پایان نامه ارتداد از دیدگاه مذاهب پنجگانه اسلامی

اختصاصی از یارا فایل پایان نامه ارتداد از دیدگاه مذاهب پنجگانه اسلامی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:158

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد
در رشته: فقه و مبانی حقوق اسلامی

فهرست مطالب:
عنوان                                                                                                                       صفحه
مقدمه   ............................................................................................................1
فصل اول: مفهوم و تاریخچه ارتداد  ..................................................3  
بخش اول:1-1- مفهوم ارتداد   .......................................................................4
1-1-1- ارتداد در لغت    .........................................................................................................4
1-1-2- ارتداد در اصطلاح   ....................................................................................................5
1-1-3- کاربرد واژه ارتداد و مشتقات آن در قرآن   ................................................................7
1-1-4- کاربرد واژه ارتداد در روایات   ..................................................................................8
بخش دوم:1-2- تاریخچه ارتداد   ..................................................................9
1-2-1- ارتداد در آیین یهود   .................................................................................................9
1-2-2- ارتداد در آیین مسیحیت   .........................................................................................11
1-2-3- ارتداد در آیین زرتشت   ...........................................................................................12
1-2-4- ارتداد اعراب پیش از اسلام   ....................................................................................13
بخش سوم:1-3- ارتداد در اسلام و نمونه¬هایی از آن .....................................15
فصل دوم: اقسام و شرایط تحقق ارتداد  ..........................................21  
بخش اول:2-1- اقسام ارتداد  .......................................................................22
2-1-1- از دیدگاه فقهای امامیه   ............................................................................................22
2-1-2- از دیدگاه فقهای اهل سنت   .....................................................................................27
بخش دوم:2-2- شرایط تحقق ارتداد   ..........................................................29
فصل سوم: موجبات ارتداد   ............................................................34    
بخش اول:3-1- موجبات ارتداد  ...................................................................35
3 -1-1- انکار اصل دین   ......................................................................................................35
3-1-2- انکار ضروری دین   .................................................................................................36
3-1-2-1- نقش علم در ارتداد   ............................................................................................43
بخش دوم:3-2- حکم سبّ   .........................................................................49
3-2-1- حکم سب پیامبر اسلام(ص)   ..................................................................................49
3-2-2- حکم سبّ دیگر پیامبران   ........................................................................................52
3-2-3- حکم سبّ امامان معصوم(ع)   ..................................................................................53
3-2-4- رابطه سبّ و ارتداد   ................................................................................................54
فصل چهارم: راههای اثبات ارتداد و آثار آن   ..................................57
بخش اول:4-1- راههای اثبات ارتداد   ..........................................................58
4-1-1- ملاک ثابت شدن اسلام   ...........................................................................................58
4-1-2- چگونگی ثابت شدن ارتداد   .....................................................................................62
4-1-2-1- علم قاضی   ..........................................................................................................62
4-1-2-2- بینه   .....................................................................................................................62
4-1-2-3- اقرار   ...................................................................................................................65
بخش دوم:4-2- آثار ارتداد   ........................................................................66
فصل پنجم: احکام ارتداد   ..............................................................69
بخش اول:5-1- حکم قتل از دیدگاه مذاهب   ..............................................70
5-1-1- ماهیت جرم ارتداد    ................................................................................................70
5-1-2- حکم قتل از دیدگاه امامیه   ......................................................................................71
5-1-2-1- مرد مرتد به ارتداد فطری   ..................................................................................71
5-1-2-2- زن مرتد به ارتداد فطری   ...................................................................................72     
5-1-2-3- مرد مرتد به ارتداد ملّی   .....................................................................................72
5-1-2-4- زن مرتد به ارتداد ملّی   ......................................................................................73
5-1-3- حکم قتل از نظر مذاهب اربعه   ..............................................................................74
5-1-4- دلایل قایلان به وجوب قتل مرتد   ..........................................................................78
5-1-4-1- متولی اجرای حکم قتل    ...................................................................................80
5-1-5- دلایل قایلان به پذیرش توبه مرتد فطری   ..............................................................82
بخش دوم:5-2- سایر احکام ارتداد از دیدگاه امامیه   ..................................86     
5-2-1– احکام مرتد فطری   .................................................................................................86
5-2-2- احکام مرتد ملی   .....................................................................................................91
بخش سوم:5-3- سایر احکام ارتداد از دیدگاه مذاهب چهارگانه ...................96
5-3-1- از دیدگاه حنفیه   ......................................................................................................96
5-3-2- از دیدگاه مالکیه   ....................................................................................................101
5-3-3- از دیدگاه شافعیه   ...................................................................................................105
5-3-4- از دیدگاه حنبلیه  .....................................................................................................108
جمع¬بندی بین نظریات    ..............................................................................113
فصل ششم: رابطه ارتداد با آزادی   ................................................116
بخش اول:6-1- ماهیت و حد و مرز آزادی   ...............................................117  بخش دوم:6-2- آزادی عقیده و بیان   .........................................................120
6-2-1- آزادی¬عقیده   ...........................................................................................................120
6-2-2- آزادی بیان   .............................................................................................................123
6-2-2-1- رابطه ارتداد با حقوق خداوند   ..........................................................................123
6-2-2-2- رابطه ارتداد با حقوق جامعه و شهروندان   ........................................................124
نتیجه¬گیری    ................................................................................................128
فهرست منابع و مآخذ  .................................................................................131




چکیده
واژه "ارتداد" در لغت به معنای"رجوع و بازگشت" و در اصطلاح فقیهان به معنای "اختیار کفر بعد از اسلام آوردن" است.
در فقه امامیه ارتداد بر دو قسم "فطری" و "ملّی" است؛ ولی در فقه مذاهب چهارگانه، تنها یک قسم و با احکامی همانند مرتد ملّی مطرح می¬باشد. با وجود اتّفاق نظر در معنای مرتد ملّی، فقهای امامیه در تعریف مرتد فطری اختلاف نظر دارند. در این نوشتار، ضمن بیان اختلاف مذکور، به بررسی روایات دالّ بر این تقسیم و سپس احکام ارتداد از دیدگاه مذاهب پنجگانه پرداخته شده است. مهمترین تفاوت ارتداد فطری با ملّی، حکم قتل و عدم پذیرش توبه مرتد فطری است که در این تحقیق به مستندات آن پرداخته می¬شود.
 
مقدمه
یکی از مسائل مهم و چالش برانگیزی که در اسلام مطرح گشته, مسأله ارتداد و احکام مرتد است که بیشتر در باب حدود به آن پرداخته می¬شود.
در این باب، مجازاتهای شدیدی؛ همچون قتل، حبس و مصادره اموال مرتد، با شرایط و خصوصیّات گوناگون، مورد بحث و بررسی قرار می¬گیرد. اجماع فقیهان بر برخی از این مجازاتها در کتب شیعه و سنی فراوان نقل شده است .
با وجود طرح موضوع ارتداد در قرآن، هیچ یک از مجازاتهای دنیوی آن مورد اشاره قرار نگرفته و این مهم به عهده روایات منقول از ائمه اطهار(ع) سپرده شده است.
این موضوع که به عنوان یک مسأله اعتقادی، سیاسی و اجتماعی از دیرباز در محافل دینی مطرح بوده، با توجه به رخدادهای بحران¬خیز کنونی در صحنه جهانی و پیدایش شگردها و جریانهای جدید در صحنه بین¬المللی از طرف دشمنان اسلام و بی¬دینان برای مقابله با دین و مقدسات اسلامی لازم است که از زوایای مختلف و با حسّاسیّت بیشتری مورد نقد و بررسی محافل مختلف علمی، فرهنگی و سیاسی قرار گیرد.

اهمیت و ضرورت تحقیق
مطرح شدن این مقوله در سطح محافل فرهنگی و سیاسی و نیز موضع¬گیری منفی بنگاههای استکباری، صلیبی و صهیونی در قبال آن و شبهاتی که از سوی دانشمندان غربی در خصوص تعارض آن با حقوق بشر و آزادی عقیده و بیان مطرح شده می¬طلبد که عالمان و اندیشمندان اسلامی به مقابله علمی با آن پرداخته و به تناسب تخصص و دانش خویش با تبیین و روشنگری، غبار ابهام و ناشناختگی را از این حکم اسلامی بزدایند و تلاشها و شیطنتهای بدخواهان اسلام را با شکست مواجه سازند.
این ادّعای تعارض که روشنفکران مسلمان ناآگاه از متون دینی را با نگاهی سطحی به آیه     «لا اکراه فی الدین »  و "احتیاط در حفظ دماء" به همفکری و همنوایی فرا می¬خواند، پژوهشگر متعهد را در راستای پاسخگویی به این شبهه وادار می¬سازد که با بررسی دقیق موضوع از نظر منابع اسلامی و با نگاهی فقهی، ابهامات موجود را روشن ساخته و با اثبات اصل موضوع و تعیین حدود و ثغور  آن، جوابی درخور ارائه دهد.
موضوع ارتداد جنبه¬های سیاسی، اجتماعی, فقهی و کلامی دارد که مناسب است هر یک به گونه¬ای مستقل مورد بررسی قرار گیرد و اهالی قلم و اندیشه پیرامون ابعاد مختلف آن با دقت و موشکافی خاص به تحقیق و تفحص بپردازند. در این پژوهش، نویسنده بیشتر همّت خود را متوجه حکم فقهی ارتداد کرده و به طور مختصر بحثی کلامی نیز در پایان رساله آورده است.

سوالات و فرضیات تحقیق
 برای رسیدن به هدف تحقیق، پاسخ به پرسشهای ذیل ضروری است:
- اقسام ارتداد و احکام آنها چیست؟
- آیا موضوع ارتداد با صرف تغییر عقیده محقق می¬شود یا عناوین دیگری نیز در آن دخالت دارد؟
- آیا توبه مرتد در سقوط مجازاتهای او مؤثر است یا خیر؟
- اگر انکار ضروری دین را از موجبات ارتداد بدانیم؛ اولاًً، تعریف دقیق آن چیست؟  ثانیاً، آیا مستقلاً تأثیرگذار در وقوع ارتداد است یا در صورتی که مستلزم انکار خدا و پیامبر باشد، موجب ارتداد می¬شود؟
- انکار یکی از احکام ضروری از روی شبهه چه حکمی دارد؟
اینها نمونه¬هایی از پرسشهایی است که می¬توان بر اساس آنها محور و فضای کلی سخن در این تحقیق را به دست آورد. بررسی همه جانبه احکام مرتد، پیشینه تاریخی، نظریات فقهی و مستندات آن در راستای یافتن پاسخ پرسشهای مورد اشاره راهی است که در این تحقیق پیموده ¬شده است.

و آنچه به عنوان فرضیه، در راستای تأمین هدف تحقیق، به نظر می¬رسد، چنین است:
در فقه امامیه ارتداد بر دو قسم "فطری" و "ملّی" است؛ ولی در فقه مذاهب چهارگانه، تنها یک قسم و با احکامی همانند مرتد ملّی مطرح می¬باشد.
در صورتی که شخص در مجامع عمومی، خروج از عقیده¬ای را که با اطلاع کامل از اصول و مبانی و محتوای آن عقیده برای خود انتخاب کرده، اظهار کند، باعث ایجاد فتنه و اغتشاش در جامعه می¬شود، پس مجازاتهایی همچون؛ قتل و حبس برای این شخص مانعی ندارد.
ارتداد صرف تغییر عقیده نیست؛ بلکه در تحقق آن عناوینی همچون عناد و توطئه علیه اسلام و تظاهر بر عقیده¬ای که بر هم زننده امنیت و استقلال جامعه است و حفظ جانها و اموال مردم وابسته به آن است، دخالت دارد.
موقعیت و وجاهت مرتد در جامعه اسلامی تا پیش از توبه، همانند قبل از ارتداد، محفوظ و محترم نیست.
منظور از ضروری دین در شریعت اسلام، احکام و دستوراتی است که اجماع فقها(شیعه و سنی) به وجوب و یا حرمت آن حاکم است، مثل وجوب نماز، قصاص، حد شرب و بسیاری احکام دیگر. همه فقیهان معتقدند که اگر کسی یکی از احکام ضروری اسلام را نپذیرد، کافر است.در صورتی که مستلزم تکذیب پیامبر و رسالت وی باشد، به ارتداد می انجامد.
به نظر فقیهان اگر کسی از روی شبهه، حکمی را انکار کرد، مرتد نیست؛ بلکه باید ثابت شود که از روی علم و آگاهی و عناد منکر شده است و تا این مطلب احراز نشود، حکم به ارتداد او صحیح نیست.
روش تحقیق
در این تحقیق از روش کتابخانه¬ای و به شیوه توصیفی و تحلیلی استفاده شده و با فیش¬برداری و جمع¬آوری مطالب مورد نیاز از کتب فقهی با تعیین سرفصلهای کلّی موضوع و جمع¬بندی و ارتباط آنها با یکدیگر به تشریح موضوع در شش فصل پرداخته شده است. فصل اول به کلیاتی در باره مفهوم ارتداد و پیشینه تاریخی آن و فصل دوم به اقسام و شرایط تحقق ارتداد اختصاص دارد. در فصل سوم، موجبات و آثار ارتداد، در فصل چهارم، راههای اثبات ارتداد، در فصل پنجم، احکام ارتداد از دیدگاه فقه مذاهب پنج-گانه اسلامی و در فصل ششم، رابطه ارتداد با آزادی عقیده و بیان  مورد بررسی قرار گرفته است.
این پژوهش اولین و آخرین تحقیق در این زمینه نخواهد بود؛ زیرا دانش¬پژوهان و محققانی در ارتباط با ارتداد و مسائل پیرامون آن بحث کرده و خواهند کرد. نظر به اینکه در تحلیل چنین مباحث مهمی امکان خطا و لغزش وجود دارد، نویسنده خود را از چنین امری مبرّا نمی¬داند و انتظار دارد اساتید محترم به دیده اغماض در آن بنگرند و با تأکید روی نقاط مثبت، سبب¬ساز دلگرمی اینجانب در تحقیقات آتی شوند. و من¬ الله التوفیق.