روشهای تحقیق در جامعه شناسی
مقدمه
جامعه شناسی مانند دیگر علوم در تحقیقات خود از روش علمی پیروی میکند. روش علمی مبتنی بر مشاهده، آزمایش و تجربه است. محقق ابتدا از طریق مشاهده و آگاهی از تجربه مقدماتی پس از آنکه متوجه مسالهای شد، فرضیه ای طرح میکند و برای اثبات یا رد آن فرضیه به تحقیق و تجربه وسیع میپردازد. (تجربه شامل واقعیتهای گوناگونی مانند، مشاهده، آزمایش، تجزیه، ترکیب، اندازه گیری و ثبت، تعریف، آمارگیری، مقایسه، طبقه بندی و تمثیل است.) اگر تجربه های حاصل، موضوع مورد تحقیق را تایید و فرضیه را ثابت کند، قانون که آخرین مرحله روش علمی راست میرسد. به عبارت دیگر اگر فرضیه یا تجربه تایید شود به صورت قانون علمی در میآید.
قانون علمی بیان روابط وجوه کلی واقعیت است و آزمایشهای گذشته را به صورتی فشرده عرضه میدارد و در نتیجه انسان را در پیشبینی حوادث آینده و کشف قوانین دیگر رهبری میکند. از تعمیم چند قانون علمی، نظریه یا تئوری حاصل میشود. نظریه یا تئوری دنباله مرحله کشف قانون است. یعنی اگر بتوان چند قانون علمی را با یکدیگر مربوط ساخت و تعمیم داد، نظریه یا قانونی وسیعتر فراهم میگردد و عده زیادی از پدیده های متفاوت را تبیین میکند.
پس عنصر تعیین کننده یک تئوری عمومیت آن است و تکوین آن بر اساس قضایای تجربی است که ممکن است مجرد باشد یعنی در تمام زمانها و مکانها صدق بکند یا نکند. ولی عنصر در یک قانون آن است که در زمانها و مکانهای مختلف صدق میکند. بدین ترتیب ممکن است آن یک تئوری باشد یا یک قضیه تجربی تعمیم نیافته. مثلا قانون جاذبه نیتون هم قانون است و هم تئوری؛ ولی جوشیدن آب در صد درجه حرارت، قانون است و تئوری نیست. از طرف دیگر تئوریها در علوم اجتماعی جنبه قانونی ندارند. زیرا ماهیت تحقیقات جامعهشناختی به اقتضای طبیعت خاص امور و پدیده های اجتماعی، با تحقیقات علوم طبیعی یا علوم ماده و بی جان مانند: علم فیزیک، شیمی، زمینشناسی و ... تفاوت دارد. اولا عالم این گونه علوم میتواند موضوع مورد تحقیق خود را به آزمایشگاه ببرد، در آن دخل و تصرف کند و نتایج حاصل از آن را ثبت و ضبط نماید تا از کیفیت آن آگاه شود. در حالی که این امکانات برای جامعهشناس وجود ندارد. زیرا آزمایشگاه جامعه شناس، همان جامعه است و نمیتواند در آن دخل و تصرف کند.
مثلا اگر بخواهد رابطه میان میزان درآمد و بعد خانواده یا تعداد فرزندان خانواده را پیدا کند نمیتواند در آن دخل و تصرف کند. مثلا درآمد را به عنوان یک متغییر مستقل (یا علی) کم یا زیاد کند و تغییر حاصله در بعد خانواده، یا سایر تغییرات را به عنوان متغییر وابسته یا تابع پیدا کند. ثانیا احکام ذهنی یا افکار و فلسفه شخصی محقق، در پژوشگر علوم طبیعی یا بیجان اثر نمیگذارد. در حالی که در تحقیقات جامعهشناختی چون موضوع تحقیق، جامعه انسانی است، احکام ذهنی و فلسفه شخصی، احساسات، تمایلات و عواطف ممکن است به گونههای مختلف او را تحت تاثیر قرار دهد، در نتایج تحقیقات او موثر واقع گردد و به صحت تغییر او لطمه وارد شود و مانع آن گردد که تحقیق با بینظری و صحت کامل انجام پذیرد. (قرائی مقدم، 1388، 113 – 114)
شناخت و شیوه های آن
انسان از آغاز پیدایی، در برابر دنیای پیرامون خود به سوال نشست. از خود پرسید دگرگونیهای طبیعت چیست و ناشی از کدام عامل یا عوامل است؟ چگونه می توان طبیعت را مسخر ساخت و آن را مهار نمود؟ چگونه میتوان بر قوانین هستی اجتماعی دست یافت و آن را به میل و اراده خویش دگرگون نمود؟ اینها و بسیاری دیگر سوالاتی هستند که انسانها در جستوجوی پاسخ بدانها بوده اند. چه، هیچ چیز سخت از ابهام نیست، شناخت حتی به صورت موقت، آرام بخش است و اندیشدن با ذات و سرشت انسانی در انطباق است. اما کسب شناخت شیوه های بسیاری دارد. (ساروخانی،1387، 14)
کاوشگری انسان و علم
مشاهده و تلاش برای تفسیر مشاهدات جزء فعالیتهای فطری انسان است. مشاهده بنیاد بقاء آدمیان به شمار میرود. اما در زندگی روزمره مشاهدات و تفسیرهای ما غالبا اتفاقی و نیمه اگاهانه اند، به طوری که در هر دو مورد مرتکب خطا میشویم. مشاهده و تفسیر پژوهندگان کاملا آگاهانه و دقیق است.
گاهی اوقات محققان اجتماعی در پی درک کلی، ولو ناکامل، درباره الگوهای اجتماعی ناکامل بر میآیند. گاه بیشتر سعی میکنند که عمیقا به کاوش در ویژگیهای فردی یک مورد خاص بپردازند. گاهی محققان با نظریهای گلی شروع میکنند و آن را از طریق مشاهدات کنترل شده میزمایند. گاه با کاوش نامحدودتر و بدون ساخت، الگوهای کلی را از میان چیزهایی که مشاهده کرده اند تشخصی میدهند. در نهایت در حالی که عینت جنبه مهمی از تمام علوم است، متوجه خواهید شد که ذهنیت نیز میتواند ابزار مهمی برای پژوهندگان علوم اجتماعی باشد. (ببی، 1387، 20)
نظریه های شناخت و روش شناسی
علم در پی گفتارهایی درباره واقعیتها است و جریانی را که به دستیابی به این گونه گفتارها منتهی میگردد، جریان شناخت و بررسیهای را که درباره جریانهای شناخت در زمینههای گوناگون تخصصی و علمی انجام میگیرند تئوریها (نظریههای) شناخت مینامند. این نظریههای شناخت در پی بررسی طرق دستیابی به محتواهای شناخت (روشها)، انگیزهها، هدفها، زمینهها و ضوابط حقیقت جوئی هر نوع شناختن هستند و بر مبنای همین نکات (روشها، انگیزه ها، هدفهای ... شناخت) عقاید و دیدگاههای دانشمندان مختلف کم و بیش با یکدیگر متفاوت است. در زمینه جامعه شناسی اختلاف نظرهای موجود از چند منشا سرچشمه میگیرند که هر یک بر روی دیگری تاثیر متقابل دارد:
باید متذکر شد که گرچه این اختلاف نظرها کم و بیش در چند قطب متذکر شدهاند، اما مرز بین این قطبها و یا دیدگاه ها چندان هم که تصور میرود مشخص و قاطع نیست، زیرا تقریبا همه دانشمندان جامعه شناس در مورد روشهای شناخت نظر دادهاند و دانشمندانی نیز هستند که نظرشان در بین این دیدگاهها قرار گرفته است، لذا تقسیمبندی قانعکننده از دیدگاههای به سختی امکانپذیر است؛ خصوصا که در طول زمان در هر یک از دیدگاهها کم و بیش نگرش خاصی نمایان میشود. اما علت متبلور شدن برخی از این دیدگاهها را میتوان ضمن اهمیت اجتماعی و علمی آنها خصوصا در تعداد دانشمندانی که در آن مکتب متمرکز شده اند- و شاید نیز ظاهرا جانبداری و تقویت برخی از جوامع از آنها دانست. (رفیع پور، 1386، 35 – 36)
برای دانلود کل مطلب به لینک زیر مراجعه کنید.
بسیاری از صاحب نظران، علوم اداری و مدیریت بر این باورند که نخستین و نهاییترین هدف افراد از پذیرش شغل برخورداری مادی او به زبان رایج دریافت حقوق و دستمزد است. شمار فراوانی از اعتصاب های کارگری و حتی کارمندی، کم کاری ها، عدم انگیزش و نارضایتی های شغلی، موارد ترک خدمت و … که در همه جای جهان روی می دهد، زائیدة بی توجهی به انگیزه های مادی و نابرابریهای پرداخت یا کمبود مقررات و روش های منظم، منطقی و منصفانة حقوق و دستمزد است. اگر از مردم بپرسید چرا کار می کنند اکثر آنها خواهند گفت: «به خاطر پول». این نیاز اساسی به پول حائز اهمیت است. ادارة امور حقوق و دستمزد پیچیده و ظریف است و از فنون کاهش پیچیدگی ها و ظرایف سخن می گوید. در گذشته یکی از بزرگترین مشکلات آن بوده که مدافعان هر روش ادعا می کردند که روش آنان مسائل کلیه سازمانها را حل خواهد کرد. از این رو است که پاداش افزایش تولید کار روزانه اندازه گیری شده است. امروزه نظام های مختلف پرداخت که هر یک سعی بر مرتبط ساختن دریافت ها (درآمدها) با کار انجام شده دارد بکار گرفته می شود. اما قبل از آنکه هر گونه نظامی مورد عمل قرار گیرد لازم است کار انجام شده به نحوی مورد ارزیابی واقع شود. این امر را می توان از طریق مقایسه طبیعت کار (مثل: آیا کار واقعاً طاقت فرسا است. و آیا متضمن مسئولیت فراوان است؟) با کار انجام شده در دیگر مشاغل سازمان به منظور ایجاد سلسلة مراتبی از مشاغل که متعاقباً سطوح مختلف پرداخت بدان مرتبط می شود انجام داد یا از طریق سنجش نرخ و میزان کار کارکنان و پرداخت حقوق و دستمزد به آنان بر اساس نرخهای مختلف آنان. روش اول نیاز به ارزشیابی شغل دارد و روش دوم مستلزم سنجش کار است. در بسیاری از سازمانها به منظور استقرار سلسلة مراتبی از سطوح پرداخت پایه به همراه پرداخت های تشویقی مرتبط با عملکرد هر دو روش بکار گرفته می شود. وقتی در نظام های حقوق یا دستمزد تغییراتی اعمال می شود، و بخصوص زمانی که نظام های نوین بکار گرفته می شوند، باید توجه خاصی به بافت و زمینه ای کرد که در درونش آن تغییرات پدید می آیند. نتایج اعمال این نوع تغییرات در چندین سازمان و ثابت گردیده است چنانچه از طریق درست و در شرایط مناسب بکار روند مؤثر می افتند.
فهرست :
مقدمه
ارزیابی کارو شغل
سطوح پرداخت
طراحی یک نظام پرداخت
حقوق چیست؟
مزد یا دستمزد چیست؟
مزد مناسب ویا حقوق مناسب چگونه مزدی است؟
نظریات پرداخت دستمزد
محاسبات حقوق و دستمزد در ادارات آموزش و پرورش
افزایش سنواتی
فوق العاده شغل
فوق العاده سختی
سختی کار
فوق العاده جذب
همترازی
ارتقا گروه
اضافه کاری
محاسبه نرخ حق التدریس
مالیات
بیمه خدمات درمانی
حق اولاد
ماموریت
میزان حقوق و فوق العاده شغل دارندگان ومدارک کارشناسی ارشد وبالاتر
برآورد ارتقا گروه
اثرات ارتقا در فوق العاده شغل
اثرات ارتقا گروه در حق جذب
فوق العاده حق جذب مدیران
فوق العاده حق جذب کارشناسان
افزایش سنواتی
اطمینان از یکتایی و امکان کشف عیوب و رفع آن