لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"
فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات:19
انقلاب اطلاعات و فناوری رایانه‌ای و ارتباطات، جامعه جهانی را به واسطة توسعه پیشرفت در حوزه وسایل ارتباطی، در دو بُعد زمان و مکان متراکم کرده است. حاصل این توسعه و پیشرفت تشکیل دهکده جهانی است که در آن، انسان‌ها هرچند بسیار به هم نزدیک شده و از ناامنی بی‌خبری رهایی یافته‌اند، اما در مقابل به خاطر ظهور پدیده «جهانی‌شدن» به ویژه در حوزه فرهنگ، با ناامنی جهانی مواجهند. زیرا هویت فرهنگی و دینی جوامع از سوی تهاجم فرهنگی تهدید می‌شود. کاستلز جهان آینده را صحنه کارزار دو قدرت معتبر یعنی جهانی‌شدن و هویت می‌داند. جهانی شدن ابعاد مختلفی دارد که همه آنها در سایه فناوری اطلاعات به منصه ظهور رسیده است و آنچه در این مقاله موردنظر است بُعد ارتباطی، امکان و سهولت ارتباطات جهانی است. از این روی گرچه موضوع تحت‌عنوان «جهانی‌شدن» قرار می‌گیرد اما برای مشخص کردن بُعد موردنظر، عنوان «جامعه اطلاعاتی» را برگزیدیم طبق تعریفِ «جهانی شدن از برخی جهات نوعی انقلاب ارتباطی است.» امروزه احساس زندگی در یک جهان تا حد زیادی نتیجه برد بین‌المللی رسانه‌های ارتباطی است. برنامه‌های خبری تلویزیون، مجموعه گوناگونی از تصاویر بین‌المللی ارائه می‌کنند و یک نظام جهانی اطلاعاتی به وجود آمده است. مفهوم محوری دیگری یعنی «دین» نیز در پارادایم جهانی شدن کمتر به‌طور مستقل مورد بحث قرار گرفته است. مباحث عمدتاً تحت‌عناوین «فرهنگ»، «هویت»، «سنت» و «ملیت» و نسبتشان با جهانی شدن مورد بحث است. البته می‌دانیم که عملکرد «دین» در جامعه اطلاعاتی گرچه به لحاظ روشی مشکل است ولی دستیابی به ایده نظری متفکران در این‌باره به دلیل اهمیت دین برای آنها آسان است. در این مقاله سعی می‌شود از خلال مباحث کلی مذکور، ایده‌های مربوط به جایگاه دین به ویژه دین اسلام (در صورت امکان با قرائت شیعی) مورد کنکاش قرار گیرد. «هر چند جهانی شدن در برخی از زمینه‌های زندگی روزمره بدیهی و آشکار به نظر می‌رسد، اما در همه حوزه‌ها موضوعی کاملاً روشن و مشخص نیست. فرهنگ پدیده‌ای پیچیده و ابهام‌آمیز است و می‌تواند جلوه‌های بسیار متفاوتی به خود گیرد». به‌هر حال، با همه پیچیدگی‌های مفهوم دین (Riligon) و همچنین سکولارشدن (Secularization) و تعدد مفهومی آن از قبیل زوال دین، سازگاری دین با این جهان، جدایی دین از جامعه و اختصاص به قلمرو شخصی، جایگزینی صورت‌های مذهبی به جای باورها، تقدس‌زدایی از جهان و در نهایت حرکت از جامعه «مقدس» به «جامعه سکولار» این سؤال مطرح می‌شود که در جامعه کنونی دین چه جایگاهی دارد؟ آیا دین در جامعه اطلاعاتی تضعیف شده است؟ به عبارت دقیق‌تر آیا همبستگی مثبت میان اطلاعاتی شدن جامعه و سکولاریزاسیون وجود دارد؟ دین در آینده چه جایگاهی خواهد داشت؟ به صورت ویژه آیا با رشد ارتباطات با پدیده سکولاریزاسیون مواجه خواهیم شد؟ سکولاریزاسیون با کدامین معنی؟ * تحدید ابعاد موضوع کربی در تعیین پرسش از وضعیت آیندة دین در جامعه اطلاعاتی، به دو بُعد آینده یعنی «بُعد توصیفی» (Descriptive) و «بُعد تجویزی» (Prescriptive) اشاره می‌کند. بُعد توصیفی، واقعیت عینی مذهب را توصیف می‌کند در حالی که بُعد تجویزی موقعیت مطلوب ترسیم می‌نماید و هر کدام از ابعاد به شیوه «امکانی» (Possible) و «احتمالی» (Probable) پاسخ داده می‌شود. در شیوه امکان، صور متصور ترسیم می‌گردد، لیکن در شیوه احتمالی صور محتمل پیش‌بینی می‌شود در این مقاله هدف پیش‌بینی موقعیت احتمالی دین (به ویژه اسلام) همگام با رشد ارتباطات است. یکی از ابعاد مهمی که باید بررسی شود این است که به چه روشی می‌توان موقعیت مذهب را پیش‌بینی کرد؟ دانشمندان از چه شیوه‌هایی سود جسته‌اند؟ اصولاً آیا جامعه بشری اطلاعاتی‌تر می‌شود؟ یعنی آیا ارتباطات رشد فزاینده و یکنواختی دارد؟ چگونه می‌توان این روند را سنجید؟ اکثر متفکران همچون استفانو پیس (Stefano Pace) فرایند رشد ارتباطات جهانی را به ویژه با توجه به پدیده اینترنت مفروض گرفته و درصدد بررسی جایگاه دین در آینده جامعه بشری هستند. البته شتاب ارتباطات جهانی قابل درک بوده و نیاز به پژوهش‌های تجربی ندارد. پس برای بررسی وضعیت دین در جامعه اطلاعاتی به ویژه پیش‌بینی چشم‌انداز آینده، دو پرسش باید بررسی شود: اول، ارتباطات جهانی به کجا ختم می‌شود؟ دوم، دین همگام با رشد ارتباطات چه وضعیتی، پیدا می‌کند؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها دو رویکرد نظری ترسیم می‌شود؛ رویکرد «درون دینی» و مطالعه متون مقدس Studing Sacred Text و رویکرد «برون دینی» و عملی که خودش متضمن چندین روش است. این روش‌ها همچون «فرافکنی روند» (Extraprojection) ، نگرش سنجی، تحلیل انعکاس دین در رسانه‌ها و استدلال مفهومی ـ ذاتی به هنگام بررسی هر کدام از نظریه‌ها توضیح داده خواهد شد. ابتدا رویکرد درون دینی معطوف به آینده، با توجه به متون شیعی مورد بررسی قرار می‌گیرد. * رویکرد درون دینی در متون اسلامی، از یک جامعه جهانی خبر داده شده است که در آن ارتباطات به اوج می‌رسد. شاید تصور چنین جامعه‌ای که در احادیث اسلامی به تصویر کشیده شد، چند دهه پیش خیال‌پردازانه به‌نظر می‌رسید. اما امروزه با توجه به رشد تکنولوژی، تحقق عینی آن وعده‌ها، نویدبخش به نظر می‌رسد. ابوربیع شامی می‌گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که فرمود، «زمانی که قائم ما ظهور نماید، خداوند گوش‌ها و چشمان شیعیان ما را به گونه‌ای تقویت می‌کند که میان آنان و قائم (ع) نیاز به پیک نیست، آن حضرت با آنان سخن می‌گوید و آنان سخن او را می‌شنوند، در حالی که وی در جایگاه خویش قرار دارد او را می‌بینند»
مقاله درباره جامعه اطلاعاتی ودین( با تاکید برجهان اسلام)