14 ص
اهمیت رنگهای گیاهی
مسلم است که رنگ آمیزی در میان مردم فلات ایران سابقة دیرینه دارد، هر چند که از نقطة آغاز بی خبریم و قادر نیستیم به دقت نخستین جماعتی را که در این فلات به کار رنگ آمیزی پرداختند مشخص کنیم.
اما می توان گفت اقوام اولیه در برخورد با گیاهانی که دارای مواد و مایعات رنگین بوده اند توانسته اند وسایل خاصی از لوازم زندگی را رنگ آمیزی کنند. به علاوه، با توجه به مدارک باستان شناسی و مردم شناسی در خودآرایی نیز این رنگها را به کار می برده اند. این مردمان تن و روی مردگان خود را نیز با رنگ زینت می بخشیدند تا آنان را هر چه با شکوهتر به جهان دیگر روانه کنند و این رسم دیرزمانی پیش، تا هزاره سوم ق.م.، در ایران، خاصه در نواحی « سیلک » کاشان، معمول بود.
بدیهی است که رغبت خاص جماعات بدوی به رنگ آمیزی لوازم زندگی و همچنین خودآرایی، آنان را به تلاش برای بدست آوردن مواد رنگین برانگیخته است، ولی مشخص نیست چه مدت طول کشید تا برخورد تصادفی با مادة رنگین گیاهی و طبیعی به شناخت رنگها و استفاده مداوم از آنها منتهی شود.
با گذشت زمان و رسیدن به عصر حاضر پای رنگهای شیمیایی به ایران بازشد و این تجربه نخستین بار با استفاده از رنگهای جوهری و گروهی از رنگهای اسیدی قوی، که در برابر نور و شستشو دوام زیادی ندارند، به کار گرفته شد و در نتیجه برای همگان این باور پدید آمد که کیفیت رنگهای گیاهی از رنگهای شیمیایی بهتر و مناسب تر است، هر چند که تهیة رنگهای گیاهی دشوارتر است.
بنابراین، بسیاری از صاحب نظران و دست اندرکاران فرش بر این باورند که رنگهای شیمیایی دارای ثبات خوبی در برابر نور و شستشو و سایش نیستند، در صورتی که رنگهای طبیعی و گیاهی از این ثبات برخوردارند.
13 ص
سیستماتیک یکی از شاخههای بسیار قدیمی و مهم علم گیاه شناسی است. انسانهای اولیه به گیاهان خوراکی و دارویی اطراف خود توجه خاصی داشتند و صدها نوع از آنها را میشناختند و به این ترتیب نخستین گروههای تاکسونومیک گیاهی بر اساس چنین شناختی شکل گرفت. سیستماتیک گیاهی اختلافات بارز و برجسته گروههای گیاهی را تصویر میکند.
نام هرگیاه در واقع کلیدی است که با آن دریچهای بر زیست شناسی آن گیاه گشوده میشود. سیستماتیک گیاهی باشناخت و نامگذاری گیاهان و به نظم کشیدن آنها در گروههای خویشاوند و بسیار نزدیکی همچون جنس ، خانواده و ... سروکار دارد. بطور کلی این علم شامل مجموعه فعالیتهایی است که به منظور سازماندهی و ثبت تنوع گیاهان انجام میشود.
33 ص
سلول گیاهی
مقدمه
سلول واحد ساختاری مشترک در تمام موجودات زنده است. سلول عنصری مستقل ، کوچک و دارای اندازه میکروسکوپی است. محتویات سلولی مجموعهای از اجزا با ساختاری بسیار پیچیده و ترکیبات خاص است. تمام ظواهر و پدیدههای حیاتی و واکنشهای موجود ، ناشی از فعالیت محتویات پروتوپلاست درون سلولی است. سلولهای گیاهی نسبت به سلولهای جانوری دارای اشکال متنوعتری هستند. سلولهای گیاهی دارای اشکال چند ضلعی با اقطار مساوی و منظم و یا کشیده هستند و علاوه بر آن سلولهای گیاهی ، محصور در غشای شکل دهنده نسبتا سخت و محکم و مقاوم هستند که گاه نازک و گاهی ضخیم است.
در یک توده سلولی همگن سازنده یک بافت ، همه سلولها دارای یک اندازه و یک شکل و معمولا چند وجهیاند. در گیاهان آلی اندازه سلولها متناسب با کار آنهاست و بر حسب ماهیت بافت و نقشی که در گیاه دارند اندازه آنها متفاوت است. اندازه و طول سلولهای سازنده پیکر گیاهان به ماهیت و ویژگی آن سلول بستگی دارد و به طول ملکولهای پروتئینی موجود در آنها و همچنین به میزان فعالیت هسته سلول و دوره استراحت آن ارتباط دارد.
سیتوپلاسم هر دو یاخته مجاور به وسیله منافذ موجود (پلاسمودسمها) با هم ارتباط دارند. غشای سیتوپلاسمی از یک لایه دو مولکولی فسفولیپید تشکیل یافته است که پروتئینها به دو صورت سطحی و عمقی در آن غوطهورند. نقش غشای سیتوپلاسمی حفظ تراوایی انتخابی است. زمینه سیتوپلاسم اساسیترین قسمت درونی یاخته را تشکیل میدهد، زیرا اکثرا اعمال بیوسنتزی یاخته در آن صورت میگیرد. اندامکها در این زمینه قرار دارند. یکی از ویژگیهای سیتوپلاسم جنبش دائمی آن است که در اثر انقباض ریزرشتهها بوجود میآید، ولی ریزلولهها به این جریان جهت میدهند.
روش مشاهده سلول گیاهی
سادهترین راه مشاهده سلول گیاهی ، مطالعه سلولهای اپیدرم فلس پیاز است. اپیدرم فلس پیاز در زیر میکروسکوپ با بزرگنمایی ضعیف به صورت سلولهای چند وجهی کشیدهای است که بطور منظم که هم قرار داشته و بهم چسبیدهاند. چنانچه این اپیدرم را با محلول رقیق جریان جهت میدهند. یدیدوره آغشته سازیم هسته سلولها بطور محسوسی مشخص میگردد. در هسته یک یا دو هستک به صورت نقاط روشن دیده میشود. علاوه بر هسته در داخل سلولها واکوئل یا (حفرههای سیتوپلاسمی) نیز وجود دارد که در ابتدا کوچک و پراکنده هستند و با رشد سلول بهم ملحق شده ، حفرههایی واحد و بزرگ را تشکیل میدهند.
در سلولهای پیر و مسن که واکوئلها قسمت اعظم فضای درونی آنها را فرا میگیرند هسته به گوشهای رانده شده ، سایر محتویات سلول به صورت ورقه نازک در اطراف واکوئل مرکزی چسبیده به غشا باقی میمانند. به علت چسبندگی و یکی بودن غشای سیتوپلاسمی با غشای سلولزی لذا غشای سیتوپلاسمی بطور عادی قابل مشاهده نیست ولی با اضافه کردن چند قطره محلول آب و نمک 20 درصد و ایجاد کیفیت پلاسمولیز غشای سلولی از غشای سلولزی جدا و قابل رویت میگردد
آفات گیاهان زینتی
جلسه سی و دوم
روشهای کنترل آفات گیاهان زینتی
مقدمه :
در جلسات گذشته در مورد کنترل بیولوژیک و شیمیایی آفات گلخانهای صحبت کردیم. در این جلسه به بحث دیگر تحت عنوان سایر روشهای مبارزه با آفات میپردازیم.
* روشهای کنترل آفات گیاهان زینتی
- تولید گیاهان مقاوم به آفات؛
- استفاده از تکنیکهای زراعی؛
- تکنیک رهاسازی نرهای عقیم؛
- استفاده از تلههای فرمونی.
علاوه بر این 4 روش در مبارزه با آفات روشهای دیگری وجود دارد که خیلی به صورت گسترده مورد استفاده قرار نگرفتهاند.
- استفاده از ترکیبات شیمیایی دور کننده (Repelents)؛
- استفاده از مواد ضد تغذیه (Antifeedants)؛
- استفاده از عقیمکنندههای شیمیایی (Chemostrilants)؛
- استفاده از تلههای نوری؛
- استفاده از تلههای چسبناک.
در اینجا در مورد تعدادی از مهمترین روشها بصورت فشرده مطالبی ارائه میشود.
حشرات بزرگترین گروه جانوری در روی کره زمین هستند و از جنبههای مختلفی با زندگی انسان ارتباط دارند. اکثر حشرات مفید هستند. تعداد بسیار زیادی از حشرات پارازیتوئید یا پرداتور هستند و تعدادی نیز گیاهخوارند، اگر چه گونههای گیاهخوار عموماً آفت محسوب نمیشوند. تعداد گونههای آفت در رده حشرات در مقایسه با مجموع گونهها اندک است. بعبارتی تعداد زیادی از گونههای گیاهخوار بر حسب بیولوژی خودشان فقط از گیاهان تغذیه میکنند ولی خسارت اقتصادی به آنها وارد نمیکنند. همچنین در مورد خصوصیات مورفولوژیک و بیولوژیک حشرات و سایر بندپایان مخصوصاً کنهها مطالبی ارائه شد. توضیحاتی دربارهی بخشهای مختلف بدن حشرات، خصوصیات ساختمانی بدن حشرات و کنهها داده شد. در طی جلسات متعدد در مورد رده بندی حشرات صحبت شد. تعدادی از حشرات، در رده اینسکتا(Insecta) گیاهخوار هستند. مثل راسته اورتوپترا (Orthoptera)، اما در رده همیپترا (Hemiptera) تعدادی گیاهخوار و تعدادی شکارگر هستند.
- در راستههایی مثل راسته ادوناتا (Odonata) یا طیارهمانندها، همه گونهها بدون استثنا در مرحله پورگی و در مرحله حشره کامل از سایر بندپایان تغذیه میکنند. راستههای هایمنوپترا (Hymenoptera) یا بالغشائیان یکی از مفیدترین راستههای رده Insecta ) یا حشرات هستند. اکثر حشرات مفید که برای کنترل بیولوژیک آفات مورد استفاده قرار میگیرند، متعلق به راسته بالغشائیان یا زنبورها هستند.
خصوصیات دشمن طبیعی مطلوب
1) سازگاری اکولوژیکی؛ باید بین نیازهای اکولوژیک دشمن طبیعی و میزبان مخصوصا از نظر دما و رطوبت مطلوب تطابق وجود داشته باشد. برای مثال، یک دشمن طبیعی در منطقه گرمسیر را نمیتوان وارد یک منطقه سردسیر کرد و انتظار کارآیی مطلوب را از آن داشت.
هماهنگی زمانی و مکانی؛ باید بین فعالیت فصلی دشمن طبیعی و میزبان تطابق وجود داشته باشد. البته در کنترل گیاهان زینتی و گلخانهای تطابق فصلی را میتوان از طریق رهاسازی دشمن طبیعی به صورت مصنوعی ایجاد نمود.
فرض کنید که جمعیت آفت در اردیبهشت ماه به اوج طبیعی Peak خود میرسد. در حالیکه جمعیت دشمن طبیعی مثلاً در اواخر خرداد به حداکثر خود میرسد. بنابراین دشمن طبیعی نمیتواند در موقع مناسب مؤثر باشد زیرا آفت زودتر خسارتش را وارد کرده است .
در مورد پارازیتوئیدها وجود هماهنگی داخلی (Internet synchronization) با میزبان ضروری است. به عبارتی پارازیتوئید باید قادر باشد مراحل رشد و نمو را در داخل بدن میزبان طی کند و تبدیل به حشره کامل شود. اگر پارازیتوئید نتواند به حشره کامل تبدیل شود لازم است که در هر نسل آفت، یک رهاسازی مجدد وجود داشته باشد. این مسئله در مورد آفات گلخانهای و آفات گیاهان زینتی مقرون به صرفه نیست.
سموم گیاهی
n آلکالوئیدها: بدون شباهتند، تنها در داشتن ازت مشابهند.
n بر روی سیستم عصبی مرکزی اثرات عمیقی میگدارند.
n مانند:
الف: تریاک که دارای آلکالوئید مورفین و کدئین ودیفنوکسیلات است .
ب: نیکوتین که از آلکالوئیدهای پرمصرف است.
ج: استریکنین (Strychnine) و کورار (Curare) که با آنها شکار می کنند .
n گلیکوزیدها: ترکیباتی هستند که طی هیدرولیز به یک الی چند قند و تعدادی از ترکیبات دیگر تبدیل میشوند.
n دیژیتالیس(Digitalis) : در گل انگشتانه وجود دارد و برای دردهای قلبی مفید است.
n آمیگدالین (Amigxalin) از معروفترین گلیکوزیدهاست که در اثر هیدرولیز، سیانید تولید میکند.در بادام تلخ، هسته زردآلو، آلو، گیلاس و سیب وجود دارد.
n مانیوک(Manioc) یک غذای عمده مردم مناطق حاره است، اما آنقدر سیانید آزاد میکند که حتی درست کردن آن میتواند کشنده باشد. و در بین سرخپوستان آمریکای مرکزی دست کردن آنرا به عهده افراد پیر میگذاردند که احتمالاَ یک قربانی به حساب میایند.
16 ص
خلاصه:
دیواره سلولی، سلولهای گیاهی در حال رشد تشکیل شبکه ای سلولزی از میکروفیبریلها واقع در ماتریکس پلی ساکاریدی و پروتئینی را می دهد. دیواره های سلولی به سلول گیاهی ثبات شکل می دهند ولی در برابر رشد سلولی انعطاف پذیری خاصی از خود نشان می دهند.Exapasin نوعی پروتئین سلولی است که باعث سست شدن دیواره و رشد بهتر سلول می شود. رشد سلولی از مهمترین عوامل تعیین میزان طول گیاه می باشد. در این مقاله به نحوه کنترل رشد سلول از طریق Exapasin می پردازیم.
مقدمه:
ساختار اندامهای زایشی گیاهی نقش اصلی را در طبقه بندی گیاهان Linneeus ایفا می کند. این نشان می دهد که شکل و اندازه دیگر گیاهان به میزان زیادی بسته به تغییرات شرایط محیطی می باشد در نور کم گیاهان برگهای کوچک ولی قد بلند با شاخه های کم دارند و در نور کافی برگها گسترده می شوند و ساقه دارای شاخه های متعدد می گردد. این نوع واکنشهای فراسلولی معمولاً برگرفته از واکنشهای درون سلولی در برابر تغییرات محیط می باشند. انعطاف پذیری زیاد در رشد گیاهان باعث ایجاد فرصتی برای کنترل رشد برای گیاه است.
قدرت تغییر در اندازه و شکل گیاه یک نکته مهم در کشاورزی محسوب می شود. اندازه یک اندام می تواند تحت تاثیر افزایشی اندازه سلول ها و یا افزایش تعداد آنها باشد. در نتیجه افزایش اندازه سلول و تعداد سلولهامی توانند دو عامل کنترل کننده اندازه بافتها به حساب آیند. در این مقاله بیشتر بر روی چگونگی کنترل رشد بافتها از طریق افزایش اندازه سلول می پردازیم.
سلولهای حیوانی از طریق افزودن ماده حیاتی به خود بزرگ می شوند ولی سلولهای گیاهی اغلب از طریق وارد کردن آب به واکوئلهای خودشان اندازه خودشان را افزایش می دهند که این بدون هیچ گونه افزایش در مقدار ماده سیتوپلاسمی صورت می گیرد.
ورود آب به داخل واکوئلها فشار تورژسانسی بر روی دیواره سلولی وارد می کند که باعث ثبات شکل سلولها می شود. بنابراین سلول گیاهی تنها زمانی می تواند افزایش حجم یابد که دیواره سلولی سست شود. با اینکه ورود آب به داخل سلول و سست شدن دیواره سلولی دو عامل اصلی در رشد سلولهای گیاهی به حساب می آیند، ولی آندوسیتوز آب نمی تواند یک عامل محدود کننده هم محسوب می شود زیرا میزان آب ورودی بسیار زیاد است.