پایان نامه رابطه سبک رهبری مدیران با شاخص های عملکردی در بیمارستان های تأمین اجتماعی کرج

اختصاصی از یارا فایل پایان نامه رابطه سبک رهبری مدیران با شاخص های عملکردی در بیمارستان های تأمین اجتماعی کرج دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:123

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی

فهرست مطالب:
چکیده 1
هدف: 1
مواد و روش ها: 1
نتیجه گیری: 2
پیشگفتار: 3
 
فصل اول:معرفی پژوهش 5
مقدمه: 6
ب- اهمیت پژوهش 8
پ- وجوه تمایز پژوهش 9
ت- اهداف پژوهش 10
1- اهداف کلی 10
2- اهداف اختصاصی (ویژه) 10
3- هدف کاربردی 10
ث- سوالات پژوهش 11
ج- فرضیات پژوهش 11
چ- نوع پژوهش 12
ح- دامنه پژوهش 12
1- از نظر زمینه علمی 12
2- از نظر جغرافیایی (مکانی) 12
3- از نظر زمانی 12
خ- محدودیت پژوهش 12
د- امکانات پژوهش 13
ذ- مفاهیم و واژهها 13
1- مدیریت 13
تعریف نظری: 13
تعریف عملی: 13
2-رهبری 14
تعریف نظری: 14
تعریف عملی: 14
3- سبکهای رهبری 14
تعریف نظری: 14
تعریف عملی: 14
4- شاخص 15
تعریف نظری: 15
تعریف عملی: 15
5- شاخصهای بیمارستانی 16
تعریف نظری: 16
تعریف عملی: 16
نسبت یا ضریب اشغال تخت (Inpatient Bed Occupuncy Ratio) 16
فاصله چرخش یا عملکرد تخت (Bed Turnover Interval) 16
نسبت عملکرد تخت (میزان فعالیت یا چرخش اشغال تخت (Bed Turnover Rate) 16
میانگین طول اقامت بیمار (Mean Duration of Stay) 17
نسبت پذیرش بیمار برای هر تخت (ثابت و فعال) 17
میزان ترخیص بیمار نسبت به تخت (ثابت یا فعال) 17
تعداد کل تخت روز اشغالی (Bed Occupancy Day) 17
نسبت تخت فعال به تخت ثابت 17
میزان مرگ و میر خام(Gross Death Rate) 17
شاخص درصد فوت به بستری شدن 17
ملاحظات اخلاقی 17
مقدمه: 20
1- مروری بر پژوهشهای مربوط به موضوع در داخل کشور 20
2- مروری بر پژوهشهای مربوط با موضوع در خارج از کشور 20
3- مهارتهای رهبری 22
4- نگرشهای مختلف در مطالعات رهبری: 23
4-1- نگرش سنتی (traditional Approach) 23
4-2- نگرش رفتاری (Behavioral App) 25
4-3- نگرش موقعیتی یا اقتضایی (Situational or contingeney App) 26
4-3-1- تئوری وضعیتی: 26
4-3-2- مدل مشارکت در تقسیم یا تئوری اقتضایی وروم ویتون: 26
4-3-3- تئوری مسیر- هدف: 27
4-3-4-تئوری اقتضایی فیدلر: 27
5- تئوریهای اقتضایی در رهبری 27
6- دیدگاههای معاصر در مورد رهبری 28
6-1- رهبری فرمند: 28
6-2- رهبری تبدیلی: 29
6-3- رهبری تبادلی: 29
6-4- رهبری نمادی: 30
7- تاریخچه بهداشت و درمان: 30
10- سبکهای رهبری 32
11- انواع سبکهای رهبری: 32
14- بیمارستان و شاخصهای بیمارستانی 45
15- مدیریت بیمارستان 46
16- آمار بیمارستانی: 47
1- نسبت با ضریب اشغال تخت (Inpatient Bed occupuncy Ratio) 53
2- فاصله چرخش یا عملکرد تحت (Bed Turnover Interval) 53
3- نسبت عملکرد تخت (میزان فعالیت یا چرخش اشغال تخت (Bed Turnover Rate) 54
4- میانگین طول اقامت بیمار (Mean Duration of stay) 55
5- نسبت پذیرش بیمار برای هر تخت (ثابت و فعال) 55
6- میزان ترخیص بیمار نسبت به تخت (ثابت یا فعال) 56
7- تعداد کل تخت روز اشغالی(Bed occupancy Day) 56
10- شاخص درصد فوت به بستری 58
ب- مروری بر مطالعات مرتبط 59
1- مطالعات انجام شده در داخل کشور 59
2- مطالعات انجام شده در خارج از کشور 71
مقدمه: 82
الف- نوع پژوهش 82
ب- محیط پژوهش 82
پ- جامعه پژوهش 83
ت- نمونه پژوهش 83
ج- اعتبار علمی 86
ح- روش گردآوری دادهها 86
خ- روش تحلیل دادهها 86
د- روشهای آماری مورد استفاده در این پژوهش 87
1- آمار توصیفی 87
2- آمار تحلیلی 88
 
فصل چهارم یافته های پژوهش بحث و نتیجه گیری 76
مقدمه: 77
جدول (1-4 ) آمار فعالیت بیمارستان های تأمین اجتماعی منطقه کرج در سال 1385 به تفکیک بیمارستان 80
جدول (2 – 4 ) فراوانی سبک های رهبری رؤسا و مدیران از دیدگاه کل کارکنان در بیمارستان های مورد مطالعه 81
جدول (3-4 ) فراوانی سبک های رهبری رؤسا و مدیران از دیدگاه کارکنان به تفکیک بیمارستان های مورد مطالعه 82
جدول (4-4 ) رابطه بین سبک رهبری مدیران و جنسیت کارکنان در بیمارستان های مورد مطالعه 83
جدول (9-4) رابطه بین سبک رهبری رؤسا و میزان تحصیلات کارکنان در بیمارستان های مورد مطالعه 88
ب – بحث و نتیجه گیری 94
 
فصل پنجم:خلاصه پژوهش 102
مقدمه: 103
الف – خلاصه پژوهش: 103
رابطه بین سبک های رهبری رؤسای بیمارستان ها با شاخص های عملکردی: 106
رابطه بین سبک رهبری مدیران بیمارستان ها با شاخص های عملکردی: 107
رابطه شاخص های عملکردی بیمارستان ها و امتیاز سبک رهبری مدیران از دیدگاه کارکنان: 109
نتایج مربوط به بررسی ارتباط بین سبک رهبری رؤسا  و شاخص های عملکردی بیمارستان: 110
نتایج مربوط به بررسی ارتباط بین سبک های رهبری رؤسا از دیدگاه کارکنان و شاخص های عملکردی بیمارستان: 111
ب – پیشنهادات پژوهشگر 112
 
پرسشنامه 1 (فرم اطلاعاتی)  114
منابع 119
 

چکیده
زمینه:
یکی از مهمترین وظایف مدیران که مربوط به نحوه رفتار با کارکنان و هدایت آنها در انجام وظایف حرفه¬ای شان می-باشد وظیفه رهبری است. به علاوه سنجش شیوه رهبری به جهت تأثیری که روی موفقیت راهبردهای حاکم بر سازمان دارد، بسیار مهم است.
هدف:
این پژوهش به منظور تعیین سبک رهبری رؤسا و مدیران بیمارستانهای تأمین اجتماعی شهرستان کرج و بررسی تأثیر آن سبک ها با شاخص¬های عملکردی بیمارستانها در سال 1386 انجام یافته است.   
مواد و روش ها:
پژوهش حاضر از نوع مطالعات همبستگی بوده، جامعه پژوهش شامل تمامی مدیران، رؤسا و کارکنان بیمارستان های تأمین اجتماعی منطقه کرج بوده است که 4 مدیر و 4 رئیس و 385 نفر از کارکنان آن به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش سبک رهبری رؤسا و مدیران از دیدگاه آن ها و از دیدگاه کارکنان و همچنین ارتباط بین سبک های رهبری رؤسا و مدیران و شاخص های عملکردی بیمارستان مورد بررسی قرار گرفت، داده های پژوهش با استفاده از دو پرسشنامه و یک فرم اطلاعاتی جمع آوری شد. در تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار و برای سنجش ارتباط بین متغیرها از آزمون کای دو استفاده به عمل آمد.
یافته ها:
در بین سبک های رهبری، بیشترین سبک رهبری مدیران و رؤسا از دیدگاه کارکنان سبک رهبری مشاوره ای بود (73 درصد برای مدیران و 71 درصد برای رؤسا) و کمترین سبک رهبری، سبک رهبری استبدادی بود (1 درصد برای مدیران و 005/0 درصد برای رؤسا) همچنین بیشترین سبک رهبری مدیران و روسا از دیدگاه خود آن ها نیز مشاوره ای بود (100 درصد برای مدیران و 75 درصد برای رؤسا) و کمترین سبک رهبری برای رؤسا، سبک رهبری مشارکتی بود (25 درصد) و همچنین بین وضعیت تأهل و میزان تحصیلات کارکنان با سبک رهبری مدیران و رؤسا رابطه معنی دار وجود دارد که میزان P-Value آن به نرنیب ( 002/0 و 001/0 می باشد) و در بین شاخص ها نیز سک رهبری رؤسا و مدیران از دیدگاه خود آن ها با میانگین طول اقامت رابطه معنی دار وجود داشت که به ترتیب P-Value آن برابر ( 04/0 و 07/0 درصد می باشد). و از این دیدگاه کارکنان نیز رابطه معنی داری بین سبک رهبری رؤسا و میانگین طول اقامت و شاخص درصد فوت شدگان به بستری شدگان ارتباط معنی دار وجود داشت که این رابطه به ترتیب برابر (05/0 و 09/0 درصد می باشد) و در خصوص مدیران نیز ربطه معنی داری بین سبک رهبری با میانگین طول اقامت، شاخص درصد فوت شدگان به بستری شدگان و میزان مرگ و میر خام وجود داشت که P-Value آن به ترتیب برابر (08/0 و 07/0 درصد، 09/0 درصد می باشد).
نتیجه گیری:
با توجه به اینکه از بین ده شاخص موجود در این پژوهش فقط در مورد میانگین طول اقامت و سبک رهبری رؤسا و مدیران از دیدگاه خود آن ها رابطه معنی دار وجود دارد و در بقیه موارد رابطه معنی دار یافت نشد و همچنین از دیدگاه کارکنان نیز فقط در مورد دو شاخص و سبک رهبری رؤسا و سه شاخص با سبک رهبری مدیران رابطه معنی دار وجود داشت و در بقیه موارد رابطه معنی داری یافت نشد. می توان نتیجه گرفت که در حال حاضر عواملی چون کارکنان مجرب و آموزش دیده و تجهیزات پیشرفته، قوانین ضابطه مند بیمارستانی بیش از موضوعات یاد شده بر شاخص های عملکردی تأثیر دارند و با استفاده از آن ها می توان موجب بهبود شاخص های عملکردی در آینده شد.



پیشگفتار:
در عصری زندگی می¬کنیم که سازمانهای مختلف با تشکیلات کوچک و بزرگ پیرامونمان را فرا گرفته¬اند و قسمت اعظم احتیاجات و نیازهای گوناگون بشری را سازمانهای دولتی و خصوصی تأمین می¬کنند به گونه¬ای که انسان امروزه از بدو تولد تا مرگ با سازمانها سرو کار دارد و در نتیجه ماهیت اداره سازمانهای تاثیر مستقیمی بر زندگی اجتماعی انسانهای آن جامعه دارد. سازمانهای کارا و اثربخش علاوه بر اینکه به اهداف از پیش تعیین شده خود دست می¬یابند به سلامت و شادابی جوامع خود نیز کمک می¬کنند. در رابطه با اثربخشی سازمان سخن فراوان است و عوامل متعددی را می¬توان به آن مرتبط دانست ولی قدر مسلم عامل مدیریت و نحوه رهبری آنها به عنوان یک عامل کلیدی مطرح است چرا که مدیران سکان داران سازمانند که وظیفه خطیر هدایت سازمان را در امواج متلاطم محیطی به عهده دارند. بدیهی است گروهها و سازمانهایی که از رهبری مطلوبی برخوردارند موفق و گروههای تحت رهبری ضعیف، ناموفق¬اند.
هر چند به درستی معلوم نیست موفقیت و شکست سازمان تا چه اندازه ناشی از توانایی¬های رهبری و تا چه اندازه ناشی از عوامل متعدد دیگر است ولی معمولاً رهبر را مسئول موفقیت و شکست گروه یا سازمان می¬دانیم. در این رابطه فیدلر می-گوید:
«با وجود اینکه معتقدیم سلامت اقتصاد کشور، موفقیت سازمانها و حیات موسسات تا حدود زیادی بستگی به نوع رهبری آنها دارد، درباره عواملی که موجب اثر بخشی رهبری می¬گردند تقریباً چیزی نمی¬دانیم (خلیلی، 1372، ص15).
یکی از اولویت¬های مطرح در برنامه سوم توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور، بهبود و توسعه شاخص¬های مدیریتی در بخش بهداشت و درمان است. از مراکزی که در کانون توجه و اولویت¬های توسعه بخش بهداشت و درمان قرار دارد و از اهمیت ویژه¬ای برخوردار می¬باشد بیمارستانها هستند. بیمارستانها با تأمین درمانهای تخصصی بیماران نقش مهمی را در اعاده سلامتی و رضایت بیماران ایفای می نمایند (پزشکیان، 1381، ص10 ).
بیمارستانها در صورتی می¬توانند به اهداف خود نائل شوند که سیستم مدیریتی صحیحی بر آنها حکمفرما باشد تا در سایه این مدیریت علمی و صحیح، همه بخشهای بیمارستان بتوانند به صورت سیستمی منظم در همکاری با یکدیگر کار کرده و موجبات رضایت بیماران و بازیابی سریع سلامتی آنها گردند. با مطالعه در ساختار مدیریتی بیمارستانهای کشورمان در می¬یابیم که هم اکنون بیمارستانها با مشکلات عدیده¬ای از جمله تداخل وظایف بین مسئولین مختلف بیمارستان، عدم وجود همکاری و هماهنگی لازم بین مدیر و رئیس بیمارستان، نبود اختیارات و امتیازات لازم برای مدیر بیمارستان، عدم وجود نظارت کافی بر واحدهای زیر مجموعه از سوی رئیس بیمارستان در امور کاملاً تخصصی، عدم وجود هیأتی از متخصصین علوم اداری و مدیریت، درگیر بودن رئیس بیمارستان در امور کاملاً تخصصی، عدم استفاده از دانش آموختگان رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی در پست مدیر بیمارستان، فقدان نظام مشارکتی در مدیریت، فقدان مشارکت کارکنان در فرایند تصمیم گیری، فقدان نگرش سیستمی در ارزیابی و پایش خدمات و فقدان معیارهای ارزیابی در کارایی و اثربخشی مواجه هستند که نهایتاً مجموعه¬ای از مسائل یاد شده فوق موجبات عدم کارایی و اثربخشی بیمارستانها را فراهم ساخته است (صدر و سالاریان، 1382، ص14).
پژوهشگر با انجام این پژوهش به دنبال آن است که یکی از مهمترین اجزاء مدیریتی یعنی رابطه سبک رهبری مدیران و روسای بیمارستانها را با شاخصهای عملکردی مورد بررسی قرار داده و اثر بخش¬ترین سبک رهبری را که موجب بهبود شاخصهای عملکردی میگردد ارائه دهد و ایفا گر نقشی کوچک در این زمینه باشد، به این امید که پژوهشگران بعدی با مطالعه بیشتر در این زمینه و جنبه¬های دیگر مدیریتی این سازمانها به نیل این هدف کمک نماید تا در نهایت بتوان شاهد اصلاحات اساسی در بخش بهداشت و درمان کشور بویژه اداره امور بیمارستانها بود.



فصل اول
معرفی پژوهش

مقدمه:
در این فصل پژوهشگر ابتدا بیان مسئله، اهمیت پژوهش و وجوه تمایز پژوهش را ذکر می¬نماید. سپس اهداف پژوهش، سوالات پژوهش، دامنه پژوهش، امکانات پژوهش و محدودیت¬های پژوهش را بیان می¬دارد. در نهایت پژوهشگر مفاهیم و واژه¬های کلیدی موجود درعنوان پژوهش را هم از جنبه نظری و هم از جنبه عملی تعریف می¬کند.
الف-  بیان مسئله
بیمارستان نهادی است اجتماعی که بر حسب ضرورت و تداوم حیات و حفظ بقای انسانها و بازگشت آنها به تندرستی و معالجه امراض بطور رایج در تاریخ زندگی اجتماعی مردم پدیدار گشته و همواره با تکامل و توسعه علوم و فنون و مهارتها و شیوه زندگی و طی راههای طولانی در شکل امروزی خود به عنوان یک نیاز در جوامع بشری نمایان شده است سازمان بیمارستان مجموعه¬ای از افراد و گروهها بوده که با استفاده از تمامی منابع بیمارستانی با هدف اعتلای سلامت بیماران به فعالیت و انجام وظایف اهتمام می¬ورزد (مجید پور، ندافی، 1381، ص1).
بر اساس مطالعاتی که در سال 1990 توسط کریز انجام شد مشخص گردید که تصحیح روشهای ساده مدیریت در رابطه با اقدامات غیر کارا در بیمارستان قادر است مورد 44% از هزینه¬های غیر پرسنلی را در بیمارستانهای غیر دولتی کاهش دهد (صفی خانی، 1381، ص12).
آمارهای نظام سلامت در ایران نشان می¬دهد صرف منابع در بیمارستانهای کشورمان در سال 2000 سهم هزینه¬های بهداشتی از تولید ناخالص داخلی تنها 5/5% بوده که نسبت به اکثر کشورهای جهان رقم پایینی را به خود اختصاص می¬دهد که از این میزان اعتبار سهم بیمارستانها حدود 50 تا 80 درصد می-باشد ولی این میزان در کشورهای پیشرفته از 40% تجاوز نمی-کند (آقاجانی، رحیمی، 1381، ص16).
این آمار اهمیت مدیریت را در بیمارستانها به روشنی نشان می¬دهد زیرا مدیریت به معنای به کارگیری صحیح منابع در جهت رسیدن به اهداف سازمانی است. در میان سازمانهای مختلف موجود در جامعه، مدیریت بیمارستانها بدلیل ارتباط مستقیم با مسئله حیات انسانها از حساسیت فوق العاده¬ای برخوردار است که ممکن است در سایر سازمانهای خدماتی چنین اهمیتی متصور نباشد.
از جمله مهمترین اطلاعات و علومی که می¬تواند مدیریت سازمانها را در جهت رسیدن به اهداف عالی سازمان و کارآیی و اثربخشی فعالیتهای آن سازمان یاری نماید علوم مربوط به نحوه رفتار با کارکنان و هدایت و سرپرستی و رهبری آنان در انجام وظایف حرفه¬ای شان می¬باشد. هر مدیری در انجام وظایف اصلی خود به شیوه¬ای رفتار می¬نماید که ممکن است با شیوة مدیر دیگر، دارای تفاوتهایی باشد. به این نوع الگوی رفتاری پایداری که مدیران هنگام کارکردن با دیگران آنرا بکار می¬برند سبک رهبری مدیریت گویند.
سنجش سبک رهبری مدیران به جهت تاثیری که روی موفقیت رهبری و فرهنگ و راهبردهای حاکم بر سازمان دارد بسیار مهم است و عاملی است که تاثیر انکار ناپذیری بر روی عملکرد کارکنان و نهایتاً کارایی و اثر بخشی فعالیتهای یک سازمان دارد و نشان دهندة چگونگی استفاده و بکارگیری منابع سازمان توسط یک مدیر می¬باشد (پژوهش مشترک مرکز آموزش عالی و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، 1379، ص14).
یکی از معیارهایی که قادر به اندازه گیری موفقیت عملکرد یک سازمان و تعیین میزان وصول به اهداف مورد نظر آن سازمان می¬باشد آمار و شاخص¬های آن سازمان است از آنجا که آمارها و شاخص¬ها در واقع انعکاس دهندة درجه کارایی و اثر بخشی واحدهای سازمانی است به عنوان نمایانگر راه حل مشکلات موجود آن سازمان است و محیطی را برای کنترل و ارزشیابی فعالیتها به دست می¬دهد لذا از اهمیت اساسی و بنیادی برخوردار است (سقائیان نژاد، 1381، ص12).  

در این مطالعه سبک رهبری که مدیران و روسای بیمارستان-ها در حال حاضر در این بیمارستانها اعمال می¬کنند هم از نظر کارکنان و هم از نظر خودشان تعین و ارتباط آن با شاخص¬های عملکردی هر بیمارستان مورد بررسی قرار می¬گیرد. موضوع این پژوهش با رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی ارتباط بسیار نزدیکی دارد، زیرا از یک سو سبک رهبری مدیران به عنوان مفاهیم مدیریتی و از سویی شاخصها و آمار بیمارستانی به عنوان عامل تعیین کننده نحوه به کارگیری منابع در بیمارستانها و کیفیت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی اهداف مورد نظر این رشته تحصیلی را تحقق می¬نماید.
ب- اهمیت پژوهش
امروزه نقش مدیر به عنوان رهبر به قدری اهمیت پیدا کرده است که در همة زمینه¬ها برای یافتن اشخاصی که توانایی لازم را برای رهبری داشته باشد، کوشش مستمر به عمل می¬آید. کمبود رهبری تنها به موسسات خصوصی محدود نمی¬شود و در سازمانهای دولتی نیز محسوس است (ایران¬نژاد پاریزی، ساسان گهر، 1379، ص457).  
یکی از مسائل عمده که کمتر به آن توجه می¬شود کیفیت مدیریت است. برخی معتقدند که 80 درصد مشکلات سازمان مربوط به کیفیت مدیریت و 20 درصد باقیمانده مشترک بین نیروی کار و کیفیت مدیریت می¬باشد. بنابراین برای افزایش کارایی سازمان، لازم است عوامل موثر بر کیفیت مدیریت، شناسایی و بررسی گردد و سپس طراحی جامع و اقدامی موثر در بهبود امور به عمل آید (حاجی شریف، 1376، ص150).  
امروزه عقیده بر این است که بدون وجود مدیریت پویا و مسلط به روش¬های نوین مدیریت و رهبری، کارایی و اثربخشی مطلوب در نظام شبکه¬های بهداشتی و درمانی به دست نمی¬آید (طیبی، 1375، ص48).
ضعف سیستم مدیریت و عدم آشنایی مدیران به سبک¬های رهبری در واحدهای کشور بخش مهمی از افزایش هزینه¬ها، کاهش کارایی، اثربخشی و به هدر رفتن منابع مالی و عدم انگیزش کارکنان و افت رضایت شغلی آنان را در ادامه خدمت و احساس مسئولیت در انجام وظیفه خطیر را به دنبال داشته است (اویسی¬پور، 1376، ص40).  

در حال حاضر مدیران به طور سنتی و سلیقه¬ای انتخاب می-شوند در نتیجه ممکن است از سبک رهبری مناسب و لازم برخوردار نباشند. از این رو است که امروزه، پرداختن به مدیریت و عوامل موثر بر افزایش کارایی آن در سازمان¬ها برای ارتقا کیفیت و عملکرد مناسب سازمان¬ها امری بدیهی تلقی می¬گردد. با توجه به نیازهای روزافزون انسان¬ها لازم است مدیران در انتخاب شیوه رهبری مناسب نیز توجه داشته باشند. اگر مدیران سبک رهبری علمی را در پیش¬ رو نگیرند، انگیزه¬های موجود در کارکنان از دست رفته و سیستم [رو] به نابودی کشانده خواهد شد (صادقی صدر، 1377، ص13).  
موفقیت سازمانهای بزرگ امروزی مرهون هدایت و رهبری شایسته مدیران آن است. هر چه یک سازمان از نظر رهبری نیرومندتر باشد موفقیت آن بیشتر خواهد بود (علوی، 1374، ص365).  

پ- وجوه تمایز پژوهش
تاکنون پژوهشهای بسیاری در ارتباط با سبک رهبری مدیران از دیدگاه¬های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و ارتباط بین سبک رهبری با مقولات مختلف سنجیده شده است. از جمله آزادیان (1382)، فرنیا شلمانی (1381)، کواری (1380)، قنبری (1384)، ولی با توجه به بررسی¬های به عمل آمده توسط پژوهشگر، پژوهشی در رابطه با سبک رهبری با شاخص¬های عملکردی در بیمارستانهای تأمین اجتماعی انجام نشده است لذا پژوهشگر بر آن است رابطه بین سبک رهبری کیلرت با شاخصهای عملکردی بیمارستانهای تأمین اجتماعی منطقه کرج را آزمون نماید زیرا که بهبود شاخص¬¬های عملکردی موجب صرفه¬جویی بسیاری در هزینه¬های بیمارستانی و افزایش کیفیت خدمات می-گردد.


ت- اهداف پژوهش
1- اهداف کلی
بهبود شاخص های عملکردی بیمارستان های تأمین اجتماعی کرج از طریق انتخاب سبک رهبری متناسب با موقعیت  
2- اهداف اختصاصی (ویژه)
1-    شناخت سبک رهبری مدیران بیمارستانهای تأمین اجتماعی کرج از دیدگاه مدیران.
2-    شناخت سبک رهبری مدیران بیمارستانهای تأمین اجتماعی از دیدگاه کارکنان.
3-    تعیین میزان شاخصهای عملکردی بیمارستانهای تأمین اجتماعی کرج.
4-    تعیین رابطه سبک رهبری استبدادی با شاخص¬های عملکردی در بیمارستانهای تأمین اجتماعی کرج.
5-    تعیین رابطه سبک رهبری استبدادی خیرخواهانه با شاخصهای عملکردی در بیمارستانهای تأمین اجتماعی کرج.
6-    تعیین رابطه سبک رهبری مشاوره¬ای با شاخصهای عملکردی در بیمارستانهای تأمین اجتماعی کرج.
7-    تعیین رابطه سبک رهبری مشارکتی با شاخصهای عملکردی در بیمارستانهای تأمین اجتماعی کرج.
3-    هدف کاربردی
در صورت وجود رابطه مثبت بین سبک رهبری مدیران و شاخصهای عملکردی بیمارستان مدیران بیمارستانهای سازمان تأمین اجتماعی می¬توانند با انتخاب سبک رهبری مناسب شاخص-های عملکردی بیمارستان را بهبود داده و بطور صحیح از منابع بیمارستانی استفاده نموده و در هزینه¬ها صرفه جویی نمایند.

ث- سوالات پژوهش
1- فراوانی هر یک از سبکهای رهبری مدیران بیمارستانهای تأمین اجتماعی کرج چقدر است؟
2- فراوانی هر یک از سبکهای رهبری مدیران بیمارستانها از دیدگاه کارکنان چقدر است؟
3- وضعیت شاخصهای عملکردی بیمارستانهای تأمین اجتماعی کرج در سال 1385 چگونه بوده است؟
4- بین سبک رهبری استبدادی با شاخصهای عملکردی رابطه معنی¬دار دارد؟
5- بین سبک استبدادی خیرخواهانه با شاخصهای عملکردی رابطه معنی¬دار دارد؟
6- بین سبک مشاوره¬ای با شاخصهای عملکردی رابطه معنی-داری دارد؟
7- بین سبک مشارکتی با شاخصهای عملکردی رابطه معنی¬دار دارد؟
ج- فرضیات پژوهش
1- بین سبک رهبری استبدادی اعمال شده توسط مدیران بیمارستان¬های مورد مطالعه و شاخص¬های بیمارستان ارتباط وجود دارد.
2- بین سبک رهبری استبدادی خیرخواهانه اعمال شده توسط مدیران بیمارستانهای مورد مطالعه و شاخص¬های بیمارستان ارتباط وجود دارد.
3- بین سبک رهبری مشاوره¬ای اعمال شده توسط مدیران بیمارستان¬های مورد مطالعه و شاخص¬های بیمارستان ارتباط وجود دارد.
4- بین سبک رهبری مشارکتی اعمال شده توسط مدیران بیمارستان¬های مورد مطالعه و شاخص¬های بیمارستان ارتباط وجود دارد.

مقاله طراحی و محاسبه شاخص های اندازه گیری بهره وری در معاونت توسعه مدیریت و منابع

اختصاصی از یارا فایل مقاله طراحی و محاسبه شاخص های اندازه گیری بهره وری در معاونت توسعه مدیریت و منابع دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:28

فهرست مطالب:

مقدمه :
روش اجرا :
یافته ها:
نتیجه گیری:
طراحی نظام پرداخت بر مبنای عملکرد
چکیده:
مقدمه :
عمده ترین وظایف این شقه از مدیریت را خبرگان فن چنین دانسته اند :
روند فرایند تجزیه و تحلیل شغل :
تفکر سیستمی در طراحی ساختار سازمانی :
در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی چهار گروه شغلی تعریف شده اند :
جدا سازی آموزش از درمان بیماران :
بحثی نوین در روشهای هدف گذاری :
روشهای شناخت نیازهای آموزشی :
     فواید برنامه ریزی آموزش :
بهسازی نیروی انسانی :
در انگیزش افراد تامین سه سطح نیاز قوای انسانی مد نظر قرار می گیرد :
خصوصیات یک روش ارزشیابی مناسب :
سیستم های پرداخت متغیر بر اساس شایستگی و عملکرد ( سیستم پیشنهادی ) :
مراحل ایجاد یک سیستم اطلاعاتی منابع انسانی:
E-HRM  :
    Book References
    مراجع فارسی

مقدمه :

بهره وری اگرچه از دیرباز برای انسانها آشنا بوده است، لیکن مطالعات مرسوم و علمی درخصوص بهره وری مربوط به گذشته نزدیک می باشد.

هرچند اولین تلاش علمی در جهت معرفی بهره وری از قرن 18 توسط آدام اسمیت در کتاب ثروت ملل آغاز شد و بهره وری را تقسیم کار برای افزایش کارآیی نام برد، لیکن امروزه بهره وری از یک سنجش صرفاً کمی و داشتن یک معیار یا محک جلوتر رفته و به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده است. در حال حاضر تعاریف مختلفی برای بهره وری ارائه شده است. ازجمله اینکه Clque «کلاگ» معتقد است سطح بالای زندگی مرهون بهره وری بالای اقتصاد است و Goldner (گلدنر) و Stenier (اشتانیر) که تحقق دستمزد بیشتر و ساعات کار کمتر را حاصل افزایش سطح بهره وری می دانند.

Jan forestide کاهش قیمت فروش و افزایش قدرت خرید و ارتقاء سطح زندگی و تسریع در پیشرفت اجتماعی را از اهداف بهره وری می داند و کارل مارکس لنین معتقد است که بهره وری کار اساسی ترین ابزار برای پیروزی مستقیم اجتماعی اشتراکی می باشد. در یک نگاه کلی بهره وری کلید اصلی خوشبختی و رفاه در نحوه کار و بازدهی واحدهای تولیدی و خدماتی بوده و ارزش افزوده بدست آمده از کالاها و محصولات می بایست نسبت به ارزش کل منابع مصرفی فزونی داشته باشد.

نقش مدیریت و سیاستگزاری مناسب در افزایش بهره وری علیرغم تغییر و تحولات درونی افراد بسیار حیاتی و مؤثر می باشد به گونه ای که مدیریت علمی علاوه بر ترویج تفکر بهره وری در سیستم با راهکارهای مفید و منظم تمامی منابع را برای حداکثر ارزش افزوده بکار می گیرد.

رشد اقتصادی و توسعه کشورها نیز ارتباط مستقیم با وضعیت بهره وری دارد به گونه ای که افزایش شاخص تولید ناخالص ملی که شرط لازم برای بهره وری از یک زندگی با کیفیت بهتر و بالاتر است تنها در صورت افزایش میزان دستاوردهای اقتصادی حاصل می شود.

ملتهای ثروتمند ملتهایی هستند که بهره ور باشند وبا استفاده از تکنولوژی روزآمد از نهاده های خود به نحو مؤثری استفاده نمایند.

در این مطالعه گام اول در بهره وری یعنی مبانی تئوریک بهره وری و متدولوژی سنجش و اندازه گیری بهره وری مورد بررسی قرار گرفته و روشهای اندازه گیری اثربخشی و کارآیی نیز از محورهای عمده فعالیت می باشند.

روش اجرا :

طرح در طی 3 مرحله به اجرا درمی آید که عبارتند از :

1. بررسی و تبیین اهداف و استراتژی ها و مأموریت و وظایف حوزه معاونت توسعه مدیریت و منابع با بهره‌گیری از دو منبع برنامه سوم توسعه اقتصادی اجتماعی فرهنگی کشور و اهداف و شرح وظایف و مأموریت های سازمانی معاونت مذکور

در این راستا فعالیتهایی از جمله متون قانونی بررسی و احصاء برنامه های مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با حوزه معاونت و بررسی ساختار و حیطه وظایف و برنامه های کلان وزارت بهداشت و معاونت توسعه صورت می گیرد.

1. بررسی مبانی تئوریک اندازه گیری بهره وری و معرفی شاخص های اندازه گیری بهره وری با استفاده از شناسایی شاخص های سنجش بهره وری (کارآیی و اثربخشی) در حوزه معاونت توسعه

در این ارتباط فعالیتهایی ازجمله مطالعه کتب حاوی الگوها و روشهای اندازه گیری بهره وری و شاخص های آن، بررسی شاخصهای پیشنهادی سازمان مدیریت و برنامه ریزی و انجام مطالعات تطبیقی و تعیین شاخص های بهره وری موردنظر می باشد.

1. تدوین نظام اندازه گیری بهره وری حوزه معاونت توسعه با طراحی نرم افزار مناسب، اندازه گیری بهره وری در یک دوره مشخص از جمله فعالیتهای این مرحله می باشد.

دانلود مقاله راهنمای اندازه گیری شاخص های بهره وری

اختصاصی از یارا فایل دانلود مقاله راهنمای اندازه گیری شاخص های بهره وری دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:40

فهرست مطالب:

عنـــــــوان
صفحه

1-مقدمه................................................................................................................    
2 -تاریخچه..................................................................................
    
3-تعریف بهره وری..........................................................................................    
4- تفاوت بهره وری با تولید..............................................................................................    
5- اهمیت بهره وری.............................................................................    
6- سطوح بهره وری....................................................................    
7-چرخه مدیریت بهبود بهره وری.............................................................................    
8- تعریف شاخص های بهره وری...............................................................................    
9- انواع شاخص های بهره وری...............................................................................    
10-اثربخشی...........................................................................................    
11-سطوح مختلفی که شاخص های بهره وری برای اندازه گیری می شوند..........    
12-واحد اقتصادی......................................................................................    
13- ارزش افزود...................................................................................................    
14- روش های محاسبه ارزش افزوده .......................................................................    
15- ارزش ستانده........................................................................................    
16-مصرف واسطه....................................................................................    
17-جبران خدمات کارکنان.....................................................................    
18-تشکیل سرمایه............................................................................    
19-ارزش موجودی سرمایه...................................................................    
20-انرژی..............................................................................    
21- شاخص های تعدیل....................................................    
22- تمرین عملی 1 ................................................................    
23- تمرین عملی 2 ...........................................................    
24- محاسبه ارزش افزوده از سه روش.....................................     
25- منابع و مآخذ..................................................    

- مقدمه

            در سالهای آغازین هزاره سوم کشورهای جهان سعی دارند که سهم بیشتری از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهند. برای نیل به این هدف باید بتوانند توان رقابت پذیری خود را افزایش دهند و این امر جز از طریق ارتقای بهره وری امکان پذیر نخواهد بود. بررسی سهم رشد بهره وری کل عوامل تولید در رشد اقتصادی در کشورهای     توسعه یافته یا در حال گذار بیانگر این واقعیت است که در دو دهه گذشته در این کشورها سعی شده سهم عمده ای از رشد اقتصادی از طریق رشد شاخص های بهره وری کل عوامل تامین شود. در صورتیکه کشور ایران بخواهد سطح توسعه یافتگی خود را به سطح کشورهای فوق برساند بجز ارتقای بهره وری سازو کار دیگری دراختیار ندارد.
-2تاریخچه بهره وری
    به طور رسمی و برای نخستین بار لغت بهره وری توسط فردی به نام  کنه در سال 1376 میلادی در مقاله ای به کار برده شد. بیش از یک قرن بعد یعنی در سال 1883 میلادی شخص دیگری به نام لیتر بهر وری را قدرت و توانایی تولید کردن تعریف کرد و در واقع اشتیاق به تولید کردن را همان بهره وری دانست. از اوایل قرن بیستم این لغت دارای مفهوم دقیق تری شد و برای اولین بار در تعریف آن ارتباط بین ستانده و داده مطرح شد. در سال 1900 میلادی ارلی بهره وری را ارتباط بین بازده  و وسایل کار به کار رفته برای تولید بازده تعریف کرد. و بالاخره شخصیت های حقیقی و حقوقی تعاریف دیگری از بهره وری به شرح زیر مطرح ساختند:
 سازمان همکاری اقتصادی اروپا:  در سال 1950  تعریف کامل تری از بهره وری به شرح زیر مطرح ساخت:
بهره وری خارج قسمت بازده به یکی از عوامل تولید است به دین ترتیب می توان از بهره وری سرمایه ، بهره وری مواد و ... نام برد.
استر فیلد:  بهره وری را نسبت بازده سیستم تولیدی به مقدار یک یا چند عامل تولید استفاده شده تعریف کرد.
اشتاینر: از بهره وری به عنوان معیار عملکرد یا توانایی موجود برای تولید کالا یا خدمت  یادکرد  . سیگل: بهره وری را نسبت میان ستانده و نهاده مرتبط با عملیات تولیدی مشخص و معیین تعریف می کند.
سازمان بین المللی کار : در تولید محصولات مختلف ادغام چهار عامل زمین ، سرمایه ،کار و سازماندهی را ضروری می داند. گفته می شود که نسبت ترکیب این عوامل به محصولات معیاری برای سنجش بهره وری است.   
   آژانس بهره وری اروپا:  بهره وری را درجه استفاده مناسب و موثر از هر یک از عوامل تولید  معرفی می کند. این آژانس در تعریف دیگری که ارایه می دهد بهره وری یک بنگاه را دیدگاه فکری آن در بهبود بخشیدن به وضعیت موجود می داند. براساس نظرات این سازمان انسان می تواندکارهایش را هر روز بهتر از پیش انجام داده و نتایج بهتری به دست آورد.
کندریک و کریمر:  از جمله صاحب نظران مقوله بهره وری بودند که در تعاریف خود از عبارات بهره وری جزیی و بهره وری کلی استفاده کردند.
سومانت: در سال 1979 میلادی بهره وری کل عوامل را مطرح ساخت که تحولی در تعاریف ارایه شده برای      بهره وری بود وی در تعریف خود نسبت بازده ملموس به نهاده ملموس را  عنوان کرد.
-3تعریف بهره وری
پرسشی که در وهله نخست به ذهن هر خواننده ای متبادر می شود این است که بهره وری چیست؟ برای پاسخ به این پرسش از طرف صاحب نظران علم بهره وری تعاریف گوناگونی ارائه شده که مجموعه آن را می توان در یک کتاب جمع آوری کرد. یکی از بهترین تعاریفی که تاکنون برای بهره وری ارائه شده تعریف زیر می باشد:
بهره وری یعنی : درست انجام دادن کار درست
در تعریف فوق درست انجام دادن کار را کارائی نیز می گویند یعنی اینکه از حداقل مواد ، حداکثر محصول برداشت شود یا از مقدار معینی مواد محصولی با کیفیتی بالاتر تولید شود. اگر به تعریف ارائه شده برای     بهره وری توجه شود جزء دیگر آن کار درست انجام دادن است که اصطلاحا به آن اثربخشی می گویند. مثلا ممکن است با مصرف کمتر مواد،محصول بیشتری تولید کرد ولیکن این محصول کیفیت مطلوب مورد نظر مشتری را نداشته باشد. در این حالت کارائی واقع شده است ولیکن چون محصول فاقد کیفیت لازم است از این رو اثر بخش نبوده و نمی تواند رضایت مصرف کننده را جلب کند. بنابراین ملاحظه می شود که تحقق کارائی و یا اثربخشی به تنهایی موجب افزایش بهره وری نخواهد شد. به عبارت دیگر در مقوله بهره وری باید اولا کاری که انجام می شود کار درستی
 (یعنی مفیدی) باشد و ثانیا این کار به بهترین نحو انجام شود. با تحقق این دو شرط می توان اطمینان حاصل کرد که بهره وری محقق شده است.
    از طرف دیگر بهره وری عبارت از ارتباط فیزیکی میان مقدار تولید ایجاد شده (ستانده ) و مقدار منابع به کار رفته (نهاده) درآن در دوره تولید است.
                                               (Input) نهاده/ (Output) ستانده =Productivity) ) بهره وری                                                     
در این رابطه ستانده به کل تولید اشاره دارد حال آن که مراد از نهاده نیروی کار، زمین ، سرمایه ، مدیریت و... می باشد. در واقع  کارایی (Efficiency ) بازده نظام تولید را اندازه گیری می کند. به صورت روشن تر می توان گفت راندمانی که طی آن منابع به محصول تبدیل می شود به صورت اشتباه مصطلح به آن بهره وری می گویند حال آن که باید کارایی نامیده می شد. پس بهره وری بالاتر به مفهوم تولید بیشتر از مقدار معینی از نهاده یا تولید مقدار مشخصی از محصول با استفاده از مقدار کمتری نهاده است. در  سطح یک کارخانه یا فعالیت ، بهره وری نسبت ستانده به نهاده می باشد اما در سطح کلان نشانده عملکرد اقتصاد یک کشور است.

مقاله طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی

اختصاصی از یارا فایل مقاله طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:36

فهرست مطالب :

    چکیده
    مقدمه
    روش پژوهش
    الگو و مبنای تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی
    ویژگی های یک شاخص
    شاخص های زمینه ای بخش بهداشت
    تنوع شاخص های ارزیابی اقتصادی
    شاخص های مرحله ای ارزیابی اقتصادی
    منبع اطلاعات شاخص های ارزیابی اقتصادی
    شاخص های سلامت برای همه
    نمودار گروه بندی شاخص های سلامت برای همه
    طراحی شاخص ها بر مبنای مدل داده- ستاده
    بازتاب و پیش تاب (Feed Back & Feed)
    شاخص های سنجش کارایی هزینه ها
    مقیاس های اندازه گیری
    ارزیابی اقتصادی و سنجش عدالت
    شاخص های سنجش اولویت ها
    ارزیابی اقتصادی و پیش بینی هزینه ها
    شاخص ها و توجه به بازیابی هزینه ها
    مفهوم کنترل با شاخص های ارزیابی اقتصادی
    ویژگی های شاخص های ارزیابی اقتصادی برای کنترل
    شاخص های ارزیابی اقتصادی و بهره وری
    کاربرد شاخص های ارزیابی اقتصادی
    بهره گیران از پژوهش
    یافته های پژوهش
    شاخص های هزینه ای بخش بهداشت
    شاخص قیمت و سنجش تورم و اثر آن بر سلامت
    شاخص کیفیت زندگی و عدالت در بخش بهداشت
    بیکاری نیروی انسانی در بخش بهداشت
    شاخص های هزینه ای برحسب طبقه بندی کلی
    سایر شاخص ها
    بحث و نتیجه گیری
    فهرست منابع

 

چکیده

برای اطمینان از عملکرد بخش بهداشت و حصول به آرمان های انسانی آن، طراحی شاخص های اقتصادی و محاسبه آن از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف این پژوهش طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی بخش بهداشت است. در این پژوهش شاخص های ارزیابی اقتصادی بر چگونگی تخصیص منابع، فراهم بودن امکانات بهداشتی و درمانی ، دسترسی جمعیت های هدف به خدمات مورد نیاز و توزیع عادلانه منابع با تاکید بر کارایی منابع تاکید دارد. نوع پژوهش کاربردی و روش مطالعه آن تطبیقی و به صورت توصیفی است . تحلیل و انتخاب شاخص ها براساس نظریات کارشناسان ذیربط با استفاده از تکنیک دلفی انجام شده است . نتایج این پژوهش بر مبنای راهکارها، مدل ها و اهداف طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی شامل، 92 شاخص با ذکر فرمول آنها در قالب طبقه بندی های رایج بین المللی ارائه گردیده است . استفاده هرچه سریعتر از شاخص های طراحی شده که در حال حاضر در دستور کار وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی برای ارزیابی اقتصادی از منابع بخش بهداشت وجود ندارد توصیه و تاکید می شود.

واژه های کلیدی :

طراحی شاخص ها، ارزیابی اقتصادی بخش بهداشت ، شاخص های بهره وری و عدالت

مقدمه

علم اقتصاد بهداشت به تحلیل و بهره وری منابع " محدود و کمیاب" و ارزیابی دقیق آنها برای استفاده مطلوب در جهت تامین ، حفظ و ارتقاء سلامت انسان ها و حفاظت از محیط زیست می پردازد. اقتصاد بهداشت تخصیص و بهره وری مطلوب از منابع موجود، همراه با جلب مشارکت مؤثر افراد، خانواده ها، جوامع محلی، ملی و بین المللی در کلیه سطوح با رعایت کامل " عدالت " و " دسترسی و برخورداری " از خدمات بهداشتی و درمانی را بعنوان یک اصل مهم در تآمین ، حفظ و ارتقای سلامت انسان ها مورد توجه قرار می دهد. برای اطمینان از عملکرد بخش بهداشت و حصول به آرمان های انسانی آن ، طراحی شاخص های اقتصادی و محاسبه آن از اهمیت زیادی برخوردار است (1).

روش پژوهش

این پژوهش ، از نوع پژوهش کاربردی است و روش مطالعه آن تطبیقی و به صورت توصیفی و بر مبنای مستندات علمی حاصل از بانک های اطلاعاتی سازمان های کشوری و بین المللی می باشد . روش تحلیل و انتخاب شاخص ها در این پژوهش بر اساس نظریات کارشناسان ذیربط با استفاده از تکنیک دلفی در سه مرحله برای گزینش شاخص های ارزیابی اقتصادی در قالب ویژگی های تعیین شده انجام شد.

الگو و مبنای تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی

شاخص یکی از ابزارهای ارزیابی و ارزش گذاری برای میزان حصول به اهداف تعیین شده است (2). برای تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی معیارها و شیوه هایی براساس نظر خواهی از صاحب نظران در مورد ویژگی های شاخص های ارزیابی اقتصادی به شرح زیر مد نظر قرار گرفت

ویژگی های یک شاخص

برای گزینش شاخص های ارزیابی اقتصادی از چهار ویژگی طبق نمودار زیر با تائید صاحب نظران استفاده شد

تحقیق سکه شناسی- یکی از شاخص های شناسایی میراث فرهنگی ملل مختلف

اختصاصی از یارا فایل تحقیق سکه شناسی- یکی از شاخص های شناسایی میراث فرهنگی ملل مختلف دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:44

فهرست مطالب:

فهرست

مقدمه
1-1- تاریخ سکه
2-1- تاریخچه و جغرافیای سیاسی سلسله صفویه
1-2-1-1 نسب خاندان صفویه
2-2-1- جغرافیای سیاسی
3-2-1- مذهب صفویان
4-2-1- اوضاع اقتصادی عصر صفویان
سکه شناسی دوره صفویان
1-2- فن سکه زنی در ضرابخانه
3-2- مواد اولیه سکه
-2- معادن
4-2- نام سکه های صفویان
1-4-2- سکه های طلا
2-4-2- سکه های نقره
3-4-2- سکه‌های مسی (فلوس)
4-4-2- سکه های لاری ـ لارین ـ لارن
خط و نقش در سکه های صفوی
1-3- خط و زبان روی سکه
2-3- توقیع
3-3- نقوش روی سکه
3-3- قاب بندی روی سکه
4-3- نقوش سکه های مسی
1-4-3- نقش خورشید
2-4-3- نقش شیر و خورشید
3-4-3- نقش طاووس
4-4-3- نقش ماهی
ویژگیهای سکه های صفویان
نتیجه و پیشنهادات

مقدمه:

سکه شناسی بخشی از تاریخ هنر هر دوران پژوهشگران توانسته اند با استفاده از مجموعه عناصر موجود در سکه برخی از گوشه های تاریک و مبهم و تاریخ و فرهنگ جهان را روشن نمایند. سکه هر دوره نمادی از مذهب، آداب و رسوم، خط و زبان، چگونگی وصعیت اقتصادی و اجتماعی و هنری آن دوره بوده است.

به معنی دیگر می‌توان گفت که سکه شناسی به عنوان یکی از شاخص های شناسایی میراث فرهنگی ملل همواره از جایگاه ویژه ای در مطالعات تاریخ برخوردار بوده است. هریک از عوامل تشکیل دهنده سکه: نوع فلز: نقشها و نگارها، علائم روی سکه، محل ضرب، تاریخ ضرب، ابزار ضرب و … به لحاظ علمی، در شناخت تاریخ، فرهنگ و هنر و نیز اقتصاد هر دوره تاریخی، نقش عمده ای دارد. (طالبی، 1373، ص 9)

از دید تاریخ نویسی، سکه های کهن ارزش آن نوشته های سنگی را دارد که بدست آمده است. سکه ها سندهای دست نخوردة تاریخ هستند که از زمان باستان بازمانده اند، اگرچه سکه چیز کوچکی است و هر کدام جز یک یا دو جمله را دربرندارد، اما جبران این تفاوت را فراوانی آنها می‌کند. (کسروی، 1352، ص 121و130)

به علت آنکه سکه جزء اشیائی بوده که مردم در هنگام فررا می توانستدن با خود همراه ببرند، و ویران شدنی نبود از حوادث مصون مانده است. امروز نمونه هایی از آنها به دست ما رسیده که چگونگی تمدن و فرهنگ و مسائل سیاسی و جغرافیائی را با زبان بی زبانی بیان می‌کند. سکه یگانه سند و مرجع قابل اعتماد برای روشن نمودن گوشه‌‌های تاریک تاریخ و اثبات درستی و نادرستی اطلاعاتی است که از منابع دیگر تاریخ بدست آمده.

در قلمرو تاریخ هنر جدا از مسائل اقتصادی و علوم انسانی (تاریخ، مردم شناسی، باستان شناسی، اسطوره شناسی) مجموعه اطلعات موجود بر سکه ها، همواره اطلاع سان و دستمایه ای برای پژوهشگران بوده است. نقوش هر سکه در هر دوره ای نمایشی از هنر زمان خود است با نگاهی بروی سکه های تاریخی یک ملت می‌توان تاریخ هنر و نوع هنر آن دوران را بطور فشرده رقم زد.

از آغاز پیدایش سکه، خط در کانر سایر نقوش استفاده شده است (از خط تصویری تا الفبائی) بنابراین یکی از عوامل شناسایی خطها از دوره باستان تا به امروز سکه های بدست آمده در هر زمان و حکومت است.

1-1- تاریخ سکه

قبل از پیدایش سکه مردم از راه معاوضه و مبادله اجناس به صورت پایاپای امور تجاری خود را انجام می دادند. لیدیها اولین مردمی بودند که سکه ضرب کردند. ایرانیها پس از فتوحات پی در پی در آسیای صغیر به وجود سکه و لزوم استفاده از آن پی بردند. در زمان داریوش اول (522-486 ق.م) برای نخستین بار در ایران سکه های طلا و نقره ضرب شد. در زمان ساسانیان سکه با نقش پادشاهان و تاج و خط پهلوی و نقش آتشران ضرب گردید. (244-652م).

با ظهور اسلام شخصتیها از روی سکه ها حذب شد و آیاتی از قرآن مجید، نام سلاطین، محل ضرب و سال ضرب منقوش گردید. باید یادآور شد که در طبرستان ضرب سکه ادامه شیوه سکه زنی دوره ساسانیان بود، بدین معنی که نقش اسپهبدان مانند دات برزمهر و فرخان و خورشید با خط پهلوی بروی سکه نقر می شد. ملکزاده بیانی: سکه از قدیمیترین ازمنه تا دوره اشکانی ص 15 شاهان و امرای صفاریان ، سامانیان ، آل زیار و غزنویان به همان طریق خلفا با آوردن نام خود و خلفا و آیاتی از قران مجید به خط کوفی به ضرب که پرداختند. از دوره حکومت ایخانانن مغول در ایران، سکه هایی به دست آمده که به خط ایغوری است. از دوره تیموریان نیز سکه های طلا و نقره به نام امراء و سلاطین که القاب آنها و تاریخ و محل و ضرب و نام خلفای راشدین به خط کوفی و نسخ بروی آنها حک شده بدست آمده است.

امرای قره قویونلو (780-874 هـ.ق) و امرای آق قویونلو (780-908 هـ.ق) سکه های که ضرب نمودند نام امرا و سلاطین و تاریخ ضرب و نام خلفای راشدین بر روی آن نقش شده.

با حکومت شاه اسماعیل اول و تشکیل دولت صفوی یکی از ادوار درخشان تاریخ ایران آغاز می شود، شاهان صفی با برانداختن حکومت ملوک الطوایفی و متمرکز نمودن دیوانسالاری و تحکیم مبانی مذهبی کشور در کلیه شئون سیاسی و فرهنگی و هنری و اقتصادی و تجاری پیشرفت حاصل نمودند، وضع مالی، اساسی معین و ثابتی یافت.

2-1- تاریخچه و جغرافیای سیاسی سلسله صفویه

سلسله صفویان از سال 905 تا 1138 هـ.ق بطور مستمر و پس از آن مخصوصا پس از تسلط کوتاه فاغنه تا 1148 هـ.ث، سال جلوس نادرشاه به طور رسمی در ایران سلطنت کرده اند.

1-2-1-1 نسب خاندان صفویه

صفویه به نام جد بزرگ خویش شیخ صفوی الدین اردبیلی (650-735 هـ.ق) از مشایخ و عرفای بسیار مشهور ایران، مسوبند. ا زعاعقاب مشهور وی شیخ صدرالدین صفوی، سلطان جنید و سلطان حیدر هستند. سلطان حیدر پدرشاه اسمعیل اول صفوی، مؤسس این سلسله بوده است دربارة نسب این سلسله، مشهور آن است که نژاد و تبار آنها به امام موسی کاظم (ع) هفتمین امام شیعه اثنی عشری می رسد، اما محققین در صحت این نسب تردید دارند، زیرا در کتبی که قبل از عهد شاه طهماسیب اول و در ایام سلطنت شاه اسمعیل نوشته شده، اشاره ای به این مطلب وجود ندارد. (اقبال آشتیانی،‌ص‌662)