فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:56
فهرست مطالب:
استرس و بهداشت روانی.. 1
تعریف استرس... 1
استرس مثبت و استرس منفی.. 2
علتهای استرس، دگرگونیها و گرفتاریهای زندگی.. 3
دگرگونیهای زندگی.. 3
مقیاس ارزشیابی دگرگونیهای زندگی.. 3
مقیاس هولمز و راهه برای ارزشیابی دگرگونیهای زندگی.. 4
استرس بلندمدت... 7
گرفتاریهای زندگی.. 8
پیامدهای استرس، واکنشهای ارگانیسم. 9
آثار فیزیولوژیک استرس... 9
جنگ یا گریز. 10
استرس و دستگاه ایمنی.. 12
استرس و بیماریهای خطرناک.. 12
سرطان، علتهای اصلی، از جمله استرس... 13
بیماریهای قلبی.. 14
شخصیت تیپ A... 15
آثار شیوه زندگی بر بهداشت جسمیو روانی.. 18
زندگی با استرس... 19
شکلهای سازگاری با هیجانهای استرس، ارزشیابی مجدد موقعیت... 20
شکلهای سازگاری با حل مسائل حاصل از استرس... 20
منابع لازم برای مبارزه با استرس، از سلامتی تا امکانات مالی.. 21
سلامتی و توانایی.. 21
افکار مثبت... 21
منبع کنترل. 22
توانایی اجتماعی شدن. 23
حمایت اطرافیان. 23
امکانات مالی.. 24
راهبردهای سازگاری خاص، چگونگی کاهش استرس... 25
آرمیدگی.. 25
ورزش... 27
توصیههای دیگر. 27
مسائل اجتماعی و بهداشتی روانی.. 29
چند سوال. 29
طبقات اجتماعی.. 30
فقیر یا غنی به دنیا آمدن. 32
کاش همه غنی بودیم و سالم نه فقیر و بیمار. 33
نابرابریهای جوانان. 34
فقرا چه کسانی هستند؟. 38
پیامدهای فقر. 40
آثار روانی فقر. 42
بیگانگی در روابط اجتماعی.. 45
مهاجرت... 47
افزایش فردگرایی.. 50
مسائل سیاسی.. 53
چکیده:
تعریف استرس
پژوهشگرانی که استرس و رابطه آن با بهداشت روانی را مطالعه کردهاند، از استرس تعاریف زیادی ارائه دادهاند. در اینجا تعریف سلیه (1994)، فیزیولوژیست کانادایی آورده میشود. سلیه، که تحقیقات و نوشتههای او درباره استرس، از اهمیت ویژهای برخوردار است، استرس را چنین تعریف میکند: مجموعه واکنشهای غیراختصاصی ارگانیسم در مقابل هر نوع تقاضای سازگاری از آن. مثال زیر مطلب را روشنتر میکند. اگر در چله زمستان فوتبال بازی کنیم، بدن ما با سرعت بخشیدن به ضربان قلب و تنفس و با تحریک غدد مولد عرق، واکنش نشان خواهد داد. اگر ده دقیقه مانده به شروع کلاس، مطلع شویم که باید گزارش تحقیقی خود را همین امروز تحویل دهیم، تعداد ضربانهای قلب و آهنگ تنفس افزایش خواهد یافت و عرق سرد سرتاپای وجود ما را خواهد گرفت. بدین ترتیب، میتوان گفت: استرس عبارت از یک واکنش جسمیاست که به دنبال یک تحریک درونی(شناختی) یا بیرونی (محیطی) بوجود میآید. محرکی که استرس بوجود میآورد، عامل استرسزا نامیده میشود.
برای آن که استرس و عوامل استرسزا روشنتر تعریف شود، باز هم مثال میآوریم. فرض کنید درس سمینار دارید و از شما خواستهاند تا درباره موضوعی مطلب جمعآوری کنید و آن را در کلاس به صورت سخنران (کاری که در تخصص شما نیست) ارائه دهید. واکنشهای جسمی، مثل افزایش تعداد ضربانهای قلب و آهنگ تنفس، بالا رفتن فشار خون، درد معده، خشک شدن دهان، عرق کردن دستها و. . . . نشانههای استرس خواهد بود. عوامل استرسزا، که این واکنشها را راه میاندازد، عبارتند از: انتقاد درونی از خود، دلهره ناشی از نگاههای کنجکاوانه برخی دانشجویان، لب و لوچه آویزان کردن برخی دیگر، تفسیرها و واکنشهای استاد. بنابراین، عامل استرسزا، یعنی هر محرکی که استرس بوجود آورد.
استرس مثبت و استرس منفی
نباید از مثال بالا چنین نتیجه گرفت که استرس همیشه منفی است و باید از آن اجتناب کرد. اگر خوب توجه کنیم، خواهیم دید که تعریف سلیه، هرنوع تقاضای سازگاری از ارگانیسم را استرسآور میداند. بنابراین، میتوان گفت که تقریباً همه محرکهای بیرونی میتوانند استرس ایجاد کنند، چون همه آنها از ارگانیسم میخواهند که سازگار شود، مثلاً وقتی صدایی میشنویم، به طرف آن برمیگردیم و وقتی غذایی در دهان میگذاریم، بزاق ترشح میشود و همه این اعمال برای سازگاری با موقعیت است.
بدین ترتیب میتوان گفت که در موارد زیادی، استرس خوشایند و مفید خواهد بود، مثلاً ورزش، عامل استرسزای خوشایند و مفیدی است، زیرا اثربخشی دستگاه قلبی ـ عروقی را افزایش میدهد. سلیه (1974) بین استرس خوشایند یا مثبت، مثلاً ورزش ملایم و استرس ناخوشایند یا منفی، مثل بیماری بلندمدت، تفاوت قائل میشود. میتوان گفت که ارگانیسم همیشه در حال استرس است، خواه این استرس خوشایند باشد یا ناخوشایند، خواه ملایم باشد یا ناملایم. نبود کامل استرس هرگز امکانپذیر نخواهد بود، مگر اینکه تحریک بیرونی وجود نداشته باشد و آن زمانی است که فرد در زیر خروارها خاک خوابیده است. بنابراین، وجود استرس برای بقاء ضرورت دارد.
روانشناسانی که در زمینهی بهداشت روانی کار میکنند، اصولاً علاقه دارند پیامدهای منفی استرس را مطالعه کنند و به همین دلیل، آنها اصطلاح استرس را در معنای استرس منفی یا زیانآور بکار میبرند، حال آنکه استرس میتواند جنبه مثبت نیز داشته باشد.
علتهای استرس، دگرگونیها و گرفتاریهای زندگی
استرس در همه زمینههای زندگی و در همه جا با درجات مختلف، حضور دائمیدارد. علتهای اصلی استرس عبارتند از: دگرگونیهای زندگی، استرس بلندمدت، گرفتاریهای زندگی، ناکامیو تعارضها.
دگرگونیهای زندگی
رویدادهای مهمیکه زندگی را تحت تاثیر قرار میدهند، مثل ازدواج، فوت یکی از اعضای خانواده یا تغییر محل سکونت، میتوانند استرس به همراه آورند. طبق نظر هولمز و راهه (1967)، مواجه شدن با تعداد زیادی از موقعیتهای استرسزا، در یک زمان کوتاه، میتواند برای بهداشت روانی پیامدهای نامساعد داشته باشد. همه تغییرات زندگی، از جمله ازدواج، مرگ یکی از اعضای خانواده، تغییر در ساعات کار روزانه و حتی تغییر در ساعات حرکت وسایل نقلیه استرسزاست و اگر میزان استرس از توانایی سازگاری ارگانیسم قراتر رود، میتواند بهداشت روانی او را بخطر اندازد و حتی به بیماریهای جسمینیز منجر شود.
هولمز و راهه، مقایسهای تهیه کردهاند که 41 موقعیت استرسزا را به ترتیب اهمیتی که دارند، شامل میشود و میتواند رابطه دگرگونیهای زندگی با بهداشت روانی را پیشبینی کند. مولفان، برای هر یک از موقعیتها، ارزش عددی قایل شده و بدین وسیله مقیاسی بوجود آوردهاند که دگرگونیهای زندگی را ارزشیابی میکند.
مقیاس ارزشیابی دگرگونیهای زندگی
مقیاس هولمز و راهه در زیر آورده شده است. موقعیتها را بخوانید، دگرگونیهای زندگی خود را در دوازده ماه گذشته و امتیازهای مربوط به آنها علامت بزنید. جمع کل امتیازها را بدست آورید. اگر جمع کل امتیازها بین 200-150 شد، 37% احتمال خواهد داشت که در طول سال مریض شوید. اگر جمع کل امتیازها بین 200 تا 300 و بالاتر از 300 شد، احتمال بیماری شما به ترتیب، 50. 80% خواهد بود.
طبق نظر مولفان، اشخاصی که امتیازهای آنها بیشتر از 300 باشد، در مقایسه با افرادی که در حد متوسط قرار دارند، احتمالاً از نظر روانی افسردگی نشان میدهند و از نظر جسمی، به بیماریهای قلبی ـ عروقی و غیره نیز مبتلا میشوند. مولفان که افزایش جمع کل امتیازها میتواند پیش آگهی افزایش حوادث و رویدادهای ناگوار زندگی باشد.
البته، مقیاس هولمز و راهه انتقادهای زیادی بدنبال آورده است، زیر برخی متخصصان بهداشت روانی معتقدند که تعداد زیادی از این موقعیتها استرسزا نیست. پس میتوان پرسید که دقت این مقیاس تا چه اندازه لازم است؟
مقیاس هولمز و راهه برای ارزشیابی دگرگونیهای زندگی
موقعیتها را یک به یک بخوانید و دگرگونیهای خود در دوازده ماه گذشته و امتیازهای مربوط به آنها را علامت بزنید. جمع کل امتیازها را به دست آورید و برای تفسیر نتایج، به متن مراجعه شود.
لازاروس و فولکمن (1984) سه فرضیه ارائه دادهاند که اساس ارزشیابی استرس بر حسب موقعیتها را تشکیل میدهند. آنها ابتدا فرضیه استرسآور بودن هر دگرگونی را مورد تردید قرار دادهاند. این دو نظریهپرداز، برای بیان تردید خود، بر تحقیقاتی تکیه کردهاند که طبق یافتههای آنها، رویدادهای مهم و چشمگیر زندگی، مثل یائسگی و بازنشستگی، در اکثر افراد مسائل جدی به همراه نمیآورد (نوگارتن، 1970؛ روزوف، 1963).
همچنین آنها روی این اعتقاد تردید کردهاند که دگرگونی باید آنقدر مهم باشد که استرس بیماریزا ایجاد کند. آنها متوجه شدهاند که انسانها، در ادراک از رویدادها، تفاوتهای فردی زیادی دارند، به طوری که یک رویداد معین برای یکی استرس شدید ایجاد میکند، اما برای دیگری هیچ استرسی به همراه نمیآورد، مثلاً خانه و نقل مکان به محیط دیگر میتواند برای یکی کاملاً استرسآور و برای دیگری آْرزوی دیرینه باشد.
به عقیده لازاروس (1990)، موقعیت زمانی استرسزا خواهد بود که فرد وادار شود تا برای مقابله با آن از منابعی که در اختیار دارد، به شدت استفاده کند. او معتقد است که ما موقعیتها را ارزشیابی میکنیم تا ببنیم آیا در حال حاضر خطرناک هستند یا بالقوه میتواند خطرناک باشند یا رقابتی ایجاب میکنند که با خوشبینی و علاقه آن را دنبال میکنیم؟ ما این ارزشیابی را بر اساس افکار، استعدادها و تجربههای شخصی انجام میدهیم. بدین ترتیب، هر موقعیت بر اساس ارزشیابی خود شخص، میتواند یک آزمایش سخت یا یک موقعیت طلایی باشد.
بالاخره، لازاروس و فولکمن، معتقد نیستند که دگرگونیهای مهم زندگی میتوانند علتهای بیماریها باشند. درست است که استرس میتواند به طور معنیدار، به بیماریهای مختلف کمک کند، همبستگی بین ارزشهای دگرگونیها و بیمای نزدیک به 12/0 است. به دلیل این همبستگی ضعیف، به نظر میرسد که ارزشهای دگرگونیها برای پیشبینی بیماری مناسب نیست.
استرس بلندمدت
موقعیتهای استرسزا تنها به صورت رویدادهای کوتاهمدت، مثل مرگ یا تولد جلوه نمیکند، ازدواج با شکوه یا حقیرانه، موقعیتهای کاری نامناسب یا جو سیاسی خفقانآور نیز میتوانند به صورتهای عاملهای استرسآور بلندمدت جلوه کند. با این همه، خواه این عوامل کوتاهمدت باشند خواه بلندمدت، هر شخص به نحو متفاوتی در مقابل آنها واکنش نشان میدهد، مثلاً یک کارگر میتوان سالیان سال در زیر سلطه یک کارفرمای بداخلاق به کار خود ادامه دهد، اما کارگر دیگری حتی نمیتواند یک ماه نیز طاقت بیاورد.
واکنش هر کس در مقابل عوامل استرسزای بلندمدت، به ارزشیابی شناختی او از موقعیت وابسته است. از نظر شخصی، رویدادهای طلاق، از دست دادن کار، اعتیاد به الکل و مسائل اقتصادی میتوانند برای همه اعضای خانواده استرس شدیدی به همراه آورند. زندگی اجتماعی نیز میتواند استرسآور باشد، زیرا برای پیدا کردن چند دوست و نگاه داشتن آنها، اغلب به تلاش و انرژی زیادی نیاز داریم. این حالت مخصوصاً در مورد کسانی که کمرو هستند یا در مقابل بیگانگان راحت نیستند، بیشتر صدق میکند. حفظ دوستیهای بلندمدت نیز گاهی دشواریهایی بوجود میآورد، زیرا دوری مسافت، الزامهای اداری یا شغلی و ازدواج، ساعت فراغت را محدود و رفت و آمدها را دشوار میکند. همهی این عوامل استرسهای بلندمدت به همراه میآورد.
در تحقیقات مربوط به استرس بلندمدت، اغلب عوامل استرسزا در محیط کار یا در ارتباط با کار را مطالعه کردهاند. اشخاص معمولاً از این نظر استرس دارند که میخواهند شغل خود را حفظ کنند یا آن را تغییر دهند، زیرا نیاز به درآمد دارند یا نمیتوانند با همکاران خود کنار بیایند. بنابراین، در اجتماعی که امنیت شغلی وجود ندارد و مردم همیشه نگران از دست دادن کار خود هستند، یا نمیتوانند محل کار خود را تغییر دهند و در کنار افرادی باشند که با آنها راحت هستند، بهداشت روانی رخت میبند و به ناکجا آباد میرود.
استرس میتواند خود فرد و اعضای خانواده او را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. طبق تحقیقات، پدری که از نظر کاری استرس دارد، بیشتر آماده است که با خانواده و مخصوصاً با پسر خود درگیری پیدا کند. اثر این درگیری تا آنجا پیش میرود که پسر در ایجاد رابطه رضایتبخش با دوستان خود نیز ناموفق میشود.
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:110
پایان نامه روانشناسی
چکیده:
در پژوهش حاضر به بررسی رابطة بین استرس با فرسودگی شغلی در کارمندان اداری و کارگران کارخانة ایران خودرو دیزل پرداخته شده است.
بدین منظور تعداد ۶۰ نفر از شاغلین ( ۳۰ نفر کارمند اداری و ۳۰ نفر کارگر) با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی در دسترس انتخاب شدند. و سپس پرسشنامة فرسودگی شغلی با ۲۲ ماده و پرسشنامه استرس با ۱۰ ماده در مورد آنها اجرا شد. دادههای حاصل از پژوهش با استفاده از روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و آزمون معنی داری تفاوت میانگینهای مستقل و آزمون معناداری ضریب همبستگی () مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
مقدمه:
گروهی از صاحب نظران رفتار سازمانی فشار روانی را بیماری شایع قرن نامگذاری کردهاند شاید هم براستی دوران ما عصر فشارهای روانی است. دورهای که در آن انسان بشر از هر زمان دیگر در معرض عوامل فشارزا قرارگرفته و مسائل ومشکلات بیشماری از هر سو او را احاطه کرده است.
این فشارها به طور حتم با پیچیدگی روز افزون سازمان ها و گسترش تفکیکها، ابزارها و دیگر ابعاد سازمان در صورت عدم برنامه ریزی صحیح و مناسب، افزایش هم مییابد.
فشار روانی یا استرس که واژه اصلی آن ریشه در زبان لاتین دارد در قرن هفدهم میلادی بسیار متداول بوده و به بعضی سختی، دشواری، فلاکت و محنت به کار رفته است. در اواخر قرن هجدهم معنی آن به نیرو، فشار، زور و تلاش بسیار متغیر یافته است ( تیموری، ۱۳۸۳).
فهرست مطالب:
فصل اول: کلیات پژوهش
مقدمه …………………………………………………………………………………………….
طرح مسئله و چهارچوب نظری آن …………………………………………………….
اهمیت یا ضرورت پژوهش………………………………………………………………..
هدف پژوهش…………………………………………………………………………………..
فرضیه های پژوهش ………………………………………………………………………..
تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها………………………………………………………..
فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش
بخش اول: استرس شغلی
شغل چیست ……………………………………………………………………………………
حرفه ……………………………………………………………………………………………..
وظیفه …………………………………………………………………………………………….
گروه شغلی …………………………………………………………………………………….
تقسیم بندی مشاغل بر حسب فشار روانی ………………………………………….
تاریخچهی روان شناسی کار در ایران ……………………………………………….
فشار روانی یا استرس چیست؟ …………………………………………………………
به طور کلی دو نوع استرس وجود دارد ……………………………………………
عوامل موثر در ایجاد استرس …………………………………………………………..
استرس شغلی …………………………………………………………………………………
مراحل فشار روانی ………………………………………………………………………….
نشانه های سازگاری عمومی ……………………………………………………………
چهار مجموعه کلی فشارهای عصبی سازمانی …………………………………….
پیامدهای فشار عصبی ……………………………………………………………………..
چهار مجموعه کلی فشارهای عصبی سازمانی …………………………………….
پیامدهای فشار عصبی ……………………………………………………………………..
تجزیه و تحلیل شخصیت نوع A و شخصیت نوع B ……………………………..
استراتژیهای مقابله با فشار روانی …………………………………………………..
استراتژیهای مقابله فردی …………………………………………………………………
استراتژیهای مقابله با استرس در سازمان ………………………………………….
هدف از مشاوره روانی چیست ………………………………………………………….
تقویت مبانی دینی …………………………………………………………………………….
بخش دوم: فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی چیست ……………………………………………………………………
فرسودگی شغلی چه زمانی رخ می دهد ……………………………………………..
نشانههای فرسودگی شغلی ………………………………………………………………
انواع فرسودگی شغلی ………………………………………………………………………
پژوهش های انجام شده …………………………………………………………………..
پژوهشهای انجام شده در ایران ………………………………………………………
پژوهش های انجام شده در خارج ……………………………………………………..
نتیجه نهایی …………………………………………………………………………………….
فصل سوم: روش پژوهش
جامعه آماری ………………………………………………………………………………….
نمونه آماری…………………………………………………………………………………….
روش نمونهگیری …………………………………………………………………………….
ابزار پژوهش ………………………………………………………………………………….
روش اجرا ……………………………………………………………………………………..
طرح پژوهشی …………………………………………………………………………………
فصل چهارم تجزیه و تحلیل دادهها
مقدمه …………………………………………………………………………………………….
بخش اول: تجزیه و تحلیل توصیفی
توصیف مطرح تحصیلات نمونه مورد بررسی …………………………………….
توصیف نمونه مورد بررسی از لحاظ وضعیت متاهل ………………………….
توصیف نمونه مورد بررسی از لحاظ سابقه کار …………………………………
توصیف نمرات فرسودگی شغلی دو گروه ………………………………………….
توصیف نمرات استرس دو گروه ………………………………………………………
بررسی فرضیه اول …………………………………………………………………………
بررسی فرضیه دوم …………………………………………………………………………
بررسی فرضیه سوم ……………………………………………………………………….
بررسی فرضیه چهارم………………………………………………………………………
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
مقدمه……………………………………………………………………………………………..
محدودیتهای پژوهش ……………………………………………………………………..
پیشنهادات پژوهش ………………………………………………………………………….
فهرست منابع ………………………………………………………………………………….
پیوستها ………………………………………………………………………………………….
جدول (۱ـ۲) مدل فشار شغلی ……………………………………………………………
جدول (۲ـ۲) مدل استرس …………………………………………………………………
جدول (۳ـ۲) مقدار فشار عصبی ( LCUS ) …………………………………………
جدول (۱ـ۴) توزیع فراوانی طبقهبندی شده سن کارگران ……………………..
جدول (۲ـ۴) توزیع فراوانی طبقهبندی شده و سن کارمندان ………………..
جدول (۳ـ۴) شاخصهای گرایش مرکزی و پراکندگی سن آزمودنی ………
جدول (۴ـ۴) توزیع فراوانی سطح تحصیلات حجم نمونه مورد بررسی……
جدول (۵ـ۴) توزیع فراوانی حجم نمونه مورد بررسی از لحاظ وضعیت تأهل
جدول (۶ـ۴) توزیع فراوانی سابقه کار کارگران …………………………………..
جدول (۶ـ۴) توزیع فراوانی سابقه کار کارمندان ………………………………….
جدول (۷ـ۴) توزیع فراوانی نمرات فرسودگی شغلی کارگران ……………….
جدول (۸ـ۴) توزیع فراوانی نمرات فرسودگی شغلی کارمندان ………………
جدول (۹ـ۴) شاخصهای گرایش مرکزی و پراکندگی نمرات فرسودگی شغلی دو گروه
جدول (۱۰ـ۴) توزیع فراوانی نمرات استرس کارگران ………………………….
جدول (۱۱ـ۴) توزیع فراوانی نمرات استرس کارمندان …………………………
جدول (۱۲ـ۴) شاخصهای گرایش مرکزی و پراکندگی نمرات استرس دو گروه
جدول (۱۳ـ۴) آمارههای نمرات هوش هیجانی دو گروه مورد بررسی ……
جدول (۱۴ـ۴) تست لون برای آزمودنی یکسانی واریانسها ………………….
جدول (۱۵ـ۴) نتایج آزمــون T برای مقایسة میــانگین های ســطح تفکــر دو گروه
جدول (۱۶ـ۴) آمارههای نمرات هوش هیجانی دو گروه مورد بررسی ……
جدول (۱۷ـ۴) تست لون برای آزمون یکسانی واریانسها …………………….
جدول (۱۸ـ۴) نتایج آزمون T برای مقایسة میانگین های سطح تفکر دو گروه
جدول (۱۹ـ۴) بررسی همبستگی بین استرس و فرسودگی شغلی …………..
جدول (۲۰ـ۴) بررسی همبستگی بین استرس و فرسودگی شغلی …………..
نمودار (۱ـ۲) رابطه استرس و عملکرد ……………………………………………….
نمودار (۲ـ۲) مراحل بروز فشار روانی ………………………………………………
نمودار (۳ـ۲) سندروم سازگاری عمومی ……………………………………………
نمودار (۱ـ۴) توزیع فراوانی سن نمونه مورد بررسی در گروههای ۵ ساله به تفکیک نوع شغل
نمودار (۲ـ۴) توزیع فراوانی میزان تحصیلات نمونه مورد بررسی به تفکیک نوع شغل
نمودار (۳ـ۴) توزیع فراوانی وضعیت تاهل نمونه مورد بررسی به تفکیک نوع شغل
نمودار (۴ـ۴) میانگین نمرات فرسودگی شغلی دو گروه مورد بررسی ……
نمودار (۵ـ۴) میانگین نمرات استرس دو گروه مورد بررسی ………………..
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:40
پایان نامه رشته روانشناسی و علوم تربیتی
مقدمه:
از آنجا که بیشتر عمر ما در محیط کار سپری می شود و بسیاری از روابط و مناسبات ما در طول ساعات کار شکل می گیرد، می توان از کار به عنوان بخش بسیار مهمی از زندگی یاد کرد. با توجه به اهمیت ابعاد مختلف کار در زندگی انسانها ، می توان گفت که رضایت شغلی و تمایل به انجام کار نیز تأثیر بسزایی در نحوه خشنودی انسانها از وضعیت زندگیشان دارد. از سوی دیگر، سلامت روانی انسانها نیز دز گرو همین رضایت شغلی است،چنانکه می توان گفت انسانهایی که دستخوش نارضایتی شغلی هستند، دچار استرسهای شدیدی در زندگی خانوادگی و اجتماعی می شوند. بررسیهای انجام گرفته، نشان می دهد که تقریباً در تمامی مشاغل استرس وجود دارد، اما میزان و تأثیر آن به لحاظ نوع و ماهیت استرس و خصوصیات شخصی افراد، در مشاغل گوناگون، متفاوت است ( پارکز ، ۱۹۹۲، ص ۵۷ )
از جمله مشخصات یک سازمان سالم، این است که سلامت جسمی و روانی کارکنان، به اندازه تولید و بهره وری مورد توجه قرار گیرد. در جامعه سالم، مسئولیت سازمانهای تولیدی، منحصر به تولید هر چه بیشتر کالا و خدمات سود آور نیست و مدیران سازمانهای چنین جوامعی می دانند که تولید بیشتر، نتیجه و محصول مدیریت اثر بخش است. مدیریت اثر بخش نیز بدون توجه و اعتقاد به سلامت روانی کارکنان حاصل نمی شود. در مورد اهمیت توجه به بیماریهای روانی در محیط کار، کافی است بگوییم که هیچ پدیده ای به اندازه سلامت روانی برای کارگر اهمیت ندارد ( ساعتچی، ۱۳۷۵، ص ۹۱).
شیوع و گستردگی استرس در محیط کار، محققان را بر آن داشته است که به تحلیل گسترده این موضوع در سازمان و تأثیر آن بر عملکرد کارکنان بپردازند. عده ای از صاحبنظران رفتار سازمانی تا آنجا پیش رفته اند که استرس را « بیماری شایع قرن» نامیده اند و معتقدند دامنه این بیماری، به علت پیچیدگی روز افزون سازمانها، ابرازها و روشها، درصورت عدم برنامه ریزی صحیح افزایش خواهد یافت. این تحقیق شامل پنج فصل کلیات، پیشینه و ادبیات تحقیق، یافته و تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری و پیشنهادات است.
۲-۱- بیان مسئاله :
در زندگی همه افرادی که در یکی از مشاغل مختلف جامعه فعالیت می کنند، استرس وجود دارد و به اشکال مختلف به آنها فشار وارد می کند. تحولات شغلی تغییرات سازمانی، انتقالات، ترفیعات ، تغییر حقوق، دستمزدها، تنبیهات شغلی و همچنین دگرگونیهای اجتماعی، از جمله مسائلی هستند که به نحوی بر فرد تأثیر می گذارند و او را دچار آشفتگی، نگرانی یا تشویق می کنند. این نگرانیها و تشویقها در مشاغل مختلف، متفاوت است. با وجود آنکه آمارهای دقیق در مورد میزان تنش ( استرس) به هنگام کار در مشاغل مختلف در دسترس نیست، ولی براساس تخمین و مطالعات انجام گرفته می توان بر آوردهایی را در این مورد ارائه داد. مثلاً آکادمی پزشکان خانوادگی امریکا تخمین می زند که حدود کسانی که در محل کارشان مورد بازدید و ارزیابی قرار گرفته اند، دارای نشانه هایی از تنش هستند. نتایج بررسیهای انجام شده در کشور ما نیز، بیانگر این است که استرس، نقش عمده ای را در محیطهای اداری و کارمندی، وقتی آشکار می شود که بدانیم گسترده عظیمی از نیروهای فعال جامعه را این قشر تشکیل می دهد. به نظر می رسد که عوامل استرس زا در مشاغل اداری، با توجه به ماهیت و شکل کار، متفاوت است، به خصوص در آن دسته از مشاغل و محیطهای اداری که دارای روابط و مناسبات ارباب رجوعی است و کارمندان بیشتر در ارتباط و تعامل با مسائل و مشکلات مردم قرار دارند، این تفاوت بیشتر به چشم می آید.
فهرست مطالب:
مقدمه
بیان مسئاله
هدف تحقیق
ضرورت و اهمیت تحقیق
سؤالات تحقیق
سوالات فرعی تحقیق
فرضیات فرعی
فرضیات تحقیق
متغیرهای تحقیق
واژگان تخصصی تحقیق
قلمرو تحقیق
محدودیتهای تحقیق
فصل دوم
پیشینه پژوهش
تاریخچه
آشنایی با اداره کل مالیاتهای غرب تهران
تحقیقات انجام شده در جهان
نگرشهای مختلف نسبت به استرس
ماهیت استرس
انواع استرس
عوامل بوجود آورنده استرس
رابطه بین استرس و دفاع ایمنی
علایم و نشانه های استرس
بیماری های جسمی
طرق مقابله با استرس یا کاهش آن یا غلبه بر آن
استرس شغلی
رضایت شغلی
تعریف رضایت شغلی
اهمیت و ویژگیهای رضایت شغلی
ابعاد رضایت شغلی
منشأ رضایت شغلی
مدلهی رضایت شغلی
فصل سوم
مقدمه
منابع جمع آوری داده ها
منابع ثانویه
منابع اولیه
روش تحقیق
جامعه آماری
روش نمونه گیری
حجم نمونه
ابراز جمع اوری داده ها
روایی پرسشنامه
پایایی پرسشنامه
مقاسهای مورد استفاده
آزمون آماری مورد استفاده
چکیده :
افراد جامعه کنونی بیش از پیش نسبت به استرس و پیامدهای آن هوشیار شده اند . بزرگسالان ، نوجوانان و حتی کودکان از آلودگی محیط زیست امکان وقوع یک جنگ هسته ای به پایان رسیدن منابع طبیعی وجوه اافزوده های غذایی و مواد سرطان زا و …. سخن می گویند و تمامی اسائل بخشی از زندگی روزمره را تشکیل می دهند . زندگی عصر ما چنان است که در اغلب خانواده ها پدر و مادر هر دو باید کار کنند تا بتوانند هزینه ای روز افزون را تامین نمایند . طلاق افزایش یافته ، ازدواج مجدد هم امری نا ممکن نیست افزون رسانه های گروهی ، افراد به مشاهده ی صحنه های جنگ خشونت ، تخریب ، بی رحمی و مرگ و کشتار عادت داده اند . استرس یکی از مفاهیم مهم در مطالعه روانشناسی و بهداشت روانی به شمار می آید و به کفیات گوناگون در زندگی اطلاق می شود و به عنوان علل بسیاری از درد ها ، ناراحتی ها و بیماری ها و بیماری ها تلقی می شود . مردم عادی آن را پدیده ای رنج آور و ناخوشایند ، پزشکان مسئله را از دید واکنش های فیزولوژیک روانپزشکان بنا را بر فشارهای عصبی و به کار بردن مکانسیم های سایکوفیزیولوژیک و بالاخره روانشناسان آن را تغییر رفتار و حالات هیجانی و بحرانی می دانند
نوع فایل : Word
تعداد صفحات : 85 صفحه
فصل اول
«کلیات پژوهش»
مقدمه:
گروهی از صاحب نظران رفتار سازمانی فشار روانی[1] را بیماری شایع قرن نامگذاری کردهاند شاید هم براستی دوران ما عصر فشارهای روانی است. دورهای که در آن انسان بشر از هر زمان دیگر در معرض عوامل فشارزا[2] قرارگرفته و مسائل ومشکلات بیشماری از هر سو او را احاطه کرده است.
این فشارها به طور حتم با پیچیدگی روز افزون سازمان ها و گسترش تفکیکها، ابزارها و دیگر ابعاد سازمان در صورت عدم برنامه ریزی صحیح و مناسب، افزایش هم مییابد.
فشار روانی یا استرس که واژه اصلی آن ریشه در زبان لاتین دارد در قرن هفدهم میلادی بسیار متداول بوده و به بعضی سختی، دشواری، فلاکت و محنت به کار رفته است. در اواخر قرن هجدهم معنی آن به نیرو، فشار، زور و تلاش بسیار متغیر یافته است ( تیموری، 1383).
فشار روانی برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد اختلاف نظر در مورد فشار روانی در پاسخهایی که مدیران به یک سوال مشابه تحت عنوان «منظور از اصطلاح فشار روانی یا استرس چیست» این موضوع را تائید می نماید. در این رابطه متداولترین جوابهایی که به این پرسش داده شده است عبارت بودند از: کار بسیار زیاد و زمان کم برای انجام آن احساس اضطراب و دلهره، فشار روحی و جسمی بسیار زیاد، فشارهای عاطفی احساسی، هیجانی، احساس خستگی، حساسیت و تحریک پذیری بوده است. فشارروانی را عکسالعمل فرد به عوامل جدید تا تهدید کننده در محیط کاری تعریف کردهاند ( تیموری، 1383).
فشار روانی را پاسخی دانستهاند که فرد برای تطبیق با یک وضعیت خارجی متفاوت با وضعیت عادی به صورت رفتاری، روانی، جسمانی از خود نشان میدهد. همچنین فشار روانی را مجموعه واکنشهای عمومی انسان نسبت به عوامل ناسازگار و پیشبینی نشده خارجی یا داخلی از میان برود ایجاد فشار روانی میکند.
فشار روانی دارای آثار جسمانی نیز هست و از این طریق هم به سازمان صدمات شدیدی وارد میآید.
استرسهای حاد نیروی انسانی سازمان را ضایع میکند و هدف سازمان را دستخوش تزلزل میسازد. افرادی که دچار استرس میگردند توان مقابله با آن را از دست میدهند ، از جهات جسمانی و رفتاری دچار آسیب میشوند و بدین ترتیب است که استرس در سازمان همچون آفتی نیروها را تحلیل می برد و تلاش ها و فعالیتها را عقیم میسازد. ( تیموری، 1383)
لذا تحقیق حاضر در نظر دارد که با بررسی رابطه فشارهای روانی (استرسهای شغلی) با فرسودگی شغلی هر چند گامی کوچک در جهت تبیین موضوع تحقیق برداشته شود.
طرح مساله و چهارچوب نظری آن:
هر چند فشار روانی به شکلهای مختلفی تعریف شده است اما زمینه مشترک همه آن تعاریف این است که علت ایجاد فشار عصبی وجود محرکی به صورت فیزیکی یا روانی است که فرد به طریق خاصی نسبت به آن عکسالعمل نشان می دهد. فشار روانی دارای پیامدهایی نظیر میباشد اگر فشار روانی مثبت باشد ممکن است نتیجه آن فعالیت فعالیتجدیت و انگیزش بیشتر باشد. البته آنچه بیشتر مورد توجه میباشد پیآمدهای منفی فشار عصبی است. همان طور که ملاحظه میشود بیشترین عوامل از درون هستند. به عنوان مثال استفاده از مشروبات الکلی یکی از پیآمدهای فردی فشار عصبی است در حالی که این مشکل از پیآمدهای سازمانی فشار عصبی نیز میباشد زیرا ممکن است به طور مستقیم بر عملکرد سازمان اثر بگذارد هر چند دستهبندی پیآمدها تا حدودی اختیاری به نظر میرسد ولی باید توجه داشت که هر پیآمدی بر حسب عامل ایجاد کننده اولیه خود دسته بندی شده است. بنابرآنچه که گفته شد پی آمدهای فردی نتایجی هستندکه عمدتاً بر فرد اثر می گذارند هر چند ممکن است سازمان نیز به طور مستقیم یا غیر مستقیم از این پی آمد متاثر شود ولی این فرد است که بهای اصلی آن را میپردازد.
فشار روانی پیآمدهایی نیز دارد که اثر مستقیم تری بر سازمان دارد یکی از این پیآمدهای واضح فشار روانی شدید کاهش عملکرد مناسب و درست است این کاهش در مورد کارگران اجرایی به صورت کیفیت ضعیف کار، افت بهرهوری متجلی میگردد کنارهگیری نیز میتواند نتیجة فشار روانی باشد که مهمترین آنها عبارتند از: غیبت ، استعفا و ترک کار پی آمدهایی فشار روانی که هم بر فرد و هم بر سازمان اثر میگذارد فرسودگی[3] یا تحلیل رفتگی است و هنگامی بوجود میاید که فرد احساس کند فشارهایی خیلی زیاد را تحمل میکند و منابع رضایت شغلی خیلی کم میباشد ( الوانی، 1371).
فرسودگی ( بی رمقی یا تنیدگی) شغلی از جمله اختلالهایی است که در سالهای اخیر مورد توجه روان شناسان بالینی قرار گرفته است و نتایج تحقیقات نیز نشان می دهد که درصد قابل توجهی از افراد سازمان های فعال از این عارضه، دروغ هستند. به طور کلی میتوان فرسودگی شغلی را نوعی اختلال که به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض فشارهای روانی که در وی ایجاد میشود و فرد مبتلا از خستگی جسمی و هیجانی نیز فرسودگی شغلی نگرش رنج میبرد. براساس تحقیقات ( موس 1981) نتیجة فرسودگی شغلی کاهش کارایی، کاهش علاقه نسبت به کار و کاهش ظرفیت برای حفظ عملکرد می باشد ( ساعتچی، 1376)
این روزها فرسودگی شغلی را به مثابه مشکل عمده در تنش کار تشخیص دادهاند فرسودگی بیشتر در میان متخصصینی شایع است که بایستی به طور گسترده با دیگر افراد، مشتریان زیر دستان و مراجعان کاری سروکار داشته باشد. در حدود 20 درصد صاحبان مشاغل مدیران و کارشناسان فنی در آمریکا مبتلا به عارضه فرسودگی شغل هستند (هاروی ، 1377).
نتیجة طبیعی فشارهای روانی فردی برای سازمان کاهش کارایی است کارکنان که با فشارهای روانی دارای نرخ بالاتر تاخیر، غیبت و ترک خدمت هستند کارایی آنها نیز هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی کاهش یافته و تعداد حوادث و شکایات افزایش مییابد. بدیهی است که این گونه کارکنان دارای روحیة ای پایین انگیزش کم و رضایت شغلی بسیار ضعیف هستند به طور خلاصه کارکنانی که فرسودگی و استهلاک را در خود تجربه میکنند هیجان قبلی را برای کار از دست داده در بسیاری از موارد کار و شغل خود را رها میکنند ( جزنی، 1378)
این روزها موضوع فشار روانی ناشی از کار و زندگی در بیان عامه مردم متخصصان آموزشی، مددکاران، متخصصان بهداشت و سایر کسانی که مسئولیت بهزیستی مردم را به عهده دارند بسیار رایج بوده و در راس امور قرار دارد.
پژوهشگران عمدتاً به چگونگی ایجاد فشار روانی و نحوهای که افراد از نظر فیزیولوژیکی و روانی در موقعیتهای فشار زا واکنش نشان میدهند توجه دارند زمانی که این عوامل شناسایی شد سازمان ها باید قادر به کنترل این محرکهای فشار زا باشند زیرا آنها ایجاد اضطراب و نگرانی کرده نهایتاً بر هدفهای کلی سازمان آسیب وارد خواهند کرد افزون بر آن شناسایی به موقع و کنترل فشار روانی ممکن است منتهی به افزایش کارایی ، خلاقیت و رضایت خاطر کارکنان گردد ( جزنی، 1378)
علاوه بر آنچه که دیگران میتوانند برای فرد در محیط کار و خانه انجام دهند ضروری است تا هر کس که فشار زندگی را بر خود احساس میکند و در این زمینه تجربه فردی دارد دست به کار شده و به خود کمک کند.
سازمانها و موسسات میتوانند سنگ زیربنای سلامتی بیشتر و بهزیستی را بنانهد، اما این به عهدة خود افراد هست که از این فشارها بکاهند یا اینکه شیوه و روش فرد را تغییر دهند و از این طریق به فرد کمک کنند و به عبارت دیگر تا زمانی که خود نقش فعالی در روند پیشگیری از ایجاد فشار و مقابله با آن به عهده نگیرد سیاستها و روشهایی که سازمان ها در پیش میگیرند بهره و نتیجه کلی در پیخواهد داشت.
گروه نمونه ای که در این تحقیق مورد آزمون قرار گرفته اند کارمندان اداری و کارگران کارخانة ایران خودرو در شهر تهران بودند با توجه به اینکه در این کارخانه کارگران با ماشینهای سنگین کار می کنند و استرس در آن ها زیاد است و همچنین کارمندان اداری نیز در آنها استرس زیاد است و در نتیجه باعث فرسودگی شغلی میشود بنابراین آنچه که به عنوان مسئله اساسی در پژوهش حاضر مطرح است این است که آیا بین استرس و فرسودگی شغلی بین کارمندان اداری و کارگران کارخانة ایران خودرو دیزل رابطه معنیداری وجود دارد یا خیر؟
اهمیت و ضرورت تحقیق:
کارکنان با استرسهای مختلفی مواجه هستند یکی از نتایج این استرسها بروز فرسودگی شغلی در بین آنان است این فرسودگی ناشی از عکس العمل مربوط به استرس عوارض زیادی در سازمان و خانواده و زندگی اجتماعی و فردی بر جای می گذارد از مهمترین آن ها میتوان غیبت کارکنان از کار، تاخیرهای متوالی شکایت های مختلف روان تنی، کشمکش و تضاد در محیط کار، تغییر شغل و در نهایت ترک خدمت را نام برد. هنگامی فرسودگی شغلی رخ میدهد فقدان روز افزون واقع بینی، کاهش انرژی در ادامه فعالیتهای سودمند، از دست دادن فلسفه نهایی زندگی و فقدان احساس همدردی و اختلالات روحی و جسمی ظهور پیدا می کند برای فائق آمدن بر این مشکلات باید استرسهای روانی و فرسودگی شغلی مقابله کرد.
راهبردهای مختلفی برای پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی در منابع مختلف گزارش شدهاست و در این جهت هر فردی راه و روش مقابلهای را انتخاب و روشهای مقابلهای انتخاب شده به خود به نحوی در کاهش یا افزاش فرسودگی شغلی تاثیر دارد. و با به کار بردن نتایج این تحقیق در برنامهریزیهای آموزشی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی در مراکز بهداشتی و درمانی فراهم خواهد شد تا کسانیکه در آینده به حرفهای وارد خواهند شد با استرسهای شغلی و فرسودگی شغلی و شیوه مقابله با آن آگاه شوند.
هدف پژوهش :
هدف اصلی پژوهش حاضر:
بررسی تفاوت میان استرس و فرسودگی شغلی بین کارمندان اداری و کارگران کارخانه ایران خودرو دیزل میباشد.
فرضیه های پژوهش:
1ـ بین میزان فرسودگی شغلی کارمندان اداری و کارگران تفاوت وجود دارد.
2ـ بین میزان استرس در کارمندان اداری و کارگران تفاوت است.
3ـ بین استرس و فرسودگی شغلی رابطه وجود دارد.
4ـ بین فرسودگی شغلی و سابقه کار رابطه وجود دارد.
تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها:
تعریف نظری متغیرها
استرس شغلی:
روی هم جمعشدن عوامل یا وضعیتهای مرتبط با شغل که عمدتاً استرس زا شناخته شدهاند کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگیهای فردی شاغل به گونهای است که خواست های محیط کار و در نتیجه فشارهای مرتبط با آن بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید. ( تیموری، 1383).
فرسودگی شغلی:
فرید و نبرگر ( 1979) اولین کسی بود که به این واژه به معنای امروزی آن اعتبار بخشید وی فرسودگی شغلی را یک حالت خستگی و تحلیلرفتگی می داند که از کار سخت و بدون انگیزه و بی علاقه ناشی میشود همچنین معتقد بود که سندروم فرسودگی خودش را به صورت علایم مختلف نشان میدهد که این علایم و شدت آن ها از یک شخص به شخص دیگر تفاوت دارد و معمولاً یک سال بعد از موقعیکه شخص در یک اداره یا موسسه کار میکند شروع میشود. ( فریدونبرگر، 1979).
تعریف عملیاتی متغیرها:
استرس شغلی:
میزان نمرهای که فرد در آزمون استرس شغلی هلریگل و اسلوکام کسب کرده است.
فرسودگی شغلی:
نمراتی که آزمودنیها از روی پرسشنامة فرسودگی شغلی به دست میآورند. پرسشنامه فرسودگی شغلی شامل 22 سال و برگ مشخصات پاسخگو می باشد. سوالات این پرسشنامه سه بعد تحلیل عاطفی، مسخ شخصیت و فقدان موفقیت فردی آزمودنیها را اندازهگیری میکند.
فصل دوم «ادبیات و پیشینه پژوهش»