دانلود پروژه آشنایی با تاریخ رنگ

اختصاصی از یارا فایل دانلود پروژه آشنایی با تاریخ رنگ دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل :docx(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:20

چکیده:

رنگها نشانه ای هستند از وجود ذرات خداوند و همچنین قدرت و توانمندی پروردگار خویش اما هدف از آفرینش این رنگها چیست؟ پروردگار عالم هستی را از نظر تصویری بر پایه فرم و رنگ بنیاد نهاد و در هر ذره ای معنی و انرژی خاصی نهفت که آدمی آنها را بشکافد، فلسفه ی وجودیشان را دریابد و از طریق این نشانه ها خالق خویش را بشناسد. خداوند خطاب به رسول مکرم اسلام می فرماید : من گنجی بزرگ بودم که دوست داشتم شناخته شوم پس خلق کردم تا شناخته شوم. پس می توان گفت که رنگ یکی از ملزومات خلقت و زندگی بشر است . بنابراین شناخت آن برای هر انسان و به خصوص هر هنرمندی لازم است. بنابراین تحقیق خود را به این موضوع اختصاص داده همچنین در مرحله ی اول تاریخ رنگ و پس از آن ساختار رنگ و انواع آن، فیزرنگ، معانی رنگ، اساس نام گذاری رنگها، اصطلاحات و کاربرد آن ها در رنگ، جنبه های سه گانه رنگ، انسانها در استفاده از رنگ چند نوع اند، استفاده از رنگ در آثار هنرمندان مختلف و رنگ درمانی را مورد بررسی قرار می دهیم. همچنین در این تحقیق تلاش شده از روش تحقیق تاریخی، موردی و توصیفی استفاده شود و به این دلیل این موضوع را برای تحقیق خود استفاده کرده ام که بگویم که رنگها همیشه زنده هستند و اگر بخواهیم حتی با ما حرف هم می زنند . قابل ذکر است که بگویم به این دلیل نام تحقیق خود را ماتیس گذاشته ام زیرا ماتیس از احساسات شخصی خود الهام می گرفت او طرحهایی کوچک از نقاشی هایی که قبلاً موضوعات آنها را مشخص کرده بود می ساخت و قبل از شروع رنگ آمیزی میزان استفاده از هر رنگ را می نوست به عبارت دیگر برحسب احساس ذهنی رنگها را به کار می برد و یکی از خلاقان بزرگ در استفاده از رنگ بود. ...

فهرست مطالب :

-عنوان

-مقدمه

-تاریخ رنگ ساختار رنگ و انواع آن

-فیزیک رنگ

-معانی رنگها

-اساس نام گذاری رنگها

-اصطلاحات و کاربرد آنها در رنگ

-جنبه های سه گانه رنگ

-انسانها در استفاده از رنگ چند نوع اند

-استفاده از رنگ در آثار هنرمندان مختلف

-رنگ درمانی

-نتیجه

-منابع و مأخذ

دانلود مقاله رنگ و شخصیت

اختصاصی از یارا فایل دانلود مقاله رنگ و شخصیت دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:16

چکیده:

طرح مسئله:
آیا رنگ میتواند بر رفتارهای افراد تأثیر بگذارد و نوع انتخاب رنگ بیانگر شخصیت درونی افراد است:

بیان مسائل:
۱- آیا انتخاب رنگ با یادگیری دانش آموزان رابطه دارد؟
۲- ایا نوع رنگ بر ایجاد انگیزه ی دانش آموزان رابطه دارد؟
۳- آیا رنگ با علاقه مندی دانش آموزان ارتباط دارد؟
۴- آیا صفات رنگها با عالم بیرون رابطه دارد؟
۵- آیا خصوصیات رنگها بر سلامتی جسمانی رابطه دارد؟

فرضیه سازی:
– به نظر می رسد که نوع رنگ در یادگیری دانش آموزان اثر می گذارد.
– به نظر می رسد بین انتخاب نوع رنگ با ایجاد انگیزه رابطه دارد.
– به نظر می رسد رنگها به علاقه مندی دانش آموزان اثر می گذارد.
– به نظر می رسد که تأثیر رنگها بر عالم خارج مصداق بیرونی دارد.
– به نظر می رسد که نوع رنگها بر سلامتی جسمانی افراد تأثیر گذار است.

چینش:
این تحقیق بر اساس کتاب؛ آین نگارش علمی «دکتر عباس حری» تهیه شده است.
سپاسگزاری
با تشکر از اداره ی محترم آموزش و پرورش منطقه گلبهار و مسئول ضمن خدمت که راهنمایی های لازم را مبذول داشته و در روند پژوهش مرا یاری نمودند.
همچنین سپاسگزارم از کتابخانه ی مرکز ثامن الحجج (ع) فرهنگیان مشهد که مقالات و نشریات متعددی را در اختیار بنده گذاشته تا مطالب بهتری ارائه دهم.
«و من ا.. التوفیق»

مقدمه
در روانشناسی نوین «رنگ» و «رنگ ها» یکی از معیارهای سنجش شخصیت به شمار می آیند، چرا که هر یک از آنها تأثیر خاص روحی و جسمی را در یک فرد باقی گذارده و رنگ نشانگر وضعیت روانی و جسمی وی می باشد. این موضوع با توجه به پیشرفت های دو دانش فیزیولوژی و روانشناسی به اثبات رسیده است. ناگفته پیداست که انسان از روزگاران بسیار دور تاکنون تحت نفوذ و تأثیر رنگ های پیرامون خود بوده است و درصد سال اخیر که صنعت رنگ سازی به نقطه ی اوج تحول خود رسیده است، تأثیر مزبور دو چندان شده و در همه ارکان زندگی روحی ما رخنه کرده است پس از آزمایش معروف روشارخ در زمینه ی شناخت ضخصیت انسان از طریق لکه های رنگین جوهر، آزمایش اوشر جدیدترین نظریه ای است که در این مورد ارائه گردیده است. بار علمی آزمایش لوشر و دستاوردهای سرشار از کامیابی آن به حدی بوده است که اینک آزمایش مزبور علاوه بر استفاده در موارد روانکاوی و روانشناسی در سیستم های استخدامی نیز به کار گرفته می شود.

نتیجه گیری
از روزگاران بسیار دور اطراف ما را رنگها احاطه نموده به طوری که استفاده از پارچه های رنگی و تزئینی در اختیار افراد ثروتمند بود در حالی که بقیه ناچار بودند با پوشیدن پارچه های پنبه ای یا کتانی ساده پوست یا پشم حیوانات بسنده کنند. امروزه بشر هر چیزی را که می سازد دارای رنگ است علاوه بر اینکه رنگ آبی آسمانی، رنگ سرخ غروب آفتاب و رنگ سبز درختان و تمام رنگ های طبیعی را در اختیار داریم اشیاء دیگر مثل چراغ های نئون،‌ تصاویر نقاشی و تلویزیون رنگی ما را شیفته ی خود می سازد و در نتیجه یک تولید کننده ی شکر می داند که باید شکر خود را در یک بسته ی آبی رنگ و یا حداقل دارای یک زمینه ی آبی عرضه کند و به هیچ وجه از رنگ سبز استفاده نکند چون احساس فیزیولوژی انسان در رابطه با رنگ آبی شیرینی است از سوی دیگر رنگ سبز یک احساس را در انسان پدید می آورد یا شرکت هواپیمایی که مسافرانش حاضر نیستند با شرکت هواپیمایی دیگری پرواز کنند شاید به این خاطر باشد که آنها از خدمات یک مشاور شایسته ی رنگ استفاده نکرده اند.

در این صورت اضطرابات ناشی از پرواز و فشار عصبی بیشتری بر آنها وارد می شود با انتخاب رنگ مناسب می توان از سستی و خستگی کاست. آمادگی و یادگیری و فعالیت را افزایش داد و سردی و گرمی محیط را متناسب ساخت مثلاً زنگ زرد تراکمی از سفیدی و رنگ خوشحالی و شادابی، نشاط و آرامش است. یا رنگ قرمز فشار خون را بالا می برد و تنفس را کاهش می دهد یا رنگ آبی نیاز به آرامش کامل و خشنودی خاطر و علاقه ی زیاد به دوستان و نزدیکان می باشد و بقیه ی رنگها هم خصوصیات مختص خودش را دارد. پس رنگها در روحیات افراد نقش بسزایی داشته و در یادگیری دانش آموزان تأثیر دارد.

پاره ای از معانی روانشناسی و فیزیولوژی رنگ ها

:‌ گوشه گیری،‌عدم فعالیت و بی تفاوتی

: نیاز به آرامش کامل و خشنودی خاطر و علاقه ی زیاد به دوستان و
نزدیکان

: پشت کار و استقامت، قدرت اراده،‌غرور و بلند پروازی

: داشتن آرزوهای بسیار، شور و شوق زندگی، تهور و قدرت اراده

: پیشرفت بلامانع،‌امید به حل مشکلات زندگی

: روحیه شاعرانه و رومانتیک، دوستدار هنر و زیبایی متکی بودن بر دیگران

: نیاز شدید به آسایش جسمی و روحی فعال علاقه ی بسیار زیاد به
خانواده

: بی علاقه گی به زندگی، نفی هر چیز، بدبینی، ناباوری و لجاجت

پایان نامه گــل اُخرا و کاربرد آن در صنعت رنگ سازی-همراه با تصاویر

اختصاصی از یارا فایل پایان نامه گــل اُخرا و کاربرد آن در صنعت رنگ سازی-همراه با تصاویر دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:130

فهرست مطالب:

فصل اول : آهن و فازهای کانه زایی آهن
مقدمه
۲
۱-۱ عنصر آهن و آهن در کانسار ۳
۲-۱ کانی های اصلی آهن ۴
۳-۱ کانسارهای آهن در ایران ۵
۴-۱ فازهای کانه زایی آهن در ایران ۶
۵-۱ کانسارهای خاک سرخ و منشاء آنها ۶
فصل دوم : ذخایر خاکهای سرخ ایران و جهان
۱-۲ ذخایر خاک سرخ ۱۲
۲-۲ ذخایر خاک سرخ جهان همراه حدود تولید هر کدام ۱۲
۳-۲فهرست و مشخصات معادن فعال کشور و مناطق شناسایی شده ۱۵
۴-۲ ذخایر خاک سرخ ایران ۱۸
۱ -۴-۲ ذخایر خاک سرخ ایران مرکزی ۱۸
۲-۴-۲ ذخایر خاک سرخ مناطق جنوبی ایران ۳۱
۵-۲ آمار تولید و استخراج در سال ۱۳۸۲ ۳۷
فصل سوم : ژنز و نحوه تشکیل ذخایر خاک سرخ
۱-۳ ژنز و نحوه تشکیل خاک سرخ و بررسی سری هرمز ۴۳
۲-۳ طرز تشکیل خاک سرخ در سری هرمز ۴۷
۱-۲-۳ بعضی علائم اینفراکامبرین در ایران مرکزی ، جنوب ایران .و عربستان سعودی ۴۷
۲-۲-۳ تشکیل ذخایر آهن نواری در ناحیه بافق و هرمز ۴۹
۳-۲-۳ تشکیل قرمز ایرانی (اخرا) ۵۰
۴-۲-۳سرنوشت سنگهای اینفراکامبرین در سنگهای مدفون ۵۳
فصل چهارم : معدن خاک سرخ هرمز
مقدمه ۵۶
۱-۴ کلیات و سوابق بهره برداری ۵۶
۲-۴ محل و موقعیت جغرافیایی ۵۷
۳-۴ زمین شناسی و مشخصات کانسار ۵۸
۴-۴ کانیهای جزیره هرمز ۶۳
۵-۴ نتیجه گیری کلی ۶۵
۶-۴ فعالیتهای اکتشافی ۶۷
۷-۴ ماده معدنی (کمیت و کیفیت ) ۶۹
۸-۴ روش محاسبه ۷۰
۹-۴ باطله برداری ۷۲
فصل پنجم : مصارف و کاربردهای خاک سرخ
۱-۵ مصارف و کاربردهای خاک سرخ ۷۵
۲-۵ شرح تک تک مصارف اصلی رنگدانه ها ۷۶
۱-۲-۵ نقاشی و کارهای پوششی ۷۶
۲-۲-۵ الکترو نیک ۷۷
۳-۲-۵ ترکیبات رزنی پلاستیکی و ترکیبات وابسته ۷۷
۴-۲-۵ صنعت سرامیک ۷۸
۵-۲-۵ مصالح ساختمانی و تولیدات سیمان ۷۸
۶-۲-۵ صنایع شیشه سا زی ۷۹
۷-۲-۵ مصارف متفرقه ۷۹
۳-۵ بررسی اختصاصی خاک سرخ و ویژگیهای در مورد تهیه رنگ در صنایع رنگ کشور ۸۰
فصل ششم : رنگ و رنگدانه های اکسید آهن
مقدمه ۹۱
۱-۶ عنوان رنگدانه ها ۹۸
۲-۶ رنگدانه های غیر آلی ۹۸
۳-۶ رنگدانه های اکسید آهن ۹۹
۴-۶ مشخصات عمومی خاک سرخ ۹۹
۵-۶ طبقه بندی رنگدانه ها ۱۰۲
۶-۶ مشخصات استاندارد گل اخرا ۱۰۶
۷-۶ جدول رنگدانه های اکسید آهن طبیعی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ۱۰۷
فصل هفتم : کانه آرایی
۱-۷ کانه آرایی خاک سرخ ۱۱۹
۱-۱-۷ هیدرو سیکلون ۱۲۱
۲-۱-۷ فلو تاسیون ۱۲۱
۳-۱-۷ جداکننده های مغناطیسی ۱۲۱
فصل هشتم : بازار مصرف
۱- ۸ بازار مصرف و جنبه های اقتصادی در ایران و جهان ۱۲۷
۲-۸ ساختمان سازی بعنوان کنترل کننده مصرف در بازار ۱۲۹
۳-۸ توسعه محصولات در مصارف ساختمان سازی ۱۲۹

چکیده:

کشور ما ایران از جمله معدود کشورهایی است که از لحاظ منابع معدنی بسیار غنی است و از جمله مواد معدنی با ارزش ایران کانسارهای آهن می باشند که در تمام نقاط کشور پراکنده اند آهن به اشکال گوناگون تشکیل ذخیره می دهد از جمله ماگمایی(چادر ملو، گل گهر)، متاسوماتوز(چغارت)، اسکارنی(همه کس) و رسوبی(بندرعباس).              

               در مطالعه حاضر یکی از این اشکال که ذخایر خاک سرخ و زرد هستند و   عموماً نیز حاوی رس و سلیس بوده و در اثر فرایند هوازدگی تشکیل شده اند مورد نظر هستند.

             اخراها ذخایر باقیمانده ناشی از هوازدگی هستند که بصورت پوسته یا قشرهای هوازده با ضخامتهای متفاوت تشکل شده اند.

               فرایند تشکیل اخراها شامل آزاد شدن آهن سه ظرفیتی و انتقال آن به اعماق سپس ترکیب آن به سیلیس و آلومین در نهایت راسب شدن آهن به صورت Fe(OH)3 و تبدیل آن به Fe2O3 است.

             البته کلاً دو نظریه جهت تشکیل اخراها وجود دارد یکی منشاء آتشفشانی و دیگری منشاء رسوبی است.

             رنگدانه ها بدو دسته آلی و غیر آلی تقسیم می گردند و رنگدانه های اکسید آهنی از دسته غیر آلی هستند کلاً رنگدانه های غیر آلی دارای دو دسته طبیعی و مصنوعی هستند که اکسید های آهن هم بصورت مصنوعی وهم به صورت طبیعی بدست می آیند.

           رنگدانه های اکسید آهن به چهار دسته زرد، قرمز، قهوه ای و سیاه تقسیم می شوند. کانیهای اصلی تشکیل دهنده این رنگدانه ها هماتیت، گوتیت، لیپدوکروسیت، مانتیت می باشند.

               ذخایر خاکهای سرخ در ایران بدو دسته ذخایر خاکهای سرخ جنوبی و ذخایر ایران مرکزی تقسیم می شوند. در گزارش حاضر تقریبا تمام معادن فعال و غیر فعال و همچنین رخنمونهای شناسایی شده که بالغ بر 30 نقطه می باشند ذکر شده اند.

             در مورد ذخایر ایران مرکزی ونارج و مامونیه که مشخصاً منشاء رسوبی دارند بقیه ذخایر بطور مشخص حاصل ترکیب پدیده های کارستی شدن و دگرگونی هستند.

               در مورد ذخایر جنوبی ایران می توان گفت که پس از بالا آمدن گنبدهای نمکی و فرسایش آن به درون دریا اکسیدهای آهن در یک دیسپرسیون به عنوان ذخیره باقی مانده اند.

 

             در بررسی حاضر نمونه های معدنی جمع آوری شده از بعضی معادن خاک سرخ و زرد و نیز معادن سنگ آهن و آپاتیت اسفوردی جهت تشخیص وجود عناصر کمیاب خاکی با استفاده از دستگاه XRF مورد آزمایش قرار گرفته اند.

             مقادیر مورد نظر در جداول جداگانه ای در انتهای گزارش ذکر شده اند و بنظر می رسد که اعداد بدست آمده نتایج امیدوار کننده ای در جهت ادا مه تحقیقات برای دستیابی به عناصر کمیاب خاکی از بعضی ذخایر آهن باشند.

             بهرحال امید است که این تحقیقات کمکی در جهت شناخت بهتر ذخایر اخرای ایران بنماید و بتوان آن را ادامه داد.

             در یک جمع بندی کلی می توان گفت که مصرف اصلی و عمده خاک سرخ در صنایع کشور در تولید ضد زنگ می باشد. ضد زنگ درجه 1 از خاک سرخ هرمز و ضد زنگهای درجه 2 از خاک سرخ ونارج و مامونیه و امثالهم تهیه میشوند.

             خاک سرخ معدن هرمز در جهت ساخت ضد زنگ از لحاظ خصوصیات طبیعی هیچگونه مشکلی نداشته و واجد اکثریت شرایط و ویژگیهای مطلوب می باشد تنها مشکل این خاک سرخ عدم رعایت اصول صحیح در تولید، خردایش و عرضه آن به بازار مصرف میباشد که مشکلاتی را برای مصرف کنندگان بوجود آورده است.

             خاک سرخ معدن ونارج علیرغم عیار بالا با مشکل رنگ تیره(قرمز متمایل به قهوه ای) مواجه است علاوه بر این وجود سیلیس آزاد در این خاک سرخ نیز مشکل استهلاک دستگاهها در کاخانجات پودرسازی و کارخانجات رنگ را پدید می آورد.

             خاک سرخ مامونیه گرچه مشکل سیلیس آزاد را ندارد و لیکن از عیار چندان بالایی برخوردار نیست. دو معدن و نارج و مامونیه این حسن بزرگ را دارند که به مراکزمصرف در کشور نزدیک بوده و لذا محصول آنها از هزینه تمام شده نسبتاً پائینی برخوردار است.

             کارخانجات رنگ کشور جهت تعیین کیفیت یک خاک سرخ مصرفی در ساخت رنگ و ضد زنگ اقدام به اندازه گیری ویژگیهای خاک سرخ مذکور نکرده بلکه نمونه هایی از محصول مورد نظر را با این خاک سرخ ساخته و بر این اساس به اظهار نظر در مورد کیفیت خاک سرخ می پردازند. پیشنهاد میشود جهت بررسی کیفی یک خاک سرخ همین روش مدنظر قرار گیرد چرا که از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده و از لحاظ اطمینان به نتیجه حاصله نیز مشکلی وجود نخواهد داشت.

             در انتها جهت تامین انتظارات صنایع مصرف کننده خاک سرخ نسبت به کیفیت خاک سرخ هرمز عرضه شده به بازار داخلی و حتی خارجی پیشنهادات زیر مطرح می گردد:

             خردایش خاک سرخ تا ابعاد 800 ـ 600 مش، زدودن نمک(NaCl) از خاک سرخ، کنترل دقیق کیفیت تولید محصول در معدن، تهیه یک سیستم بسته بندی صحیح و مناسب و دقیق(از لحاظ وزنی)اتحاد سیاستهای تجاری مناسب جهت کنترل عرضه خاک سرخ واقعی هرمز به مصرف کننده و جلوگیری از اختلاط آن با خاک سرخهای دیگر معادن توسط سودجویان.

             البته باید یادآور شد که برای تولید اکسیدهای آهن طبیعی و مصنوعی در ایران هیچگونه محدودیتی وجود ندارد، زیرا کشور ما دارای انواع و اقسام معادن آهن با ژنزهای مختلف و انواع گل اخرا می باشد. مهمترین مناطق آهن دار در ایران عبارتند از: اراک، ملایر، بافق، یزد، انارک، اصفهان، کاشان، سمنان و جزایر خلیج فارس.

             گل اخرای قرمز و زرد ایران از دیر باز(حدود 300 سال قبل تاکنون) بصورت کلوخه و پودر به کشورهای خارجی صادر گردیده و پس از انجام فرایندهای لازم بروی آن قسمی از آن به ایران برگردانده شده است نمونه شاخص گل اخرای جزیره هرمز می باشد.

             برای تولید انواع مصنوعی هم همانطور که میدانیم نیاز به آهن قراضه، اسید سولفوریک صنعتی و محلول آمونیاک می باشد از ضایعات کارخانه ها می توان آهن قراضه را تامین نمود و مجددا از آنها استفاده کرد. اسید سولفوریک صنعتی و آمونیاک هم تولید داخلی بوده و به مقدار کافی برای عمل وجود دارند...

دانلود پایان نامه در مورد رنگ در تاریخ ایران

اختصاصی از یارا فایل دانلود پایان نامه در مورد رنگ در تاریخ ایران دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل :docx(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:115

چکیده:

در طول تاریخ ایران و به ویژه در دوران اسلامی،  رنگ  نقش مهمی را در مقاطع مختلف داشته و حتی نمادی از یک واقعه تاریخی ویا یک دوره تاریخی بوده است. در ادیان الهی و کتب آسمانی، گاه رنگ ها به هر دو مفهوم معنوی و حقیقی خود دیده می شود. درانجیل، کتاب مقدس مسیحیان، رنگهای سبز، طلایی، قرمزو آبی به صورت صفت و در معانی حقیقی آن دو رنگ سفید و سیاه، به عنوان صفت و نیز با مفهوم معنوی آن به کار رفته است. پیامبر اسلام، صلوات اللٌه علیه، نیز در حیات پر ثمر خود و در زندگانی روزمره خویش از رنگهای چندی استفاده فرموده اند . هم اکنون نیز رنگ سبز، به عنوان رنگ رسمی بسیاری از کشورهای اسلامی، در پرچم کشورها منعکس است . به کار بردن پرچم، چه نزد ایرانیان چه نزد اعراب قبل از ظهور اسلام متداول بوده است . درفش و پرچم ایران از دوران باستان، در تاریخ شهرت دارد در طول تاریخ پرو نشیب و فراز ایران، رنگ نزد قبایل مختلف و سلسله های حکومتی همواره به عنوان نماد و علامت مشخصه به کار گرفته شده است. در عصر افشار رنگ و پرچم سرخ مورد استفاده بوده و در مراسم رسمی به کار می رفته است.همچنین لباس ارتش ایران نیز از پارچه سرخ ارغوانی تهیه می شد.دراوایل عصر قاجار، رنگ سرخ کماکان جزء رنگهای رسمی دولت ایران محسوب می شد.

واژگان کلیدی: رنگ، تاریخ علم و فنّاوری، فرهنگ ایلامی، تمدن اسلامی، سنت
 
« بپوشید جامه سپید، که آن نیکوترو پاکیزه ترین رنگهاست »
پیامبر اکرم (ص)

در مطالعات تاریخی و تحقیقات ایران شناسی، بسیاری از نکات حساس و ظریف تاریخی وجود دارد که اگر چه  در وهله اول کوچک می نماید اما دارای دیرینه تاریخی و زمینه بسیار قوی اجتماعی و سیاسی است، به طور مثال مفهوم سیاسی و اجتماعی رنگ در رویدادهای تاریخی ایران.
در طول تاریخ ایران به ویژه در دوران اسلامی، رنگ نقش مهمی را در مقاطع مختلف داشته و حتی نمادی از یک واقعه تاریخی و یا یک دوره تاریخی بوده است که البته مفاهیم مختلفی را در بر می گیرد. رنگ در تاریخ ایران، با مفاهیم یا معانی حقیقی خود به کار رفته است. در تمدن های کهن و دوران پیش از تاریخ ایران، وسایل و آلات و ابزار مردمان با رنگی تزیین می شد که در آن منطقه وجود داشته است و گاه حتی آن تمدن، مثلأ به مناسبت وجود خاک نخودی رنگ و در نتیجه وجود آلات و ابزار به رنگ نخودی، به تمدن نخودی رنگ مشهور می شد (تپه گیان ایران) در  دورانهای تاریخی ایران و مقاطع پیش از ظهور اسلام، به ویژه رنگهای طلایی و نقره ای مورد توجه بود. در ادوار اسلامی و در ممالک اسلامی نیز تنوع شگفت انگیز پوشاکهای مختلف با آداب سنن بومی منطقه تناسب داشت. به طور مثال بدویان از پشم گوسفند سفید، یا موی بز سیاه لباس تهیه می کردند. مردم شهر برقه اغلب قرمز می پوشیدند و در فسطاط (مصر) آنان را با رنگ لباس قرمزشان می شناختند، زیرا که برقه در میان صحرای قرار داشت که دارای خاک و سنگ قرمز بود3 و در کار با آن مصالح
بالطبع لباس را قرمزمی کرد. گاه امر تجارت به یک رنگ کردن البسه مردم، بدون هیچ زمینه تاریخی آن، کمک می کرد.مثلأ ورود مستمر قرمز دانه و نیل و زعفران به ممالک اسلامی، باعث هماهنگی رنگها می شد، اما مسائل و حوادث تاریخی، زمینه دیگری را برای انتخاب رنگها به وجود می آورد.
در ادیان الهی و کتب آسمانی گاه رنگها به هر دو مفهوم معنوی و حقیقی خود دیده می شود. در انجیل کتاب مقدس مسیحیان رنگهای سبز، طلایی، قرمزو آبی به صورت صفت و در معانی حقیقی آن و رنگ سفید و سیاه به عنوان صفت و نیز با مفهوم معنوی آن به کار رفته است4.
در قران کریم رنگهای سبز در سوره 37 آیه 80، سوره55 آیه 87 5-رنگ  زرد در سوره 2 آیه 69-رنگ قرمز در سوره 35 آیه 27-رنگ سفید در سوره 2 آیه 187 و بالاخره رنگ سیاه در سوره 2 آیه 187 آمده است.
پیامبر اسلام، صلوات الله علیه نیز در حیات پرثمر خود و در زندگانی روزمره خویش از رنگهای چندی استفاده فرموده اند.بعد ها در طول تاریخ و در طی قرون رنگ سبز به صورت نمادی از پیام حضرت ختمی مرتبت و شعار دین مبین اسلام در آمد. هم اکنون نیز رنگ سبز به عنوان رنگ رسمی بسیاری از کشورهای اسلامی، در پرچم کشورها منعکس است . در کتابهای مختلف که در مورد شیوة زندگی و سیره آن حضرت به تحریر در آمده است، مولفان گاه به صراحت و زمانی به طور غیر مستقیم به رنگهای مورد استفاده ایشان اشاره کرده اند . در بخشی از سیره نبوی کتاب طبقات تألیف محمد بن سعد (متوفی 320 ه.ق) که کاتب محمد بن عمر واقدی بوده است،5 آگاهی های ا زعادات لباس پوشیدن پیامبر اسلام آمده است. به طور مثال فضل .. از ابوقلابه نقل می کند که پیامبر فرموده است : از محبوب ترین جامه های شما در نظر خداوند جامه سپید است، در آن نماز بگذارید و مردگان خود را در آن کفن کنید.6 یا اینکه پیامبر فرموده است بر شما باد پوشیدن جامه سپید، زندگان شما آن را بپوشند و مردگان خود را در آن کفن کنید.7
همچنین نقل شده است که پیامبر را در حال طواف دیدم که حوله سبز بر دوش داشت و شانه چپ خود را پوشید و شانه راستش برهنه بود.8 نیز اینکه پیامبر را در حالتی دیدم که دو برد سبز پوشیده  بود.9
از آنجایی که نحوه زندگانی حضرت ختمی مرتبت حتی در کوچکترین اعمال آن حضرت مورد توجه فراوان اطرافیان و پیروان بوده، نباید تعجب کنیم که طبقات می گوید هنگامی که نمایندگان بنی عامر در مکه(محله ابطح) به خدمت پیامبر رسیدند پیامبر در داخل خیمه ای سرخ رنگ بود.10 یا رسول خدا روزهای جمعه برد سرخ می پوشید و در دو عید (فطر و قربان) عمامه سرخ می بستند.11 همچنین از قول یکی از نزدیکان پیامبر نقل شده که گفته است هیچ کس را در جامه سرخ زیباتر از رسول خدا ندیدم. درود و سلام خدا بر او باد.12 نیز از جابر عبدالله در همین منبع نقل می شود پیامبر روزهای عید قربان و عید فطر و جمعه ها حله و برد سرخ رنگ خود را می پوشید. شبیه چنین جملاتی نیز از جانب عبیدالله بن موسی که از نزدیکان بود گفته شده است که هیچ کس از خلق خدا را در حله سرخ زیباتر از رسول خدا ندیده ام.13 در سال فتح مکه، در محل قدید نزدیک مکه مردانی که ملاقات رسول خداوند آمدند همگی مسلمان شدند و خواستند که در پیشاپیش لشکر قرار بگیرند و رنگ پرچم آنان سرخ باشد.14 همچنین بد نیست که گفته شود که پیامبر اکرم دستور دادند
در طول تاریخ ایران و به ویژه در دوران اسلامی، رنگ نقشی مهم را در مقاطع مختلف داشته و حتی نمادی از یک واقعه تاریخی و یا یک دوره تاریخی بوده است که البته مفاهم مختلفی را در برمی گیرد.
از قول یکی از نزدیکان پیامبر نقل شده ات هیچ کس از خلق خدا را در حله سرخ زیبا تر از رسول خدا ندیده ام.

که بر روی قطعه چرم سرخی فرمانی نوشته شود که موجب آن منطقه عقیق به خاندان بنی عقیل داده شود.15 طبقات همچنین از قول نزدیکان پیامبر می نویسد که گاهی پیراهن و رداء ازار رسول خدا را با زعفران و ورس رنگ می کردند و پیامبر آن را می پوشید و بیرون می آمد.16 همچنین پیامبر دارای ملافه زرد رنگی بوده اند که با ورس رنگ شده بود.17 علاوه بر آن ذکر می کند که «پیامبر وارد مکه شد، در حالی که عمامه (دستاری) سیاه بر سر داشت» و نیز نفل می کند که« پرچمها و رایات رسول خدا سیاه بود.»18 واقدی از ابوبکر نقل می کند که گفته است:« شنیدم عباس بن عبدالمطلب می گفت رو00ل خدا در حج خود بر خانه کعبه جامه های گرانبهای سیاه پوشاند.»19 خوارزمی در مفاتیح العلوم می نویسد از جمله اصلاحاتیکه اعراب بعد از ظهور اسلام در کتابهای فتوح، مغازی و تاریخ به کار بردند، کلمه شرطیون است.« شرطیون یعن کسانی دارای پرچمهای سیاه هستند و رئیسشان را صاحب الشرط می گویند.»20
به کار بردن پرچم، چه نزد ایرانیان چه نزد اغراب قبل از ظهور اسلام متداول بوده است. درفش و پرچم ایران از دوران باستان، در تاریخ شهرت دارد.21 یکی از مناصب معمول در میان خاندان قریش پرچمداری بود که در آن ایام به آن عقاب می گفتند، ظاهراً قریش نام عقاب را از رومیان گرفته بود زیرا علامت رسمی دولت روم عقاب بوده است.22 در سیره حلبیه روایت شده است که« در جنگ بدر کبری سه پرچم داشتند یکی سفید و دو سیاه . حضرت رسول، پرچم سفید را به مصعب بن عمیر دادند، یکی از پرچمهای سیاه را به مردی از انصار واگذار کردند و اما پرچم سوم سیاه که نامش عقاب و از مرط عایشه تهیه شده بود به علی بن ابیطالب دادند.»23
همچنین منابع در مورد رایات پیامبر اسلام نیز مطلبی نوشته اند . به طور مثال مجمل التواریخ و القصص به نقل از کتاب شرف النبی می نویسد که رایتی سیاه که آن را عقاب می گفتند لوای سپید بود.24
علاوه بر آن نقل شده است که« پرچم حضرت رسول نیز رنگ سیاه داشته است،» ولی صاحب آثار الاموال می نویسد که «پاره ای از پرچمهای پیغمبر پفید رنگ بوده است.»25 اعراب در همان صدر اسلام  در جنگ نهاوند که در سال 21 هجری قمری (642م) صورت گرفت، در لشکر کشی خود پرچم به همراه داشتند.
مورخ شهیر برتولد اشپولر درباره صدر اسلام گزارش می دهد که به محض آنکه مسائل خوارج پیش آمد آنان رنگ قرمز را به عنوان شعار خود انتخاب کردند.26
گاه دانشمندان علوم دینی نیز وقایع تاریخی و شدت وآن را با رنگ سنجیده اند، به طور مثال شیخ صدوق (ابن بابویه ) فقیه عالیقدر جهان تشیع در کتاب علل الشرایع چنین آورده است: « وقتی آسمان را سرخ بینی همرنگ خون تازه و آفتاب را بر دیوار چون مفرش زرد، بدان که حسین کشته شده است.» از همان ایام شهادت حضرت امام حسین است27 که رنگ سرخ دارای مفهوم سیاسی و اجتماعی شد.
امویان به استناد کتاب آثار الاول پس پیامبر اکرم رنگ پرچم را عوض کردند و« پرچم امویان سرخ شد.»28 اما بعد ها امویان رنگ سفید را مظهر خود قرار دادند و این امر حتی برای امویان اندلس هم معتبر بود.29 مجمل التواریخ و القصص حتی می نویسد که «علامت و کسوت بنی امیه سبز بوده است،»30 اما اغلب منابع، رنگ سفید را به امویان نسبت داده اند.
علویان هم ابتدا رنگ سفید را برای خود انتخاب کردند : «چون کار ناصر (کبیر) به آمل مستقیم شد عبدا… به ساری علما سپید کرد و مردم را با دعوت خواند.»31
همچنین در حرکتهای ناحیه رویان یاد آور می شود که :  « مازیاردر حال پیش خلیفه مسرعی روانه کرده  بود و نمود که مردم رویان و ثغرچالوس خلع طاعت امیر المؤمنین کردند و محمد‌بن موسی را فریفته و یاور گرفته و علویی را به خلافت نشانده، شعار سپید گردانیده اند»32   در مورد ناآرامیهای موجود در ساری توسط علویان آمده است که : «…. و غافل نشسته بود که ناگاه آواز تکبیر و صلوات شنیدند و علمهای سپید در ساری آورند ولوله دیلم درافتاد.»33 وبالاخره اینکه « محمد‌ زید لشکر رافع را در آن سال نفقه داد تا رافع شعار و علم سپید کرد.»34 حتی بعدها پرچم سفید علویان به سبز تبدیل شد( نگاه کنید به پاورقی 46) . ثعالبی در یتیمه‌الدهر اشاره به سپید پوشی شیعیان برخی ازشهرهای ایران دارد و می‌گوید: « مردم ( شیعه ) قم، کاشان و کرج را در جشنها و اجتماعات باجامة‌ سپید بینی و … »35 عباسیان برعکس امویان رنگ سیاه را شعار خود قرار داردند.36 هنگامی که ابومسلم در رمضان 129 هجری قمری( ژوئن 747 میلادی) در نزدیکی مرو اعلام موجودیت سیاسی کرد، پرچم سیاه عباسی را به اهتزاز درآورد.37 عباسیان هنچنان شعار و رنگ سیاه را تا زمان مأمون حفظ کردند و به همین جهت آنان را « المسوده» ( سیاه جامگان ) می نامیدند.38 اما به محض آنکه حضرت امام علی بن موسی‌الرضا( ع) از جانب خلیفه به عنوان ولیعهد تعیین گردید، رنگ سبز جانشین سیاه شد، زیرا که سبز نمادی از پیامبر(ص) شده بود: « مأمون در روز دوشنبه ماه رمضان سال 201 هجری قمری ( 817 میلادی) به ولیعهدی پساز خودبا وی ( رضا علی‌بن موسی‌بن جعفر علیه‌السلام) بیعت نمودم و مردم را به جای سیاه، سبز پوش کرد و فرمان آن را به اطراف و نواحی نوشت… و کسی نماند که لباس سبز نپوشد.»39
اما کم و بیش رنگ سیاه در نزد عباسیان  و مأموران دولتی حفظ گردید و به خصوص فضاوت مانند دیگر کارکنان حکومتی می‌بایستی لباس سیاه رنگ بر تن کنند.  درسال 237 هجری قمری، زمانی که حارث بن‌مسکین قاضی مصر شد، از او خواسته شد که لباس سیاه بپوشد، اماوی خودداری کرد.  دولتیان او را ترسانیدند و گفتند در این لباس طرفدار بنی‌امیه قلمداد خواهد شد و او پذیرفت و پشمینة  سیاه پوشید.40 درقرن چهرم هجری قمری( دهم میلادی) پوشیدن لباس سفید برای مدان کماکان بنابر روایت و توصیة‌ پیامبر (ص) وجود داشت و زنان هم می‌توانستند لباسهای رنگ به رنگ برتن کنند، اما رجال دولتی در روزهای رسمی، لباس مشخصی داشتند. خطیب بغدادی از حدود سال 400 هجری قمری گزارش می‌دهد که فقط خطیبان و مؤذنان موظف بودند، قبای سیاه بپوشند و ظاهراً روزهای جمعه  نیز می‌بایست سرشناسان و دولتیان جز با قبای سیاه دیده نشوند.41 اما در همین ایام، خلفای فاطمی برخلاف عباسیان، رنگ سفید را شعار خود کردند. پرچم فاطمیان هم به رنگ رسمی، سفید انتخاب شده بود.42 کسوت (روپوش) اهدایی خلفای فاطمی برای پوشش کعبه نیز رنگ سفید داشت،43  در حالی که خلفای عباسی، پارچه‌ای به رنگ سیاه پیشکش می‌کردند. ابن جبیر سیاح اسپانیایی که در قرن ششم هجری قمری( دوازدهم میلادی) از کعبه دیدن کرده است، از روپوش و کسوت سبز سخن می‌گوید که رنگ  آن سبز مغز پسته‌ای بامنگوله‌های صورتی بوده است.44
 عباسیان همچنان شعار و رنگ سیاه را تا زمان مأمون حفظ کردند و به همین جهت آنان را « المسوده» ( سیاه جامگان) می‌نامیدند. اما به محض آنکه حضرت امام علی‌بن موسی الرضا(ع) از جانب خلیفه به عنوان ولیعهد تعیین گردید، رنگ سبز جانشین سیاه شد، زیرا که سبز نمادی از پیامبر (ص) شده بود
در اواخر قرن چهارم هجری قمری ( دهم میلادی) در فسطاط مصر، در مراسم سال نو، مردم شخصی را به نام میر نوروزی انتخاب می‌کردند. این مرد صورت خود را سفید رنگ می‌کرد و با لباس قرمز سوار مرکبی می‌شد و در بازار به گردش می‌پرداخت و به مردمآب می‌پاشید.
مراسم آب‌پاشی که از سنتهای قدیمی ایرانیان بود، در سال 363 هجری قمری( 974 م.) توسط خلیفه ممنوع شد،
در قرن چهارم هجری قمری پوشیدن لباس سفید برای مردان کماکان بنابر روایت وتوصیة پیامبر (ص) وجود داشت و زنان هم می‌توانستند لباسهای رنگ به رنگ بر تن کنند
اما به زودی مردم آن را مجدداً مرسوم کردند.45 در قیامهای علیه عباسیان، رنگ بار دیگر مفهوم تاریخی خود راحفظ کرد، چنانچه پیروان المقنع، جامه و رنگ سپید را انتخاب کردندوبه همین دلیل به آنان مبیضه یاسپید جامگان می ‌گفتند.46 علویان نیز ابتدا رنگ سفید را شعار خود قرار دادند، اما پس از ولیعهدی امام رضا(ع) آن را به سبز تبدیل کردند47 گذشته از زمینة  سیاسی رنگ سفید در مقابل رنگ سیاه عباسیان، به طور کلی سفید در خراسان پیشینة سنتی نیز داشت. به طور مثال درخراسان سفید، رنگ مراسم سوگواری نیز بود و در قرون نخستین اسلامی نیز به همین منظور به کار رفته است. زمانی که فرستاده خلیفه،  خبر مرگ القادر خلیفه عباسی را به محمود غزنوی داد « امیر ماتم داشتن ببسیجید و دیگر روز که بار داد بادستار و قبا بود سپید، و همه اولیاء و حشم و حاجیان با سپید آمدند.»48 در سرزمینهای غربی ممالک اسلامی یعنی اندلس و غرب مراکش ( مغرب) هم سفید علامت عزاداری بود( امروزه نیز در بخشهای کوچکی این رسم وجوددارد)، در حالی که در غرب ایران در مواقع عزاداری از رنگهای تیره کبود، نیلی و سیاه استفاده می‌شد. اما کماکان زمینة اجتماعی شعار سفید در برابر شعار سیاه عباسیان قوی بود. در اواسط قرن سوم هجری قمری ( نهم میلادی) که سرزمین طبرستان، مرکز تجمع مخالفان عباسی و پناهندگان زیدیه شده بود، دیلیمان نیز مانند اغلب آنان، جامه سفید برتن کردند و با پیرچم سفید به مبارزه برخاسنتند.49
در عصر متوکل خلیفة عباسی در سال 5- 234 هجری قمری ( 849 م، ) یهودیان مجبور شدند ستارة  داوود را با پارچه ای زرد رنگ به لباس خدو بدوزند، تا از پیروان دیگر ادیان مشخص شوند.50
از دیگر حرکتهای اجتماعی اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری قمری، حرکت بابک خرم‌دین در آذربایجان علیه دستگاه خلافت عباسیان بود. خرم‌دینان رنگ وشعار قرمز را برای خود انتخاب کرده بودند و به همین دلیل نیز در تاریخ به « محمره» مشهور شدند.
سیاست نامه دربارة‌ این حرکت چنین می نویسد: « در سنة‌ اثنی و ستین و مأیه در ایام مهدی، باطنیان گرگان که ایشان را سرخ علم خوانند، یعنی محره، قوتی گرفتند عظیم و باخرمه‌دینان دست یکی کردند و گفتند ابومسلم زنده است، ماملک بستانیم و بدو باز دهیم.»51
با پیدایی گروههای مختلف تصوف، رنگ همچنان مفهوم سیاسی و اجتماعی خود را حفظ کرد و حتی در در جات عرفانی برخی از شاخه های تصوف مفهوم و معنی خاص یافت، اما کماکان رنگ سبز به عنوان نمادی از اعتقادات مذهبی و قرمز به عنوان نموداری از خونخواهی و باز یافتن حق از ظالم ظاهر می‌شد. در جهان عرفان و تصوف رنگهای ذیل به کار رفته است: سرخ، سبز، ازرق( کبود)، زرد، سپید و سیاه.52 در قرن پنجم هجری قمری ( یازدهم میلادی) پیروان  حسن صباح برای آنکه بتوانند به بزرگان وقت نزدیک شوند، لباس و جامه کبود صوفیان را دربر می‌کردند. 53با سقوط عباسیان و از همان اواخر حکومت خلفاء، به تدریج پوشیدن پارچه‌های خوش رنگ و براق جایگزین رنگهای سفید و سیاه شد.54 مردم عادی می‌توانستند، جامه و کفش قرمز بپوشند، همان گونه که در این ایام در نزد قیصر روم نیز مرسوم بوده ئو حتی ولیعهد  بیزانس یک کفش به رنگ سیاه و دیگری به رنگ قرمز می پوشید اما اشراف ایران پوشیدن کفش قرمز را عیب می دانستند.55

مقاله لعاب و سفال و رنگ آمیزی آن

اختصاصی از یارا فایل مقاله لعاب و سفال و رنگ آمیزی آن دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:115

 فهرست مطالب:

مقدمه. ۱

ظروف لعابی رنگین. ۲

مطالعة لعاب مات فاز جدای چین باستان از کوره‌Qionglai 3

تحلیل EDXRF ازرنگدانه های آبی مورد استفاده در ظروف سفالی والانسی از قرن چهاردهم تا عصر مردن  ^(۴) ۱۵

مهمترین مواد خام تشکیل دهنده لعاب و اثر اکسیدهای دیگر بر روی آن. ۲۲

۱٫ اکسید سرب (pbo) 22

2. اکسید سدیم و پتاسیم (Na₂O , K₂O) 24

3. اکسید لیتیم ……. ۲۵

۴٫ اکسید کلسیم (Cao) 26

5. اکسید استرانسیوم (Sro) 26

6. اکسید باریم (Bao) 27

7. اکسید آلومینیوم ……….. ۲۷

۸ . اکسید قلع …… ۲۸

۹٫ اکسید تیتان ……… ۲۸

۱۰ . اکسید زیرکن ……… ۲۹

۱۱٫ اکسید روی (Zno) 30

12 . اکسید منیزیم (Mgo) 31

13. اکسید سیلیس ……… ۳۲

۱۴ . اکسید بور. ۳۲

۱۵٫ اکسید فسفر ……… ۳۳

۱۶٫ فلوئور (F) 34

انواع لعاب ها: ۳۴

لعاب های ویژه دارای فاز بلوری: ۳۴

سایر لعاب های ویژه ۴۰

۱- لعاب های  ترک دار: ۴۰

۲- لعاب های پوست ماری: ۴۲

۳- لعابهای نمکی: ۴۳

رنگ های سرامیکی و طریقه ی تهیه ی آنها: ۴۴

رنگ های زیر لعابی: ۴۵

رنگ های ماجولیکا: ۴۶

رنگ های ذوبی: ۵۰

محلول های رنگ کننده: ۵۰

مخلوط کردن: ۵۱

حرارت دادن: ۵۱

شستن: ۵۲

سائیدن: ۵۲

رنگ آبی: ۵۳

تأثیر دمای حرارت دهی بر رنگ ایجاد شده با رنگدانه‌ی (z_r,v)sio₄ لعاب سرامیک مات^(۵) ۵۴

فرآیند آزمایشی.. ۵۷

نتایج و بحث.. ۵۸

رنگ زرد. ۶۷

رنگ سبز: ۶۷

رنگ سفید: ۶۸

رنگ سیاه: ۶۸

رنگ خاکستری: ۶۹

جوهرهای خاکستری: ۶۹

رنگ های صورتی تا ارغوانی: ۷۰

رنگ قرمز. ۷۱

رنگ های طلایی و نقره ای: ۷۲

رنگ قهوه ای.. ۷۳

رورنگی های زرین فام (لوسترها) و فازمغاذی.. ۷۴

منابع: ۷۷

مقدمه:

رنگ آمیزی در میان مردم فلات ایران سابقه ای دراز دارد. اگر اینک زمان شروع آن را (در گذشته‌ی دور) ندانیم و نتوانیم نخستین جماعتی از این فلات را که بکار رنگ آمیزی پرداخته اند بشناسیم. باری به این می توانیم توجه داشته باشیم که «گل اخرا»‌ی سرخ و زردی که در باستان که در باستان بکار تهیه‌ی ظروف سفالین می رفته، و یا گل تیره‌ای که از آن ظرف سفالی یکپارچه سیاه می ساخته اند چشم جماعات اولیه را با ظروف یکپارچه رنگین طبیعی آشنا کرده بوده است.

خاصه که با استفاده از آتش، ظروف گلی پخته به صورت سفال در می آمده و در مجاورت درجات مختلف حرارت آفتاب و آتش، کم رنگ و پررنگ می شده است و رنگ آمیزی نویی در برابر چشمان مردم قرار می گرفته و الهام بخش سلیقه ها می گردیده است.

شاید برخورد به گیاهانی که دارای مواد و مایعات رنگین بوده اند، یکی از وسائل رنگ آمیزی پاره ای از لوازم زندگانی (چون رنگین کردن بافته های اولیه) بوده باشد.

برخورد به خاک های معدنی «گچ و آهک» و همچنین گل اخرا قرمز که با آنها دیوار کومه ها را می آلودند، و آنها را سفید یا قرمز می‌نمودند، شاید که شروع رنگ آمیزی ای بوده باشد که دیرتر زمینه‌ی وسیعی یافته است.

چند زمان طول کشیده تا توفیقی در این راه حاصل شده معلوم نیست زیرا برخورد تصادفی به ماده‌ی رنگین گیاهی یا معدنی و دانستن اینکه عصاره‌ی گیاه «اوسکوتی» زرد لیمویی خوشرنگ به دست می دهد یا از برگ درخت «کول» رنگ مشکی روشن و از پوست تنه‌ی درخت گردو، رنگ مشکلی خوشرنگ به دست می آید، یا گیاهانی که بر سر خود قرمز دانه دارند و رنگ قرمز آنها در مجاورت هوا و آفتاب تیره می شود، و یا برخورد به سنگ منگنز و دریافت خاصیت رنگین آن که مخلوطش با آب و رسیدن گرما به آن، رنگ تیره ای به دست می دهد، قاعدتاً با دنیای آنروز وقت زیادی برای تجربه اندوختن لازم داشته است.

در فلات ایران، همه‌ی ظروف سفالین مکشوفه از نقاط باستانی (که دارای نقوش تیره هستند) با کمک سنگ منگنز منقش و مزین شده اند.

نقش بندی بر روی ظروف سفالین هنوز در بلوچستان معمول است و کوزه گران روستای «کلپورکان» از همین سنگ منگنز استفاده می‌کنند. تماس دائم با طبیعت اطراف و مدافعه بر روی مواد و امکاناتی که در حوالی محل سکنای جماعات بدوی وجود داشته، آدمی را برای توجه به خاصیت مواد، کنجکاو می کرده است.

برخورد آنان به براده های فلزات (که احیاناً در دسترس آنان بوده) چون مس، قلع و سرب، یا «کوبالت» (سنگ لاجورد) و سنگ چخماق و گوگرد، و اندیشمندی در اینکه براده ها را می توان با سنگ به صورت نرمی سائید و آنها را خمیر مایه کرده بکار برد، شاید برداشتهایی اولیه برای تهیه رنگ های لعابی باشد که در هزاره‌ی سوم پیش از میلاد در ایران زمین به ثمر رسیده است.

زنگار مس، رنگ سبز فیروزه ای میداده، سنگ چخماق و سرب، رنگی در زمینه‌ی زرد ایجاد می کرده، سرب و منگنز و سنگ چخماق،‌ رنگی قهوه ای ساخته است. این گیاه «اوشنان» که گیاه سرزمین های شوره‌زار و کویری است و به «زاج سیاه» یا سود معروف است از چه زمانی در کار لعاب سازی برای ظروف سفالی بکار گرفته شده است، معلوم نیست.

ظروف لعابی رنگین

در شروع به لعابکاری، و در مراحل ابتدائی گرچه قشری از لعاب روی سفال ها را می پوشانده است ولی بدیهی است که آشنایی به مراتب کم رنگی و پر رنگی رنگ های لعابی یا نتیجه‌ی ترکیب آنها (به کمک رنگ های معدنی) به تدریج و در طی زمانه‌ها دست داده است و بعلاوه، توجه به میزان حرارت لازم، خود عملی است که در گذشته معیاری نداشت و لعاب‌کاری روی تجزیه‌ی شخصی به آن توجه یافته و چه بسا که حرارت اندکی بیش از حد لزوم، سبب پر رنگ شدن، یا حرارت کمتری باعث خامی رنگ می شده است. بنابراین، رنگ های لعابی در آن زمان برحسب میزان تابش آتشی که اغلب، اختیار آن از عهده خارج می شد به دست می آمد و فقط توجه و مهارت لعابکار می‌توانست تا حدی از روی پیش‌بینی‌های به دست آمده از تجربه، رنگ‌های لعابی نزدیک به دلخوه را باعث شود.

بنابراین، می توان دریافت چه بسا که با در نظر داشتن نسبت اختلاط رنگ ها، بر اثر غفلت از میزان تابش آتش و توجه نداشتن به افزایش و یا کاهش هیمه‌های کوره، نتیجه‌ی کار، رضایت بخش نمی‌شده و چه بسا که بر حسب تصادف، رنگ های لعابی از کار، خوب در می آمده است.

علاوه بر پاره سفال هایی که در کشور ما یافت شده است می توان به پاره سفال های یافت شده در چین که توسط کوره ی Qionglai پخت شده اند اشاره کرد. ^(۳)

مطالعة لعاب مات فاز جدای چین باستان از کوره‌Qionglai

1- کورة‌ Q که یک کورة‌محلی مشهور در منطقة‌Q در راستای سیچوان (جنوب غرب چین) می باشد دارای سبک منحصر به فرد ملی و ویژگی های خاص محلی است. این کوره در زمان سلسلة جنوب (۴۲۰-۵۸۹ A.D) بنا شد و در سلسلة‌تانگ (۶۱۸-۹۰۷ A.D) رونق یافت ، در اواسط و اواخر سلسلة سانگ جنوبی (۱۱۲۷-۱۲۷۹A.D) [1-2] تنزل یافت. مجموعه های این کوره شامل سایت کورة‌ وایااشان، سایت کورة‌جیانیرشان ، سایت کورة رایاکان وسایت شیفانگتانگ میباشد که کورة‌شیفانگتانگ بزرگترین کوره است که ویژگیهای خاص سلسلة تانگ ‍]۲] را دارد. محصولات اصلی کورة Q شامل اشیاء تزئینی و ظروف سفالی خانگی می باشد که از میان آنها نوعی ظروف سفالی لعابی سبز مات وجود دارد که مات و کمی براق هستند شش مورد از خرده سفال های ما سبز رنگ (Q1-Q6) از سایت یا محل کور‌‌ة شیفانگتانگ در بخش مربوط به سلسلة‌تانگ کشف شدند و بعنوان نمونه های آزمایشی انتخاب شدند تا ارتباط درونی میان ترکیبات، ساختارهای ریز و کوچک (میکرواستراکچر) تکنیک آتش سوزی و ویژگی های ظاهری لعاب آنها مورد بررسی و تحقیق بیشتر قرار گیرد.

۲- آزمایش : ریز ساختارهای لعاب با استفاده از میکروسکوپ الکترون مورد بررسی قرار گرفتند (ژاپن JSM—۶۷۰۰F) نمونه‌های FESEM با حکاکی برشهای عرضی لعاب ها در HF % wt 1 در دمای اتاق بدست آمدند. ترکیبات شیمیایی بدنه ها و لعاب ها توسط فلورانس اشعة‌Xانرژی – پراکنشی (امریکا DX-95) مورد بررسی قرار گرفتند . ترکیبات فاز توسط میکروسکوپ الکترونی مجهز به FDS و SAD مورد آزمایش و بررسی قرار گرفتند (ژاپن؛ ۱۰۰ JEM-2) نمونه های پودری TEM با خراشیدن سطح لعاب با یک برندة‌شیشه ای بدست آمدند . انکسار اشعة‌X (ژاپن، D/max 2550 V ) با استفاده از پرتو Cu-Ka برای شناسایی فازهای کریستالین لعاب بکار گرفته شد. ویژگی های فیزیکی اجسام (جذب آب ، نفوذپذیری و چگالی توده)‌طبق اصول آرکیمد اندازه گیری شدند. تست های مربوط به اشتعال مجدد در یک کورة‌ تیوب شیبدار بدست آمدند.

نتایج و بحث

۱-۳ ترکیبات شیمیایی و ویژگی های پاره سفال ها . همانطور که در جدول ۱ پیداست لعاب ها منتسب به لعاب های سیلیکات – اکسید منیزیم – کلسیا هستند که حجم اکسید منیزیم و کلسیای آنها بطور غیرمعمولی بالاست .

ترکیبات لعاب را می توان در یک فرمول به شرح زیر یادداشت کرد.

 در حالیکه ترکیبات جسم دارای تجمعات بالای سیلیکا و تجمعات اندک آلومینا می باشد و ناخالصی اکسید آهن و تیتانیا دارد، فرمول آن به شرح زیر است:

 تنوع رنگ بدنه و رنگ لعاب به شرایط افت و غیر اشتعال (مثلاً دمای اشتعال، زمان و اتمسفر موجود در کوره های اژدهایی با چوب بعنوان سوخت )مرتبط  می شود. بطور کلی برای یون های آهن Labile یک تعادل کاهش – اکسیداسیون وجود دارد که توسط موقعیت ذوب لعاب و اتمسفر یا جو کوره تعیین شده است.

۲-۳- ویژگی های فیزیکی اجسام : این اجسام یا بدنه ها کاملاً نفوذپذیر هستند، ذرات کوراتز سفید در آنها بدام افتاده و سطوح شکستگی آن زبر است و سفال های سنگی کدر مانند نمایانگر اشتعال با مقادیر مختلف می باشد. جذب آب ،‌نفوذپذیری و چگالی تودة‌آنها در جدول ۲ آمده است.

۳-۳- زیر ساختار لعاب ها و دلیل جدایی فاز یا مرحلة‌مایع – مایع: الگوی XRD ی لعاب Q6 (شکل ۱) بیانگر حضور کریستال کوارتز حل نشده (به میزان اندک در لعاب می باشد و بخش اعظم لعاب یک فاز ناریخت یا غیرمتبلور است . FESEM, TEM

 هر دو (شکل ۳ و ۱)‌بیانگر آنند که لعاب ها از یک ساختار مرحله جدای قطره ای بسیار ریز متفرق می باشند که در آن قطر معادل قطرات بین ۰٫۱-۰٫۴mm می‌باشد در ساختار غیرآمیختنی مایع – مایع قطرات مجزا از SiO2 غنی هستند و سرچشمه یا ماتریکس آن از Ca,Mg, P, Ti, Fe غنی می‌باشد (شکل ۳)‌نمودارهای SAD این قطرات و ماتریکس ها بیانگر رنگ‌ها متفرق منتسب با مرحله های ناریخت یا نامتبلور می باشند (شکل ۳) بر اساس ایده های کریستالو شیمی غیر آمیختنی مایع – مایع از رقابت میان کاتیون هایی سرچشمه می گیرد که سعی دارند یکدیگر را احاطه کنند بطوریکه کمترین ساختار اکسیژه انرژی وجود داشته باشد / منوط به محدودیت های مربوط به تمایل سیلیکا برای شبکه سازی)‌هر چقدر تفاوت نیروی یون میان یون سیلیکون با یک یون اکسیژن و یون متعادل کننده با یک یون اکسیژن بیشتر باشد، تمایل برای عدم آمیزش بیشتر می شود.

 سیستم SiO2-CaO شامل یک فضای ثابت غیر آمیختنی میان مایع ها می باشد که در دمای ۱۷۰۰ درجه دارای حدود ۷۰, ۹۷ mol./SiO2 می باشد. اضافه کردن Al2O3 برای جداسازی مرحلة‌مایع مایع دمای عدم آمیزش و مخلوط را کاهش می دهد، چرا که بخش مربوطه به عدم آمیزش به زمینة‌ ternay گسترش می یابد. [۳]

 که می تواند اهمیت قابل توجهی داشته باشد. بنابراین جداسازی فاز یا مرحله در لعاب های این کار، ابتدا باید با تمایل قوی برای عدم آمیزش میان SiO2, RO (CaO-MgO) مورد بررسی قرار گیرد. با در نظر گرفتن پولاریزش یا دوگانگی اتم های اکسیژن غیرمتصل در مقایسه با اتم های متصل تغییر دهنده های دیگری چون یون های آهن و تیتانیوم و فسفری موجود در فاز، از اکسیدهای CaO, MgO با مقادیر قابل توجهی اتم های اکسیژن غیرمتصل غنی هستند که در نتیجه جداسازی فاز یا مرحله ارضاء‌می شود . Al2O3 بعنوان عامل متجانس کننده در چنین سیستم هایی (که خاصیت قلیایی کمی دارند) عمل می کند که می تواند دمای عدم آمیزش را به کمتر از دمای مایع کاهش دهد و در نتیجه از ایجاد ساختار ریز فاز جدایی که در معرض تخریب مشخصه های لعاب قرار دارد ، جلوگیری کند. پس از ملحق کردن R2O به K2O و RO به CaO و نادیده گرفتن مقادیر اندک Fe2O3, TiO2, P2O5 ترکیبات لعاب با سیستم کواتر ناری K2O-CaO-Al2O3-SiO2 (که دارای میزان جداسازی قابل توجهی ست [۳] و در آن جداسازی فاز مایع – مایع با اضافه کردن آلومینا و قلیا به حداکثر می رسد) مرتبط می باشد . همانطور که در شکل ۴ پیداست ، شش ترکیب لعاب به سمت چپ مرز عدم آمیزش ۱۲۰۰ درجة‌سانتیگراد کاملاً نزدیک هستند. بخش عدم آمیزش مایع – مایع باید در کمتر از ۱۲۰۰ درجه گسترش یابد. بنابراین ما می توانیم اینطور نتیجه گیری کنید که لعاب ها برای ساختار فاز جدا ویژگی ترمودینامیک به بار می آورند. ترکیب شیمیایی و تاریخ گرمایی هر دو فاکتورهای کلیدی شکل گیری جداسازی فاز درچرخة cooling می باشند. کورة‌اژدهای هیل کلایمینگ دراز (که به کرات مورد استفاده قرار می گیرد در جنوب چین) نیازهای میزان خنک کنندگی اندک که برای جداسازی فاز ضروری ست را ارضاء می کند.

۴-۳- تعیین دمای عدم آمیزش : دمای عدم آمیزش معمولا دمایی است که در ان نمونه های شیشه ای در عملیات آبدیده کردن شفاف و نازک هستند و کمتر از این دما آنها کدر هستید و یا هاله ای از رنگ آبی یا شیمی را پیدا می کنند. آزمایش های مربوط به اشتعال مجدد یا refiring با بردین دو تکه از هر دو پاره سفال به انجام رسیدند. دو مجموعه از این نمونه ها (شش قطعه در هر مجموعه یا گروه) که بصورت Q21-Q26-Q11-Q16 شماره گذاری شدند در دمای ۱۲۵۰ درجه به مدت ۲٫۵h پالایش شدند. سپس Q11-Q16 از کوره خارج شده درون آب سرد قرار گرفتند تا سریع سرد شوند. Q21-Q26 در کورة‌پوشانده شده باقی ماندند. تا در میدان /min5 تا ۸۰۰ درجه سرد شوند. نمونه های Q1-Q16 واضح و شفاف هستند و بدرستی مشتعل شده اند که این حالت بیانگر آمیزش فازهایی است که ابتدا مجزا بوده اند . درحالیکه Q21-Q26 ظاهر کرد و شیمی مانند دارند، مفهوم آن است که جداسازی فاز و در نتیجه کدر شدن در فرآیند Cooling یا خنک کنندگی آرام اتفاق می افتد. پس از آن آزمایش دیگری در یک کورة تیوبی شیدار بر روی Q6 صورت گرفت تا دمای عدم آمیزش تعیین و بررسی شود . نمونه به رشته های با عرض ۴mm بریده و تقسیم شد سپس این استریپ ها یا رشته ها در یک قایق سرامیکی به شکلی قرار گرفتند که سرامیکی به دم دیگری وصل بود. سپس قایق در کوره با دمای  وارد شد. پس از ۲h قایق از کوره خارج شدتا به سرعت سرد شود تبدیل نواره ها از حالت شفاف به حالت نیمه شفاف به میزان دمای عدم آمیزش بستگی دارد که در این آزمایش می باشد (شکل ۴)

در نتیجه با اینطور پیش بینی می کنیم که جداسازی فاز مایع – مایع طی فرآیند خنک کنندگی یا cooling اتفاق می افتد .

۵-۳ دلیل کدرشدگی: برای ماکزیمم نیروی متصرف سازی ، ذرات فاز – دوم باید یک ضریب شکست داشته باشند که جدا از ضریب شکست شیشة ماتریکس باشد آنها باید سایز کوچک (ذره ای) داشته باشند و باید به اندازة‌طول موج نور قابل مشاهده (۰٫۳۹-۰٫۷۷) باشد و میزان شکست ذرات موجود باید بالا [۴] باشد. لعاب های این فعالیت باید متشکل از قطرات میکروفن متفرق جدا ا ماتریکس ها باشند و باید بعنوان پراکنده کننده های نور عمل کنند. بعضی از قطرات بصورت توده ای با هم متصل هستند که انکسار نور را بهبود می بخشد . قطر ذرات بین ۰٫۱-۰٫۴ می باشد به طول موج نور قابل مشاهده نزدیک می باشد و پراکنش نور را موجب می شود و بنابارین موجب کدرشدگی وهاله ای از رنگ سبز یشمی ملایم می شود . بعلاوه برخی حباب ها که قطر آنها صدها میکرون است و باقیماندة‌اندک ذرات کوارتز نیز تا حدودی دلیل کدر بودن لعاب می باشند، اماعدم آمیزش فاز یامرحلة‌مایع – مایع نقش کلیدی در ایجاد ظاهری هنری و دلربا دارد.

پیدایش لعاب های کدر فاز جد ا از محل کورة‌Q پس از پیدایش لعاب های فاز جدای سلسلة تانگ از محل های کورة ووژوو چانگشا، مهمترین کشف موجود به شمار می رود. واضح است که در سلسلة تانگ سفالگرهای موجود در مناطق مختلف چین قبلاً در اشتعال و حرارت دهی سفال های مات فاز جدا مهارت داشته اند اگر چه دلایل ذاتی آن زمان (بیش از هزار سال پیش) را درک نمی کردند . این تحقیق می تواند برای ایجاد گروه جدیدی از شیشه ها و سفال های مات؛ یک اساس نظری و فنی ایجاد کند.

نتیجه گیری

لعاب سبز مات سایت کورة Q یکی از آخرین لعاب های مات فاز جدای چین به شمار می رود. این لعاب ها، لعاب هایی با دمای بالا و کلیسا – اکسید منیزیم – سیلیکات می باشند ، آنها فاز جدا هستند و ساختار آنها بسیار ریز و قطره ای است . قطرات مجزا از SiO2 غنی هستند و ماتریکس یا سرچشمة آنها از اکسیدهای Fe-Ti-F-Mg-Ca غنی می باشد. کشف لعاب های فاز جدای سبز مات از محل کورة‌Q در سلسله تانک حاکی از آن است که تکنیک بکارگیری عدم آمیزش فاز مایع – مایع برای بدست آوردن یک محصول شیمی رنگ براق بخوبی بکار گرفته شده است و برای توسعة‌ تولیدات سرامیکی در چین بسیار حائز اهمیت می باشد.

همزمان با حکومت مادها لعابکاری ظروف سفالی اصولاً در نقاطی که کوزه گری و سفالگری وجود داشت می بایست رونق می یافت. زیرا ظروف سفالی خود از لوازم اساسی زندگانی بوده است.