دانلود پایان نامه ارشد رشته جغرافیا تحولات ژئومورفرلوژیکی حوضه آبریز گرگانرود در کواترنر با فرمت ورد و قابل ویرایش تعداد صفحات 155
دانلود پایان نامه آماده
چکیده
اشکال و پدیده های کنونی سطح زمین ، حاصل فرایندهای اقلیمی دوران گذشته است. این فرایندها تحت تاثیر اقلیمحاکم بر مناطق مختلف ، متفاوت بوده و در نقاط مختلف زمین آثار گوناگونی از خود برجای نهاده است . دانشمندان علوممختلف با روش های خاص خود شرایط جغرافیایی حاکم بر زمین را در گذشته مورد بررسی قرار می دهند . از جمله ژئومورفولوژیست ها که با بررسی اشکال ژئومورفیک امروزی تحولات اقلیمی گذشته را بررسی می کنند.در این تحقیق سعی شده است تا با استفاده از روش های معمول در ژئومورفولوژی ، تحولات اقلیمی دوران چهارم درحوضه آبریز گرگا نرود ( تا گنبد کاووس ) مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور ابتدا با تعمق برفرمهای ژئ ومورفیک درمنطقه مانند تپه های لسی، سیرک های یخچالی و پدیده های کارستی تغییرات محیطی آشکار گردید. سپس با اتکا به تصاویر ماهواره ای و نقشه های توپ وگرافی ، سیرک های یخچالی منطقه مشخص و با روش رایت خط برف مرز دائمی درآخرین دوره یخبندان ( 1740 متر) بدست آمد. در مرحله بعد با بررسی گرادیان ( دما- ارتفاع) منطقه ، نقشه همدمای زمان حاضر ترسیم گردید و با استفاده از رابطه مزبور و ارتفاع برفمرز دائمی منطقه در کواترنر ، نقشه همدمای دوران چهارم
9 در جه سانتی گرادی زم ان حاضر با دوره کواترنر است . / ترسیم شد . مقایسه دو نقشه بدست آمده حاکی از اختلاف دمای 4اما در ارتباط با بارندگی بدلیل همبستگی غیر قابل قبول و معنا دار نزولات جوی با دما (در زمان حاضر )، به عدد مطمئنیدر این ارتباط دست نیافتیم . بررسی اشکال ژئومورفولوژیک کنونی نیز حاکی از استیلای آب و هوای سرد و مرطوب دردوران چهارم است که مطالب مزبور را تائید می نماید.
فهرست
فصل اول: (کلیات)
1مقدمه ................................................................................................................................................................................................ 2 -1
2- بیان مساله ......................................................................................................................................................................................... 4 1
3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.................................................................................................................................................. 5 -1
4-1 سابقه تاریخی موضوع تحقیق............................................................................................................................................................ 5
1 دیباچه ای از سابقه تاریخی بررسی تحولات کواترنردر جهان ................................................................................. 5 -4 -1
1سابقه تاریخی موضوع تحقیق در ایران.............................................................................................................................. 7 -4 -2
1 مطالعات انجام شده در حوضه آبریز گرگانرود................................................................................................................ 11 -4 -3
5 سوالات تحقیق................................................................................................................................................................................. 11 -1
6فرضیات تحقیق.................................................................................................................................................................................. 11 -1
7 اهداف تحقیق.................................................................................................................................................................................... 12 -1
8 روش تحقیق...................................................................................................................................................................................... 12 -1
9موقعیت منطقه................................................................................................................................................................................... 13 -1
1-9-1 موقعیت ریاضی و نسبی................................................................................................................................................. 13
2 موقعیت سیاسی و اداری............................................................................................................................................. 13 -9-1
3-9-1 راههای دسترسی به منطقه.................................................................................................................................................. 14
10 فیزیوگرافی حوضه..................................................................................................................................................................... 16 -1
1-10-1 مساحت حوضه.................................................................................................................................................... 16
2-10-1 محیط حوضه....................................................................................................................................................... 16
3-10-1 شکل حوضه........................................................................................................................................................... 16
4-10-1 ارتفاع و پستی بلندیهای حوضه.......................................................................................................................... 17
11-1 ویژگی های زمین شناسی حوضه ............................................................................................................................ 20
1-11-1 موقعیت زمین شناسی............................................................................................................................................ 20
1-1-11-1 زون گرگان - رشت............................................................................................................................................... 21
2-1-11-1 زون هزار مسجد کپه داغ..................................................................................................................................... 22
2-11-1 چینه شناسی و سنگ شناسی منطقه......................................................................................................................... 23
1-2-11-1 دوران دوم.................................................................................................................................................. 24
2-2-11-1 دوران سوم ................................................................................................................................................. 26
3-2-11-1 دوران چهارم.............................................................................................................................................. 26
3-11-1 زمین ساخت حوضه......................................................................................................................................................... 27
12-1 ژئومورفولوژی حوضه....................................................................................................................................................... 31
13-1 اقلیم حوضه.......................................................................................................................................................................... 37
1-13-1 عوامل کنترل کننده آب و هوای حوضه.............................................................................................................. 37
1-1-13-1 عوامل بیرونی.................................................................................................................................................... 37
1-1-1-13-1 پرفشار شمال اروپا.................................................................................................................................... 37
2-1-1-13-1 کم فشار های دریای مدیترانه و سیاه ................................................................................................. 37
3-1-1-13-1 پرفشار سیبری......................................................................................................................................... 37
2-1-13-1 عوامل محلی............................................................................................................................................... 38
1-2-1-13-1 موقعیت جغرافیایی........................................................................................................................ 39
2-2-1-13-1 بادهای محلی.................................................................................................................................. 39
3-2-1-13-1 تابش خورشید................................................................................................................................. 39
4-2-1-13-1 ناهمواریها.......................................................................................................................................... 40
14-1 ویژگی های انسانی حوضه...................................................................................................................................... 41
1-14-1 ترکیب قومی، زبانی و مذهبی درمنطقه................................................................................................ 41
2-14-1 شهرها و روستاها......................................................................................................................................... 42
1-2-14-1 شهرستان گنبدکاووس.................................................................................................................... 42
2-2-14-1 شهرستان مینودشت........................................................................................................................ 42
3-2-14-1 شهرستان کلاله................................................................................................................................. 42
3-14-1 کشاورزی و دا مپروری................................................................................................................................ 44
منابع فصل اول........................................................................................................................................................................... 45
فصل دوم: شواهد ژئومورفیک کواترنر در حوضه
1-2 مقدمه................................................................................................................................................................................ 47
2-2 اشکال ناشی از فرسایش یخچالی......................................................................................................................... 48
1-2-2 سیرک یخچالی............................................................................................................................................... 48
1-1-2-2 سیرک های یخچالی ایران................................................................................................................ 49
2-1-2-2 سیرک های یخچالی در حوضه.......................................................................................................... 50
2-2-2 دره های یخچالی.......................................................................................................................................... 51
1-2-2-2 نیمرخ طولی........................................................................................................................................ 52
2-2-2-2 نیمرخ عرضی...................................................................................................................................... 53
3-2-2-2 دره های یخچالی در منطقه ....................................................................................................... 54
3-2 اشکال مجاور یخچالی ........................................................................................................................................... 56
1-3-2 لس................................................................................................................................................................. 56
1-1-3-2 ویژگی های فیزیکی و شیمیایی لس........................................................................................... 57
2-1-3-2 چگونگی تشکیل رسوبات لسی...................................................................................................... 58
3-1-3-2 موقعیت کلی و پراکندگی فضایی لسها........................................................................................ 59
4-1-3-2 منشا رسوبات لسی............................................................................................................................ 60
1-4-1-3-2 رسوبات لسی با منشا کویر قره قوم......................................................................................... 61
2-4-1-3-2 رسوبات لسی با منشا تپه های ساحلی دریای مازندران....................................................... 61
3-4-1-3-2 رسوبات لسی با منشا هوازدگی مواد محلی............................................................................ 62
5-1-3-2 شواهد و دلایل.................................................................................................................................... 62
6-1-3-2 بررسی منشا لس های منطقه........................................................................................................ 64
4-2 شکل دامنه ها.................................................................................................................................................................... 67
1-4-2 حرکت مواد دامنه ای..................................................................................................................................... 67
1-1-4-2 حرکات لغزشی....................................................................................................................................... 67
2-1-4-2 حرکات لغزشی در حوضه...................................................................................................................... 68
5-2 پدیده های کارستی......................................................................................................................................................... 69
1-5-2 ترکیب و خاصیت سنگهای آهکی...................................................................................................................... 69
2-5-2 آهک های کارستی............................................................................................................................................... 70
3-5-2 گونه های کارست نسبت به نوع آب و هوا..................................................................................................... 70
4-5-2 اشکال کارستی حوضه................................................................................................................................. 71
6-2 اشکال ناشی ازرواناب های حوضه......................................................................................................................... 73
1-6-2 فرسایش شیاری.............................................................................................................................................. 73
2-6-2 فرسایش آبراهه ای........................................................................................................................................ 73
3-6-2 گالی................................................................................................................................................................... 73
4-6-2 بدلند (هزار دره)............................................................................................................................................ 73
5-6-2 مئاندر............................................................................................................................................................ 74
6-6-2 تراس آبرفتی................................................................................................................................................... 74
1-6-6-1 مشخصات تراس و تعیین سن آنها ................................................................................................. 74
2-6-6-2 عوامل پیدایش تراس آبرفتی......................................................................................................... 75
3-6-6-3 ویژگی تراس منطقه ........................................................................................................................ 75
7-2 نتیجه گیری از فصل دوم........................................................................................................................................ 76
منابع فصل دوم......................................................................................................................................................................... 81
فصل سوم : پالئو ژئومورفولوژی حوضه
1-3 ردیابی آثار و شواهد دوران سرد در حوضه......................................................................................................... 83
2-3 فرایند شناسایی سیرک های یخچالی حوضه............................................................................................................. 83
3-3 تعیین برفمرز دائمی ........................................................................................................................................................ 89
4-3 شواهد اقلیمی دوران سرد........................................................................................................................................ 92
1-4-3 مطالعه شرایط دمایی حوضه درحال حاضر................................................................................................ 94
1-1-4-3 بازسازی دمای ایستگاهها................................................................................................................ 94
2
4-3 آزمون روابط خطی و نمایی(ارتفاع- دما).................................................................................................. 95
1-2-1-4-3 آزمون میزان خطای رابطه خطی................................................................................................................ 95
2-2-1-4-3 آزمون میزان خطای رابطه نمایی............................................................................................................... 97
3-1-4-3 نقشه همدمای حوضه....................................................................................................................................... 98
2-4-3 بررسی شرایط دمایی حوضه در گذشته......................................................................................................... 100
3-4-3 تفاوت دمای زمان حاضر با دوره کواترنر......................................................................................................... 101
4-4-3 ارتفاع برفمرز دائمی در زمان حاضر............................................................................................................. 102
5-4-3 میانگین وزنی دما در حال حاضر و دوره کواترنر...................................................................................... 103
6-4-3 بررسی شرایط رطوبتی زمان حاضر............................................................................................................. 104
1-6-4-3 آزمون رابطه خطی...................................................................................................................................... 105
2-6-4-3 آزمون رابطه نمایی..................................................................................................................................... 105
3-6-4-3 نقشه همبارش حوضه................................................................................................................................... 108
7-4-3 بررسی شرایط رطوبتی دوره کواترنر.......................................................................................................... 109
8-4-3 شواهد باستان شناسی........................................................................................................................... 110
1-8-4-3 بررسی وضعیت حوضه در رابطه با پیشروی و پسروی دریای خزر................................ 110
1-1-8-4-3 غار کیارام................................................................................................................................... 111
2-1-8-4-3 آق تپه .................................................................................................................................... 112
5-3 بررسی گرانولومتری............................................................................................................................................. 114
1-5-3 نقاط نمونه برداری.......................................................................................................................................... 114
2-5-3 شاخص گرانولومتری ( دانه سنجی رسوبات )............................................................................................ 115
1-2-5-3 تفسیر منحنی ها ...................................................................................................................................... 121
3-5-3 شاخص های مورفوسکوپی........................................................................................................................... 121
1-3-5-3 توضیح اندیس ها........................................................................................................................ 126
1-1-3-5-3 اندیس سورتینگ................................................................................................................... 126
127............................................................................................................................Qdf 2-1-3-9-3 اندیس
3-1-3-5-3 اندیس هه دوکایو.................................................................................................................. 127
منابع فصل سوم................................................................................................................................................................... 128
فصل چهارم نتیجه گیری، تست فرضیات
1-4 نتیجه گیری..................................................................................................................................................................... 130
2-4 تست فرضیات............................................................................................................................................................... 131
منابع .............................................................................................................................................................................................. 134
فهرست اشکال
1) نقشه موقعیت حوضه.............................................................................................................................................. 13 - شکل( 1
2) نقشه راههای دسترسی به حوضه......................................................................................................................... 15 - شکل( 1
3) نقشه هیپسومتری حوضه آبریز گرگانرود تا گنبد کاووس................................................................................ 19 - شکل( 1
4) نقشه زمین شناسی حوضه.................................................................................................................................... 30 - شکل( 1
5) راندگی ناشی از دخالت گسل در جنگل گلستان.............................................................................................. 35 - شکل( 1
6) راندگی در سازند آهک در نتیجه دخالت گسل در محدوده جنگل گلستان................................................ 35 - شکل( 1
7 ) ارتفاعات آهکی بصورت پرتگاه در محدوده جنگل گلستان............................................................................ 36 - شکل( 1
8 ) ارتفاعات آهکی با دامنه پلکانی شکل در جنگل گلستان............................................................................... 36 - شکل( 1
1 ) سیرک های یخچالی ارتفاعات شمال شرق روستای ترجیلی......................................................................... 51 - شکل( 2
2 ) دره یخچالی ارتفاعات ترجیلی........................................................................................................................... 55 - شکل( 2
3) دره یخچالی ارتفاعات ترجیلی............................................................................................................................ 55 - شکل( 2
4) دره یخچالی مسیر روستای توسکاچال به صفی آباد........................................................................................... 55 - شکل( 2
5)تپه های لسی شمال روستای حاجی قوشان.......................................................................................................... 65 - شکل( 2
6) تپه های لسی واحد حاجی قوشان با عوارض رودخانه ای ( ماندر).................................................................... 66 - شکل( 2
7 ) تراس رودخانه ای در سازند لس در روستای آق قمیش................................................................................. 66 - شکل( 2
8) زمین لغزش در روستای صفی آباد........................................................................................................................... 69 - شکل( 2
9) لاپیه ارتفاعات جنوبی پاسانگ بالا........................................................................................................................... 72 - شکل( 2
10 ) لاپیه ، دره یخچالی و شبکه هیدروگرافی کارست در ارتفاعات آهکی پاسنگ بالا....................................... 72 - شکل( 2
11 ) نقشه ژئومورفولوژی حوضه آبریز گرگانرود.......................................................................................................... 77 - شکل ( 2
12 ) عکس نقشه حوضه آبریز گرگانرود ........................................................................................................................ 78 - شکل( 2
13 ) ماندر و عوارض بدلند درتپه های لسی........................................................................................................... 79 - شکل ( 2
14 ) ماندر در سازند لس شمال شرقی گنبد کاووس............................................................................................... 79 - شکل( 2
ندر محدوده تپه های لسی واحد حاجی قوشان......................................................................................... 79 Ĥ 15 ) م - شکل( 2
16 ) فرسایش آبراهه ای در شمال حاجی قوشان..................................................................................................... 79 - شکل( 2
17 ) فرسایش شیاری در شمال حاجی قوشان.......................................................................................................... 80 - شکل( 2
18 ) تراس رودخانه ای در روستای قنجق................................................................................................................. 80 - شکل( 2
2 ) تراس رودخانه ای در روستای آق قمیش........................................................................................................ 80 - شکل( 19
2) تراس رودخانه ای با تناوب لایه هایی حاوی رسوبات رودخانه ای و لایه لسی........................................... 80 - شکل( 20
1) سیرک و دره یخچالی در ارتفاعات شمال شرق روستای ترجیلی..................................................................... 85 - شکل( 3
2) سیرک های یخچالی از نمای نزدیک..................................................................................................................... 85 - شکل( 3
3) منحنی میزان سیرک های یخچالی....................................................................................................................... 86 - شکل( 3
4) پروفیل سیرک های یخچالی.................................................................................................................................. 86 - شکل( 3
5) نقشه موقعیت سیرک های یخچالی در حوضه مورد مطالعه............................................................................... 88 - شکل( 3
6) نقشه خط برفمرز دائمی ایران در کواترنر............................................................................................................. 90 - شکل( 3
7) نقشه ارتفاع برفمرز دائمی در حوضه آبریز گرگانرود تا گنبد کاووس............................................................... 91 - شکل( 3
8) نقشه موقعیت ایستگاههای هواشناسی مورد مطالعه............................................................................................ 92 - شکل( 3
9)نمودار خطی رابطه (دمای متوسط سالانه- ارتفاع ایستگاههای هواشناسی)..................................................... 99 - شکل( 3
10 ) نقشه همدمای زمان حاضر................................................................................................................................... 100 - شکل( 3
11 ) نفشه همدمای دوران کواترنر............................................................................................................................... 101 - شکل( 3
12 ) نقشه ارتفاع برفمرز دائمی زمان حاضر در ایران................................................................................................ 102 - شکل( 3
13 ) نقشه تفاوت دما بین زمان حاضر و دوره کواترنر در حوضه مطالعاتی........................................................... 102 - شکل( 3
14 ) نقشه همبارش زمان حاضر................................................................................................................................... 108 - شکل( 3
15 ) نقشه محدوده پیشروی دریای خزر در حوضه در دوره کواترنر...................................................................... 111 - شکل( 3
16 ) تپه باستانی آق تپه.......................................................................................................................................... 113 - شکل( 3
17 ) غار باستانی کیارام............................................................................................................................................. 113 - شکل( 3
18 ) نقشه موقعیت نقاط نمونه بردلری رسوبات.................................................................................................... 114 - شکل( 3
119.............................................................................................................. 19 ) نمودار گرانولومتری نمونه شماره 2 - شکل( 3
119............................................................................................................... 20 ) نمودار گرانولومتری نمونه شماره 3 - شکل( 3
120............................................................................................................... 21 ) نمودار گرانولومتری نمونه شماره 4 - شکل( 3
120............................................................................................................... 22 ) نمودار گرانولومتری نمونه شماره 5 - شکل( 3
123................................................................................................................... 23 ) نمودار دایره های نمونه شماره 1 - شکل( 3
123...................................................................................................................... 24 ) نمودار دایره ای نمونه شماره 2 - شکل( 3
124...................................................................................................................... 25 ) نمودار دایره ای نمونه شماره 3 - شکل( 3
124.................................................................................................................... 26 ) نمودار دایره های نمونه شماره 4 - شکل( 3
124.................................................................................................................. 27 ) نمودار دایره های نمونه شماره 5 - شکل( 3
فهرست جداول
1) ضرایب شکل حوضه............................................................................................................................................... 17 - جدول( 1
2 ) توزیع ارتفاعی مساحت حوضه............................................................................................................................ 18 - جدول( 1
3) ارتفاع متوسط حوضه........................................................................................................................................... 19 - جدول( 1
1 ) مشخصات سیرک های منطقه مورد مطالعه.................................................................................................... 84 - جدول ( 3
2 ) توزیع سیرک های یخچالی منطقه مورد مطالعه............................................................................................ 87 - جدول ( 3
3) مشخصات ایستگاههای هواشناسی...................................................................................................................... 93 - جدول ( 3
4) متوسط ماهانه و سالانه دمای ایستگاهها ............................................................................................................. 93 - جدول( 3
5) داده های بازسازی شده دمای ژانویه گنبد........................................................................................................ 94 - جدول( 3
6) داده های حاصل از معادله رگرسیون خطی برای دو پارامتردمای متوسط سالیانه و ارتفاع ایستگاهها... 96 - جدول( 3
7) داده های حاصل از معادله رگرسیون نمایی (ارتفاع-دما)................................................................................ 97 - جدول( 3
8) معادلات رگرسیون و ضرایب همبستگی بین (دما – ارتفاع).......................................................................... 98 - جدول( 3
9) ارتفاع همدمای صفر درجه در ماههای مختلف.................................................................................................. 99 - جدول( 3
10 ) تفاوت دمایی زمان حاضر و دوره کواترنر ..................................................................................................... 101 - جدول ( 3
11 ) میانگین وزنی دما در زمان حاضر.................................................................................................................. 103 - جدول ( 3
12 ) میانگین وزنی دما در دوره کواترنر................................................................................................................. 104 - جدول ( 3
13 ) متوسط بارش سالیانه ایستگاهها...................................................................................................................... 104 - جدول( 3
14 ) برآورد بارش متوسط سالیانه با روش معادله خطی....................................................................................... 105 - جدول( 3
15 ) برآورد بارش متوسط سالیانه با روش معادله نمایی....................................................................................... 106 - جدول( 3
16 ) خطوط همبارش در ارتفاعات مختلف............................................................................................................. 106 - جدول( 3
17 ) میانگین بارش و دمای سالیانه ایستگاهها..................................................................................................... 109 - جدول ( 3
18 ) تغییرات سطح دریای خزر در دوره کواترنر.................................................................................................... 110 - جدول ( 3
19 ) موقعیت نقاط نمونه برداری رسوبات................................................................................................................. 114 - جدول( 3
20 ) گرانولومتری نمونه شماره 1 (تپه های لسی شمال غرب کلاله)................................................................. 116 - جدول ( 3
21 ) گرانولومتری نمونه شماره 2 (تراس قدیمی یک رودخانه در روستای آق قمیش)................................ 116 - جدول ( 3
22 ) گرانولومتری نمونه شماره 3 (تراس قدیمی یک رودخانه در روستای قنجق)......................................... 117 - جدول ( 3
23 ) گرانولومتری نمونه شماره 4 ( دامنه ارتفاعات بعد از روستای صفی آباد)................................................ 117 - جدول ( 3
24 ) گرانولومتری نمونه شماره 5 (دامنه ارتفاعات مسیر روستای توسکا