کشور و رهائی از وابستگی بشمار رود .بطوریکه در حال حاضر کلزا نقطه ثقل طرحهای افزایش تولید دانه های روغنی محسوب میگردد. دانههای روغنی قسمت مهمی از تولید محصولات کشاورزی را شامل میشوند، چون علاوه بر مصارف صنعتی از لحاظ تغذیه نیز اهمیت بسزایی دارند. سطح زیر کشت دانههای روغنی در سال 1383 (بجز کنجد که در سیستم روغن کشی وارد نمیشود) 319 هزار هکتار و محصول تولید شده (دانه) حدود 400 هزار تن بوده است. مصرف روغن نباتی در سال 1383 بالغ بر 1180 هزار تن بودهاست که 170 هزار تن از آن معادل حدود 4/14 درصد، از تولید داخل تامین شده است ( بی نام ، 1382 ). کلزا به عنوان یک گیاه روغنی با بیش از 40% روغن در دانه از گیاهان مهم جهت توسعه کشت نباتات روغنی وتولید روغن نباتی در ایران است. کلزا با نام علمی Brassica napus و نام انگلیسی Rapeseed گیاهی از تیره Brassicacea ( چلیپائیان یا شب بو ) میباشد که پس از سویا و نخل روغنی مقام سوم را در تأمین روغن نباتی جهان به خود اختصاص داده است که در حدود 7/14% کل تولید روغن نباتی جهان را تأمین میکند. این گیاه در برابر خشکی و سرما مقاوم بوده و به دلیل سازگاری، دامنه کشت وسیعی دارد ( دهشیری 1378 ). روشهای سنتی (کلاسیک) اصلاح نباتات از دیر باز برای تولید گیاهان زراعی برتر مورد استفاده قرار میگرفته است که مبتنی بر ایجاد تغییر در ساختار ژنتیکی گیاه کامل در جهت هدف خاصی با استفاده از تلاقیهای بین جنسی ودرون جنسی بوده است.
روشهاییکه جهت اصلاح گیاهان خود گشن بکار گرفته میشوند٬ عمدتا روشهای گزینش (Selection) و یا دورگ گیری (Hybridization) است که در مورد اول از تنوع ژنتیکی موجود در توده های طبیعی و بومی استفاده شده و واریته های اصلاح شده ای که نسبت به جامعه اولیه برتری هائی از نظر کمی و کیفی دارند بوجود می آیند. شانس موفقیت در این روش نسبتا کم است زیرا به غنای ژنتیکی توده های محلی بستگی دارد که امروزه رو به کاهش بوده و کمتر قابل دسترسی است. در مقابل روشهای مبتنی بر تلاقی به اصلاحگر این امکان را میدهد که بطور هدفدار صفات مطلوب واریته های مختلف را با یکدیگر تلفیق نماید(Poehlman and Mitton , 2003).
یک پروژه اصلاح نباتات از زمان انجام دورگ گیری تا آماده شدن واریته جهت کشت ، حدودا 10 تا 15 سال زمان صرف می شود لذا امروزه متخصصین اصلاح نباتات به دنبال روشهائی هستند که بتوان این مدت زمان را به حداقل ممکن رسانید تا در وقت و هزینه های سنگین برنامه های اصلاح نباتات صرفه جوئی شود. برای این کار سعی بر اینست که بتوان با ایجاد تغییرات ژنتیکی در سطح سلول ، زمان لازم برای تهیه ارقام پر محصول با کیفیت بالا و مقاوم به بیماری و یا تنشهای محیطی را در برنامه های به نژادی کوتاه کرد(اصلانی و همکاران ، 1381).
کلزا گیاهی خودگشن- دگرگشن میباشد ودرصد دگرگشنی آن در ارقام مختلف بین 33%-22% گزارش شده است ( شهیدی و فروزان ، 1376 ). این گیاه آلوتتراپلویید (38=x4=n 2) میباشد.روشهای سنتی اصلاح نباتات در چند دهة اخیر نقش بسیار مهمی در اصلاح عملکرد و کیفیت کلزا داشته اند که از میان این روشها می توان به روش انتخاب توده ای[1] و گزینش شجره ای[2] اشاره کرد. از معایب این روشها طولانی بودن دورة آنها می باشد. امروزه متخصصین اصلاح نباتات به دنبال روشهای دیگری هستند که بتوانند این مدت را به حداقل ممکن برسانند تا در وقت و هزینه های سنگین برنامه های اصلاح نباتات صرفه جویی شود. یکی از این روشها اصلاح از طریق سیستم دابل هاپلوئیدی[3] می باشد، که به عنوان وسیله ای برای ترکیب صفات یک تلاقی می تواند مکمل روش شجره ای باشد. اهمیت استفاده از گیاهان هاپلوئید در برنامه های اصلاح نباتات از مدتها پیش برای دانشمندان مسلم گردیده است و یکی از موضوعات مهم تحقیقاتی در این زمینه، تولید لاینهای هموزیگوس جهت تولید گیاهان هیبرید در گونه های خودناسازگار می باشد. با تولید لاینهای کاملاً هموزیگوت در این روش 5-3 سال در زمان برنامه های اصلاحی صرفه جویی می شود. سیستم دابل هاپلوئیدی در صورتی موفق است که به توان گیاهان هاپلوئید ودابل هاپلوئید تولید کرد، بدین منظور قبل از استفاده از این سیستم آزمایشاتی را در جهت بهینه سازی گیاهان می بایست انجام داد. روشهای متعددی جهت تولید گیاهان هاپلوئید و به دنبال آن گیاهان دابل هاپلوئید وجود دارد که یکی از این روشها آندروژنز[4] می باشد.
آندروژنز به دو روش انجام می شود : الف ـ کشت بساک[5] ب ـ کشت میکروسپور[6] . کشت میکروسپور اخیراً به لحاظ مزایای آن بر کشت بساک، مورد توجه قرار گرفته است. در این روش امکان تولید تعداد زیادی گیاهان هاپلوئید وجود دارد. تولید سریع لاینهای خالص از میکروسپورهای جدا شده، مهمترین ویژگی این روش در برنامههای اصلاحی می باشد. همچنین با توجه به فراوانی بالای تولید گیاه از کشت میکروسپور و نیز سهولت انتقال ژن ، کشت میکروسپور ، کارآمدترین و بهترین اندام هدف در انتقال ژن به شمار می آید و دانشمندان امیدوارند که در آینده ای نزدیک از این روش به عنوان یک روش متدوال در مهندسی ژنتیک استفاده نمایند. میکروسپورهای گیاهان F1 می توانند لاینهای دابل هاپلوئید بسیاری تولید کنند تا برای ترکیب مطلوبی از صفات گزینش شوند. لاینهای انتخابی، کاملاً خالص هستند و از نظر یکنواختی و پایداری برای به نژادگران مشکلات کمتری به دنبال دارند .(Mohan Jain et al., 1996) تولید رویانهای هاپلوئید و به دنبال آن تولید گیاهان دی هاپلوئید در کلزا از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد . در طبیعت تولید گیاهان هاپلوئید به صورت خودبهخودی، درگونههای Brassica در فراوانی بسیار پایین (حدود 4/19-05/0 در هزار گیاه ) اتفاق میافتد ( Banga and Labana , 2003 ) . اما به هر جهت بهره وری واقعی از هاپلوئیدهای ردهBrassica با کشف روشهای القاء رویان از بساکها و میکروسپورهای جدا شده در شرایط درون شیشه ای آغاز گردید . گیاهان هاپلوئید زیادی بطور رایج توسط کشت بساک یا میکروسپورهای جدا شده تولید می شوند، اگرچه تنوع قابل ملاحظه ای بین گونهها ، واریتهها و ارقام مختلف وجود دارد ، اما تکنیکهای کشت میکروسپور جدا شده و کشت بساک به طور موفقیتآمیزی برای اکثرگونهها و واریتههای تجاری رده Brassica استفاده شده است و در سالهای اخیر پیشرفتهای چشمگیری در این زمینه بدست آمده است ، به طوریکه رویان زایی میکروسپور در B. napus یکی از کاملترین سیستمها برای تولید گیاه در شرایط درون شیشه ای[7] است((Burnett et al., 1992 .
تکنیک باززایی گیاه از رویانهای حاصل از کشت میکروسپور برای اصلاح نباتات و مهندسی ژنتیک ضروری است اما گزارش شده است که اکثر رویانها به گیاهچه تبدیل نمیشوند و به صورت غیر طبیعی باززایی میشوند یا اینکه رویانهای ثانوی را تشکیل میدهند. ( Takahata,1997 ) همچنین عدم باززایی یا باززایی بسیار اندک رویانهای هاپلوئید به خصوص در کشت پرچم نیز گزارش گردیده است ( Bruins and Snijder, 1995 ) . در ایران ، برای اولین مرتبه آزمایشاتی در زمینه رویان زایی و باززایی در قالب پایاننامه کارشناسیارشد در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد که موفقیت چشمگیری نیز حاصل شد. در اولین تحقیق ( باقری ، 1379 )، سه رقم بهاره ( F704, Global, Maluka ) وسه رقم پاییزه کلزا (Ceres Slmo46, Bounty, ) از لحاظ پاسخ به کشت میکروسپور مورد ارزیابی قرار گرفتند که در دو آزمایش هیچ رویانی بدست نیامد، اما در آزمایش آخر، از 36 پتریدیش کشت شده حدود 20 رویان حاصل شد و رقم Bounty در رویان زایی و باززایی گیاه، به عنوان بهترین ژنوتیپ شناخته شد. در تحقیق دیگر ( خنجی ، 1380 )، پاسخ به کشت میکروسپورهای جدا شده کلزا در یک رقم بهاره ( Global ) و دو رقم پاییزه ( Okapi و Colvert ) مورد بررسی قرار گرفت. رقم Global به عنوان بهترین رقم در بین ارقام استفاده شده از نظر پاسخ دهی به کشت میکروسپور کلزا شناخته شد و در هر پتریدیش کشت شده، حدود 22% رویان بدست آمد. در تحقیق دیگر ( عبدالهی ، 1381 )، اثر تراکم، اثر شوک حرارتی و اثر تعویض محیط کشت بر روی رویان زایی، واثر اندازه های مختلف رویان بر روی باززایی گیاه در رقم بهاره کلزا ( Global ) مطالعه شد. در این تحقیق، بالاترین میزان رویان زایی در تراکم 40000 میکروسپور در هر میلیلیتر محیط کشت بدست آمد. تعویض محیط کشت، میزان رویان زایی میکروسپورهای کلزا را در تراکم های مختلف میکروسپور افزایش داد و رویانهای5 میلیمتری، بهترین باززایی را نشان دادند. در تحقیق دیگر ( حبیبی ، 1382 )، اثر حجمهای مختلف محیط کشت بر روی رویان زایی و اثر شوک حرارتی و زغال فعال بر روی باززایی گیاه رقم بهاره کلزا ( PF ) مطالعه شد. در این تحقیق، بالاترین میزان رویان زایی در پتریدیشهایی با قطر cm 10 و حجمهای محیط کشت ml 5/12 و ml 10 بدست آمد. همچنین مقایسه میانگین اثر غلظتهای مختلف زغال فعال در محیط کشت باززایی بر روی درصد تشکیل گیاهچههای طبیعی نشان داد، که غلظتهای مختلف زغال فعال در سطح 5% با هم اختلاف معنیداری را نشان میدهند، بطوریکه میزان l-1 g 125/0 زغال فعال با تولید 40% گیاهچه کاملاً طبیعی، در گروه a قرار گرفت .
در این تحقیق سعی بر این است تا شرایط برای باززایی گیاهان حاصل از رویانهای بدست آمده از میکروسپورها بهینه سازی شود، برای این منظور اثرات مختلف شوکهای سرمائی و نیز آبگیری رویانها و اثر استفاده از کاغذ صافی مورد آزمایش و مطالعه قرار گرفت ، تیمار آبگیری رویانها با تسریع در بلوغ رویانها ( Wang et al., 2002 ) ، درصد باززایی گیاهان را افزایش می دهند. در ارتباط با مطالعه اثرشوکهای سرمائی، سرمای هوا نیز می تواند بر روی تبدیل رویان به گیاه موثر باشد.
در هنگام انجام این تحقیق سوالهائی از قبیل سوالات ذیل مطرح بودندکه پاسخ به آنها به تفصیل در قسمت مربوطه آورده شده است .
1- آیا اعمال شوکهای سرمائی میتواند اثر معنی داری بردرصد باززایی گیاهان کلزای مورد مطالعه داشته باشد ؟
2- آیا استفاده از کاغذ صافی میتواند اثر معنی داری روی درصد باززایی گیاهان کلزای مورد مطالعه داشته باشد؟
3- آیا اثر تراکمهای مختلف میکروسپورها بر روی جنین زائی میکروسپورهای کلزا اثر معنی داری دارد؟
4- آیا باززائی گیاه سبز در جنین هائی با اندازه های مختلف حاصل از کشت میکروسپورهای کلزا با هم تفاوت معنی داری دارند؟
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه
مقدمه ------------------------------------------------------------ 2
فصل دوم: بررسی منابع
10 کلزا-------------------------------------------------------------
2-1- خصوصیات کلی وعمومی کلزا--------------------------------------- 10
2-1-1- تاریخچه ومبدا ژنتیکی گیاه کلزا------------------------------------ 10
2-1-2- خصوصیات گیاه شناسی کلزا------------------------------------- 10
2-1-3- کشت و تولید کلزا-------------------------------------------- 11
2-1-4- برداشت کلزا------------------------------------------------ 13
2-1-5- ارقام وگونه های کلزا------------------------------------------ 14
2-1-6- مهمترین گونه های جنس براسیکا---------------------------------- 16
2-1-7- اهمیت اقتصادی وصنغتی کلزا------------------------------------- 17
2-2- اصلاح گیاه کلزا------------------------------------------------ 18
2-2-1- روشهای اصلاح کلزا------------------------------------------- 18
2-2-2- اهداف اصلاحی کلزا------------------------------------------- 19
2-3- گیاهان هاپلوئید------------------------------------------------- 20
2-3-1- مزایا و کاربردهای هاپلوئیدها-------------------------------------- 21
2-3-2- مشکلات ومحدودیت های هاپلوئیدها-------------------------------- 22
2-3-3- روشهای تولید گیاهان هاپلوئید------------------------------------- 23
2-3-3-1- تولید خود به خودی (روشهای طبیعی)----------------------------- 23
2-3-3-2- تولید القایی(روشهای آزمایشگاهی)------------------------------- 24
2-3-3-2-1- آندروژنز(نرزایی)----------------------------------------- 24
2-3-3-2-1-1- کشت بساک------------------------------------------- 25
2-3-3-2-1-2- کشت میکروسپور--------------------------------------- 25
2-3-3-2-2- ژینوژنز(کشت تخمدان وتخمک)------------------------------- 26
2-3-3-2-3- روش حذف کروموزومی------------------------------------- 27
2-4- کشت میکروسپورهای جدا گردیده کلزا--------------------------------- 28
2-5- عوامل موثر بر رویانزایی میکروسپورهای جدا گردیده کلزا--------------------- 29
2-5-1- شرایط رشد، فیزیولوژی و ژنوتیپ گیاه مادری--------------------------- 29
2-5-2- اندازه غنچه-------------------------------------------------- 32
2-5-3- مراحل تکاملی میکروسپورها--------------------------------------- 33
2-5-4- تراکم میکروسپور در محیط کشت----------------------------------- 35
2-5-5- ترکیب محیط کشت-------------------------------------------- 36
2-5-6- دما------------------------------------------------------- 40
2-6- مکانیسم رویانزایی----------------------------------------------- 43
2-6-1- مقدمه----------------------------------------------------- 43
2- 6-2- تقسیم قرینه هسته والقائ رویانزایی--------------------------------- 45
2-6-3- حوادث چرخه سلولی در طی رویانزایی میکروسپورها--------------------- 47 2-6-4- خانواده های ژنی درگیر با رویانزایی میکروسپورها در کلزا----------------- 47
2-7- عوامل موثر بر باززایی گیاه از رویانهای هاپلوئیدی کلزا---------------------- 48
2-7-1- بلوغ ،مرحله رشد ونمو رویانها------------------------------------ 48
2-7-2- اندازه رویانها--------------------------------------- --------- 49
2-7-3- محیط کشت------------------------------------------------ 50
2-7-5- BAP وژیبرلیک اسید------------------------------------------- 50
2-7-6- استفاده از کاغذ فیلتر در محیط کشت یا زراعی------------------------- 51
2-7-7- زغال فعال-------------------------------------------------- 51
2 -7-8- تیمار ABA و ابگیری رویانها------------------------------------- 51
2-8- موارد استفاده از کشت میکروسپورکلزا-------------------------------- 56
2-8-1- اصلاح نباتات و مهندسی ژنتیک----------------------------------- 56
2-8-2- موتا سیون و انتخاب ------------------------------------------ 56
2-8-3- کشت میکروسپوروتکنولوژی بذر مصنوعی--------------------------- 57
2-8-4- سیستم کشت میکروسپور در مطالعات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی------------- 57
2-8-5- استفاده در کشت و امتزاج پروتوپلاستها----------------------------- 57
فصل سوم: مواد و روشها
3-1- مواد گیاهی-------------------------------------------------- 60
3-2- کشت بذور-------------------------------------------------- 60
3-3- شرایط اتاق رشد---------------------------------------------- 60
3-4- مراقبت های زراعی-------------------------------------------- 61
3-5- برداشت غنچه ها وتعیین مرحله مناسب میکروسپورها جهت جنین زایی--------- 61
3-6- محیط های کشت، ایزولاسیون وباززاییدر کشت میکروسپورهای کلزا----------- 62
3-6-1- محیط ایزولاسیون میکروسپورها---------------------------------- 62
3-6-2- محیط کشت میکروسپورها------------------------------------- 62
3-6-3-1- استریل کردن محیط کشت میکروسپورهای کلزا--------------------- 62
3-6-4- محیط کشت باززایی ، جنین های حاصل از کشت میکروسپورهای کلزا------- 63
3-6-5- وسایل مورد نیاز جهت کشت میکروسپورهای کلزا--------------------- 68
3-7- روش انجام آزمایش کشت میکروسپورهای کلزا------------------------- 69
3-7-1- برداشت غنچه ها-------------------------------------------- 69
3-7-2- استریل کردن غنچه ها----------------------------------------- 69
3-7-3- استخراج میکروسپورها----------------------------------------- 69
3-7-4- تعیین تراکم میکروسپورها--------------------------------------- 70
3-8- آزمایشات انجام شده-------------------------------------------- 71
3-8-1-مطالعه اثرتراکمهای مختلف میکروسپوربرروی جنین زایی میکروسپورهای کلزا---- 71
3-8-2- مطالعه باززایی گیاه در جنین هایی با اندازه های مختلف حاصل از کشت
میکروسپورهای کلزا------------------------------------------------- 72
3-8-3- مطالعه اثراستفاده از کاغذ صافی یا کاغذ فیلتردر میزان ریشه زایی ،ارتفاع گیاهچه ها
ودرصد گیاهچه های نرمال--------------------------------------------- 73
3-8-4- مطالعه اثر استفاده ازشوک سرمایی بر روی درصد تشکیل گیاهچه های طبیعی-- 74
3-8-5- تعین سطح پلوئیدی گیاهچه های باززایی شده-------------------------- 75
3-9- تجزیه و تحلیل داده ها-------------------------------------------- 78
فصل چهارم:نتایج وبحث
4-1- جنین زایی میکروسپورهای کلزا در تراکمهای مختلف میکروسپور در محیط کشت---- 82
4-2- اثراندازه های مختلف جنین برروی صفات باززایی جنین های حاصل ازکشت
میکروسپورهای کلزا-------------------------------------------------- 84
4-3- اثراستفاده ازکاغذ صافی یا کاغذ فیلتردر میزان ریشه زایی ،ارتفاع گیاهچه ها
ودرصد گیاهچه های نرمال--------------------------------------------- 90
4-4- اثر استفاده ازشوک سرمایی بر روی درصد تشکیل گیاهچه های طبیعی---------- 97
4-5- پیشنهادات--------------------------------------------------- 105
منابع مورد استفاده-------------------------------------------------- 107
این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 50 صفحه می باشد.
فهرست مطالب: