دانلود مقاله شیرین و فرهاد

اختصاصی از یارا فایل دانلود مقاله شیرین و فرهاد دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:54

فهرست مطالب:

مقدمه: عاشق شدن فرهاد بر شیرین    2
اساس اسطوره فرهاد و شیرین    16
گفتگوی شیرین و فرهاد از زبان وحشی    29
داستان کامل خسرو و شیرین نظامی‌ به نثر    37
منابع:    51

مقدمه: عاشق شدن فرهاد بر شیرین

زندگی عاشقانه خسرو و شیرین بر اساس زندگی پر فراز و نشیب خسرو و شیرین شاهزاده ارمنی رقم خورده است. خسروپرویز در سال 590 میلادی تاجگذاری نمود و رسما شاهنشاه شد. اتفاقات بسیاری در طول حکومت وی رخ داد که در این مکان نمی گنجد ولی زندگی زناشویی این پادشاه حماسه ای را در کشور ما رقم زد که امروز نیز جای خود را در تاریخ ما به شکل زیبایی حفظ کرده است. بسیاری از بزرگان شعر و ادب و تاریخ پیرامون این حماسه سروده هایی را از خود به جای گذاشتند تا نسلهای آینده از آن بهره ببرند همچون فردوسی بزرگ، نظامی گنجوی، وحشی بافقی و چند تن دیگر از بزرگان .

نکته جالب این ماجرا در این است که مادر شیرین که شهبانوی ارمنستان بوده به دختر خویش در این مورد هشدار می دهد که از جریان ویس و رامین عبرت بگیرد و آن را تکرار نکند. ماجرا در بسیاری وقایع همچون ویس و رامین در صدها سال قبل از خسرو و شیرین است.

فردوسی بزرگ می فرماید: خسرو فرزند هرمزد چهارم از دوره کودکی از خصایص برجسته ای برخوردار بود وی پیکری ورزیده و قامتی بلند داشت. از دیدگاه دانش و خرد و تیر اندازی وی بر همگان برتری داشت.
به گفته تاریخ نگاران او می توانست شیری را با تیر به زمین بزند و ستونی را با شمشیر فرو بریزد. در سن چهارده سالگی به فرمان پدرش وی به فیلسوف بزرگ بزرگمهر سپرده شد. خسرو شبی در خواب پدر بزرگ اندیشمند و فریهخته خود انوشیروان دادگر را به خواب دید که به او از دیدار با عشق زندگی اش خبر می داد و اینکه به زودی اسب جدیدی به نام شبدیز را خواهد یافت که او از طوفان نیز تندرو تر است. سپس او را از نوازنده جدیدش به نام باربد که میتواند زهر را گوارا سازد آگاهی داد و اینکه به زودی تاج شاهنشاهی را بر سر خواهد گذاشت.

فردوسی بزرگ می فرماید :

ز پرویز چون داستانی شگفت

 ز من بشنوی یاد باید گرفت
که چونان سزاواری و دستگاه

بزرگی و اورنگ و فر و سپاه
کز آن بیشتر نشنوی در جهان

اگر چند پرسی ز دانا مهان
ز توران و از چین و از هند و روم

ز هر کشوری که آن بد آباد بوم
همی باژ بردند نزدیک شاه

برخشنده روز و شبان سیاه .

روزی خسرو از دوست خویش شاهپور که هنرمندی شایسته بود درباره زنی به نام مهین بانو در قلمرو حکومتی ارمنستان بوده است سخنهایی می شنود. از دختر زیبایش شیرین می شنود که شاهزاده ای برجسته و با کمالات است. شاهپور وی را به خسرو پیشنهاد میکند و خسرو که از تمجید های وی شگفت زده شده بود پیشنهاد وی را می پذیرد . روزی شاپور تصور نقاشی خسرو را به ارمنستان می برد و در حکم دوست نقش واسطه را برای خسرو ایفا میکند . شیرین نیز با نگاهی به فرتور با ابهت خسرو عاشق و دلباخته وی می شود . شاپور حلقه ای را با خود برده بود تا در صورت پاسخ مثبت از شاهزاده آن را به وی تقدیم کند و چنین نیز کرد و شیرین را به تیسپون مدائن در بغداد امروزی که پایتخت ساسانی بود دعوت نمود .

شیرین روزی به بهانه شکار از مادر درخواست اجازه نمود و با اسبی تندرو به نام شبدیز همراه با یارانش راهی تیسفون می گردد .  در میان راه به دریاچه ای کوچک ( به نام سرچشمه زندگانی ) برخورد میکند و از فرط خستگی همانجا توقف میکند . شیرین برای خنک کردن خویش لباسهایش را از تن بدر میکند و برای شنا راهی آب میگردد .  به گفته مورخین چهره شیرین و اندام وی چنان زیبا و محسور کننده بوده که چشمان آسمان پر از اشک می شده است . شیرین در روزگار خویش در زیبای چهره و اندام سرآمد روزگار خود بود و نمونه بارزی از یک زن از نسل آریا. در این میان خسرو که در تیسفون درگیری شخصی به نام بهرام چوبین بود ( بهرام که برای گرفتن تاج و مقام بر ضد شاه شورش کرده بود و سکه هایی به نام خود ( بهرام ششم ) ضرب کرده بود . ) به اندرز بزرگ امید یا بزرگمهر پایتخت را برای مدتی ترک میکند.

 به همین به یارانش در تیسپون می سپارد که اگر شیرین شاهزاده ارمنستان به دیدار وی آمد از او به مهربانی پذیرایی کنند . خسرو پس از این وقایع سوار بر اسب خویش تیسفون را به همراه سپاهی بزرگی با درفش کاویانی به دست ترک میکند و از قضای روزگار خسرو به همان منطقه ای می رسد که از نظر سبزی و زیبایی بر دیگر مناطق برتری داشته است و شیرین نیز همانجا با بدن عریان مشغول آب تنی بوده است . شیرین با خود اندیشه میکند که این شخص چه کسی می تواند باشد که چنین احساساتی را در وی بوجود آورده است بیگمان تنها خسرو است که مرا گرفتار خویش کرده است . ولی از طرفی خسرو شاه شاهان چگونه ممکن است با چنین لباس و ظاهری عادی در دشت ها و مزارع حاضر شود . پس لباس خویش را بر تن میکند و بر سوار بر اسپ خویش میگردد و دور می شود . خسرو نیز که تصویر وی را توسط شاپور دیده بود او را شناخت و دقایقی که مهو زیبایی شیرین شده بود او را از دست داد و هنگامی که در پی او جستجو کرد وی را نیافت . خسرو اشکی از دیدگانش فرو می ریزد و خود را سرزنش میکند و به راه خود ادامه می دهد .

فردوسی بزرگ می فرماید :

چنان شد که یکروز پرویز شاه

همی آرزوی کرد نخچیرگاه
بیاراست برسان شاهنشهان

که بودند ازو پیشتر در جهان
چو بالای سیصد ب زرین ستام

ببردند با خسرو نیکنام
همه جامه ها زرد و سرخ و بنفش

شاهنشاه با کاویانی درفش
چو بشنید شیرین که آمد سپاه

 بپیش سپاه آن جهاندار شاه
یکی زرد پیراهن مشکبوی

بپوشید و گلنارگون کرد روی .

شیرین نیز به پایتخت رسید و خود را به دربار معرفی نمود. زنان دربار که از زیبایی او شگفت زده شده بودند وی را احترام گذاشتند و او را راهنمایی کردند. شیرین پس از ساعتی متوجه آشوبهای پایخت می شود و از اطرافیان می شنود که خسرو به همین منظور دربار را ترک کرده است. در این لحظه متوجه می شود که شخصی که در میان راه در حال آبتنی مشاهده کرده بود کسی نبوده جز خسروپرویز معشوقه خود. در همین حال خسرو به ارمنستان رسید. و به دیدار مهین بانو شهبانوی ارمنستان رفت و در کنار وی شرابی نوشید و از فقدان شیرین ابراز ناراحتی نمود . خسرو پس از چند روز اقامت در ارمنستان پیکی از تیسپون دریافت میکند که بزرگان برای وی نوشته بودند . متن نامه حکایت از آن داشت که پدر خسرو ( هرمزد ) درگذشته است و حال تاج و تخت کشور در انتظار اوست . خسرو راهی تیسپون می شود و پس از رسیدن به آنجا مشاهده میکند که شیرین تیسفون را ترک کرده است .

شیرین نیز پس از مدتی به ارمنستان باز میگردد تا با خسرو دیدار کند ولی هر دو در یک روز ترک مکان کرده بودند و موفق به دیدار یکدگیر نشدند. در این میان بهرام چوبین از وقایع عاشق شدن خسرو بر شیرین آگاه می شود و در آنجا شایع می کند که شاهنشاه از عشق وی دیوانه شده است و توانایی اداره کشور را ندارد . پس از چنین شایعاتی شورشهایی بر ضد شاه صورت میگیرد و بر اثر همین شایعات خسرو با مشورت بزرگان پایتخت را دگر بار ترک میکند و راهی آذربایجان و سپس ارمنستان میگردد و در همانجا با معشوقه خود دیدار میکند . وقایع این دو دلداده باعث میگردد که مادر شیرین ( مهین بانو ) به دخترش تذکر بدهد که یا به همسری وی بیایی یا وی را ترک کنی .

 مادر بار دگر شیرین را از راهی که ویس رفت بر حذر می دارد و به عواقب غیر اخلاق آن هشدار میدهد ولی او نمی دانست که دست روگاز دقیقا همان ماجرا را باردیگر رقم می زند و او نمی تواند مانع از وقوع آن شود . خسرو نیز از سخنان آنان آگاهی یافت و این امر مایه کدورت هایی بین آنان شد که در نهایت با سخنانی تند خسرو آنان را ترک میکند و راهی قسطنطنیه ( در استانبول ترکیه کنونی ) شد . خسرو آنجا از ارتش بیزانس درخواست یاری کرد تا شورش غاصب تاج و تخت بهرام چوبینه را خاموش کند . برای این امر مجبور به گزیدن مریم - دختر امپراتور روم به همسری شد تا پیمان خانوادگی خود را با امپراتور مستحکم کند و از او درخواست ارتش کند . پس از درگیری میان بهرام چوبین و خسرو بهرام شکست میخورد و به چین می گریزد... پس از آرام شدن پایتخت و تاجگذاری پادشاه - خسرو باردگیر به اندیشه معشوقه خود می افتاد و برای همین امر به نوازندگان مشهور خود نکسیا و باربد فرمان میدهد سرودها و موسیقی هایی را در ستایش این عشق جاودانه بنوازند . در این میان مادر شیرین میهن بانو که شاه ارمنستان بود با زندگی بدرود حیات میکند و تاج شاهی به شیرین دختر وی می رسد .

ولی در این برهه از زمان شخصی به نام فرهاد که به فرهاد سنگ تراش مشهور بود وارد جریان می شود . روزی که شیرین در شکار بود با فرهاد رودر روی می شود و فرهاد ناخواسته عاشق و دلباخته شیرین می شود و از زیبایی او حیران می گردد . فرهاد برای رسیدن به شاهزاده ارمنی دست به هر کاری می زد و این تلاشهای در نهایت به خسرو گزارش شد . خسرو در مرحله نخست با او سخن گفت و کوشش کرد که وی را از ادامه این راه منصرف نماید . ولی فرهاد نپذیرفت . خسرو کیسه های طلا و جواهراتی را به او هدیه داد تا اندیشه شیرین را از یاد ببرد . ولی فرهاد هیج یک از این پاداشها را نمی پذیرد . در نهایت خسرو مجبور به دادن فرمانی می شود که شاید فرهاد را منصرف کند .

خسرو به فرهاد می گوید که اگر میخواهی به شیرین برسی بایستی شکافی بزرگ در کوه بیستون ایجاد کنی تا کاروانها بتوانند از آن عبور کنند . فرهاد این کار غیر ممکن را به شرطی می پذیرد که خسرو دست از شیرین بردارد . فرهاد شروع به کندن بیستون میکند . شیرین روزی برای فرهاد شیر تازه می آورد تا خستگی را از تن بدر کند . ولی در هنگام بازگشت اسبش از پای می افتد و هلاک می شود . فرهاد از این امر آگاهی می یابد و شیرین را بر دوش می گیرد و شاهانه به قصرش می رساند و خبر این ماجرا به خسرو می رسد . خسرو که استقامت فرهاد را در ربودن شیرین می بیند و به این اندیشه می افتاد که شاید وی روزی بتواند بیستون را شکاف دهد پس اخبارهای جعلی در شهر پراکنده می کند و قاصدی نزد فرهاد می فرستد که شیرین فوت شده است . فرهاد که در بالای کوه مشغول کندن بیستون بود با شنیدن خبر درگذشت شیرین دیگر ادامه راه برایش غیر ممکن بود و هیچ تمایلی به زندگی نداشت پس خود را از بالای کوه به پایین پرت میکند و جان می سپارد . مریم همسر خسرو پس از مدتی فوت یا مسموم می شود. امادختری به نام شکر که در زیبایی و معصومیت در شهر خود مشهور است را به همسری برمیگزیند .

ولی پس از مدتی دوباره به اندیشه شیرین می افتد . پس دست به نوشتن نامه هایی برای شیرین می زند . شیرین پس از مدتی به دعوت خسرو راهی تیسپون می شود و به سرودهای مشهور باربد و نکیسا که در ستایش این دو عاشق قدیمی سروده بودند گوش فرا می دهد . همین امر باعث میگردد تا آنها کدورتهای گذشته را کنار بگذارند و با اجرای مراسمی با شکوه و سلطنتی به عنوان ملکه برگزیده می شود و همسری خسرو را با جان و دل بپذیرد . روزگار این دو عاشق قدیمی پس از بدنیا آمدن چند فرزند به نقطه های پایانی رسید و شیرویه پسر خسرو ( از مریم ) برای کسب تاج و تخت پدر شبی به کنار وی رفت و پدر را برای رسیدن به مقام پادشاهی با ضرب چاقویی می کشد . این اتفاق در سال 628 میلادی رخ داد .

صبح آن روز خبر کشته شدن خسرو تمام شهر را پر کرد و او را با مراسمی رسمی به خاک سپاردند و آرامگاهی برایش بنا کردند . پس از این ماجرای شیروی درخواست ازدواج با شیرین را می دهد ولی شیرین که دیگر معشوقه اش را از دست داده بود به در پاسخ به نامه شیروی چنین گفت که من زنی آبرومند هستم و عاشق همسرم و اینک تنها یک خواهش از جانشین خسروپرویز دارم و آن این است که درب آرامگاه همسرم را یک بار دیگر باز کنید .

چنین گفت شیرین به آزادگان

 که بودند در گلشن شادگان
که از من چه دیدی شما از بدی

ز تازی و کژی و نابخری
بسی سال بانوی ایران بودم

بهر کار پشت دلیران بودم
نجستم همیشه جز از راستی

ز من دور بود کژی و کاستی
چنین گفت شیرین که ای مهتران

 جهاندیده و کار کرده سران
به سه چیز باشد زنان را بهی

 که باشد زیبای تخت مهی
یکی آنکه شرم و باخواستت

که جفتش بدو خانه آراستست
دگر آن فرخ پسر زاید اوی

زشوی خجسته بیفزاید اوی
سوم آنکه بالا و روشن بود

بپوشیدگی نیز مویش بود
بدانگه که من جفت خسرو شدم

 بپیوستگی در جهان نو شدم.

شیروی که در اندیشه رسیدن به شیرین بود موافقت کرد. شیرین به کنار کالبد بیجان خسرو رفت که با پارچه ای پوشیده شده بود. سپس خود را به روی بدن همسر و معشوقه اش انداخت و ساعتها گریه کرد و در نهایت برای اثبات پایداری در عشق اش زهری که با خود آورده بود را نوش کرد و آرام و جاودانه پس از دقایقی به روح خسرو پیوست و با زندگی بدرود حیات گفت. خودکشی شیرین تا سالها زبان زد مردمان منطقه بود و استواری راستین او به همسر و عشق دیرینه اش درس عبرت برای جوانان آینده این مرز و بوم گشت .

فردوسی بزرگ می فرماید :

نگهبان در دخمه را باز کرد

زن پارسا مویه آغاز کرد
بشد چهره بر چهره خسرو نهاد

گذشته سختیها همی کرد یاد
همانگاه زهر هلاهل بخورد

ز شیرین روانش برآورد گرد
نشسته بر شاه پوشیده روی

 بتن در یک جامه کافور بوی
بدیوار پشتش نهاده بمرد

بمرد و ز گیتی ستایش ببرد

اساس اسطوره فرهاد و شیرین داستان کهن زریادر و آتوسا تحت نام فرهاد و شیرین به خطا به عهد خسروپرویز منتسب است
خارس میتیلنی رئیس تشریفات دربار اسکندر در ایران محبوبترین داستان عاشقانه ایرانیان در عهد هخامنشیان را داستان زریادر(زریر شاهنامه و زریادر اوستا) و آتوسا(هوتس "نوذری= هخامنشی") آورده است. زریادر یعنی زرین تن همان سیتاک بردیه(گائوماته زرتشت) داماد و پسر خوانده کورش سوم(فریدون، فرشوشتر) است. که سر انجام زندگی پربار سیاسی و فرهنگیش با ترور شدنش به دست داریوش و شش تن سران پارسی همدستش پایان گرفت. در ایران تراژدی وی در سوگنامه ایرج شاهنامه به خوبی حفظ شده است. گرچه چنانکه منابع کهن ارامنه مشعرند، در عنوان ایرج(آرا، یعنی نجیب) کورش سوم با داماد و پسرخوانده اش گائوماته بردیه مشترک بوده، لذا در تراژدی ایرج سوای ایرج پسر(آرای آرایان)خود تراژدی قتل کورش سوم(فریدون، آرای پدر) نیز مستتر است. بی شک لقب خسرو پرویز(یعنی شهریار شکست ناپذیر) در عهد پیش از ساسانیان به داریوش اول(اسفندیار رویین تن، جاماسپ) اطلاق میشده است. چه نام داریوش بدین شکل در فارسی معنی در بر دارنده بی مرگی معنی، یعنی همان معنی پرویز(اپرویز به پهلوی) معنی می داده است؛ گرچه همانطوریکه هرودوت در خبر ترور شدن سمردیس (بردیه) بدان اشاره می کند نام داریوش(داله وهوش) در اصل کهن خود به معنی عقاب نیک پی بوده است. لذا شیرین همان آتوسا (توشه خوب و شیرین) دختر معروف کورش سوم است که ابتدا زن گائوماته بردیه بوده، و بعد از ترور شدن وی به همسری داریوش بر گزیده شد و از وی خشایارشا(بهمن) را به دنیا آورد. اما فرهاد کوه بیستون و عاشق شیرین که دوستمان رحیم رئیس نیا وی را همان فرائورت(دیندار) شورشی مادی آغازعهد داریوش شمرده است، در این رابطه بیشتر به جای خود گائوماته بردیه (سپنداته= مخلوق مقدس) است که در تاریخ ایران بعدها بیشتر به نام زرتشت (زرین تن) و زریر (زرین مو) شناخته شده است. بنابراین فرهاد های کوه بیستون(فرورتیش ها) نه خود کشی عاشقانه بلکه به دست داریوش ترور و اعدام گردیده و نقششان بر تصویر کتیبه بیستون جاودانه شده است. گذری بر حماسه عاشقانه خسرو و شیرین(از پایگاه تاریخ و فرهنگ ایران) عاشق شدن فرهاد بر شیرین زندگی عاشقانه خسرو و شیرین بر اساس زندگی پر فراز و نشیب شاهنشاه ساسانی و شیرین شاهزاده ارمنی رقم خورده است . خسروپرویز در سال 590 میلادی تاجگذاری نمود و رسما شاهنشاه ایران شد . اتفاقات بسیاری در طول حکومت وی رخ داد که در این مکان نمی گنجد ولی زندگی زناشویی این پادشاه حماسه ای را در کشور ما رقم زد که امروزه نیز جای خود را در تاریخ ما به شکل زیبایی حفظ کرده است . بسیاری از بزرگان شعر و ادب و تاریخ ایران پیرامون این حماسه سروده های را از خود به جای گذاشتند تا نسلهای آینده از آن بهره ببرند . همچون فردوسی بزرگ - نظامی گنجوی - وحشی بافقی و چند تن دیگر از بزرگان . . . نکته جالب این ماجرا در این است که مادر شیرین که شهبانوی ارمنستان بوده به دختر خویش در این مورد هشدار می دهد که از جریان ویس و رامین عبرت بگیرد و آن را تکرار نکند . ماجرا در بسیاری وقایع همچون ویس و رامین در صدها سال قبل از خسرو و شیرین است . فردوسی می فرماید خسرو فرزند هرمزد چهارم از دوره کودکی از خصایص برجسته ای برخوردار بود . وی پیکری ورزیده و قامتی بلند داشت . از دیدگاه دانش و خرد و تیر اندازی وی بر همگان برتری داشت . به گفته تاریخ نگاران او می توانست شیری را با تیر به زمین بزند و ستونی را با شمشیر فرو بریزد . در سن چهارده سالگی به فرمان پدرش وی به فیلسوف بزرگ ایرانی بزرگمهر ( به زبان تازی بوذرجمهر) سپرده شد . خسرو شبی در خواب انوشیروان دادگر را به خواب دید که به او از دیدار با عشق زندگی اش خبر می داد و اینکه به زودی اسب جدیدی به نام شبدیز را خواهد یافت که او از طوفان نیز تندرو تر است . سپس او را از نوازنده جدیدش به نام باربد که میتواند زهر را گوارا سازد آگاهی داد و اینکه به زودی تاج شاهنشاهی را بر سر خواهد گذاشت به سروده فردوسی بزرگ :. ز پرویز چون داستانی شگفت ز من بشنوی یاد باید گرفت که چونان سزاواری و دستگاه بزرگی و اورنگ و فر و سپاه کز آن بیشتر نشنوی در جهان اگر چند پرسی ز دانا مهان ز توران و از چین و از هند و روم ز هر کشوری که آن بد آباد بوم همی باژ بردند نزدیک شاه برخشنده روز و شبان سیاه
روزی خسرو از دوست خویش شاهپور که هنرمندی شایسته بود درباره زنی به نام مهین بانو در قلمرو حکومتی ارمنستان که جزوی از خاک ایران بوده است سخنهایی می شنود . از دختر زیبایش شیرین می شنود که شاهزاده ای برجسته و با کمالات است . شاهپور وی را به خسرو پیشنهاد میکند و خسرو که از تمجید های وی شگفت زده شده بود پیشنهاد وی را می پذیرد . روزی شاپور تصور نقاشی خسرو را به ارمنستان می برد و در حکم دوست نقش واسطه را برای خسرو ایفا میکند . شیرین نیز با نگاهی به فرتور با ابهت خسرو عاشق و دلباخته وی می شود . شاپور حلقه ای را با خود برده بود تا در صورت پاسخ مثبت از شاهزاده آن را به وی تقدیم کند و چنین نیز کرد و شیرین را به تیسپون مدائن در بغداد امروزی که پایتخت ساسانی بود دعوت نمود . شیرین روزی به

دانلود پایان نامه نقش سد شیرین دره در توسعه کشاورزی دهستان اترک

اختصاصی از یارا فایل دانلود پایان نامه نقش سد شیرین دره در توسعه کشاورزی دهستان اترک دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت:word

تعداد صفحات:120

چکیده:

پژوهش حاضر با عنوان نقش سد شیرین دره در توسعه کشاورزی دهستان اترک از بخش مانه شهرستان مانه و سملقان در استان خراسان شمالی می‌باشد. این دهستان در شمال شرقی دهستان واقع شده است و از شمال به بخش راز و جرگلان و دهستان شیرین سو، از مشرق به شهرستان بجنورد، از جنوب به دهستان حومه و شهر آشخانه و از غرب به بخش مرکزی شهرستان مانه و سملقان محدود است.

طبق آمار ۱۳۸۵ جمعیت این دهستان ۱۸۶۹۸ نفر بوده و مساحت آن ۵/۱۴۵۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و دارای ۴۴ آبادی می‌باشد.

بر اساس مطالعات انجام شده، کشاورزی مهمترین بخش فعالیت‌های اقتصادی است و منابع درآمد بیشتر مردم، از این طریق می‌باشد. بنابراین رساله حاضر به بررسی تأثیر سد در تأمین آب مورد نیاز کشاورزی منطقه مورد مطالعه پرداخته و نتایج بدست آمده حاکی از آن است که تأمین آب مورد نیاز کشاورزی منطقه بر رضایت مندی مردم از زندگی در روستا، افزایش درآمد روستاییان، افزایش سطح زیر کشت، تأثیر مثبت داشته و تا حدودی نیز از مهاجرت‌های بی رویه کاسته شده است، اما توسعه کشاورزی به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی اقتصاد جامعه روستایی باشد بلکه باید بخش‌های صنعت و خدمات نیز در روستاها توسعه یابد تا موجبات بهبود زندگی و رفاه اجتماعی روستاییان را فراهم آورده و از مهاجرت آنها به شهرها جلوگیری شود.

«فهرست مطالب»

عنوان                                                                                                                     صفحه

 چکیده……………………………………………………………………………………………………………………… ۱

۱-فصل اول – کلیات تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… ۲

۱-۱- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………… ۲

۱-۲- پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………. ۲

۱-۳- فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………………. ۴

۱-۴- اهمیت موضوع تحقیق……………………………………………………………………………………. ۵

۱-۵- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………. ۵

۱-۶- روش تخقیق……………………………………………………………………………………………….. ۷

۱-۷- مشکلات…………………………………………………………………………………………………….. ۹

منابع……………………………………………………………………………………………………………………. ۱۰

فصل دوم: مباحث نظری توسعه روستایی

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… ۱۴

۲-۱- تعاریف و مفاهیم روستا…………………………………………………………………………………. ۱۴

۲-۲- مفاهیم و تعاریف توسعه…………………………………………………………………………………. ۱۵

۲-۳- تفاوت رشد و توسعه……………………………………………………………………………………… ۱۶

۲-۴- توسعه روستایی…………………………………………………………………………………………….. ۱۷

۲-۵- اهداف توسعه روستایی…………………………………………………………………………………… ۱۸

۲-۶- برنامه ریزی توسعه روستایی…………………………………………………………………………….. ۱۹

۲-۷- کشاورزی و ضرورت توسعه آن………………………………………………………………………. ۲۰

۲-۸- نظریه‌های توسعه روستایی……………………………………………………………………………….. ۲۱

۲-۸-۱- نظریه صنعتی کردن روستاها………………………………………………………………… ۲۱

۲-۸-۲- ناحیه اگروپلیتین………………………………………………………………………………. ۲۲

۲-۸-۳- نظریه توسعه همه جانبه روستایی (مکتب رهووت)…………………………………….. ۲۲

۲-۹- موانع توسعه روستایی…………………………………………………………………………………….. ۲۳

منابع……………………………………………………………………………………………………………………. ۲۴

فصل سوم: جغرافیای طبیعی

مفدمه…………………………………………………………………………………………………………………… ۲۹

۳-۱- موقعیت و وسعت جغرافیایی مانه و سملقان……………………………………………………………. ۳۰

۳-۱-۱-موقعیت جغرفیایی، حدود و وسعت دهستان………………………………………………. ۳۲

۳-۲- توپوگرافی منطقه مورد مطالعه…………………………………………………………………………….. ۳۴

۳-۳- زمین شناسی………………………………………………………………………………………………….. ۳۶

۳-۴- ژئومورفولوژی دهستان…………………………………………………………………………………….. ۳۹

۳-۵- آب و هوای دهستان اترک……………………………………………………………………………….. ۴۰

۳-۵-۱- درجه حرارت (دما)……………………………………………………………………………. ۴۰

۳-۵-۲- میانگین حداقل و حداکثر دما……………………………………………………………….. ۴۱

۳-۵-۳- بارندگی………………………………………………………………………………………….. ۴۵

۳-۵-۴- توزیع فصلی بارش…………………………………………………………………………….. ۴۷

۳-۵-۵- نم نسبی………………………………………………………………………………………….. ۴۹

۳-۵-۶- تبخیر و تعرق…………………………………………………………………………………… ۵۰

۳-۵-۷- یخبندان…………………………………………………………………………………………… ۵۲

۳-۶- طبقه بندی اقلیمی منطقه مورد مطالعه………………………………………………………….. ۵۴

۳-۶-۱- روش دومارتن…………………………………………………………………………….. ۵۴

۳-۶-۲- روش آمبرژه………………………………………………………………………………. ۵۶

۳-۶-۳-آمبروترمیک……………………………………………………………………………….. ۵۸

۳-۶-۴- هایتروگراف………………………………………………………………………………. ۶۰

۳-۶- منابع آب……………………………………………………………………………………………………… ۶۲

۳-۶-۱- منابع آب‌های سطحی………………………………………………………………………….. ۶۲

۳-۶-۲- منابع آب‌های زیرزمینی………………………………………………………………………. ۶۳

۳-۷- خاک‌شناسی دهستان……………………………………………………………………………………….. ۶۴

۳-۸- پوشش گیاهی……………………………………………………………………………………………….. ۶۶

منابع……………………………………………………………………………………………………………………. ۶۹

فصل چهارم: ویژگی‌های جمعیتی دهستان اترک

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… ۷۴

۴-۱- تعداد و توزیع جمعیت……………………………………………………………………………………… ۷۵

۴-۲- تراکم جمعیت………………………………………………………………………………………………… ۷۷

۴-۲-۱- تراکم نسبی……………………………………………………………………………………… ۷۷

۴-۲-۲- تراکم بیولوژیک……………………………………………………………………………….. ۷۸

۴-۳- ترکیب جمعیت……………………………………………………………………………………………… ۸۰

الف- ترکیب جنسی جمعیت………………………………………………………………………….. ۸۰

ب- ترکیب سنی جمعیت………………………………………………………………………………. ۸۲

۴-۴- سواد…………………………………………………………………………………………………………….. ۸۸

۴-۵- فعالیت و اشتغال جمعیت…………………………………………………………………………………… ۸۹

۴-۶- حرکات جمعیت……………………………………………………………………………………………… ۹۰

۴-۶-۱- ولادت……………………………………………………………………………………………. ۹۰

۴-۶-۲- مرگ و میر……………………………………………………………………………………… ۹۱

۴-۶-۳- مهاجرت…………………………………………………………………………………………. ۹۴

۴-۷- بررسی تحولات جمعیتی……………………………………………………………………………………. ۹۵

الف- نرخ رشد طبیعی……………………………………………………………………………………. ۹۵

۴-۸- برآورد و آینده نگری جمعیت…………………………………………………………………………… ۹۶

منابع………………………………………………………………………………………………………………………. ۹۷

فصل پنجم: ویژگی‌های اقتصادی دهستان اترک

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… ۱۰۰

۵-۱- کشاورزی……………………………………………………………………………………………………… ۱۰۰

۵-۲- انواع مالکیت اراضی کشاورزی…………………………………………………………………………… ۱۰۱

۵-۲-۱- مالکیت خصوصی………………………………………………………………………………… ۱۰۲

۵-۲-۲- مالکیت دولتی…………………………………………………………………………………….. ۱۰۲

۵-۲-۳- مالکیت وقفی……………………………………………………………………………………… ۱۰۲

۵-۳- منابع تأمین آب کشاورزی………………………………………………………………………………… ۱۰۲

۵-۳-۱- آب‌های سطحی……………………………………………………………………………………. ۱۰۳

۵-۳-۲- چشمه‌ها…………………………………………………………………………………………….. ۱۰۳

۵-۳-۳- چاه‌ها……………………………………………………………………………………………….. ۱۰۳

۵-۴- روش‌های آبیاری……………………………………………………………………………………………. ۱۰۳

الف- آبیاری کرتی…………………………………………………………………………………………. ۱۰۴

ب- آبیاری نشتی……………………………………………………………………………………………. ۱۰۴

۵-۵- زراعت…………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۴

۵-۵-۱- گندم………………………………………………………………………………………………………… ۱۰۵

۵-۵-۲- جو…………………………………………………………………………………………………… ۱۱۰

۵-۵-۳- برنج…………………………………………………………………………………………………. ۱۱۴

۵-۵-۴- گیاهان صنعتی…………………………………………………………………………………….. ۱۱۵

۵-۵-۴-۱- پنبه…………………………………………………………………………………………. ۱۱۵

۵-۵-۴-۲- چغندر قند…………………………………………………………………………………. ۱۱۷

۵-۵-۵- هندوانه………………………………………………………………………………………… ۱۱۹

۵-۶- درآمد حاصل از زراعت……………………………………………………………………………………. ۱۲۲

۵-۷- باغداری………………………………………………………………………………………………………… ۱۲۴

۵-۸- دامداری و دامپروری در دهستان اترک………………………………………………………………… ۱۲۴

۵-۹- صنعت………………………………………………………………………………………………………….. ۱۲۹

۵-۱۰- خدمات………………………………………………………………………………………………… ۱۲۹

منابع…………………………………………………………………………………………………………….. ۱۳۴

فصل ششم: امکانات خدماتی دهستان اترک

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… ۱۳۸

۶-۱- امکانات آموزشی……………………………………………………………………………………………….. ۱۳۸

۶-۲- امکانات بهداشتی و درمانی……………………………………………………………………………………. ۱۳۹

۶-۳- خدمات زیربنایی…………………………………………………………………………………………… ۱۴۱

۶-۳-۱- آب‌رسانی………………………………………………………………………………………………… ۱۴۱

۶-۳-۲- برق‌رسانی……………………………………………………………………………………………….. ۱۴۱

۶-۳-۳- راه‌های ارتباطی………………………………………………………………………………………… ۱۴۲

منابع…………………………………………………………………………………………………………………. ۱۴۷

فصل هفتم: سد شیرین دره و نقش آن در توسعه کشاورزی دهستان اترک

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… ۱۵۰

۷-۱- تاریخچه سد شیرین دره…………………………………………………………………………………….. ۱۵۰

۷-۲- موقعیت جغرافیایی سد شیرین دره……………………………………………………………………….. ۱۵۰

۷-۳- سطح حوزه آبریز سد………………………………………………………………………………………… ۱۵۱

۷-۴- مساحت منطقه………………………………………………………………………………………………… ۱۵۱

۷-۵- اهداف سد……………………………………………………………………………………………………… ۱۵۱

۷-۶- مشخصات سد و سرریز……………………………………………………………………………………… ۱۵۱

۷-۶-۱- مشخصات مخزن…………………………………………………………………………………………… ۱۵۲

۷-۶-۲- مشخصات سیستم انحراف………………………………………………………………………….. ۱۵۲

۷-۶-۳- احجام عمده عملیات اجرایی سد………………………………………………………………….. ۱۵۲

۷-۶-۴- مشخصات آبگیرها………………………………………………………………………………….. ۱۵۲

۷-۶-۵- هزینه اجرایی سد…………………………………………………………………………………….. ۱۵۳

۷-۷- نقش سد شیرین دره در توسعه کشاورزی منطقه مورد مطالعه………………………………………. ۱۵۵

۷-۷-۱- تغییر در نوع محصولات زراعی قبل و بعد از احداث سد در روستاهای نمونه…………… ۱۵۵

۷-۷-۲- تغییر در سطح زیر کشت و میزان محصولات زراعی قبل و بعد از احداث سد در روستاهای نمونه       ۱۶۱

۷-۷-۳- تغییر در وضعیت اشتغال روستائیان قبل از احداث سد………………………………………. ۱۶۲

۷-۷-۴- تغییر در میزان درآمد روستائیان قبل و بعد از احداث سد در روستاهای نمونه…………. ۱۶۸

۷-۷-۵- تغییر در میزان مهاجرت روستائیان قبل و بعد از احداث سد در روستاهای نمونه……… ۱۷۰

۷-۷-۶- تأثیر احداث سد در میزان رضایتمندی روستائیان از زندگی در روستاهای نمونه………. ۱۷۱

منابع……………………………………………………………………………………………………………………. ۱۷۴

فصل هشتم: یافته‌های تحقیق، آزمون فرضیه‌ها و ارائه راهبردها

۸-۱- توصیف آماری یافته‌های پرسشنامه………………………………………………………………………. ۱۷۶

۸-۲- آزمون فرضیه‌ها………………………………………………………………………………………………. ۱۸۹

۸-۲-۱- فرضیه اول……………………………………………………………………………………………. ۱۸۹

۸-۲-۲- فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………. ۱۹۰

۸-۳- ارائه راهبردها…………………………………………………………………………………………………. ۱۹۱

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………………….. ۱۹۵

«فهرست جداول»

عنوان                                                                                                                      صفحه

جدول شماره (۳-۱) تقسیمات کشوری مانه و سملقان………………………………………………………….. ۳۰

جدول شماره (۳-۲) نام و مختصات آبادی‌های دهستان اترک………………………………………………… ۳۱

جدول شماره (۳-۳) تغییرات دما در سال‌های ۱۳۸۶-۱۳۵۶……………………………………………………. ۴۳

جدول شماره (۳-۴) میانگین بارندگی ماهانه در ایستگاه سینوپتیک بجنورد ۱۳۸۶-۱۳۵۶………………. ۴۵

جدول شماره (۳-۵) توزیع فصلی بارش در ایستگاه سینوپتیک بجنورد ۱۳۶-۱۳۵۶………………………. ۴۷

جدول شماره (۳-۶) میزان رطوبت در دهستان اترک…………………………………………………………… ۴۹

جدول شماره (۳-۷) میزان تبخیر در ایستگاه سینوپتیک بجنورد……………………………………………… ۵۰

جدول شماره (۳-۸) تعداد روزهای یخبندان در ایستگاه سینوپتیک بجنورد………………………………… ۵۲

جدول شماره (۳-۹) مشخص کننده تیپ اقلیم بر اساس روش دمارتن………………………………………. ۵۴

جدول شماره (۳-۱۰) ارتفاع و دبی رودخانه اترک……………………………………………………………… ۶۳

جدول شماره (۳-۱۱) پوشش گیاهی شهرستان مانه و سملقان ۱۳۸۵…………………………………………. ۶۷

جدول شماره (۴-۱) تحولات جمعیتی دهستان اترک……………………………………………………………. ۷۶

جدول شماره (۴-۲) تحولات جمعیتی و تعداد خانوار در روستاهای نمونه………………………………….. ۷۶

جدول شماره (۴-۳) تراکم نسبی دهستان اترک………………………………………………………………….. ۷۷

جدول شماره (۴-۴) تراکم بیولوژیک در روستاهای نمونه…………………………………………………….. ۷۹

جدول شماره (۴-۵) نسبت جنسی در روستاهای نمونه…………………………………………………………. ۸۱

جدول شماره (۴-۶) تعداد و درصد گروه‌های عمده سنی در روستاهای نمونه…………………………….. ۸۲

جدول شماره (۴-۷) توزیع جمعیت روستاهای نمونه به تفکیک گروه‌های سنی و جنسی………………. ۸۳

جدول شماره (۴-۸) درصد باسوادی در روستاهای نمونه دهستان اترک……………………………………. ۸۹

جدول شماره (۴-۹) تعداد شاغلین روستاهای نمونه در دهستان نمونه……………………………………….. ۹۰

جدول شماره (۴-۱۰) میزان موالید در روستاهای نمونه دهستان اترک………………………………………. ۹۱

جدول شماره (۴-۱۱) میزان مرگ و میر در روستاهای نمونه دهستان اترک………………………………. ۹۲

جدول شماره (۴-۱۲) میزان ولادت و مرگ و میر روستاهای نمونه در دهستان اترک………………….. ۹۲

جدول شماره (۴-۱۳) محاسبه نرخ رشد طبیعی جمعیت در روستاهای نمونه……………………………….. ۹۳

جدول شماره (۴-۱۴) میزان مهاجرت در روستاهای نمونه……………………………………………………… ۹۵

جدول شماره (۴-۱۵) آینده نگری جمعیت در روستاهای نمونه دهستان اترک…………………………… ۹۶

جدول شماره (۵-۱) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول گندم در روستای چوپلی تپه   ۱۰۶

جدول شماره (۵-۲) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول گندم در روستای عشق آباد    ۱۰۷

جدول شماره (۵-۳) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول گندم در روستای کیکانلو      ۱۰۸

جدول شماره (۵-۴) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول گندم در روستای محمد آباد   ۱۰۹

جدول شماره (۵-۵) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول جو در روستای چوپلی تپه      ۱۱۰

جدول شماره (۵-۶) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول جو در روستای عشق آباد      ۱۱۱

جدول شماره (۵-۷) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول جو در روستای کیکانلو        ۱۱۲

جدول شماره (۵-۸) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول جو در روستای محمد آباد      ۱۱۳

جدول شماره (۵-۹) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول برنج در روستاهای نمونه       ۱۱۴

جدول شماره (۵-۱۰) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول پنبه در روستاهای نمونه       ۱۱۶

جدول شماره (۵-۱۱) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول چغندر قند در روستاهای نمونه         ۱۱۸

جدول شماره (۵-۱۲) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول کلزا در روستاهای نمونه      ۱۱۸

جدول شماره (۵-۱۳) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول ذرت علوفه‌ای در روستای کیکانلو    ۱۱۹

جدول شماره (۵-۱۴) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول هندوانه در روستاهای نمونه (عشق آباد، کیکانلو، محمد آباد)……………………………………………………………………………………………………. ۱۲۰

جدول شماره (۵-۱۵) نمایش سطح زیر کشت، راندمان تولید و درآمد حاصل از مخصول هندوانه تخمی در روستای چوپلی تپه  ۱۲۱

جدول شماره (۵-۱۶) درآمد حاصل از زراعت و سهم هر خانوار قبل و بعد از احداث سد………………. ۱۲۲

جدول شماره (۵-۱۷) بررسی تعداد و هزینه و درآمد دامها (گوسفند و بز) در روستاهای نمونه……….. ۱۲۵

جدول شماره (۵-۱۸) درآمد و سهم هر خانوار از پرورش گوسفند و بز…………………………………….. ۱۲۵

جدول شماره (۵-۱۹) بررسی تعداد و هزینه و درآمد گاو وگوساله در روستاهای نمونه………………… ۱۲۶

جدول شماره (۵-۲۰)درآمد و سهم هر خانوار از پرورش گاو و گوساله……………………………………. ۱۲۶

جدول ( ۵-۲۱ ) درآمد خالص از دامداری و سهم هر خانواده…………………………………………………. ۱۲۷

جدول شماره (۵-۲۲)فعالیت صنعتی و درآمد آن در روستای محمد آباد………………………………….. ۱۲۹

جدول شماره (۵-۲۳)فعالیت‌های خدماتی و درآمد آنها در روستاهای نمونه………………………………. ۱۳۰

جدول شماره (۵-۲۴)بررسی سهم خانوار از بخش خدماتی…………………………………………………….. ۱۳۰

جدول شماره (۵-۲۵)ارزیابی بخش‌های مختلف اقتصاد در روستاهای نمونه……………………………….. ۱۳۱

جدول شماره (۶-۱)مرکز بهداشتی درمانی و خانه‌های بهداشت دهستان اترک…………………………… ۱۴۰

جدول شماره ( ۶-۲ )توزیع انواع خدمات در روستاهای دهستان اترک۱۳۸۶…………………………….. ۱۴۱

جدول شماره  (۷-۱) مشخصات عمومی‌سد……………………………………………………………………….. ۱۵۴

جدول (۷-۲) نوع محصولات کشت شده و سطح زیر کشت قبل از احداث سد-چوپلی تپه…………….. ۱۵۵

جدول (۷-۲) محصولات کشت شده و سطح زیر کشت بعد از احداث سد- چوپلی تپه………………….. ۱۵۵

جدول (۷-۳) نوع محصولات کشت شده و سطح زیر کشت قبل از احداث سد-عشق آباد…………….. ۱۵۶

جدول (۷-۳) محصولات کشت شده و سطح زیر کشت بعد از احداث سد-عشق آباد…………………… ۱۵۶

جدول (۷-۴) نوع محصولات کشت شده و سطح زیر کشت قبل از احداث سد روستای کیکانلو…….. ۱۵۷

جدول (۷-۴) نوع محصولات کشت شده و سطح زیر کشت بعد از احداث سد روستای کیکانلو……… ۱۵۷

جدول (۷-۵) نوع محصولات کشت شده و سطح زیر کشت قبل از احداث سدروستای محمدآباد……. ۱۵۸

جدول (۷-۵) محصولات کشت شده و سطح زیر کشت بعد از احداث سد-محمد آباد…………………… ۱۵۸

جدول شماره (۷-۶):توزیع فراوانی نوع محصولات کشت شده قبل از احداث سد………………………… ۱۵۹

جدول شماره (۷-۷):توزیع فراوانی نوع محصولات کشت شده بعد از احداث سد…………………………. ۱۶۰

جدول شماره (۷-۸) توزیع فراوانی میزان تولید محصولات زراعی نسبت به قبل احداث سد……………. ۱۶۲

جدول شماره (۷-۹) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر وضعیت اشتغال قبل از احداث سد…… ۱۶۳

جدول شماره(۷-۱۰) توزیع فراوانی وضعیت اشتغال بعد از احداث سد……………………………………… ۱۶۴

جدول شماره (۷-۱۱) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نوع شغلی تأمین کننده عمده درآمد ……… ۱۶۵

جدول شماره (۷-۱۲) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب منبع عمده تأمین درآمد بعد احداث سد…… ۱۶۶

جدول (۷-۱۳) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر تعداد ماه‌های اشتغال به کار…………………… ۱۶۷

جدول شماره (۷-۱۴) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر تغییردرآمد هر خانوار نسبت به قبل از احداث سد      ۱۶۸

جدول شماره(۷-۱۵) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر چگونگی مهاجرت در روستا

بعد احداث سد……………………………………………………………………………………………………………. ۱۷۰

جدول شماره (۷-۱۶) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان رضایت مردم از ماندگاری در روستا بعد از احداث سد          ۱۷۱

جدول شماره (۷-۱۷) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر زندگی در روستا

قبل یا بعد احداث سد…………………………………………………………………………………………………… ۱۷۲

جدول شماره (۸-۱) جدول توزیع فراوانی پاسخگویان به تفکیک روستا……………………………………. ۱۷۶

جدول شماره (۸-۲) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت……………………………………………. ۱۷۷

جدول شماره (۸-۳) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن………………………………………………….. ۱۷۸

جدول شماره (۸ – ۴) توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متغیر وضعیت اشتغال قبل احداث سد……… ۱۷۹

جدول شماره (۸-۵) توزیع فراوانی وضعیت اشتغال بعد از احداث سد……………………………………….. ۱۸۰

جدول شماره (۸-۶) توزیع فراوانی پاسخگویان بر ح