فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:60
فهرست مطالب:
مقدمه:
برنج به عنوان غذای اصلی حدود نیمی از جمعیت جهان به شمار میآید و به همین دلیل این محصول یکی از مهمترین منابع اصلی تأمین کننده نیاز غذایی جهان است (56،71). طبق آمار فائو مصرف سرانه برنج در کشورهای مختلف بین 2/4 تا 1/102 کیلوگرم متغیر است و معمولاً کشورهای عمده تولید کننده برنج مصرف کنندگان عمده نیز هستند و تا حدی بین تولید و مصرف آنها موازنه وجود دارد. ولی در کشور ما متأسفانه این توازن برقرار نیست و ایران به عنوان یازدهمین کشور تولید کننده برنج، سومین وارد کننده در جهان است (11). برنج در کشور ما بعد از گندم دومین کالای مصرفی از نظر مقدار و تنها غلهای است که منحصراً برای تغذیه انسان کشت میشود و در حدود نصف جیره غذائی 1/6 میلیارد نفری از جمعیت دنیا را تشکیل میدهد (11) و در بخش عظیمی از قاره آسیا تأمین کننده بیش از 80% کالری و 75% پروتئین مصرفی مردم است. در کشور ما نیز به طور متوسط، روزانه 14% نیاز به انرژی از طریق برنج تأمین میشود (11). این گیاه در بین گیاهان عمده زراعی دارای خصوصیات منحصر به فردی از نظر مصرف آب است (رشد در شرایط غرقابی، غیرغرقابی و دیم). آب اولین و اساسیترین عامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی است. کمبود آب که به بحران قرن حاضر موسوم شده است باعث گردید دانشمندان و محققان تلاشهای وسیعی را در جهت یافتن راه حلهای مناسب برای افزایش توان تولید واحد آب مصرفی آغاز نمایند.
با توجه به محدودیت منابع آبی در کشورمان، افزایش جمعیت، نیاز روزان کشور به امنیت غذایی و پایین بودن راندمان آبیاری در مزارع، ضروری است که برنامهریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع موجود صورت گیرد. در این راستا هرگونه تلاش در بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب و بخصوص برنج به عنوان پرمصرفترین گیاه و رایجترین کشت در شمال کشور که 80 تا 85% سطح زیر کشت برنج کشور را تشکیل میدهد قابل توجه و تقدیر است.
بنابراین در کشور ما باید تولید به ازای هر واحد آب مصرفی جایگزین تولید در واحد سطح ملاک ارزیابیها قرار گیرد. در حال حاضر به ازای هر متر مکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی معادل 7/0 کیلوگرم محصول تولید میشود که این رقم در کشورهای پیشرفته حدود 2 کیلوگرم است (18). برای رسیدن به این رکورد، کاراترین راهحل، افزایش بازده آبیاری و بهینهسازی مصرف آب میباشد.
مدیریت آبیاری به عملیات اجرایی در یک پروژه تحت بهرهبرداری گفته میشود که منتج به سود بیشتر کشاورزی گردد. این بررسی با تنظیم برنامه آبیاری جهت حصول عملکرد مناسب بر روی ارقام محلی (حسنی، بیتام) صورت گرفته است. ارقام محلی علیرغم عملکرد کم، به دلیل سازگاری با شرایط اقلیمی منطقه، پخت و خوراک مطلوب و عطر و طعم مطبوع دارای بازارپسندی خوبی هستند و شناخت این ارقام و پی بردن به خصوصیات بارز آنها میتواند کمک مؤثری در تولید ارقام اصلاح شده بنماید. این تحقیق در راستای اهداف زیر به اجرا درآمد:
– کاهش تلفات آب در آبیاری برنج
– افزایش راندمان کاربرد آب
– بررسی واکنش ارقام به کم آبیاری
– بهبود مدیریت آبیاری صفات فیزیولوژیکی با توجه به اعمال تیمارها
امید است نتایج حاصل بتواند در پیشبرد برنامههای زراعی و آبیاری مورد استفاده قرار گیرد.
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:222
فهرست مطالب:
مقدمه:
با دقت نظر در توان تولیدی سویه های مرغ مادر گوشتی، ارائه شده توسط شرکت های اصلاح نژاد بدون شک محسوس بودن تفاوت در خصوص عملکرد تولیدی گله های مرغ مادر گوشتی در مزارع مرغ مادر گوشتی و توان تولیدی اعلام شده توسط شرکت های اصلاح نژاد کننده قابل تأمل است (82).
شرکت های اصلاح نژاد کننده و شرکت های پرورش دهنده مرغ مادر گوشتی انتظاراتی در رابطه با عملکرد تولیدی گله های مادر گوشتی دارند، با وجود این که مرغ های مادر گوشتی از توان ژنتیکی بالایی برخوردار می باشند، اما عملکرد آنها نظیر آنچه که انتظار می رود نیست. بنابراین در ارزیابی نتایج نامناسب جنبه های متعددی باید مورد توجه قرار گیرد. ارزیابی عملکرد مادران گوشتی کار ساده ای نیست، تنوع فنوتیپی هر صفت به دو بخش تنوع ژنوتیپی و محیطی تقسیم می شود. دستیابی به یک صفت خوب و ایده آل نیز مستلزم مطلوب بودن هر دو عامل می باشد. اشتباه رایج اکثر شرکت ها این است که تصور می کنند گله هایشان توان ژنتیکی خود را تحت هر شرایط محیطی بروز می دهند، اما در عمل بایستی همگام با بهبود توان ژنتیکی، شرایط محیطی نیز ارتقاء یابد. اصولاً دو گروه از عوامل در دستیابی به تولید مؤثر دخالت دارند. بخش اول توان ژنتیکی بوده که در ارتباط با خود پرنده است، بخش دوم شامل عوامل مدیریتی است که انسان و تنوع محیطی نقش عمده ای بر آن دارند که متأسفانه پرنده در مورد اخیر هیچ دخالتی ندارد. بهگزینی و انتخاب گله های مرغ مادر گوشتی برای دستیابی به جثه بزرگتر و عملکرد بالاتر نتاج منجر به سنگین شدن مرغ های مادر گوشتی در هزاره جدید شده است که این امر موجب عریض تر شدن سطح سینه و کاهش توانایی در جفتگیری مطلوب و فعالیت عمومی پرنده می شود، در نهایت موارد ذکر شده اثر منفی بر تولید گله مادر گوشتی (جوجه) و سلامت گله دارند. لذا مرغ مادر گوشتی سنگین تر به تمهیدات مدیریتی گسترده تری از قبیل فضای در نظر گرفته شده در سطح آشیانه، فضای دانخوری، سطح تهویه و…. نیاز خواهد داشت (81 و 82 و 109).
برنامه های تغذیه ای گله های مرغ مادر گوشتی در هزاره جدید نیازمندیهای گله را از نظر مواد مغذی به نحو بهتری تأمین
می کند، در ضمن در مقابل تغییراتی که در آینده به واسطه اصلاح نژاد و بهبود ژنتیکی در نیازمندیهای گله های مرغ مادر گوشتی پدید می آید، انعطاف پذیری بیشتری دارد. از بسیاری جهات اساس برنامه های تغذیه خروس های گله های مادر گوشتی مشابه مرغ ها می باشد با این وجود به دلیل اختلاف ژنتیکی بین آنها، تفاوت هایی نیز وجود دارد. در چنین برنامه های تغذیه ای میزان مصرف هر ماده مغذی تحت تأثیر رشد و میزان تولید و ترکیب جثه مرغ و خروس گله های مادر گوشتی اصلاح نژاد شده است. محدوده عملکرد یک سویه مرغ مادر گوشتی متأثر از ساختار ژنتیکی خاص آن سویه می باشد. در کنار این ساختار تعریف شده ژنتیکی می توان با اعمال روش های مدیریتی عملکرد سویه را به منظور بهینه سازی صفات مورد توجه در بازار تغییر داد، دستیابی به این هدف در گرو طراحی برنامه های مدیریتی نوین توسط متخصصان علوم تغذیه و مدیران مزارع مرغ مادر گوشتی با استفاده از معیارهای جدید می باشد (2 و 37 و 38).
به منظور برنامه ریزی مطلوب و استفاده بهینه از منابع موجود در صنعت طیور کشور، لازم است که کلیه حلقه های زنجیره تولید اعم از لاین، اجداد، مادر و آمیخته های گوشتی تجاری مورد توجه قرار گیرند. با توجه به پیشرفت های چشمگیر در بهگزینی و افزایش توان ژنتیکی درگله های مرغ مادر گوشتی و تغییر در نیازمندی های مواد مغذی و محیطی گله های مرغ مادر گوشتی امروزی، جهت استفاده از بالاترین توان ژنتیکی گله های مرغ مادر گوشتی بدون شک باید معیارهای متفاوتی نسبت به گذشته در خصوص تأمین کردن نیازمندیهای مواد مغذی و محیطی گله های مرغ مادر گوشتی لحاظ نمود. بهگزینی در گله های لاین گوشتی شامل برقرار نمودن تعادل دقیقی بین سرعت رشد بهینه و حفظ توانایی تولید مثل می باشد. متأسفانه این دو صفت رابطه معکوسی با هم داشته، از این رو متخصصین ژنتیک و اصلاح نژاد گله های لاین گوشتی باید از شاخص هایی که در برگیرنده مهمترین عوامل مورد نظر دست اندرکاران صنعت طیور گوشتی است استفاده کنند. در شرکت های تولیدکننده گوشت مرغ، صفات مربوط به سرعت رشد از اهم مسائل در انتخاب سویه های تجاری می باشد در حالی که برای شرکت های مستقل تولیدکننده تخم مرغ قابل جوجه کشی یا جوجه یکروزه، غالباً صفات تولید مثلی از قبیل تعداد تخم مرغ، باروری و قابلیت جوجه در آوری حائز اهمیت است. بدیهی است که صفات تولیدی مذکور متأثر از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی متعددی است. با توجه به تغییرات ژنتیکی در سویه های مرغ مادر گوشتی موجود در کشور و لزوم استفاده از معیارهای جدید در تأمین نیازمندیهای گله های مرغ مادر گوشتی، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مدیریتی در گله های مرغ مادر گوشتی کشور به منظور ارائه الگوی مدیریتی مناسب در جهت بهینه تر شدن تولید و اقتصادی کردن آن خصوصاً در زمینه افزایش سرانه تولید جوجه های هر مرغ مادر گوشتی به ازای تعداد مرغ مادر گوشتی موجود در شروع دوره تخمگذاری می باشد. با عنایت به این که گله های مرغ مادر گوشتی موجود در کشور به عنوان تولید کننده جوجه یکروزه گوشتی فعالیت دارند، لذا باید برنامه ریزی لازم در این بخش از تولید صنعت طیور به گونه ای صورت گیرد که عملکرد مناسبی در نتایج آن حاصل شود.
1-2- فرضیات:
1-2-1- میزان تولید سرانه جوجه گوشتی به ازای هر مرغ مادر گوشتی در کلیه سویه های مرغ مادر گوشتی موجود در کشور پایین تر از استانداردهای اعلام شده توسط شرکت های اصلاح نژاد می باشد.
1-2-2- میزان خوراک مصرفی و به طبع آن انرژی قابل سوخت و ساز و پروتئین خام و آمینو اسیدها و عناصر معدنی و ویتامین مصرفی متناسب با تعداد تولید سرانه جوجه گوشتی به ازای هر مرغ مادر گوشتی نمی باشد.
1-2-3- در اختصاص خوارک مصرفی و تأمین مواد مغذی از معیارهای جدید استفاده نمی شود که با توجه به پیشرفت ژنتیکی حاصله در گله های مرغ مادر گوشتی و تغییر در نیازمندیهای تغذیه ای امری لازم و حیاتی است.
1-2-4- با توجه به تأثیر عوامل محیطی در ظهور توان ژنتیکی، این تأثیر در مزارع مرغ مادر گوشتی نادیده گرفته شده است.
1-2-5- عملکرد تولیدی گله های مرغ مادر گوشتی (تولید سرانه جوجه)، متأثر از کیفیت شیمیایی آب مصرفی مزارع مرغ مادر گوشتی است.
فصل دوم: بررسی منابع
تاریخچه صنعتی شدن مرغ در دنیا و ایران:
بررسی تاریخچه اهلی شدن مرغ نشان می دهد که مرغها اولین بار در شش هزار سال قبل از میلاد از مرغ جنگلی قرمز گالوس گالوس[1] در آسیای جنوب شرقی اهلی و در همان زمان به چین و سپس از طریق کره (حدود سه هزار سال قبل از میلاد) به ژاپن برده شد، سپس از طریق چین و روسیه به اروپا برده شد. تا اوائل قرن گذشته میلادی اکثراً مرغ بصورت زینتی و یا برای جوجه در آوری و مسابقه پرورش داده می شد و همزمان با این نوع استفاده از نیمه قرن نوزدهم میلادی، نگرش علمی به اهمیت
تغذیه ای محصولات مرغ شروع شد(22). نژادهای موجود در دنیا تا پیش از سال 1850 میلادی دورکینگ[2]، کوشین[3]، برهمن[4]، در آسیا و قرقاول[5] برس،[6]کوکرد مالینز[7]، نورت هلندبلو[8]، کورنیش[9]در اروپا بود. اما از سال 1869 ایجاد و استاندارد کردن نژادهای متعدد مرغ شروع گردید و هم اکنون متجاور از 100 نژاد مرغ اهلی در دنیا شناخته شده است. حدود 1000 سال قبل از میلاد همراه با مهاجرت اقوام آریایی به فلات ایران مرغ نیز وارد ایران شد و اقوام ساکن این فلات از آن بهره برداری کردند. تا سال 1332 پرورش مرغ در ایران به صورت روستایی صورت می گرفت و هر خانوار روستایی تعداد محدودی مرغ و خروس و یا سایر طیور اهلی برای مصرف خود نگهداری می کردند(22).
تا قبل از سال 1333 پرورش طیور در ایران بصورت کاملاً سنتی در روستاها انجام می گرفت و محصولات اندک آن نیز تکافوی نیاز جامعه آنروز را می نمود. در سال 1332 سازمان دامپروری کشور برای اولین بار اقدام به واردات 60 هزار قطعه جوجه یکروزه از نژادهای مختلف نمود و آن را در روستاهای کشور توزیع نمود. چون مطالعات کارشناسی در این بخش صورت نگرفته بود در اثر بیماری نیوکاسل و شیوع آن بین مزارع، تلفات شدیدی به جوجه های مذکور و مرغهای بومی کشور وارد شد. پس از امکان ساخت و تولید واکسن نیوکاسل توسط مؤسسه رازی و وجود بازار مصرف برای محصولات طیور مجدداً واردات جوجه یکروزه قوت گرفت. در سال 1339 مؤسسه جوجه کشی نارمک با ظرفیت 3/2 میلیون تخم مرغ کار خود را شروع نمود، تخم مرغ مورد نیاز این مؤسسه از کشورهای نظیر فلسطین اشغالی، آمریکا، دانمارک و چین تهیه می شد (8).
در سال 1343 وزارت کشاورزی با کمک بخش خصوصی اقدام به واردات گله مرغ مادر گوشتی نمود، همچنین در سال 1354 کمپانی چند ملیتی آربوراکرز امریکا اقدام به تأسیس مزرعه ای در 35 کیلومتری قزوین به منظور نگهداری گله های لاین و تولید گله های مرغ اجداد و مادر و جوجه گوشتی نمود که از این طریق بازار مصرف گوشت مرغ ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس را به خود اختصاص دهد. گله های لاین وارد شده متشکل از سه خط پدری VT -50M – 60M بود که منشأ آنها از نژاد معروف کورنیش سفید و قرمز بود و منشاء خط مادری آن از نژادهای وایت پلیموت راک و پلیموت راک بود (22).
در سال 1357 و 1363 واردات اجداد مادر گوشتی توسط شرکت سهامی طیور کشور آغاز گردید، به این ترتیب امکان تولید مرغ مادر گوشتی در کشور فراهم شد و واحدهای پرورش دهنده در این زمینه شروع به فعالیت کردند. همچنین تولید جوجه گوشتی و نیاز بازار باعث افزایش تعداد واحدهای پرورش دهنده جوجه گوشتی گردید. به این ترتیب تعداد مرغداریهای کشور از 300 واحد تا قبل از سال 1357 به 15000 واحد در سال 1360 ارتقاء یافت (8). روند توسعه ای در مزارع مرغ مادر گوشتی و مزارع پرورش دهنده جوجه گوشتی ادامه یافت و به این ترتیب تعداد واحدهای مرغ مادر گوشتی به 183 واحد و واحدهای پرورش دهنده جوجه گوشتی به 15782 واحد در سال 1378 رسید (8). در حال حاضر تعداد 313 مؤسسه پرورش مرغ مادر به ظرفیت 16.043.691 قطعه در کشور مجوز فعالیت دارند (20).
تغذیه گله های مرغ مادر گوشتی:
سرعت زیاد رشد و نمو در جوجه های گوشتی که از مزایای آن ها به شمار می رود، برای پرورش دهندگان گله های مادر گوشتی مشکلاتی را ایجاد نموده است. افزایش سرعت رشد و توانایی تولید مثل دارای رابطه مستقیمی با یکدیگر نیستند. بنابراین واضح است که نمی توان گله های مرغ مادر گوشتی را آزاد گذاشت تا به حداکثر ظرفیت ژنتیکی (در خصوص وزن بدن) خود برسند. در جوجه های گوشتی با افزایش سن، میزان مصرف خوراک و وزن نیز افزایش می یابد. بنابراین باید محرومیت از خوراک را برای نیمچه های مادر گوشتی از سنین اولیه و یا با شدت بیشتری در سنین بالاتر اعمال نمود. برخلاف بیشتر انواع طیور احتیاجات مطلق مرغ های مادر گوشتی تحت تأثیر دو عامل میزان محدودیت غذایی و خصوصیات مواد مغذی جیره قرار می گیرد. معیار ارزیابی تأثیر برنامه تغذیه ای در درجه اول، وزن بدن و یکنواختی وزن در دوره پرورش و
فراسنجه های تولید مثلی مرتبط با این عوامل همچون تولید تخم مرغ و اندازه تخم مرغ در مرغ های مادر گوشتی بالغ است. انرژی قابل سوخت و ساز و پروتئین خام و آمینو اسیدها به همراه مواد معدنی (کلسیم و فسفر) از مهمترین مواد مغذی در تغذیه مرغ مادر گوشتی می باشند. انرژی قابل سوخت و ساز مهمترین ماده مغذی می باشد که بدون شک تأمین متعادل این ماده مغذی متناسب با نیاز پرنده دلیل عملکرد مطلوب نسبت به عملکرد متوسط می باشد. با وجود اینکه اوج تولید تخم مرغ در مرغ های مادر گوشتی پایین تر از سویه های تخمگذار تجاری است و علت آن نیز نیاز نگهداری بالاتر در مرغ های مادر گوشتی است، از این رو نیاز مرغ های مادر گوشتی به انرژی قابل سوخت و ساز بیشتر است. عامل پیچیده کننده برنامه تغذیه ای مرغ های مادر گوشتی درجه حرارت محیط است چون درجه حرارت محیط اثر قابل توجهی بر انرژی مورد نیاز نگهداری پرنده دارد. لذا مهمترین چالش متخصصین تغذیه و پرورش دهندگان مرغ مادر گوشتی بهبود جیره های غذایی و برنامه های خوراک دهی در زمان اوج تولید و در مناطق بسیار گرم می باشد
فرمت:word, قابل ویرایش
تعداد صفحات:257
چکیده:
آنچه در این مجموعه گرد آمده است نتیجه بررسی دو اثر بزرگ سعدی – گلستان و بوستان –به تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی است. هدف اصلی نگارنده بررسی خداشناسی سعدی با تکیه بر صفات باری تعالی بوده است.بخش اول شامل چکیده و پیش گفتار و مقدمه میباشد.
در بخش دوم، زندگی شیخ اجل سعدی بیان گردیده و در معرفی اجمالی او، اعم از تاریخ تولد، محل رشد، سفرها و استادان ، آثار و در آخر تاریخ وفات از منابع معتبر استفاده شده است.
بخش سوم به تبیین ویژگیهای سیاسی، اجتماعی، ادبی دوران سعدی پرداخته است.
در بخش چهارم خاستگاه فکری او مورد بررسی قرار گرفته است تا از این طریق ریشههای فکر و اندیشة او و آبشخور باورهایش معلوم گردد. از این رو به بررسی شباهتهای سعدی با شهاب الدین ابوحفص سهروردی ،ابوالفرج بن جوزی، محمد و احمد غزالی همت گماشته شده است.
در بخش پنجم با طرح این فرضیه که سعدی عارف است یا سخنوری متشرع، با بیان مضامین عرفانی و بیانات شرعی او، به فرضیه مورد نظر پاسخ داده شده است و در این حین با نگرش و تأمل در دو کتاب مشهور و معروف او «گلستان و بوستان» به آنچه تصدیق تشرع و عرفان اوست اشاره و نتیجه گیری شده است.
بخش ششم اختصاص به اصلی پایان نامه یعنی صفات و اسمای باری تعالی در دو اثر مذکور داشته و هر یک را به ترتیب الفبایی و به صورت مستقل با استناد به نوشتهها و سرودههای شیخ آورده شده است.
در بخش هفتم صفتهایی را که سعدی به ندرت از آنها استفاده کرده است به ترتیب الفبا یاد کرده است.
در بخش هشتم با بررسی اوصاف جمالی وجلالی به فرضیه های اصلی رساله پاسخ داده و نتیجه کلی پژوهش بازگو شده است.
چکیده:
پیش گفتار
پیشینه تحقیق :
مساله تحقیق :
روند پژوهش :
مقدمه:
زندگی سعدی
پینوشت:
ویژگیهای سیاسی، اجتماعی و ادبی دوران سعدی
الف: اوضاع سیاسی:
۱-الف) جنگهای صلیبی:
جنگ اول صلیب:
۲-الف) هجوم مغولان:
ب: اوضاع اجتماعی:
ج: اوضاع ادبی:
پی نوشت:
خاستگاه فکری سعدی:
شهاب الدین ابوحفص سهروردی:
ابوالفرج بن جوزی:
«ابوحامد امام محمد غزالی توسی»:
احمد غزالی:
تأثیر شهاب الدین ابو حفص سهروردی بر سعدی:
تأثیر ابن جوزی بر سعدی:
تأثیر محمد غزالی توسی بر سعدی:
نمونههای شباهت گلستان و بوستان، با کیمیای سعادت: (۵۰)
حکایت:
گلستان و سوانح:
بوستان و سوانح:
پینوشت:
سعدی عارف یا متشرع؟
سعدی عارف:
سعدی متشرع:
معاد و قیامت:
نتیجه
در بیان ترس از خدا و دوری از گناه:
در بیان توبه و باز بودن در توبه:
نمونههای امیدواری به درگاه حق:
نمونههایی در تحذیر از قیامت:
پینوشت:
بررسی صفتهای الهی
پینوشت:
صفت «بخشنده»
پینوشت:
صفت «تواب»
پینوشت:
صفت «جبار»
پینوشت:
صفت «جهان آفرین»
پینوشت:
صفت «حق»:
پینوشت:
صفت «خالق»:
پینوشت:
صفت «داور»:
صفت «دستگیر»
صفت «دوست»
صفت «رحمت»
صفت »رزاق»:
صفت «سبحان»
صفت «ستار»
صفت «عالم الغیب»
صفت «عزت»
صفت «علیم»
صفت «غنی»
صفت «فضل»
صفت «قادر»
صفت «قدیم»
صفت «قهار»
صفت «کبریاء»
«صفت کریم»
صفت«لطیف»
صفت «مالک»
صفت «مجیب»
صفت «مستعان»
صفت «واحد»
صفت «وصف ناشدنی»
صفت «وهاب»
صفاتی دیگر
نتایج کلی پژوهش
شکل (۱-۸)
فهرست منابع و ماخذ:
Abstract
فهرست اعلام
فهرست منابع و ماخذ:
۱- بوستان، سعدی، تصحیح : یوسفی، غلامحسین ، تهران: انتشارات خوارزمی ، چاپ هفتم، ۱۳۸۱
۲- پژوهشی در روایات و مضامین سعدی، لسان، حسین، ذکر جمیل سعدی، کمیسیون ملی یونسکو ایران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۶٫
۳- تاریخ ادبیات ایران، ریپکا، یان، ترجمه : ابوالقاسم سری، انتشارات سخن، ۱۳۸۳٫
۴- تاریخ ادبیات در ایران، صفا، ذبیح الله ، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۵۱٫
۵- تاریخ ادبی ایران، برون ، ادوارد، ترجمه: علی پاشا صالح، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۸٫
۶- تاریخ تمدن ، دورانت ، ویل، ترجمه: ابوالقاسم طاهره، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم، ۱۳۷۳٫
۷- تاریخ جنگ های صلیبی، گروسه، رنه، ترجمه: ولی الله شادان، نشر و پژوهش فرزان روز، چاپ دوم، ۱۳۸۴٫