15 ص
استفاده از روش اصلاحی هاپلوئیدی در غلات
چکیده
تولید هایلوئید و به دنیال آن دابلد هاپلوئید (Doubled haploids) باعث دستیابی به هموزیگوتی مطلق از گیاهان هتروزگوت (F3 یا F1) در حداقل ممکن گردد. از نقطه نظر اصلاحی در گیاهان خودگشن، همچون غلات، دستیابی به لاینهای هموزیگوت می تواند باعث سرعت بخشیدن و همچنین افزایش کارایی گزینش در برنامه های اصلاحی شود.
در حال حاضر روشهای مختلفی از قبیل پرچم، دانه گرده، تخمدان، تخمک و حذف کروموزومی برای تولید هاپلوئید در گیاهان زراعی موجود می باشند. شرایط لازم جهت انتخاب و بکارگیری یک سیستم تولید هاپلوئید برای برنامه هیا اصلاحی عبارتند از: 1-میزان کافی تولید هاپلوئید کهد از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد 2-لاینهای دابلد هاپلوئید بدین انده می بایست از نظر سیتولوژیکی پایدار و طبیعی باشد 3-لاینهای کتولید شده می بایست یک نمونه تصادیف از گامتهای والدین باشند.
تولید هاپلوئید از طریق گشت پرچم ساده ترین و معمولترین روش می باشد که در بسیاری موارد میزان تولید گزارش شده قابل ملاحظه می باشند. متاسفانه وابستگی ژنتیکی در غالب گزارشهای یاد شده به چشم یم خورد، بطوری که فقط بعضی از ژنوتیپ ها نسبت به یک تکنیک کشت پرچم واکنش مطلوب نشان می دهند. از طرف دیگر ظهور گیاهان آلبینو یک مشکل اساسی در ایم سیستم محسوب می شود.
تولید هاپلوئید از طریق حذف کروموزومی مبنی بر تلقیح بین دو گونه گیاهی می باشد که بعد از تلقیح و در طول تشکیل جنین کروموزومهای یکی از والدین حذف گردیده و باعث ایجاد جنین و بدنبال آن گیاهچه های هاپلوئید یم شود.
تولید هاپلوئید از طریق حذف کروموزومی برای اولین بار در جو در نتیجه تلاقی با جو وحشی گزارش شد که به خاطر مزیتهای آن نسبت به روشهای دیگر مورد توجه قرار گرفت. تولید هاپلوئید از طریق حذف کروموزومی در گندم در نتیجه تلاقی با ذرت اخیراً در انگلستان گزارش شد. در ایران این روش تولید هاپلوئید در گندم مورد نظر موسسه اصلاح بذر می باشد. پروژه تولید هاپلوئید در گندم با همکاری بخش غلات و بخش فیزیولوژی موسسه اصلاح بذر از سال 1371 آغاز گردیده و نتایج آن در مقاله جداگانه اراده خواهد شد.
مقدمه
در حال حاضر گرایش فزاینده ای برای تولید انبوه هاپلوئید در غلات و سایر گیاهان زراعی و باغی وجود دارد. هاپلوئید استفاده های فراوانی در تحقیقات ژنتیکی و برنامه هیا اصلاحی از قبیل تعیین نقشهد های ژنتیکی، تعیین همولوژی در یک ژنوم و همچنین بین ژنومها، تسهیل مطالعات موتاسیون، تسهیل مطالعات صفات کمی، سرعت بخشیدن به برنامه های اصلاحی و افزایش کارآیی سلکسیون دارند. در این مقاله استفاده از هاپلوئیدها در برنامه های اصلاحی با تاکید در غلات ارائه یم گردد.
مزایای روش اصلاحی هاپلوئید (Doubled haploid system)
از نظر اصلاحی در گیاهان خودگشن همچون غلات، سیستم دابلد هاپلوئید می تواند مستقیماً جهت تولید ارقام جدید استفاده شود. زیرا هر لاین دابلد هاپلوئید تولید شده پتانسیل تبدیل شدن به یک کالتیوار جدید را دارا می باشد. مزایای اصلی سیستم دابلد هاپلوئید در مقایسه با روشهای کلاسیک اصلاحی بشرح ذیل است:
1-سرعت بخشیدن به برنامه اصلاحی
2-افزایش کارایی سلکسیون در طول برنامه
25 ص
مکانیزه کردن برداشت غلات، هدف دیرینه کشاورزان بوده است. بریدن و کوبیدن دانه های ریز با روش های دستی، کاری بسیار پرزحمت بوده است. قبل از ثبت تاریخ، بشر آموخته بود چگونه از وسایل و گرداندن دام، به منظور افزایش برداشت محصول غلات دانه ریز استفاده نماید. آثاری از به کار بردن یک ارابه دروکن چرخ دار، در سرزمین باستانی گال (فرانسه و بلژیک امروزی) پیدا شده است. تاریخ استفاده از ماشین های دروکن اسبی و خرمن کوب های ثابت به اوایل سال های 1800 میلادی می رسد.
کمباین های اولیه، ماشین های بردارنده، خرمن کوبی بودند که به وسیله گروه هایی از اسب یا قاطر در سرتاسر مزرعه کشیده می شدند.
بعضی از این ماشین ها، تنها به عنوان خرمن کوب شناخته شده بودند. زیرا محصول غله ابتدا چیده می شد و سپس برای کوبیده شدن و جدا شدن دانه از کلش، به پای خرمن کوب برده می شد، اولین خرمن کوب تمیزکن در ایالات متحده آمریکا، در سال 1384 میلادی به ثبت رسید و به بازار عرضه شد و بعداً خرمن کوب به وسیله موتور بخار یا تراکتور و از طریق یک تسمه تخت محرک به حرکت درآمد.
شروع واقعی استفاده از کمباین به منظور برداشت و کوبیدن و تمیز کردن محصول، زمانی بود که اندرو و ای مور و دیگران از اهالی میشیگان امتیاز ساخت ماشین بردارنده- خرمن کوب که به وسیله موتورهای بخار کار می کردند، ساخته شدند. این ماشین ها برای چیدن، کوبیدن و تمیز کردن محصول به گروهی کارگر نیاز داشتند. عملیاتی که در کمباین های جدید که به وسیله ی یک نفر انجام می گیرد. نام کمباین (بعضی توأم یا با هم) موقعی به وجود آمد که عملیات چیدن محصول (برداشت) و خرمن کوبی، که بعداً عمل تمیزکردن هم به آن اضافه شد، در یک ماشین کامل و واحد انجام گرفت.
کمباین های امروزی، ماشین هایی هستند که در شرایط مختلف محصول و مزرعه، به منظور برداشت، کوبیدن، جدا کردن و تمیز کردن تمام دانه ها به کار برده می شوند.
13 ص
تقریباً تمامی غلات دانه ریز ، ذرت ، سورگم وتعداد زیادی از گراسها به این بیماری حساس هستند. علائم بیماری معمولاً روی قسمتهای پایینی گیاه ظاهر می شود ؛ ولی ممکن است برگهای بالایی وحتی خوشه ها نیز آلوده شود . علی رغم گسترش نسبتاً زیاد بیماری ، میزان خسارت و کاهش محصول شدید نیست .
قارچ عاملColletotrichum graminicola در مراحل اولیه آلودگی ، معمولاً هیچ گونه علامتی روی گیاه مشاهده نمیشود . با پیشرفت بیماری ،گیاه زردرنگ شده ،حالت رنگ پریدگی در گیاه به چشم میخورد و گیاه زودتر از موعد مقرر میرسد (رسیدگی زودرس ) .چنین گیاهانی ممکن است با گیاهانی که توسط سایر عوامل مولد پوسیدگی ریشه و ساقه آلوده شده اند ، اشتباه گرفته شود .
اندام باردهی قارچ ( آسروول) که مصادف با مرحله رسیدن گیاه ظاهر می شود ، وسیله خوبی برای تشخیص بیماری و عامل آن است . در بین تعداد بسیار زیادی از زوائد خار مانند ، تعداد بی شماری آسروولهای کوچک سیاهرنگ و تخم مرغی تا دوکی شکل در روی ساقه یا غلاف برگ تشکیل می شوند ؛ به همین سبب ظاهری برجسته دارند . کنیدیهای تک سلولی ، داسی شکل ، شفاف تا خاکستری روشن در درون آسروول به وجود می آیند . ابعاد کنیدی حدوداً 4-6*20 –30 میکرون است .قارچ معمولاً به صورت کنیدی یا میسلیوم در روی بقایای گیاهی آلوده زمستانگذرانی می کند. آلودگی اولیه توسط ماده تلقیح خاکزاد روی ریشه ها یا قسمتهای پایینی گیاه صورت میگیرد . سایر قسمتهای هوایی گیاه نیز ممکن است توسط کنیدیهای ثانویه آلوده شود . گونه های وحشی غلات اطراف مزارع ممکن است به صورت منابع اولیه وثانویه آلودگی عمل کنند . علی رغم پراکندگی وسیع جغرافیایی ، تاکنون تحقیقات محدودی روی این بیماری صورت گرفته است . علت این قصور احتمالاً عدم مشاهده حالت اپیدمی شدید عامل بیماری بوده است .
104ص
علم زراعت فعالیت هایی از انسان را در بر می گیرد که به منظور تامین نیازمندیهای بعضی از گیاهان و در نتیجه بهره گیری از حداکثر قدرت تولیدی آنها انجام می شود. این فعالیتها را , علاوه بر کاشتن و برداشتن محصول و حفاظت آن در مقابل آفات , امراض و علفهای هرز , می توان عموماٌ شامل تغییر در عوامل محیطی موثر بر رشد گیاه عبارنتداز هوا , حرارت , باد , آب , نور , خاک و مواد غذایی . انسان قادر است بعضی از این عوامل را مستقیماٌ تغییر دهد . ولی غالباٌ مجبور است شرایط را برای بهره وری بیشتر و بهتر از این عوامل مناسب سازد .
امروزه ازدیاد جمعیت جهان سبب افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی شده است بیش از دوسوم جمعیت دنیا در ممالک در حال توسعه زندگی می کنندو بیش از 20% جمعیت ممالک توسعه نیافته در قحطی بسر می برند و متجاوز از 50% فقر غذایی دارند که خود عامل مهم سلامت و قدرت کار است که البته حالات فوق هنگامی صادق است که نابسامانیهایی به سبب _سیل _زلزله _خشکسالی و جنگ و غیره روی ندهد و وضع را از انچه که هست بدتر نکندآنچه علم کشاورزی ،بخصوص زراعت عهده دار آنست عبارت از تولید محصولات زیادتر و با کیفیت بهتر است که بتواند جوابگوی ازدیاد جمعیت باشد ، تا بدین وسیله فقر غذایی و گرسنگی را از میان بردارد.
گندم یکی از مهمترین تولیدات غذایی برای انسان می باشداز جمله مهمترین گندم می توان به گندم ،جو،ذرت،برنج،سورگوم ،یولاف ، چاودار ، نیشکر اشاره کرد که سهم مهمی را در تامین مواد غذایی انسان و دام به عهده دارند.
در مناطق مختلف با توجه به شرایط آب و هوایی ،اقتصاد آب آبیاری ،میزان بهره وری از زمین ، کنترل فرسایش خاک،علفهای هرز ،آفات و امراض ،توزیع نیروی انسانی و ماشین آلات و عوامل اقتصادی مبادرت به انتخاب محصول می کنند.
ساختمان و حاصلخیزی خاک نیز از عوامل موثر در انتخاب محصولات پیشرو می باشدکه با استفاده از گیاهانی خاص اقدام به رفع نکات منفی خاک نموده که در این بین حمایت انسانی نیز ازطریق دادن کودهای آلی و معدنی و یا کود سبز و ... از اهمیت بالایی برخوردار است. در مناطق مختلف کمبودها و نقصانهای مختلفی در خاک زراعی دیده می شود که هرکدام عملیات مربوط به خود را می طلبد از این کاستی ها می توان به شوری ،قلیایی بودن ، پستی و بلندی ،سنگلاخی ، شنی و رسی بودن بیش از حدخاک و ... اشاره نمود.و بعد از رفع کمبودها و کاستی ها طی فرایند اصلاخ خاک مبادرت به کشت و زرع نمود.
تناوب گیاهان زراعی در یک مزرعه از اهمیت خاصی برخوردار است چراکه کشت یک محصول برای چند سال متوالی از جهات مختلف به زارع ضرر می زند از این موارد می توان به نقصان تدریجی عملکرد طی سالهای متوالی ،توسعه علفهای هرز ،آفات و بیماریهای گیاهی ،فرسایش و نقصان باروری خاک و... اشاره کرد پس اتخاذ یک تناوب زراعی مناسب برای گندم با گیاهان سایر تیره ها و رعایت اصول تناوب زراعی برای هر گیاه(با توجه به خصوصیات آن)موجب افزایش بهره وری می شود.
فهرست مطالب :
مقدمه:................................................................................................................................5
فصل اول :
موقعیت و شرایط آب و هوایی منطقه کشت
تقسیم بندی اقلیم ایران......................................................................................................8
شهرستان میانه...................................................................................................................9
اقلیم های ایران از نظر بارندگی........................................................................................11
نمودار پارامترهای درجه حرارت شهر میانه.......................................................................12
نمودار بارش شهر میانه....................................................................................................13
فصل دوم:
خصوصیات خاکهای شور و اصلاح آنها
تعریف خاک...................................................................................................................15
بافت خاک.....................................................................................................................15
ساختمان خاک...............................................................................................................17
انواع خاک....................................................................................................................17
تشکیل خاکهای شور و اصلاح آنها...............................................................................20
فصل سوم:
خصوصیات گیاهان مورد استفاده در تناوب
ذرت..........................................................................................................................25
سیب زمینی...............................................................................................................44
گندم.........................................................................................................................64
سویا........................................................................................................................74
شبدر.......................................................................................................................104
فصل چهارم:
رعایت تناوب زراعی محصولات در مزرعه
منابع..................................................................................................................................111
20 اسلاید
گیاه علوفه ای مرغوب ازخانواده بغولات جهت تهیه علوفه سبز و خشک که در تناوبهای زراعی باغات و یا بصورت کود سبز استفاده می شود.دوره رشد : این گیاه را در اواخر زمستان و اوایل بهار زمانی که هیچ گیاه دیگری شروع به رشد نکرده می توان به عنوان علوفه استفاده کرد .
مشخصات گیاه شناسی: