دانلود مقاله اسلام و تعلیم و تربیت

اختصاصی از یارا فایل دانلود مقاله اسلام و تعلیم و تربیت دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:40

فهرست مطالب:
اسلام و تعلیم و تربیت............................................................................................2
محیط مادی ............................................................................................................................................2
محیط معنوی .......................................................................................................................................2

محیط خانواده .....................................................................................................................................2

محیط مدرسه ......................................................................................................................................4
ویژگى هاى تربیت اسلامى....................................................................................6
منبع وحى................................................................................................................................................6
اسوه هاى الهى......................................................................................................................................8
برنامه عملى مناسب..............................................................................................................................9
تعبد و تسلیم.........................................................................................................................................10
جهانشمول بودن..................................................................................................................................11
هدف بودن انسان................................................................................................................................11
جامعیت.................................................................................................................................................12
سایر دیدگاه ها و احتمالات ...............................................................................15
منابع و مآخذ. ....................................................................................................................................18


اسلام و تعلیم و تربیت
اسلام بر اساس نیاز فطری انسان ، مبانی تربیتی و آموزشی را به ایمان آورندگان می آموزد.
چنانکه اگر تربیت را به سه قسم تربیت بدنی ، تربیت عقلی و تربیت روانی تقسیم کنیم اسلام در یک نظام هماهنگ دربارة هر قسم از این انواع بیاناتی حکیمانه دارد . این نظام تربیتی هماهنگ باید در محیطی مناسب به آدمی القاء گردد.منظور از محیط ، تمام عوامل خارجی است که در موجود زنده از آغاز رشد وجود دارد.هر چند عوامل محیطی بسیار فراوان است ، اما در تقسیم اولیه می توان آن را به دو قسم مادی و معنوی تقسیم نمود.
محیط مادی :عبارت از آب ، هوا ، نور ، حرارت ، مسکن ، خوراک ، پوشاک و ... بالآخره هر امر مادی که انسان بدانها محفوف و محاط می باشد.
محیط معنوی :عبارت از عوامل فرهنگی است که روح آدمی را به تعالی سوق می دهد.
محیط مورد نظر ما محیطی است که در تعلیم و تربیت از آن بهره برداری می شود و ضبط و کنترل آن امکان دارد .مانند محیط خانه ، خانواده و مدرسه . این گونه عوامل محیطی برای مربی ، معلم و والدین بسیار با اهمیت است.
محیط خانواده : محیط خانه و خانواده ، یک محیط طبیعی است که در آن پدر و مادر تربیت کودک را بر عهده می گیرند .
کودک تحت تاثیر مقام انگیزه های خانوادگی است و رفتار او قهراً از خانواده درست می شود ، او زبان مادری را می آموزد و از طریق مکالمه وگفتگو ، افکار و آراء زیادی از افراد خانواده به او منتقل می شود و معارف و اطلاعات او هم سطح با افکار خانواده پیش می رود .نقش تربیتی و الدین آنچنان بزرگ و مهم است که دین و علوم الهی نیز در نخستین لحظات حیات به وی منتقل می شود ، چنانکه پیامبر اسلام (ص) می فرماید :
((کل مولود یولد علی الفطرة حتی یکون ابواه یهودانه و ینصرانه ))[2]
((هر کودک ونوزادی به این فطرت متولد می شود ، جز اینکه پدر و مادر او به یهودیت و نصرانیت گرایش می دهند .))
رسول اکرم (ص) دین ورفتار کودک را در ارتباط پیوسته به افکار و وسعت معارف وبینش پدر و مادر می داند . پس کودک به خویشها و ناخویشهای خانواده مربوط می شود ومیان او خانواده اش رابطة وجدانی بر قرار می شود.
به لحاظ اینکه محیط خانواده بهترین محل تربیت کودک است ، تربیت وی در آن محیط  از حقوق کودک محسوب می شود و اهمال وسهل انگاری در آن روا نیست.
امام سجاد (ع) می فرماید :
((حق فرزند است که بدانی او از تو و پیوسته به تو در خیر و شر امر دنیا است ، وتو مسئول او از لحاظ نیک ادب کردن و راهنمایی به پروردگارش و کمک به طاعت او هستی .پس عمل تو دربارة او عمل کسی باشد که می داند در او احسان به مثاب ، و در مسامحه وبدی نسبت به او کیفر می بیند .))[3]
بر این اساس رسول اکرم (ص) می فرماید :
((خداوند خشم نمی گیرد برای چیزی مانند خشمی که او را به خاطر زنان و کودکان می گیرد ))[4]
پیامبر اسلام در جایی می فرماید :
((احبّوا الصبیان و ارحموهم ))[5]
((به کودکان محبت کنید و نسبت به آنها ترحم نمایید .))
ودر جای دیگر می فرماید :
((من حق الولد علی الوالد ثلاثة ، یحسن اسمه ، ویعلمه الکتابة ، ویزوجه اذا بلغ .))[6]
((از جمله حقوق فرزند بر پدر سه چیز است : اسم زیبا برای او قرار دهد ، و نوشتن را به او بیاموزد ، وبه هنگام بلوغ ، همسر برای او بگیرد .))
با توجه به محیط مذهبی خانه و تخلق به اخلاق حسنه و آداب اسلامی و الدین آیت ا... حیدری از لحظه های آغاز حیات معارف الهی را از  پدر و مادر دریافت کرد و عشق به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) را در جان خود پرورد.
2- محیط مدرسه :
مدرسه دومین مرکز تعلیم و تربیت است که از سنین کودکی تا مراحل عالی آموزشی و پرورشی را شامل می شود . تا پیش از طلوع اسلام از ابتدایی ترین مراکز آموزشی هم در جزیره العرب خبری نبود و جامعه شبه جزیره فاقد فرهنگ علمی بوده وبه عنوان ملتی منزوی و گسسته از جامعه های متمدن تلقی می شد و از روابط فرهنگی بی بهره بود .با بعثت رسول اکرم (ص) و تاسیس حکومت اسلامی مساجد به عنوان مراکز عبادی و آموزشی شناخته شدند و در هر مسجدی چندین حلقة درس تشکیل شد . رفته رفته مدارس علمیه در کنار مساجد بنای مستقلی را به خود اختصاص دادند ، لیکن در اغلب موارد در مکان یابی همجواری با مساجد و اماکن مقدسه را ترجیح دادند تا از مرکز عبادی و تربیتی دوری نجسته باشند.
محیط مدرسه از سایر مؤسسات تربیتی ، نظیر ، مراکز تربیتی قبیله ای ، از نظر وضع محیطی امتیازات خاصی را کسب کرد. برخی از آنها عبارتند از:
1-   مدرسه محیط تربیتی ساده و آسان کننده ای است.
2-   مدرسه محیط تربیتی سالمی است.
3-  مدرسه محیط تربیتی وسیع و پهناوری است و از نظر زمان و مکان و دریافت تجارب بشری و دانش الهی مناسب است.
4-   مدرسه محیطی هماهنگ کننده است.
دین مبین اسلام در طی رهنمودهایی که در قرآن کریم و از طریق رسول اکرم (ص) وائمه معصومین (ع) به مؤمنان القاء می فرماید ، لزوم اخلاص و پاکسازی نیت در طریق تعلیم و تعلم را از ضروریات اولیه و آداب مشترک معلم و شاگرد می داند و یادآور می شود که نباید از یادگیری و تحصیل آگاهی در هیچ شرایطی استنکاف نمود.
رسول اعظم الهی می فرماید :
((الحکمة ضالة المؤمن ، فحیث وجدها فهو احق بها.))[7]
((حکمت و دانش گمشدة افراد با ایمان است . یک فرد با ایمان آنگاه که علم و حکمت را در هر جا بیابد برای دست یابی بر آن ، از همة افراد دیگر شایسته تر و سزاورتر است.))
ویژگى هاى تربیت اسلامى
هر مکتب تربیتى داراى ویژگى هایى است. این ویژگى ها را در مبانى، اصول، اهداف، منابع، شیوه ها و ابزارها و سایر عوامل مؤثر در تربیت مى توان یافت.
همچنان که موفقیت یک مکتب تربیتى نیز به این ویژگى ها و عوامل مؤثر دیگرى چون مربى، متربى، محیط تربیت و سایر شرایط وابسته است، که در خلال بحث هاى کتاب آمده است، حال ذیل عنوان ویژگى هاى تربیت اسلامى چند مطلب عمده را که خلاصه اى از مباحث پیشین است، خاطرنشان مى سازیم.

دانلود مقاله جایگاه آموزش و پرورش ( تعلیم و تربیت ) در تولید علم

اختصاصی از یارا فایل دانلود مقاله جایگاه آموزش و پرورش ( تعلیم و تربیت ) در تولید علم دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:25

فهرست مطالب:

مقدمه:
پروردگارا موجودات را آنچنان که هستند به ما بنمایان
ضرورت تعلیم و تربیت:
تربیت در ایران باستان به سه منظور بوده است:
تعلیم وتربیت در اسلام:
نقش دانشگاه در تعلیم و تربیت:
راهکارهای تولید علم:
نتیجه:
پی نوشتها:
منابع:

چکیده:

در این مقاله راهکارهای برای پیشرفت و تولید علم ارائه شده و نقش تعلیم و تربیت به عنوان عامل رشد و تحول اساسی مورد بررسی قرار گرفته است.    
در اسلام «تفکر» زندگی دل و حیات قلب معرفی شده است. زیرا انسانیت انسان و ادراک او از عالم و ‎آدم پروردگار عالمیان اتصالی که با حق برقرار میکند به نحوه ی تفکر اوست. با تفکر قوای درونی انسان شکوفا میشود و زمینه ی حرکت کمالی او فراهم می گردد لذا به همراه علم آموزی و تفکر تربیت یا پرورش اخلاقی و تهذیب نفس نیز مطرح میشود که در اسلام بر این امر بسیار تاکید شده و از همان ظهور اسلام مبادی و مبانی تعلیم و تربیت به عنوان یک علم بنا نهاده شده است. تعلیم و تربیت نه تنها میتواند در رشد اخلاقی، عقلانی، رفتاری و حتی جسمانی فرد موثر باشد بلکه وسیله ای در جهت رفع نیازهای حقیقی و مصالح اجتماعی، به شمار میآید، و عامل رشد و تحول اساسی جامعه میگردد و مسلمانان که در ابتدا به این ضرورت پی برده بودند توانستند در مدت کوتاهی گوی سبقت در زمینهی تولید علم از تمدن های مطرح آن روز بربایند و به دلیل مشکلات و حوادثی که در تاریخ مسلمانان به وقوع پیوست این حرکت سریع آنها را به شدت کند نمود به طوری که تا این قرن مسلمانان جهان در کشورهای مختلف نتوانستند مجددا عرض اندام نمایند و امروز وقت آن رسیده که عوامل محدود کننده و موانع پیشرفت بررسی شود و با دلسوزی و دور از نفع طلبیهای فردی راهکارهای موثر ارائه و جامه ی عمل پوشیده شود. که در این مقاله بعضی از این راهکارهای ارائه شده است که عبارتند از: استقلال فکری- فکر دینی- توسعه ی آموزشی- رفاه مادی و معنوی- تبادل اندیشه و آزادی خرد ورزی که با توجه به اهمیت موارد در قسمت راهکارها و نتیجه آورده شده اند.
مقدمه:
نظام تربیتی اسلام بر تفکر صحیح استوار است و مقصد آن است که تربیت شدگان این نظام اهل تفکر صحیح باشند و پیوسته بیندیشند؛ چنانکه آن نمونه ی اعلایی که همه جهت گیری های تربیتی باید به سوی او باشد این گونه عمل میکرد از امام مجتبی (ع) از هند ابن أبی هاله تمیمی آمده است: «رسول خدا همواره تفکر میکرد». بنابراین سیر تربیت باید به صورتی باشد که متربّی به تفکر صحیح راه یابد و اندیشیدن درست شاکلهٔ او شود تا زندگی حقیقی به او رخ نماید. زیرا نیروهای باطنی انسان و حیات حقیقی او با تفکر فعال میشود و با گشودن دریچه تفکر درهای حکمت و راهیابی به حقیقت بر او گشوده میشود. از این رو در اسلام تفکر، زندگی دل و حیات قلب معرفی شده است. زیرا انسانیت انسان و ادراک او از عالم و آدم و پروردگار عالمیان و اتصالی که با حق برقرار میکند به نحو تفکر اوست. با تفکر قوای درونی انسان شکوفا می شود و زمینه ی حرکت کمالی او فراهم میشود. (۱). امام خمینی میفرماید: «تفکر مفتاح ابواب معارف و کلید خزائن کمالات و علوم است. و مقدمه ی لازمه حتمیه ی سلوک انسانیت است». از نظر علامه طباطبائی: « زندگی انسان یک زندگی فکری است و جز با ادراک که فکر می نامیم قوام نمی یابد و از لوازم بنای زندگی بر فکر این است که هرچه پایبند باشیم و در هر راه رفته شده و یا ابتدائی که قدم برداریم، زندگی پابرجا مربوط به فکر صحیح و قیم و مبتنی به آن است و به هر اندازه که فکر صحیح باشد و از آن بهره گرفته شود، زندگی هم اقوام و استقامت خواهد داشت. (۲) تفکر تجزیه و تحلیل معلوماتی است که ذهن اندوخته است. تفکر سیر در فراورده هایی است که ابتدائاً برای ذهن پیدا شده است. اهل منطق فکر را چنین تعریف میکنند: فکر عبارت است از اجرای عملیات عقلی در معلومات موجود برای رسیدن به مطلوب و مطلوب همان علم به مجهول غائب است. (۳) انسان هیچ وقت خالی و فارغ از تفکر نیست، و از همین روست که میگوئیم تفکر فطری انسان است و قرآن انسان را به روش فطری صحیح تفکری میخواند و سبک خود قرآن و سیره ی معصومین چنین است. در انسان گرایش فطری به حقیقت جوئی و کشف واقعیتها- آن سان که هستند- ودرک حقایق اشیا وجود دارد. یعنی انسان می خواهد جهان را و هستی اشیا را آنچنان که هستند دریابد، دعایی از حضرت محمد روایت شده است که:
پروردگارا موجودات را آنچنان که هستند به ما بنمایان
انسان به ذات خود در پی آن است که حقایق جهان را درک کند و به راز هستی دست یابد. رفتن انسان در پی حکمت و فلسفه تلاشی است در جهت پاسخگوئی به حقیقت جوئی آدمی.(۴) براساس همین میل وگرایش است که نفس دانائی و آگاهی برای انسان مطلوب و لذت بخش است. انسان به فطرت خود از جهل بی زار است و دوستدار دانائی و بینائی است. البته با وجود آنکه حقیقت جوئی امری فطری است اما در تمام انسانها به یک میزان نیست و در نتیجه تاثیر برخی عوامل درونی مانند نفس پرستی و خودخواهی و صفات منفی موروثی و اکتسابی و برخی عوامل بیرونی مانند القائات منفی گوناگون از طرف محیط و اجتماع ، شدت و اصالت خود را از دست میدهد و در بعضی انسانها به حداقل می رسد.
ضرورت تعلیم و تربیت:
تعلیم و تربیت صحیح میتواند فرد را به اوج ارزشها برساند و یا اینکه وی را به سقوط بکشاند.
«و خداوند شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد، در حالی که هیچ نمی دانستید و برای شما گوش و دیدگان و دلها قرار داد تا شکرگزار باشید.»(۶)
از این رو مکتب اسلام برای تربیت در تمام مراحل و مقاطع زندگی دستورهای ویژهای داده است تا انسان از کدر کانون خانواده و در آغوش والدین و معلم و فرهنگ تعلیم و تربیت مناسب و لازم را ببیند و برای مراحل عالی تر زندگی انسانی آماده شود و پرورش یابد . تعلیم و تربیت از آغاز زندگی بشر بر فراز کره خاکی و تصرف او در طبیعت و تاثیر وی در جامعه وجود داشته است و همواره شناسایی نیازهای مادی و معنوی انسان و روش ارضای آنها از طریق تعلیم و تربیت به دست می آمده و به نسل بعد منتقل شده است، تا رفته رفته دامنه ی این شناخت به رشد و تکنولوژی امروز رسیده است. تعلیم و تربیت (اعم از رسمی و غیر رسمی، عمدی و غیر عمدی) نه تنها میتواند در رشد اخلاقی، عقلانی، رفتاری حتی جسمانی فرد موثر باشد بلکه وسیله ای است در جهت رفع نیازهای حقیقی و مصالح اجتماعی به شمار میآید، یعنی نقش تعلیم نه تنها در عینیت بخشیدن به زندگی مادی و معنوی فرد متوقف و محدود نمیشود، بلکه تمام شئون اجتماعی او را دربر میگیرد و عامل رشد و تحول اساسی جامعه میگردد.
لذا مشخصه یک جامعه ی سالم و رشد یافته، تنها داشتن موقعیت جغرافیایی خوب و معادن متنوع و منابع مالی نیست بلکه نظام تعلیم و تربیت زنده و مترقی است که انسانهایی آزاده و مستقل، خلاق، مبتکر و تلاشگر میسازد تا جامعه را در زمینه های علوم، صنایع، اقتصاد، سیاست و غیره از عقب ماندگی نجات دهند، زیرا همه ی اصلاحات و فعالیتها، به وسیله اندیشه و تلاش انسان انجام میگیرد.
ابوحامد محمد غزالی گفته است: اگر علما و معلمان نبودند مردم همچون بهایم و چهارپایان زیست میکردند، یعنی مردم در سایهی تعلیم از مرحلهی حیوانی به مقان انسانی ارتقاء مییابند. (۷)
پس سعادت و تکامل انسان، نیازمند تلاش و توجه و حرکت است، و اگر او را رها کنند و به خود واگذارند، انحطاطش شروع میشود.
یکی از عوامل دیگری که ضرورت تعلیم و تربیت را شدت می بخشد، و از آن ویژگی تأثیر پذیری انسان و سرایت عقاید و عادات و به طور کلی فرهنگ یک جامعه به معاصران و نسلهای آینده است. براین اساس تاثیر تعلیم و تربیت، مثبت یا منفی در انسان جنبه ی تصاعدی می یابد و علاوه بر خانواده و فامیل میتواند جامعه ای را در عصری تحت تأثیر قرار دهد و در طول قرنها از نسلی به نسل دیگر منتقل شود یا تمدنی را ایجاد کند و یا از بین ببرد. در زندگی معاصر دلایل فراوانی موجب شده است که تعلیم و تربیت اهمیت بیشتری پیدا کند از جمله:
۱- دگرگونیهای علم و صنعت و گسترش و رشد تمدن و نیاز به تخصص و مهارتها و توانایی های جدید برای داشتن روابط اجتماعی صحیح و توان رقابت و موفقیت در کار و مدیریت اجتماعی.

دانلود مقاله درباره تعلیم و تربیت دینی فرزندان

اختصاصی از یارا فایل دانلود مقاله درباره تعلیم و تربیت دینی فرزندان دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:24

چکیده:

در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر تعریف تعلیم و تربیت دینی و ضرورت و اهمیت تعلیم و تربیت دینی فرزندان، نقش و جایگاه خانواده، معلم و آموزش و پرورش نیز در تربیت دینی کودکان و نوجوانان نیز بیان شود. که باید بین اولیاء دانش آموز و مربیان در شیوة تربیت دینی و آموزه های دینی هماهنگی و همسویی لازم دیده شود. تا زمینه های رشد و کمال در باورهای دینی کودکان و نوجوانان بوجود آید. اولیا و مربیان می توانند بتدریج نگرش دینی مطلوب را در فرزندان بوجود آورند و باید میان آموزش های دینی و راهکارهای عملی ارائه شده توسط خانه و مدرسه هماهنگی لازم وجود داشته باشد تا کودک و نوجوان دچار تضاد نشود و بتواند سره را از ناسره تشخیص دهد که تضاد در آموزش نه تنها باعث رشد و کمال در باورهای دینی نمی‌شود باعث از دست دادن عقاید آنها نیز می گردد و در آموزش و تربیت دینی نباید از روش‌های خشک و مستبدانه استفاده کرد بلکه باید با شیوه تشویق روش های صحیح، روح و روان کودک را با باورهای دینی پیوند داد.

مقدمه:

از مهمترین مباحث زندگی که در طول حیات بشر برای او مطرح بوده و هم اینک نیز جای پای آن در بین صاحبنظران و خردمندان حتی به صورت روزمره، محکم تر و ریشه دارتر می شود موضوع دین و معنویت است. این امر حتی در بین افرادی که پایبند به دین ملتزم به مذهبی نیستند در غالب عرفان منشی و روی آوردن به امور متافیزیک به چشم می خورد و موضوع مهم پرداخته شود.

تعلیم و تربیت دینی

مقدمه

انسان دنیای امروز به لحاظ پیچیدگی های زندگی و وسعت و سرعت تغییرات، با چالش های فراوان روبروست که با گذشت زمان این چالش ها روبه فزونی است. هر یک از این بحران ها مشکلاتی را بر چگونگی زندگی افراد و رفتارهای اجتماعی و فردی آنها تحمیل می کند در حال حاضر برای رویارویی با این مشکلات روبه افزایش، نیاز به تربیت انسان های متعهد به اصول و ارزش های دینی و آرمان های جامعه بیش از پیش ضرورت یافته، پیش بینی ها و برنامه ریزی‌های خاص را می طلبد.

اهمیت تعلیم و تربیت دینی

هُوَ الَّذی بَعثَ فِی الْاُمیینَ رَسوُلاً منْهُم یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکیَّهِمَ وَ یُعَلَّمُهُمُ الْکتابَ وَ الْحِکمَهَ وَ اِن کانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِین.: او کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می خواند و آنها را تزکیه می کند و به آنان کتاب (قرآن) و حکمت می آموزد. هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند. (سورة جمعه،آیة 2)

پیامبران الهی به عنوان الگوهای نیکو طبق آیات قرآن کریم چهار سمت کلی بر عهده دارند که جدای از تقدم و تأخر آنها در آیـات گوناگون به شـرح زیـر بیـان شـده اند: 1ـ تلاوت آیات الهی 2ـ تلاوت آیات الهی 3ـ تعلیم کتاب 4ـ تعلیم حکمت (سورة بقره، آیات 151 و 129 و سورة جمعه آیة 2)

مطابق بیان این آیات می توان گفت که مهم ترین وظیفه ی پیامبران الهی تعلیم و تربیت انسانها یا به تعبیر دیگر،‌ انسان سازی است امام خمینی (ره) نیز با تأکید بر این امر می فرمایند : « تمام انبیا، موضوع بحثشان، موضوع تربیتشان، موضوع علمشان، انسان است. آمده اند، انسان را تربیت کنند ... مکتب انبیا، کتب انسان سازی است. قرآن کریم کتاب انسان است؛ موضوع علم، انبیا، انسان است» (تفسیر امام خمینی). به همین دلیل اولین آیاتی که به رسول اکرم (ص) به حسب روایات و تواریخ نازل شده است، آیاتی است که بر تعلیم و تعلم کتاب و حکمت تأکید می نمایند: بخوان که پروردگات ]جهان را[ آفرید، همان کس که انسان را از خون بسته ای خلق کرد! بخوان که پروردگارت]از همه[ بزرگوارتر است همان کسی که به وسیلة قلم تعلیم نمود، و به انسان آن چه را نمی دانست یاد داد. (سورة علق، آیات 5-1 ). ولی از آن جا که تعلیم و تعلم به تنهایی کار ساز نیست، در ادامة آیات به تزکیه سفارش می فرماید: «چنین نیست ]که شما می پندارید[، به یقین انسان طغیان و طاغوت بودن از بزرگ ترین موانع تعلیم و تعلم شمرده می شود و به همین دلیل بلافاصله بازگشت به سوی خداوند را برای تزکیه کردن یادآوری می نماید: «به یقین بازگشت ]همه[ به سوی پروردگار تو است» (سورة علق، آیة 8).

دانلود تحقیق اهمیت مطالعه کردن در تعلیم و تربیت

اختصاصی از یارا فایل دانلود تحقیق اهمیت مطالعه کردن در تعلیم و تربیت دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:110

 فهرست مطالب:

۱-۱ مقدمه. ۱

۲-۱ بیان مسئله. ۴

۳-۱ اهداف تحقیق. ۵

هدفهای کلی تحقیق. ۵

هدفهای جزئی تحقیق. ۵

۴-۱ اهمیت موضوع تحقیق. ۶

۵-۱ فرضیه‌های تحقیق. ۸

۶-۱ تعریف عملیاتی مفاهیم و متغیرها ۸

الف) مفاهیم. ۸

ب) متغیرها ۹

الف) ادبیات تحقیق. ۱۰

۱-۲ مقدمه. ۱۱

۲-۲- تاریخچة شروع کتاب‌نویسی برای کودکان در ایران. ۱۲

۳-۲ اشاره به مسئله کتاب و کتابخانه در دیگر کشورهای جهان. ۱۴

۴-۲ ادبیات کودکان و اهداف آن. ۱۶

۵-۲ اهمیت مطالعه. ۱۸

۱-۵-۲ اهداف مطالعه: ۲۰

مطالعه دارای هدفهای جزئی هم می‌باشد: ۲۱

عوامل مؤثر در مطالعه: ۲۱

۲-۵-۲ انگیزه‌های مطالعه: ۲۲

۳-۵-۲ روشهای مطالعه: ۲۲

۱- خواندن اجمالی.. ۲۲

۲- سریع خواندن. ۲۳

۳- عبارت خواندن. ۲۴

۴- روش دقیق خواندن. ۲۵

۵- خواندن تجسسی.. ۲۶

۶- خواندن انتقادی.. ۲۷

۷- خواندن برای درک زیبایی و جنبه‌های هنری مطالب.. ۲۷

۴-۵-۲ تأثیرات مطالعه: ۲۸

۵-۵-۲ ارتباط مطالعه و خواندن با دروس دیگر: ۲۹

۶-۲ ویژگی و معیارهای اساسی کتاب کودک: ۳۰

۱-۶-۲ اهم مطالبی که در خصوص قالب و محتوای کتاب کودک گفتنی است عبارتند از: ۳۲

الف) قالب (فرم) کتاب.. ۳۲

ب) محتوای کتاب.. ۳۳

۲-۶-۲ نکاتی در مورد چگونگی علاقمند کردن کودکان به کتابخوانی: ۳۳

۷-۲ راههای ایجاد عادت به مطالعه در کودکان. ۳۵

۸-۲ رغبتهای مطالعه در کودکان و نوجوانان چیست؟. ۳۹

۹-۲ کتابخانه‌ای برای کودکان فراهم کنیم. ۴۲

۱۰-۲ همکاری خانه و مدرسه: ۴۳

۱۱-۲ نقش مطالعه در توسعة فرهنگی.. ۴۵

خلاصة نتایج. ۴۶

۱-۳ مقدمه. ۵۹

فصل سوم. ۵۹

۲-۳ جامعة آماری.. ۶۰

۳-۳ نمونه و روشن نمونه‌گیری.. ۶۰

۴-۳ ابزار اندازه‌گیری.. ۶۰

۵-۳ روش جمع‌آوری اطلاعات.. ۶۲

۶-۳ روشهای آماری تحقیق. ۶۲

۱-۴ مقدمه. ۶۴

فصل چهارم. ۶۴

۴-۴ بررسی وضعیت هر یک از فرضیه‌های تحقیق. ۹۰

۱-۵ بحث و نتیجه‌گیری.. ۹۳

فصل پنجم. ۹۳

۲-۵ محدودیتهای تحقیق. ۹۶

الف) محدودیتهای در اختیار پژوهشگر. ۹۶

ب) محدودیتهای خارج از کنترل. ۹۶

۳-۵ پیشنهادهای تحقیق. ۹۷

بیان مسئله. ۹۸

فصل ششم. ۹۸

هدفهای کلی تحقیق: ۹۹

هدفهای جزئی تحقیق : ۹۹

فرضیه‌های تحقیق : ۱۰۰

روش تحقیق: ۱۰۰

جامعة آماری.. ۱۰۱

نمونه و روش نمونه‌گیری.. ۱۰۱

ابزار اندازه‌گیری.. ۱۰۱

روش جمع‌آوری اطلاعات.. ۱۰۲

روشهای آماری تحقیق. ۱۰۲

نتایج تحقیق. ۱۰۲

منابع و مآخذ. ۱۰۴

مقدمه:
 گسترش علم و دانش و پیدایش رشته‌های علمی جدید در هر مقعطی از زمان مه پشت سر گذاشته می‌شود موجب توسعة اندیشه انسان و نشر دست‌آوردها و اندیشه‌های او در پهنة جهان است و کتاب در این میان کماکان نقش ویژه‌ای دارد. کتاب چه در زمینه شعر و قصه و چه مضامین آموزشی – علمی می‌تواند نقش مؤثری در رشد و تربیت صحیح کودکان بازی کند. محمود حکیمی نویسندة کتاب نوجوانان دربارة کتاب این چنین می‌نویسد کتاب خوب می‌تواند در کودک و نوجوان شوق و پرس‌جو و کنجکاوی فراهم کند و او را به جهان انسان بودن یعنی دنیای دانستن و آزاد زیستن رهبری کند، انسان آگاه و آزاد، ستم‌پذیر و بندة آدمیان نیست هر چه می‌شوند و می‌خواند کورکورانه نمی‌پذیرد، مغزش را به کار می‌گیرد، پیش از آنکه سخنی را بپذیرد اندیشه می‌کند، کتاب ابزار انتقال فرهنگ و تمدن و دانش بشری است همچنین عامل محرک انسانها می‌باشد. کتاب سازنده و توسعه دهندة فرهنگ نخبگان است ادیانی که تا امروز دوام آورده‌اند صاحب کتاب بوده‌اند و جامعه‌ای که به کتاب اهمیت و اعتبار می‌دهد و در نشر و توسعه و توزیع آن سرمایه‌گذاری می‌کند جامعه‌ای که به پژوهش و تحقیق بها می دهد، آن جامعه فرهنگی پویا  سازنده دارد کتاب یکی از پایه‌های چهارگانة آموزش پرورش است سه پایة دیگر آموزگار، برنامه و روش می‌باشد، بدون داشتن کتاب، آموزش و پرورش ناقص است و کتاب با معلم همکاری بسیار صمیمانه‌ای می‌نماید  او را در آموزش مطالب یاری می‌دهد، لازمة لذت بردن از هر کاری مهارت داشتن در آن کار است مطالعة کتاب نیز بدین نحو می باشد اگر شخصی به امر مطالعه عادت و مهارت کافی نداشته باشد به هر بهانه‌ای از انجام آن خودداری خواهد کرد. علاقه و استعداد تنها عوامل مؤثر در این امر نیستند بلکه فرصتهای زمانی هم اهمیت بسیار دارد، زیرا عادت در طول یک دوره شکل می‌گیرند و ممکن است که روزها، ماهها و یا سالها طول بکشد.
۲-۲- تاریخچة شروع کتاب‌نویسی برای کودکان در ایران

               دقیقاً نمی‌توان بیان داشت ایرانیان از چه زمانی نوشتن کتاب و یا بررسی در مورد کتابخوانی یا قصه‌خوانی برای کودکان را بصورت مدون شروع کرده‌اند ولی این امر مسلم و غیر قابل انکار است که در زمانهای قدیم کتاب و جزواتی مخصوص کودکان و به زبان آنها بصورت پراکنده نوشته شده ولی در آنها زبان کودک، محتویات ذهنی، سن و سال، محیط، احساسات، عواطف و میزان فهم آنها رعایت نشده است. از آثار قابل اهمیتی که کم و بیش همه آن را می‌شناسند داستان موش و گربه بصورت شعر از «عبید زاکانی» است ولی دقیقاً نمی‌توان اظهار کرد که این اثر فقط برای کودکان نوشته شده و مستندی بر این باشد که کودکان ایرانی از زمان «عبید زاکانی» کتاب مخصوص به خود داشته‌اند ولی می‌توان اظهار داشت که کتاب مدون و ساده‌ای  نوشته شده که می‌تواند مورد استفاده کودکان هم قرار بگیرد.

               تا پیش از پیدایش شهرهای بزرگ و صنعت چاپ، تاریخ تمدن بشری حکایت از وجود کتابخانه‌های گوناگونی دارد که سابقة آنها به اختراع خط و کلام مکتوب باز می‌گردد. این کتابخانه‌ها بیشتر وظیفة نگهداری و حفظ آثار مکتوب را به عهده داشتند و فقط لایة نازکی از اقشار جامعة آن روزگار می‌توانستند از گنجینه‌های پر ارزش آنها بهره گیرند در ایران قبل از اسلام بر اساس کاوشهای باستان شناسی حداقل ۶ کتابخانة بزرگ وجود داشته است و در دوران تمدن اسلامی نیز با اهمیتی که اسلام برای کتاب و کتابخوانی قائل شده است، اسناد تاریخی خبر از صدها کتابخانة کوچک و بزرگ در سراسر ممالک اسلامی و از جمله ایران دارد صنعت چاپ کتاب را در اختیار همگان نهاد و ورود اولین ماشین‌های چاپ به ایران نیز به تعداد کتابخوانان و کتابخانه‌ها افزوده شد.

               در سال ۱۳۲۷ عباس میرزا ولیعهد و حاکم تبریز صنعت چاپ را در ایران راه اندازی کرد عباس میرزا به یاری ایرانیانی که صنعت چاپ را فرا گرفته بودند، مرکز چاپی به نام «باسمه خانه» در تبریز تأسیس و دو کتاب «فتح‌نامه» و «مآثر سلطانیه» را به چاپ رساند اولین چاپخانة تهران در سال ۱۳۲۹ هجری تأسیس و کار خور را با چاپ کتاب «محرق ‌القلوب» آغاز کرد با تاسیس چاپخانه در ایران امکان مطالعة کتاب برای باسوادان جامعه فراهم شد از آن زمان به بعد بر تعداد باسوادان جامعه نیز افزوده شد و نیاز به مطالعة کتاب در دم افزایش یافت و به تدریج بر تعداد کتابخانه نیز افزوده شد اما تا زمان تاسیس «کتابخانه ملی» اوایل حکومت رضاشاه گزارش از وجود و فعالیت کتابخانه‌های عمومی به مفهوم جدید آن در دست نیست، کتابخانة مجلس که همزمان با مجلس اول تاسیس شده بود تا حدودی وظیفة یک کتابخانة عمومی را انجام می‌داد کتابخانة سلطنتی در سال ۱۳۰۴ تأسیس شد و علاوه بر کتابخانة ملی، مجلس و سلطنتی از کتابخانه‌های مهم آن روزگار می‌توان به کتابخانة ملک، کتابخانة حاج سید نصرالله تقوی، کتابخانه نصرت‌الدوله، کتابخانة میرزا محمدعلی و تربیت اشاره کرد.

               اولین کتابخانه عمومی در ایران رد سال ۱۳۰۵  به همت شهرداری تهران «بلدیة آن روزگار» تأسیس شد در این سال «کریم بوذر جمهری» کفیل بلدیة تهران با تاسیس بلدیه و استقرار آن در ساختمان توپخانه و اصطبل محمدشاهی، دو اتاق به کتابخانة بلدیة تهران اختصاص داد و این کتابخانه در واقع اولیه کتابخانه عمومی است که در ایران تأسیس شد.

               در ایران ما نمی‌توانیم پیشینة کتاب کودک را از جنبش مشروطیت و آغاز قرن ۲۰ عقب‌تر ببریم و آغازگر ادبیات کودک در ایران را باید جبار باغچه‌‌بان به شمار آورد او نخستین کسی که کتابها و نمایشنامه‌هایی برای کودکان نوشت و با دنیای کودک همخوانی داشت یحیی دولت‌‌آبادی و عباس یمینی شریف سنت او را ادامه دادند و صمد بهرنگی رنگ و تحرک تازه‌ای به آن داد تأسیس شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۰ و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۴۴ امکانی فراهم آوردند که کتاب کودک با سرعت بیشتر و کیفیت بهتر رشد کند و به این ترتیب نویسندگان و شعرای زیادی به آفرینش اثر برای کودکان روی آوردند.

               در دهه‌های اخیر پژوهشگران و علاقمندان و مربیان ایرانی در این زمینه شروع به تحقیق کرده‌اند و اقدامات قابل توجهی نیز در مورد ادبیات کودکان و ایجاد کتابخانه انجام داده‌اند.
۳-۲ اشاره به مسئله کتاب و کتابخانه در دیگر کشورهای جهان

- امریکا در سال ۱۷۳۲ مبادرت به افتتاح نخستین کتابخانه عمومی توسط شرکت «بنیامین فرانکلین» نمود کتابخانه‌های عمومی همیشه باید با مدارس همکاری نموده و طرز استفاده از کتاب را به دانش‌‌آموزان می‌آموختند و تقریبا هر سال بین ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ کتاب برای کودکان چاپ می‌شد.

- در انگلستان در سال ۱۸۶۲ نخستین کتابخانه برای کودکان تأسیس گردید.

- در فرانسه اولین شخصی که دستور تأسیس کتابخانه را برای کودکان صادر کرد ناپلئون بود و در سال ۱۹۲۴ تعداد کتابخانه‌های مدارس در فرانسه بیش از ۵۰۰۰ بوده است.

- آلمانیها از آغاز قرن بیستم، به تأسیس کتابخانه برای کودکان پرداختند.

- در روسیه، شوروی سابق نیز اهمیت به کتاب و کتابخانه برای کودکان را در برنامة خود گنجانده بود به طور مثال در سال ۱۹۳۸ در اوکراین و قفقاز ۹۴ کتابخانه مستقل برای کودکان تأسیس شده بود و ۴۸۶ کتابخانه وابسته به کتابخانه‌های عمومی برای اطفال تأسیس شده بود.

- در ژاپن در سال ۱۹۶۰ بوسیلة «هاتوجوموکو» در ناحیة «کاگاشیمای» ژاپن طرح و اقدامی آغاز گردید که اکنون در سراسر ژاپن گسترش یافته است، طرحی است که در آن کودکان هر روز به مدت ۲۰ دقیقه از روی کتابی با صدای بلند برای والدینشان «معمولا مادر» می‌خوانند. فایدة این طرح ساده این است که والدین و کودکان در احساس یکدیگر شریک بوده و هر دو از طریق خواندن کتاب اطلاعات یکسانی بدست می‌آورند که این امر در تشویق به مطالعه بسیار موثر است. طرح مشابه دیگر این است که مادران را تشویق کنند تا با صدای بلند برای کودکانشان بخوانند حتی اگر کودک درک اندکی از مطالب داشته باشد این کار بسیار مفید خواهد بود، اثر روانی این نوع مطالعه آن است که در کودکان نسبت به مطالعه کتاب ایجاد ذوق و علاقه می‌نماید چیزی که ایجاد آن در سنین بالاتر بسیار دشوار خواهد بود.[۱]

               کشورهای دیگر نیز کم و بیش در این زمینه قدمهای موثری برداشته‌اند اما آنچه که مسلم است امروزه مسئله کتاب و کتابخوانی امری جدی است که جای خود را در طرح‌ریزی برنامه دولت‌ها بطور مستقیم و یا غیر مستقیم باز کرده است و یکی از مسائلی است که می‌توان با اشاعه آن اوقات فراغت و خالی کودکان و نوجوانان را پر کرد.
۴-۲ ادبیات کودکان و اهداف آن

               ادبیات وسیلة انتقال تمدن و فرهنگ از نسلی به نسل دیگر است و محیط زندگی را برای انسان تعبیر و تفسیر می‌کند ادبیات کودکان به مجموعة کتابها و نوشته‌هایی اطلاق می‌شود که توسط نویسندگان، کارشناسان و متخصصین برای مطالعة آزاد کودکان تهیه می‌شوند و در تمام آنها ذوق و سطح رشد کودکان رعایت می‌گردد این تعریف چنانکه می‌بینیم همة مطالبی را شامل می‌شود اعم از متون ادبی، علمی و هنری که برای کودکان یا نوجوانان در حد استعداد و فهم آنها گردآوری و تدوین شده‌اند و جنبة درسی ندارند ادبیات کودکان تمام مسائل مربوط به زندگی را در برمی‌گیرد و کودکان و نوجوانان را در همة شئون زندگی کمک می‌کند قدرت تخیل آنها را گسترش می‌دهد تجربه‌های متعدد و متنوعی در اختیارشان می گذارد و قدرت خلاق آنها را برمی‌انگیزد و پرورش می‌دهد تاریخ ادبیات کودکان را از قرن هیجدهم میلادی نمی‌توان به عقب برد نخستین بار در قرن هیجدهم بود که عالم کودکی به رسمیت شناخته شد و به مختصات ذهن کودک توجه شد تا این زمان کودکان را در واقع مقیاس کوچکتری از بزرگسالان به شمار می‌آوردند.

               مصطفی رحماندوست در این زمینه می‌نویسد «ادبیات کودکان و نوجوانان حاصل تلاش هنرمندانه‌ای است که در قالب کلام عرضه شود و با زبان و شیوه‌ای مناسب و درخور فهم کودک یا نوجوان او را به سوی «رشد» هدایت کند».

               با این تعریف باید گفت: همة نوشته‌هایی را که بزرگترها برای کودکان نوشته‌اند نمی‌توان «ادبیات کودکان و نوجوانان» نامید زیرا هدف از نوشتن برای کودکان تأثیرگذاری بر روی آنهاست اگر نوشته‌ای هنرمندانه نباشد تأثیر نمی‌گذارد. اگر نوشته‌ای با زبان کودکان و نوجوانان تهیه نشده باشد نمی توان جزئی از ادبیات کودکان و نوجوانان باشد پس باید گفت که نوشته‌های ویژه کودکان و نوجوانان باید «هدف» یا «پیام» داشته باشد.

علی‌اکبر شعاری‌نژاد در کتاب ادبیات کودکان هدفهای ادبیات کودکان را چنین خلاصه می‌کند.

۱- ذوق و علاقه مطالعة آزاد را در کودکان برانگیزد.

۲- محدودیت و کمبودهای کتابهای درسی را از لحاظ مطلب تأمین کند.

۳- کودکان را با مسائل گوناگون زندگی آشنا کند.

۴- اوقات فراغت دانش‌آموزان را سودبخش کند.

۵- استعدادهای ذهنی مختلف دانش‌آموزان را آشکار کند و گسترش دهد.

۶- کودکان را با جهان وسیع معرفت و فرهنگهای مختلف انسان آشنا کند.

۷- دانش‌آموزان را در موفقیت تحصیلی کمک کند.

۸- معلمان را در امر آموزش و پرورش یاری دهد.

               زیرا کمی فرصت و محدودیت اوقات رسمی مدرسه به معلم امکان نمی‌دهد که فعالیتهای تربیتی خود را در حد مطلوب انجام دهد آنچنانکه متناسب نیازها و رغبتهای همة دانش‌آموزان باشد از طرفی دیگر معلم از تنظیم برنامه‌های درسی و تهیه و تدوین کتابهای درسی بی‌اطلاع و دور است بنابراین ناگزیر است از راههای دیگر کمبودهایی را که در آنها احساس می‌کند جبران کند. مطالعة کتابهای آزاد یا ادبیات کودکان، بهترین وسیلة برای جبران همة آن نقصهاست بعلاوه از این راه دانش‌آموزان در خارج از کلاس و مدرسه نیز تحت تربیت قرار می‌گیرند و این اصل مهم «تربیت باید مداوم باشد» واقعیت پیدا می‌کند.

               ادبیات کودکان و نوجوانان امروزه در کشورهای جهان بسیار مورد توجه واقع شده است و به عنوان بخشی از نظام تربیتی جایگاه رفیعی پیدا کرده است بطوری که در سراسر جهان، کنفرانسهای جهانی، منطقه‌ای و ملی بسیاری در این مورد برگزار می‌گردد، مقالات و کتابهای گوناگون دربارة آن چاپ و منتشر می‌شود و از آثار و منافع توسعه و گسترش کتابهای مفید و مخصوص کودکان و نوجوانان بحثهای بسیاری به میان می‌آید.[۲]

دانلود تحقیق اهمیت مطالعه کردن در تعلیم و تربیت

اختصاصی از یارا فایل دانلود تحقیق اهمیت مطالعه کردن در تعلیم و تربیت دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:110

 فهرست مطالب:

۱-۱ مقدمه. ۱

۲-۱ بیان مسئله. ۴

۳-۱ اهداف تحقیق. ۵

هدفهای کلی تحقیق. ۵

هدفهای جزئی تحقیق. ۵

۴-۱ اهمیت موضوع تحقیق. ۶

۵-۱ فرضیه‌های تحقیق. ۸

۶-۱ تعریف عملیاتی مفاهیم و متغیرها ۸

الف) مفاهیم. ۸

ب) متغیرها ۹

الف) ادبیات تحقیق. ۱۰

۱-۲ مقدمه. ۱۱

۲-۲- تاریخچة شروع کتاب‌نویسی برای کودکان در ایران. ۱۲

۳-۲ اشاره به مسئله کتاب و کتابخانه در دیگر کشورهای جهان. ۱۴

۴-۲ ادبیات کودکان و اهداف آن. ۱۶

۵-۲ اهمیت مطالعه. ۱۸

۱-۵-۲ اهداف مطالعه: ۲۰

مطالعه دارای هدفهای جزئی هم می‌باشد: ۲۱

عوامل مؤثر در مطالعه: ۲۱

۲-۵-۲ انگیزه‌های مطالعه: ۲۲

۳-۵-۲ روشهای مطالعه: ۲۲

۱- خواندن اجمالی.. ۲۲

۲- سریع خواندن. ۲۳

۳- عبارت خواندن. ۲۴

۴- روش دقیق خواندن. ۲۵

۵- خواندن تجسسی.. ۲۶

۶- خواندن انتقادی.. ۲۷

۷- خواندن برای درک زیبایی و جنبه‌های هنری مطالب.. ۲۷

۴-۵-۲ تأثیرات مطالعه: ۲۸

۵-۵-۲ ارتباط مطالعه و خواندن با دروس دیگر: ۲۹

۶-۲ ویژگی و معیارهای اساسی کتاب کودک: ۳۰

۱-۶-۲ اهم مطالبی که در خصوص قالب و محتوای کتاب کودک گفتنی است عبارتند از: ۳۲

الف) قالب (فرم) کتاب.. ۳۲

ب) محتوای کتاب.. ۳۳

۲-۶-۲ نکاتی در مورد چگونگی علاقمند کردن کودکان به کتابخوانی: ۳۳

۷-۲ راههای ایجاد عادت به مطالعه در کودکان. ۳۵

۸-۲ رغبتهای مطالعه در کودکان و نوجوانان چیست؟. ۳۹

۹-۲ کتابخانه‌ای برای کودکان فراهم کنیم. ۴۲

۱۰-۲ همکاری خانه و مدرسه: ۴۳

۱۱-۲ نقش مطالعه در توسعة فرهنگی.. ۴۵

خلاصة نتایج. ۴۶

۱-۳ مقدمه. ۵۹

فصل سوم. ۵۹

۲-۳ جامعة آماری.. ۶۰

۳-۳ نمونه و روشن نمونه‌گیری.. ۶۰

۴-۳ ابزار اندازه‌گیری.. ۶۰

۵-۳ روش جمع‌آوری اطلاعات.. ۶۲

۶-۳ روشهای آماری تحقیق. ۶۲

۱-۴ مقدمه. ۶۴

فصل چهارم. ۶۴

۴-۴ بررسی وضعیت هر یک از فرضیه‌های تحقیق. ۹۰

۱-۵ بحث و نتیجه‌گیری.. ۹۳

فصل پنجم. ۹۳

۲-۵ محدودیتهای تحقیق. ۹۶

الف) محدودیتهای در اختیار پژوهشگر. ۹۶

ب) محدودیتهای خارج از کنترل. ۹۶

۳-۵ پیشنهادهای تحقیق. ۹۷

بیان مسئله. ۹۸

فصل ششم. ۹۸

هدفهای کلی تحقیق: ۹۹

هدفهای جزئی تحقیق : ۹۹

فرضیه‌های تحقیق : ۱۰۰

روش تحقیق: ۱۰۰

جامعة آماری.. ۱۰۱

نمونه و روش نمونه‌گیری.. ۱۰۱

ابزار اندازه‌گیری.. ۱۰۱

روش جمع‌آوری اطلاعات.. ۱۰۲

روشهای آماری تحقیق. ۱۰۲

نتایج تحقیق. ۱۰۲

منابع و مآخذ. ۱۰۴

مقدمه:
 گسترش علم و دانش و پیدایش رشته‌های علمی جدید در هر مقعطی از زمان مه پشت سر گذاشته می‌شود موجب توسعة اندیشه انسان و نشر دست‌آوردها و اندیشه‌های او در پهنة جهان است و کتاب در این میان کماکان نقش ویژه‌ای دارد. کتاب چه در زمینه شعر و قصه و چه مضامین آموزشی – علمی می‌تواند نقش مؤثری در رشد و تربیت صحیح کودکان بازی کند. محمود حکیمی نویسندة کتاب نوجوانان دربارة کتاب این چنین می‌نویسد کتاب خوب می‌تواند در کودک و نوجوان شوق و پرس‌جو و کنجکاوی فراهم کند و او را به جهان انسان بودن یعنی دنیای دانستن و آزاد زیستن رهبری کند، انسان آگاه و آزاد، ستم‌پذیر و بندة آدمیان نیست هر چه می‌شوند و می‌خواند کورکورانه نمی‌پذیرد، مغزش را به کار می‌گیرد، پیش از آنکه سخنی را بپذیرد اندیشه می‌کند، کتاب ابزار انتقال فرهنگ و تمدن و دانش بشری است همچنین عامل محرک انسانها می‌باشد. کتاب سازنده و توسعه دهندة فرهنگ نخبگان است ادیانی که تا امروز دوام آورده‌اند صاحب کتاب بوده‌اند و جامعه‌ای که به کتاب اهمیت و اعتبار می‌دهد و در نشر و توسعه و توزیع آن سرمایه‌گذاری می‌کند جامعه‌ای که به پژوهش و تحقیق بها می دهد، آن جامعه فرهنگی پویا  سازنده دارد کتاب یکی از پایه‌های چهارگانة آموزش پرورش است سه پایة دیگر آموزگار، برنامه و روش می‌باشد، بدون داشتن کتاب، آموزش و پرورش ناقص است و کتاب با معلم همکاری بسیار صمیمانه‌ای می‌نماید  او را در آموزش مطالب یاری می‌دهد، لازمة لذت بردن از هر کاری مهارت داشتن در آن کار است مطالعة کتاب نیز بدین نحو می باشد اگر شخصی به امر مطالعه عادت و مهارت کافی نداشته باشد به هر بهانه‌ای از انجام آن خودداری خواهد کرد. علاقه و استعداد تنها عوامل مؤثر در این امر نیستند بلکه فرصتهای زمانی هم اهمیت بسیار دارد، زیرا عادت در طول یک دوره شکل می‌گیرند و ممکن است که روزها، ماهها و یا سالها طول بکشد.
۲-۲- تاریخچة شروع کتاب‌نویسی برای کودکان در ایران

               دقیقاً نمی‌توان بیان داشت ایرانیان از چه زمانی نوشتن کتاب و یا بررسی در مورد کتابخوانی یا قصه‌خوانی برای کودکان را بصورت مدون شروع کرده‌اند ولی این امر مسلم و غیر قابل انکار است که در زمانهای قدیم کتاب و جزواتی مخصوص کودکان و به زبان آنها بصورت پراکنده نوشته شده ولی در آنها زبان کودک، محتویات ذهنی، سن و سال، محیط، احساسات، عواطف و میزان فهم آنها رعایت نشده است. از آثار قابل اهمیتی که کم و بیش همه آن را می‌شناسند داستان موش و گربه بصورت شعر از «عبید زاکانی» است ولی دقیقاً نمی‌توان اظهار کرد که این اثر فقط برای کودکان نوشته شده و مستندی بر این باشد که کودکان ایرانی از زمان «عبید زاکانی» کتاب مخصوص به خود داشته‌اند ولی می‌توان اظهار داشت که کتاب مدون و ساده‌ای  نوشته شده که می‌تواند مورد استفاده کودکان هم قرار بگیرد.

               تا پیش از پیدایش شهرهای بزرگ و صنعت چاپ، تاریخ تمدن بشری حکایت از وجود کتابخانه‌های گوناگونی دارد که سابقة آنها به اختراع خط و کلام مکتوب باز می‌گردد. این کتابخانه‌ها بیشتر وظیفة نگهداری و حفظ آثار مکتوب را به عهده داشتند و فقط لایة نازکی از اقشار جامعة آن روزگار می‌توانستند از گنجینه‌های پر ارزش آنها بهره گیرند در ایران قبل از اسلام بر اساس کاوشهای باستان شناسی حداقل ۶ کتابخانة بزرگ وجود داشته است و در دوران تمدن اسلامی نیز با اهمیتی که اسلام برای کتاب و کتابخوانی قائل شده است، اسناد تاریخی خبر از صدها کتابخانة کوچک و بزرگ در سراسر ممالک اسلامی و از جمله ایران دارد صنعت چاپ کتاب را در اختیار همگان نهاد و ورود اولین ماشین‌های چاپ به ایران نیز به تعداد کتابخوانان و کتابخانه‌ها افزوده شد.

               در سال ۱۳۲۷ عباس میرزا ولیعهد و حاکم تبریز صنعت چاپ را در ایران راه اندازی کرد عباس میرزا به یاری ایرانیانی که صنعت چاپ را فرا گرفته بودند، مرکز چاپی به نام «باسمه خانه» در تبریز تأسیس و دو کتاب «فتح‌نامه» و «مآثر سلطانیه» را به چاپ رساند اولین چاپخانة تهران در سال ۱۳۲۹ هجری تأسیس و کار خور را با چاپ کتاب «محرق ‌القلوب» آغاز کرد با تاسیس چاپخانه در ایران امکان مطالعة کتاب برای باسوادان جامعه فراهم شد از آن زمان به بعد بر تعداد باسوادان جامعه نیز افزوده شد و نیاز به مطالعة کتاب در دم افزایش یافت و به تدریج بر تعداد کتابخانه نیز افزوده شد اما تا زمان تاسیس «کتابخانه ملی» اوایل حکومت رضاشاه گزارش از وجود و فعالیت کتابخانه‌های عمومی به مفهوم جدید آن در دست نیست، کتابخانة مجلس که همزمان با مجلس اول تاسیس شده بود تا حدودی وظیفة یک کتابخانة عمومی را انجام می‌داد کتابخانة سلطنتی در سال ۱۳۰۴ تأسیس شد و علاوه بر کتابخانة ملی، مجلس و سلطنتی از کتابخانه‌های مهم آن روزگار می‌توان به کتابخانة ملک، کتابخانة حاج سید نصرالله تقوی، کتابخانه نصرت‌الدوله، کتابخانة میرزا محمدعلی و تربیت اشاره کرد.

               اولین کتابخانه عمومی در ایران رد سال ۱۳۰۵  به همت شهرداری تهران «بلدیة آن روزگار» تأسیس شد در این سال «کریم بوذر جمهری» کفیل بلدیة تهران با تاسیس بلدیه و استقرار آن در ساختمان توپخانه و اصطبل محمدشاهی، دو اتاق به کتابخانة بلدیة تهران اختصاص داد و این کتابخانه در واقع اولیه کتابخانه عمومی است که در ایران تأسیس شد.

               در ایران ما نمی‌توانیم پیشینة کتاب کودک را از جنبش مشروطیت و آغاز قرن ۲۰ عقب‌تر ببریم و آغازگر ادبیات کودک در ایران را باید جبار باغچه‌‌بان به شمار آورد او نخستین کسی که کتابها و نمایشنامه‌هایی برای کودکان نوشت و با دنیای کودک همخوانی داشت یحیی دولت‌‌آبادی و عباس یمینی شریف سنت او را ادامه دادند و صمد بهرنگی رنگ و تحرک تازه‌ای به آن داد تأسیس شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۰ و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۴۴ امکانی فراهم آوردند که کتاب کودک با سرعت بیشتر و کیفیت بهتر رشد کند و به این ترتیب نویسندگان و شعرای زیادی به آفرینش اثر برای کودکان روی آوردند.

               در دهه‌های اخیر پژوهشگران و علاقمندان و مربیان ایرانی در این زمینه شروع به تحقیق کرده‌اند و اقدامات قابل توجهی نیز در مورد ادبیات کودکان و ایجاد کتابخانه انجام داده‌اند.
۳-۲ اشاره به مسئله کتاب و کتابخانه در دیگر کشورهای جهان

- امریکا در سال ۱۷۳۲ مبادرت به افتتاح نخستین کتابخانه عمومی توسط شرکت «بنیامین فرانکلین» نمود کتابخانه‌های عمومی همیشه باید با مدارس همکاری نموده و طرز استفاده از کتاب را به دانش‌‌آموزان می‌آموختند و تقریبا هر سال بین ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ کتاب برای کودکان چاپ می‌شد.

- در انگلستان در سال ۱۸۶۲ نخستین کتابخانه برای کودکان تأسیس گردید.

- در فرانسه اولین شخصی که دستور تأسیس کتابخانه را برای کودکان صادر کرد ناپلئون بود و در سال ۱۹۲۴ تعداد کتابخانه‌های مدارس در فرانسه بیش از ۵۰۰۰ بوده است.

- آلمانیها از آغاز قرن بیستم، به تأسیس کتابخانه برای کودکان پرداختند.

- در روسیه، شوروی سابق نیز اهمیت به کتاب و کتابخانه برای کودکان را در برنامة خود گنجانده بود به طور مثال در سال ۱۹۳۸ در اوکراین و قفقاز ۹۴ کتابخانه مستقل برای کودکان تأسیس شده بود و ۴۸۶ کتابخانه وابسته به کتابخانه‌های عمومی برای اطفال تأسیس شده بود.

- در ژاپن در سال ۱۹۶۰ بوسیلة «هاتوجوموکو» در ناحیة «کاگاشیمای» ژاپن طرح و اقدامی آغاز گردید که اکنون در سراسر ژاپن گسترش یافته است، طرحی است که در آن کودکان هر روز به مدت ۲۰ دقیقه از روی کتابی با صدای بلند برای والدینشان «معمولا مادر» می‌خوانند. فایدة این طرح ساده این است که والدین و کودکان در احساس یکدیگر شریک بوده و هر دو از طریق خواندن کتاب اطلاعات یکسانی بدست می‌آورند که این امر در تشویق به مطالعه بسیار موثر است. طرح مشابه دیگر این است که مادران را تشویق کنند تا با صدای بلند برای کودکانشان بخوانند حتی اگر کودک درک اندکی از مطالب داشته باشد این کار بسیار مفید خواهد بود، اثر روانی این نوع مطالعه آن است که در کودکان نسبت به مطالعه کتاب ایجاد ذوق و علاقه می‌نماید چیزی که ایجاد آن در سنین بالاتر بسیار دشوار خواهد بود.[۱]

               کشورهای دیگر نیز کم و بیش در این زمینه قدمهای موثری برداشته‌اند اما آنچه که مسلم است امروزه مسئله کتاب و کتابخوانی امری جدی است که جای خود را در طرح‌ریزی برنامه دولت‌ها بطور مستقیم و یا غیر مستقیم باز کرده است و یکی از مسائلی است که می‌توان با اشاعه آن اوقات فراغت و خالی کودکان و نوجوانان را پر کرد.
۴-۲ ادبیات کودکان و اهداف آن

               ادبیات وسیلة انتقال تمدن و فرهنگ از نسلی به نسل دیگر است و محیط زندگی را برای انسان تعبیر و تفسیر می‌کند ادبیات کودکان به مجموعة کتابها و نوشته‌هایی اطلاق می‌شود که توسط نویسندگان، کارشناسان و متخصصین برای مطالعة آزاد کودکان تهیه می‌شوند و در تمام آنها ذوق و سطح رشد کودکان رعایت می‌گردد این تعریف چنانکه می‌بینیم همة مطالبی را شامل می‌شود اعم از متون ادبی، علمی و هنری که برای کودکان یا نوجوانان در حد استعداد و فهم آنها گردآوری و تدوین شده‌اند و جنبة درسی ندارند ادبیات کودکان تمام مسائل مربوط به زندگی را در برمی‌گیرد و کودکان و نوجوانان را در همة شئون زندگی کمک می‌کند قدرت تخیل آنها را گسترش می‌دهد تجربه‌های متعدد و متنوعی در اختیارشان می گذارد و قدرت خلاق آنها را برمی‌انگیزد و پرورش می‌دهد تاریخ ادبیات کودکان را از قرن هیجدهم میلادی نمی‌توان به عقب برد نخستین بار در قرن هیجدهم بود که عالم کودکی به رسمیت شناخته شد و به مختصات ذهن کودک توجه شد تا این زمان کودکان را در واقع مقیاس کوچکتری از بزرگسالان به شمار می‌آوردند.

               مصطفی رحماندوست در این زمینه می‌نویسد «ادبیات کودکان و نوجوانان حاصل تلاش هنرمندانه‌ای است که در قالب کلام عرضه شود و با زبان و شیوه‌ای مناسب و درخور فهم کودک یا نوجوان او را به سوی «رشد» هدایت کند».

               با این تعریف باید گفت: همة نوشته‌هایی را که بزرگترها برای کودکان نوشته‌اند نمی‌توان «ادبیات کودکان و نوجوانان» نامید زیرا هدف از نوشتن برای کودکان تأثیرگذاری بر روی آنهاست اگر نوشته‌ای هنرمندانه نباشد تأثیر نمی‌گذارد. اگر نوشته‌ای با زبان کودکان و نوجوانان تهیه نشده باشد نمی توان جزئی از ادبیات کودکان و نوجوانان باشد پس باید گفت که نوشته‌های ویژه کودکان و نوجوانان باید «هدف» یا «پیام» داشته باشد.

علی‌اکبر شعاری‌نژاد در کتاب ادبیات کودکان هدفهای ادبیات کودکان را چنین خلاصه می‌کند.

۱- ذوق و علاقه مطالعة آزاد را در کودکان برانگیزد.

۲- محدودیت و کمبودهای کتابهای درسی را از لحاظ مطلب تأمین کند.

۳- کودکان را با مسائل گوناگون زندگی آشنا کند.

۴- اوقات فراغت دانش‌آموزان را سودبخش کند.

۵- استعدادهای ذهنی مختلف دانش‌آموزان را آشکار کند و گسترش دهد.

۶- کودکان را با جهان وسیع معرفت و فرهنگهای مختلف انسان آشنا کند.

۷- دانش‌آموزان را در موفقیت تحصیلی کمک کند.

۸- معلمان را در امر آموزش و پرورش یاری دهد.

               زیرا کمی فرصت و محدودیت اوقات رسمی مدرسه به معلم امکان نمی‌دهد که فعالیتهای تربیتی خود را در حد مطلوب انجام دهد آنچنانکه متناسب نیازها و رغبتهای همة دانش‌آموزان باشد از طرفی دیگر معلم از تنظیم برنامه‌های درسی و تهیه و تدوین کتابهای درسی بی‌اطلاع و دور است بنابراین ناگزیر است از راههای دیگر کمبودهایی را که در آنها احساس می‌کند جبران کند. مطالعة کتابهای آزاد یا ادبیات کودکان، بهترین وسیلة برای جبران همة آن نقصهاست بعلاوه از این راه دانش‌آموزان در خارج از کلاس و مدرسه نیز تحت تربیت قرار می‌گیرند و این اصل مهم «تربیت باید مداوم باشد» واقعیت پیدا می‌کند.

               ادبیات کودکان و نوجوانان امروزه در کشورهای جهان بسیار مورد توجه واقع شده است و به عنوان بخشی از نظام تربیتی جایگاه رفیعی پیدا کرده است بطوری که در سراسر جهان، کنفرانسهای جهانی، منطقه‌ای و ملی بسیاری در این مورد برگزار می‌گردد، مقالات و کتابهای گوناگون دربارة آن چاپ و منتشر می‌شود و از آثار و منافع توسعه و گسترش کتابهای مفید و مخصوص کودکان و نوجوانان بحثهای بسیاری به میان می‌آید.[۲]