چکیده
این پژوهش با هدف تعیین میزان مهارت کنترل خشم و پرخاشگری در بین دانش آموزان هنرستانی و دبیرستانی شهرستان فیروزآباد در سال تحصیلی 91 -1390 انجام شد.
جامعه پژوهش حاضر را کلیه دانش آموزان هنرستانی و دبیرستانی که در سال 1390 در این شهرستان مشغول به تحصیل بودند و نمونه اماری به صورت روش نمونه گیری تصادفی انجام شد که نمونه آماری برابر 120 نفر تعیین شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه پرخاشگری و مهارت کنترل خشم بود .
یافته های پژوهش نشان داد که بین تحصیلات پدر و مادر و وضعیت اقتصادی با مهارت کنترل خشم و پرخاشگری در بین دانش آموزان رابطه مثبت وجود دارد .
فصل اول
«کلیات پژوهش»
مقدمه:
گروهی از صاحب نظران رفتار سازمانی فشار روانی[1] را بیماری شایع قرن نامگذاری کردهاند شاید هم براستی دوران ما عصر فشارهای روانی است. دورهای که در آن انسان بشر از هر زمان دیگر در معرض عوامل فشارزا[2] قرارگرفته و مسائل ومشکلات بیشماری از هر سو او را احاطه کرده است.
این فشارها به طور حتم با پیچیدگی روز افزون سازمان ها و گسترش تفکیکها، ابزارها و دیگر ابعاد سازمان در صورت عدم برنامه ریزی صحیح و مناسب، افزایش هم مییابد.
فشار روانی یا استرس که واژه اصلی آن ریشه در زبان لاتین دارد در قرن هفدهم میلادی بسیار متداول بوده و به بعضی سختی، دشواری، فلاکت و محنت به کار رفته است. در اواخر قرن هجدهم معنی آن به نیرو، فشار، زور و تلاش بسیار متغیر یافته است ( تیموری، 1383).
فشار روانی برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد اختلاف نظر در مورد فشار روانی در پاسخهایی که مدیران به یک سوال مشابه تحت عنوان «منظور از اصطلاح فشار روانی یا استرس چیست» این موضوع را تائید می نماید. در این رابطه متداولترین جوابهایی که به این پرسش داده شده است عبارت بودند از: کار بسیار زیاد و زمان کم برای انجام آن احساس اضطراب و دلهره، فشار روحی و جسمی بسیار زیاد، فشارهای عاطفی احساسی، هیجانی، احساس خستگی، حساسیت و تحریک پذیری بوده است. فشارروانی را عکسالعمل فرد به عوامل جدید تا تهدید کننده در محیط کاری تعریف کردهاند ( تیموری، 1383).
فشار روانی را پاسخی دانستهاند که فرد برای تطبیق با یک وضعیت خارجی متفاوت با وضعیت عادی به صورت رفتاری، روانی، جسمانی از خود نشان میدهد. همچنین فشار روانی را مجموعه واکنشهای عمومی انسان نسبت به عوامل ناسازگار و پیشبینی نشده خارجی یا داخلی از میان برود ایجاد فشار روانی میکند.
فشار روانی دارای آثار جسمانی نیز هست و از این طریق هم به سازمان صدمات شدیدی وارد میآید.
استرسهای حاد نیروی انسانی سازمان را ضایع میکند و هدف سازمان را دستخوش تزلزل میسازد. افرادی که دچار استرس میگردند توان مقابله با آن را از دست میدهند ، از جهات جسمانی و رفتاری دچار آسیب میشوند و بدین ترتیب است که استرس در سازمان همچون آفتی نیروها را تحلیل می برد و تلاش ها و فعالیتها را عقیم میسازد. ( تیموری، 1383)
لذا تحقیق حاضر در نظر دارد که با بررسی رابطه فشارهای روانی (استرسهای شغلی) با فرسودگی شغلی هر چند گامی کوچک در جهت تبیین موضوع تحقیق برداشته شود.
طرح مساله و چهارچوب نظری آن:
هر چند فشار روانی به شکلهای مختلفی تعریف شده است اما زمینه مشترک همه آن تعاریف این است که علت ایجاد فشار عصبی وجود محرکی به صورت فیزیکی یا روانی است که فرد به طریق خاصی نسبت به آن عکسالعمل نشان می دهد. فشار روانی دارای پیامدهایی نظیر میباشد اگر فشار روانی مثبت باشد ممکن است نتیجه آن فعالیت فعالیتجدیت و انگیزش بیشتر باشد. البته آنچه بیشتر مورد توجه میباشد پیآمدهای منفی فشار عصبی است. همان طور که ملاحظه میشود بیشترین عوامل از درون هستند. به عنوان مثال استفاده از مشروبات الکلی یکی از پیآمدهای فردی فشار عصبی است در حالی که این مشکل از پیآمدهای سازمانی فشار عصبی نیز میباشد زیرا ممکن است به طور مستقیم بر عملکرد سازمان اثر بگذارد هر چند دستهبندی پیآمدها تا حدودی اختیاری به نظر میرسد ولی باید توجه داشت که هر پیآمدی بر حسب عامل ایجاد کننده اولیه خود دسته بندی شده است. بنابرآنچه که گفته شد پی آمدهای فردی نتایجی هستندکه عمدتاً بر فرد اثر می گذارند هر چند ممکن است سازمان نیز به طور مستقیم یا غیر مستقیم از این پی آمد متاثر شود ولی این فرد است که بهای اصلی آن را میپردازد.
فشار روانی پیآمدهایی نیز دارد که اثر مستقیم تری بر سازمان دارد یکی از این پیآمدهای واضح فشار روانی شدید کاهش عملکرد مناسب و درست است این کاهش در مورد کارگران اجرایی به صورت کیفیت ضعیف کار، افت بهرهوری متجلی میگردد کنارهگیری نیز میتواند نتیجة فشار روانی باشد که مهمترین آنها عبارتند از: غیبت ، استعفا و ترک کار پی آمدهایی فشار روانی که هم بر فرد و هم بر سازمان اثر میگذارد فرسودگی[3] یا تحلیل رفتگی است و هنگامی بوجود میاید که فرد احساس کند فشارهایی خیلی زیاد را تحمل میکند و منابع رضایت شغلی خیلی کم میباشد ( الوانی، 1371).
فرسودگی ( بی رمقی یا تنیدگی) شغلی از جمله اختلالهایی است که در سالهای اخیر مورد توجه روان شناسان بالینی قرار گرفته است و نتایج تحقیقات نیز نشان می دهد که درصد قابل توجهی از افراد سازمان های فعال از این عارضه، دروغ هستند. به طور کلی میتوان فرسودگی شغلی را نوعی اختلال که به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض فشارهای روانی که در وی ایجاد میشود و فرد مبتلا از خستگی جسمی و هیجانی نیز فرسودگی شغلی نگرش رنج میبرد. براساس تحقیقات ( موس 1981) نتیجة فرسودگی شغلی کاهش کارایی، کاهش علاقه نسبت به کار و کاهش ظرفیت برای حفظ عملکرد می باشد ( ساعتچی، 1376)
این روزها فرسودگی شغلی را به مثابه مشکل عمده در تنش کار تشخیص دادهاند فرسودگی بیشتر در میان متخصصینی شایع است که بایستی به طور گسترده با دیگر افراد، مشتریان زیر دستان و مراجعان کاری سروکار داشته باشد. در حدود 20 درصد صاحبان مشاغل مدیران و کارشناسان فنی در آمریکا مبتلا به عارضه فرسودگی شغل هستند (هاروی ، 1377).
نتیجة طبیعی فشارهای روانی فردی برای سازمان کاهش کارایی است کارکنان که با فشارهای روانی دارای نرخ بالاتر تاخیر، غیبت و ترک خدمت هستند کارایی آنها نیز هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی کاهش یافته و تعداد حوادث و شکایات افزایش مییابد. بدیهی است که این گونه کارکنان دارای روحیة ای پایین انگیزش کم و رضایت شغلی بسیار ضعیف هستند به طور خلاصه کارکنانی که فرسودگی و استهلاک را در خود تجربه میکنند هیجان قبلی را برای کار از دست داده در بسیاری از موارد کار و شغل خود را رها میکنند ( جزنی، 1378)
این روزها موضوع فشار روانی ناشی از کار و زندگی در بیان عامه مردم متخصصان آموزشی، مددکاران، متخصصان بهداشت و سایر کسانی که مسئولیت بهزیستی مردم را به عهده دارند بسیار رایج بوده و در راس امور قرار دارد.
پژوهشگران عمدتاً به چگونگی ایجاد فشار روانی و نحوهای که افراد از نظر فیزیولوژیکی و روانی در موقعیتهای فشار زا واکنش نشان میدهند توجه دارند زمانی که این عوامل شناسایی شد سازمان ها باید قادر به کنترل این محرکهای فشار زا باشند زیرا آنها ایجاد اضطراب و نگرانی کرده نهایتاً بر هدفهای کلی سازمان آسیب وارد خواهند کرد افزون بر آن شناسایی به موقع و کنترل فشار روانی ممکن است منتهی به افزایش کارایی ، خلاقیت و رضایت خاطر کارکنان گردد ( جزنی، 1378)
علاوه بر آنچه که دیگران میتوانند برای فرد در محیط کار و خانه انجام دهند ضروری است تا هر کس که فشار زندگی را بر خود احساس میکند و در این زمینه تجربه فردی دارد دست به کار شده و به خود کمک کند.
سازمانها و موسسات میتوانند سنگ زیربنای سلامتی بیشتر و بهزیستی را بنانهد، اما این به عهدة خود افراد هست که از این فشارها بکاهند یا اینکه شیوه و روش فرد را تغییر دهند و از این طریق به فرد کمک کنند و به عبارت دیگر تا زمانی که خود نقش فعالی در روند پیشگیری از ایجاد فشار و مقابله با آن به عهده نگیرد سیاستها و روشهایی که سازمان ها در پیش میگیرند بهره و نتیجه کلی در پیخواهد داشت.
گروه نمونه ای که در این تحقیق مورد آزمون قرار گرفته اند کارمندان اداری و کارگران کارخانة ایران خودرو در شهر تهران بودند با توجه به اینکه در این کارخانه کارگران با ماشینهای سنگین کار می کنند و استرس در آن ها زیاد است و همچنین کارمندان اداری نیز در آنها استرس زیاد است و در نتیجه باعث فرسودگی شغلی میشود بنابراین آنچه که به عنوان مسئله اساسی در پژوهش حاضر مطرح است این است که آیا بین استرس و فرسودگی شغلی بین کارمندان اداری و کارگران کارخانة ایران خودرو دیزل رابطه معنیداری وجود دارد یا خیر؟
اهمیت و ضرورت تحقیق:
کارکنان با استرسهای مختلفی مواجه هستند یکی از نتایج این استرسها بروز فرسودگی شغلی در بین آنان است این فرسودگی ناشی از عکس العمل مربوط به استرس عوارض زیادی در سازمان و خانواده و زندگی اجتماعی و فردی بر جای می گذارد از مهمترین آن ها میتوان غیبت کارکنان از کار، تاخیرهای متوالی شکایت های مختلف روان تنی، کشمکش و تضاد در محیط کار، تغییر شغل و در نهایت ترک خدمت را نام برد. هنگامی فرسودگی شغلی رخ میدهد فقدان روز افزون واقع بینی، کاهش انرژی در ادامه فعالیتهای سودمند، از دست دادن فلسفه نهایی زندگی و فقدان احساس همدردی و اختلالات روحی و جسمی ظهور پیدا می کند برای فائق آمدن بر این مشکلات باید استرسهای روانی و فرسودگی شغلی مقابله کرد.
راهبردهای مختلفی برای پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی در منابع مختلف گزارش شدهاست و در این جهت هر فردی راه و روش مقابلهای را انتخاب و روشهای مقابلهای انتخاب شده به خود به نحوی در کاهش یا افزاش فرسودگی شغلی تاثیر دارد. و با به کار بردن نتایج این تحقیق در برنامهریزیهای آموزشی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی در مراکز بهداشتی و درمانی فراهم خواهد شد تا کسانیکه در آینده به حرفهای وارد خواهند شد با استرسهای شغلی و فرسودگی شغلی و شیوه مقابله با آن آگاه شوند.
هدف پژوهش :
هدف اصلی پژوهش حاضر:
بررسی تفاوت میان استرس و فرسودگی شغلی بین کارمندان اداری و کارگران کارخانه ایران خودرو دیزل میباشد.
فرضیه های پژوهش:
1ـ بین میزان فرسودگی شغلی کارمندان اداری و کارگران تفاوت وجود دارد.
2ـ بین میزان استرس در کارمندان اداری و کارگران تفاوت است.
3ـ بین استرس و فرسودگی شغلی رابطه وجود دارد.
4ـ بین فرسودگی شغلی و سابقه کار رابطه وجود دارد.
تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها:
تعریف نظری متغیرها
استرس شغلی:
روی هم جمعشدن عوامل یا وضعیتهای مرتبط با شغل که عمدتاً استرس زا شناخته شدهاند کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگیهای فردی شاغل به گونهای است که خواست های محیط کار و در نتیجه فشارهای مرتبط با آن بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید. ( تیموری، 1383).
فرسودگی شغلی:
فرید و نبرگر ( 1979) اولین کسی بود که به این واژه به معنای امروزی آن اعتبار بخشید وی فرسودگی شغلی را یک حالت خستگی و تحلیلرفتگی می داند که از کار سخت و بدون انگیزه و بی علاقه ناشی میشود همچنین معتقد بود که سندروم فرسودگی خودش را به صورت علایم مختلف نشان میدهد که این علایم و شدت آن ها از یک شخص به شخص دیگر تفاوت دارد و معمولاً یک سال بعد از موقعیکه شخص در یک اداره یا موسسه کار میکند شروع میشود. ( فریدونبرگر، 1979).
تعریف عملیاتی متغیرها:
استرس شغلی:
میزان نمرهای که فرد در آزمون استرس شغلی هلریگل و اسلوکام کسب کرده است.
فرسودگی شغلی:
نمراتی که آزمودنیها از روی پرسشنامة فرسودگی شغلی به دست میآورند. پرسشنامه فرسودگی شغلی شامل 22 سال و برگ مشخصات پاسخگو می باشد. سوالات این پرسشنامه سه بعد تحلیل عاطفی، مسخ شخصیت و فقدان موفقیت فردی آزمودنیها را اندازهگیری میکند.
فصل دوم «ادبیات و پیشینه پژوهش»
بررسی رابطه ی بین رفتار بهینه ی والدین با ارتقا سلامت روان فرزندان 15 تا 19 ساله
170 صفحه در قالب word
مقدمه
کودک درسهای اصلی و اساسی خود را از خانواده می گیرد. هر سازندگی یا اشتباهی که در آن واقع گردد، مستقیماً در کودک اثر می گذارد، لذا والدین در جهت دادن فرزندان به سوی انسانیت و پرورش و تکوین شخصیت آنان می تواند نقش فوق العاده ای ایفا نماید و خطوط اصلی و اساسی رفتار آنان را پدید آورد. عدم توجه والدین به سالم سازی محیط روانی و عاطفی کودکان و نوجوانان و فقدان روابط مناسب در بیشتر موارد آنان را با کمبودهای عاطفی، انگیزشی و مشکلات روانی روبرو می سازد. همچنین، والدین دوره نوجوانی را معمولاً دشوارترین مرحله تعلیم و تربیت می دانند زیرا نوجوان برای رهایی از وابستگی های کودکی و کسب استقلال بزرگسالی تلاش فراوانی می کند. در این دوره تغییرات مهمی در تکامل روانی اجتماعی نوجوان اتفاق می افتد و مهارت آنان برای برقراری روابط اجتماعی گسترش یافته و پخته تر می شود. نوجوانان به علت کشمکش درباره استقلال، جنسیت، هیجانات، تغییر در شکل و ظاهر و سایر مسایل، معمولا دچار ناراحتی شده حتی با خود نیز غریبه و نا آشنا می شوند با این وجود اجتماع از آنها می خواهد که مستقل باشند، روابط خود را با همسالان و بزرگسالان تغییر دهند و نهایتاً ضمن کنار آمدن با همۀ این تغییرات، باید بکوشند تا هویت مستقل برای خود کسب نمایند. نوجوان می خواهد که به عنوان یک فرد مستقل به حساب آید و روابط تازه ای را که پذیرای فردیت او باشد با والدین خویش برقرار نماید. این فرایند اگر به شکل سالمی صورت گیرد، هم باعث رشد استقلال در نوجوان خواهد شد و و هم سلامت روانی فرزندان را به همراه خواهد داشت و باعث ایجاد رابطه صمیمانه با والدین خواهد شد(لطف آبادی،1378).
بیان مسئله
مطالعات بی شماری که در مورد رفتارهای مخاطره آمیز نوجوانان انجام گرفته، نتایج متفاوت و قابل توجهی در بین شیوه های مختلف فرزند پروری خانواده است.(هنریکسون،2000،ترجمه ی محمودی جسور) یونیس و اسمالار (1985) و گروتونت و کوپر (1986) اظهار می کنند که ارتباطات خانوادگی سالم و با ثبات از شرایط لازم و ضروری برای رشد و تکامل موفقیت آمیز استقلال و سازگاری نوجوانان است(بیروگوسن، ،ترجمه ی محمودی جسور 1999).
شیوۀ تربیت و عملکرد والدین به طور قابل توجهی پیامدهای مهمی را برای رشد و نمو روانی – اجتماعی نوجوانان ، ارتباطات دوستانۀ آنان، موفقیتهای تحصیلی، تواناییهای تصمیم گیری و کسب اعتماد به نفس به دنبال دارد. بر اساس ترکیب پاسخدهی و توقعات والدین این برخورد به چند نوع اقتدار منش، استبدادی، سهل گیر و بی کفایت تقسیم بندی می شود.
(لطف آبادی ،1378)
استقلال یابی نوجوانان نقطه مرکزی در نظریه های روانکاوی و روانکاوی نو دربارۀ نوجوانی است. تحقیق درباره پیامدهای استقلال روانی در نوجوان نتایج متناقضی را در پی داشته است. برخی از محققین در یافته اند که عدم وابستگی به والدین موجب رشد «من» می شود و از سوی دیگر ممکن است موجب احساس اضطراب در نوجوانان شود. همچنین، عده ای نیز اظهار کرده اند که تکامل استقلال، بویژه استقلال روانی در دراز مدت با سازگاری همراه است، چرا که فاصله گیری عاطفی والدین، برای نوجوانان ضروری است تا اعتماد بر روی تواناییهای خود را شروع کنند. (چن و دورنباخ، 1998، ترجمه ی محمودی جسور) همچنین یافته ها نشان می دهد نوجوانانی که از سطوح بالای استقلال روانی برخوردارند ممکن است احساس جدایی یا انفکاک از والدین نمایند. در این راستا چندین محقق دیگر نیز با گزارش کردن ارتباط منفی بین استقلال روانی و مجموعه ای از مشکلات روانی – اجتماعی از این نتیجه گیری حمایت کرده اند. (فارمن و هولمبک، 1995، ترجمه ی محمودی جسور) راه مؤثر دیگر برای روشن سازی ماهیت استقلال روانی در نوجوانی، مقایسۀ آن با جنبه مهم دیگر تکامل به نام استقلال رفتاری است. استقلال رفتاری ظرفیت و استعداد تصمیم گیری مستقل نسبت به انواع مختلف رفتارها است. برخی از جنبه های سازگاری با استقلال روانی و برخی دیگر با استقلال رفتاری ارتباط دارد. برای تشخیص نوع ارتباطات، باید مطالعاتی که هر دو جنبه استقلال را بررسی کند، مورد توجه قرار گیرد( بیروگوسن، 1999).
امروزه توجه به مسئله نوجوانان در کلیه کشورهای جهان بصورت یک مسئلۀ حاد علمی و تربیتی در آمده است. هدف اساسی در پیشگیری اولیه، بر رویکرد جامعه و جمعیت مورد نظر است که در آن فعالیتهای پیشگیری متوجه جمعیت سالم است. با این هدف که زمینه های رشد و تحول و تکامل سلامت روانی را در جامعه بوجود آورد. براساس این رویکرد، مفهوم پیشگیری در کودکان و نوجوانان جاذبه ویژه ای برای متخصصان تعلیم و تربیت و روانشناسان داشته است(شاملو، 1378).
داشتن دانش و آگاهی جهت تمایز بین رفتارهای معقول نوجوان از رفتارهای ناسازگارانه، برای روانشناس، امری ضروری است. روانشناس با آموزش والدین، معلمین و سایر اعضاء جامعه در زمینه رفتار طبیعی نوجوان، آنها را آگاه می سازد تا از نوجوان حمایت لازم را به عمل آورده و به پرورش استقلال او کمک کند. اغلب والدین و بزرگسالان در برابر کشمکشهای استقلال خواهی نوجوانان، ناتوان، درمانده، خشمگین و مستأصل می شوند. حمایت از نوجوان، تنظیم استانداردهای واضح با فراهم کردن چهارچوب مشخص و ثابت به گونه ای که عملکرد مستقل او را تشویق کند و کاهش کششهای قدرت، می تواند تأثیر مثبتی در روابط نوجوان با والدین داشته باشد. روانشناسان و مشاوران خانواده می توانند خصوصیات دوره نوجوانی را به والدین آموزش دهند و والدین نیز می توانند فرایند فراهم آوردن مسئولیت پذیری بیشتر را بر اساس پیشرفت تدریجی استقلال یابی فرزندشان فراگیرند.
بنابراین پژوهش حاضر به دنبال پاسخ گویی به این سئوال کلی است که بین رفتار بهینه ی والدین با ارتقا سلامت روان فرزندان چگونه است؟
سوال های پژوهش
سوال کلی پژوهش
آیا بین رفتار بهینه والدین و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران رابطه معنی داری وجود دارد؟
سوال های جزئی پژوهش
-1 آیا بین ارتباط دوطرفه و صمیمانه والدین با فرزندان و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران رابطه معنی داری وجود دارد؟
2-آیا بین پند و نصیحت غیرمستقیم والدین و الگو شدن رفتار والدین برای فرزندان و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران رابطه معنی داری وجود دارد؟
3-آیا بین ارائه اطلاعات از سوی والدین در زمینه بلوغ و تغییرات جسمانی و روانی فرزندان به آنها و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران رابطه معنی داری وجود دارد؟
4-آیا بین توجه به احساسات فرزندان توسط والدین و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران رابطه معنی داری وجود دارد؟
5-آیا بین فراهم کردن محیطی امن همرا با محبت وتوجه کافی به فرزندان توسط والدین و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران رابطه معنی داری وجود دارد؟
6-آیا بین آموزش مهارتهای زندگی توسط والدین به فرزندان برای افزایش تواناییهای روانی و اجتماعی جهت مواجه با مشکلات و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران رابطه معنی داری وجود دارد؟
7-آیا بین بحث و گفتگو والدین با فرزندان در خصوص مسائل مختلف برای آشنا شدن فرزندان به تفکر نقادانه و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران رابطه معنی داری وجود دارد؟
اهداف پژوهش
هدف کلی
بررسی رفتار بهینه والدین با ارتقا سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران در سال 1389.
هدافهای جزئی
1- بررسی بین ارتباط دوطرفه و صمیمانه والدین با فرزندان و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران در سال 1389.
2-بررسی بین پند و نصیحت غیرمستقیم والدین و الگو شدن رفتار والدین برای فرزندان و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران در سال 1389.
3-بررسی بین ارائه اطلاعات از سوی والدین در زمینه بلوغ و تغییرات جسمانی و روانی فرزندان به آنها و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران در سال 1389.
4-بررسی بین توجه به احساسات فرزندان توسط والدین و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران در سال 1389.
5- بررسی بین فراهم کردن محیطی امن همرا با محبت وتوجه کافی به فرزندان توسط والدین و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران در سال 1389.
6- بررسی بین آموزش مهارتهای زندگی توسط والدین به فرزندان برای افزایش تواناییهای روانی و اجتماعی جهت مواجه با مشکلات و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران در سال 1389.
7- بررسی بین بحث و گفتگو والدین با فرزندان در خصوص مسائل مختلف برای آشنا شدن فرزندان به تفکر نقادانه و ارتقاء سلامت روانی فرزندان 15 تا 19 ساله ی منطقه ی 10 تهران در سال 1389.
اهمیت و ضرورت پژوهش
با توجه به تحولات پرشتاب در عرصههای اقتصادی،اجتماعی، آموزشی، فرهنگی درعصرفرامدرن وفراشناخت عقل دانش مدارانسان را با روح آرام بخش تلفیق نمود.لازمه ماندگاری وبقاء، حرکت کردن هم جهت و همسو با این تحولات استبا توجه به شرایط پیچیده زندگی والدین به جهت نداشتن فرصت کافی برای تربیت و آموزش فرزندان خود تربیت و آموزش آنها را به نهادهای آموزشی سپرده اند تا علاوه بر آموزش مهارتهای تحصیلی، آموزش مهارتهای زندگی راهم ییاموزند. آیا میتوان گفت دانش آموزی که صرفاَ در فعالیتهای تحصیلی موفق است از نظر روانی، سلامت کاملی را دارا است؟ آیا می توان نقش خانواده را در سلامت روان این فرزندان که خود سرمایههای این مرز و بوم هستند، نادیده گرفت. سرمایههایی که در صورت برخورداری از سلامت کامل میتوانند منجر به نوآوری و اندیشه کار درجامعه شوند.
خانواده به عنوان اولین، مؤثرترین، مهمترین کانون رشد و تربیت ومنبع کسب اطلاع در شکل گیری و ایجاد سلامت روانی نقش ارزنده ای را دارد و هیج جامعه ای نمی تواند ادعای سلامت کند مگر اینکه از خانوادههای سالمی برخوردار باشد، خانوادهای که بتواند خود را با تغییرات اجتماعی وسیعی که ناشی از گذر سنت به مدرنیزه است تطبیق دهد و در این راستا به تربیت فرزندانی توجه داشته باشد که بتوانند برای خود و جامعه شان مفید واقع شوند.
با تجه به نقش بسیار مهم وحیاتی والدین حتی می توان در چارچوب دیدگاه روان تحلیل گران اشاره کرد.( فنیکل 1945 به نقل از علیزاده 1380) معتقد است که مادر اولین شی است که هر فرد با آن رابطه برقرار می کند، از این رو مادر اولین پایگاه شکل گیری تصورها و باورهای کود ک در مورد پیرامونش است.
در این دیدگاه می توان گفت که والدین کودک هر کدام بخشی از یک سیستم پیچیده، نو وپویا به حساب می آیند و دارای تأثیر متقابل هستند. دانش آموزان به دلیل شرایط خاص سنی، مستعد از دست دادن سلامت روانی بوده و با توجه به مشکلات خاص خود دچار فشارهای روحی و روانی می باشند. که دراین راستا توجه والدین به ایجاد و حفظ سلامت روانی فرزندان خود امری ضروری است که در این پژوهش می خواهیم به آن بپردازیم.
ممکن است هنگام انتقال از فایل ورد به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است
متن کامل را می توانید در ادامه دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن برای نمونه در این صفحه درج شده است ولی در فایل دانلودی متن کامل همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:108
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد«M.S.c »
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات 1
مقدمه 2
بیان مساله 3
اهمیت و ضرورت تحقیق 5
اهداف تحقیق 7
سئوال های تحقیق 7
تعاریف نظری متغییرها: 8
فصل دوم : ادبیات 9
و پیشینه تحقیق 9
مقدمه 10
زن در اسلام 10
تاریخچه کار زنان: 12
علل و انگیزه اشتغال در زنان 14
جایگاه زنان در مدیریت 14
سهم زنان از مشاغل مدیریتی 16
آیا رهبری زنان با مردان متفاوت است؟ 17
علل عدم رشد اشتغال و مدیریت زنان 20
موانع و مشکلات زنان در تصدی پست های مدیریتی: 22
رویکرد نظری رضایت شغلی 26
تئوری ها ی رضایت شغلی 28
ابزارهای اندازهگیری رضایت شغلی 34
تعاریف و مفاهیم تعهد سازمانی 35
ضرورت توجه به تعهد سازمانی 37
اهمیت تعهد سازمانی 38
عوامل موثر بر تعهد سازمانی 39
تحقیقات خارجی موانع پیشرفت زنان 41
تحقیقات داخلی موانع پیشرفت زنان 42
پیشینه تحقیق تعهد و رضایت شغلی 50
فصل سوم : 67
روش 67
مقدمه: 68
الف ) روش تحقیق: 68
جامعه آماری و نمونه تحقیق: 68
نمونه و روش نمونه گیری: 68
ابزار انداره گیری 69
روایی و پایایی : 69
روش های آماری مورد استفاده در پژوهش 72
فصل چهارم 74
نتایج تحقیق 74
مقدمه 75
یافته ها 75
فصل پنجم 87
بحث و نتیجه گیری 87
بحـث از نتــایج 88
محدودیت ها : 94
پیشنهادات : 94
فهرست منابع ومآخذ 95
ضمائم 104
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول شماره ( 1 ) پایایی ابعاد رضایت شغلی 70
جدول شماره ( 2 ) پایایی ابعاد رضایت شغلی 70
جدول شماره (3 ) ویژگی های نمونه مورد بررسی بر حسب نوع شغل 75
جدول شماره (4) ویژگی های نمونه مورد بررسی برحسب تحصیلات 76
جدول شماره (5 ) ویژگی های نمونه مورد بررسی بر حسب سابقه کار 76
جدول شماره (6 ) ضریب همبستگی پیرسون بین تاثیرموانع پیشرفت زنان در رضایت شغلی 77
جدول شماره (7 ) ضریب همبستگی پیرسون بین تاثیرموانع پیشرفت زنان در تعهد سازمانی 78
جدول شماره ( 8 ) آزمون Tبین جنسیت وتعهد سازمانی 79
جدول شماره ( 9) آزمون Tبین رضایت شغلی کارکنان زن ومرد 80
جدول شماره (10 ) میانگین و انحراف استاندارد تعهد سازمانی در مدارک مختلف تحصیلی 82
جدول شماره ( 11 ) نتایج آزمون تحلیل واریانس بین میزان تحصیلات و تعهد سازمانی 82
جدول شماره (12) نتایج توکی بین میزان تحصیلات و تعهد سازمانی 82
جدول شماره (13 ) میانگین و انحراف استاندارد رضایت شغلی در مدارک مختلف تحصیلی 84
جدول شماره ( 14 ) نتایج تحلیل واریانس بین رضایت شغلی و مدرک تحصیلی 84
جدول شماره (15) نتایج توکی بین میزان تحصیلات و تعهد سازمانی 84
جدول شماره ( 16 ) ضریب همبستگی پیرسون بین نمرات تعهد سازمانی و رضایت شغلی 86
چکیده:
در این تحقیق موانع پیشرفت زنان در سازمان و تاثیر آن بر تعهد سازمانی و رضایت شغلی از دیدگاه کارکنان در سال 1386مورد بررسی قرار گرفت روش تحقیق همبستگی است .نمونه مورد مطالعه در این تحقیق شامل 120 نفر از کارکنان(43 نفر زن و 77 نفر مرد ) منابع طبیعی شهر شیراز بودند که بصورت تصادفی ساده انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات بوسیله پرسشنامه های، رضایت شغلی ، تعهد سازمانی و موانع پیشرفت زنان بود و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمونهای آماری ضریب همبستگی پیرسون ، تحلیل واریانس و آزمون t انجام شد.نتایج حاصل از این تحقیق به شرح زیر می باشد
1- بین پیشرفت زنان در سازمان با تعهدسازمانی و رضایت شغلی کارکنان رابطه منفی معنی داری در سطح 05/0 وجود دارد
.2-.تعهد سازمانی کارکنان مرد بیشتر از کارکنان زن بدست آمد.
3- رضایت شغلی کارکنان مرد بیشتر از کارکنان زن بدست آمد.
4-- کارکنان با تحصیلات فوق لیسانس کمترین تعهد سازمانی را در مقایسه با کارکنان دیگر داشتند.
5- کارکنان با تحصیلات فوق لیسانس کمترین رضایت شغلی را در مقایسه با کارکنان دیگر داشتند.
6- بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان رابط معنی داری در سطح 001/0 بدست آمد .
فصل اول : کلیات
مقدمه
دردهه های اخیر اشتغال زنان در ایران به عنوان مهم ترین نمود اجتماعی مورد اهتمام قرارگرفته است. با افزایش سطح علم و دانش و رشد معنوی وعاطفی مردم، زنان بیش از گذشته وادار شده اند پا را از محیط خانه و زندگی فراتر گذارند. یکی از نشانه های این تحول، فزونی گرفتن درصد زنان در دوره های گوناگون دانشگاه های ایران است. اما با بررسی سه دهه گذشته در می یابیم که تعداد مدیران زن از افزایش چندانی برخوردار نبوده است به طوری که تاج زاده (1377) بیان می کند که ” در ایران سطح اشتغال و مدیریت زنان به ترتیب 13 درصد و 8/2 درصد است. یعنی فاصله ای برابر با 10 درصد بین سهم زنان شاغل و زنان مدیر در ایران وجود دارد“. همچنین داوری (1378) معتقد است شانس مدیر شدن زنان در مقابل مردان 14 درصد است. قره یاضی (1383) نیز معتقد است که” از کل زنان شاغل در ایران تنها 17% توانسته اند پست های مدیریتی را احراز کنند“. پرکردن فاصله بین این اختلاف،لازمه اش توجه جدی مسئولان به مساله ورود زنان در عرصه های مختلف اجرایی و مدیریتی است چنانچه در کشور های مختلف جهان نیز اینگونه عمل شده است آنگونه که اعلامیه چهارمین کنفرانس جهانی زن در پکن می گوید” بدون شرکت فعال زنان و گنجانیدن دیدگاه زنان درکلیه سطوح تصمیم گیری، اهداف برابری، توسعه و صلح قابل حصول نیست “ (آرین و سعید قاضی، 1375).
به طور کلی تمام نگرش هایی که عدم پیشرفت زنان در مشاغل مدیریتی را حمایت می کنند نشانگر این موضوع است که اگرچه در سال های اخیر حضور زنان در محیط کار چشمگیر تر شده است و روز به روز برتعداد آنها افزوده می شود ؛ اما میزان پیشرفت آنها در مشاغل مدیریتی متناسب با تعداد آنها در سازمان ها نیست .زنان در حرکت به سوی مشاغل مدیریتی با موانع و مشکلات زیادی روبرو می شوند (سقف شیشه ای ) در حالی که این موانع برای مردان جامعه وجود ندارد .
با توجه به این که عملکرد و اثر بخشی کارکنان تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله رضایت شغلی و تعهد سازمانی و... می باشد در این تحقیق موانع پیشرفت زنان در سازمان و تاثیر آن بر تعهد سازمانی و رضایت شغلی از دیدگاه کارکنان منابع طبیعی شهر شیراز در سال 1386مورد بررسی قرار گرفت.
بیان مساله
موضوع این پژوهش بررسی موانع پیشرفت زنان در سازمان و تاثیر آن بر تعهدسازمانی و رضایت شغلی کارکنان منابع طبیعی استان فارس در سال 1386 بوده است.
یکی از شاخص های مهم برای سنجش توسعه هر کشور،وضعیت زنان و نوع مشارکت آنان می باشد زیرا توسعه صرفا در ارتباط با تولید ناخالص ملی و در سطح درآمد سرانه سنجیده نمی شود ؛بلکه شامل بلوغ اجتماعی و سیاسی نیز می گردد . از آنجا که یکی از مولفه های بلوغ اجتماعی و سیاسی را می توان نحوه برخورد و رفتار جامعه با زنان دانست بنابر این حضور فعال و مشارکت موثر زنان در جامعه از دیر باز حائز اهمیت بوده است.
اخیراً حضور زنان در ردههای مدیریت چشمگیرتر شده است. ورود آنان به ردههای بالای سازمانی مسائل بسیاری را با خود به همراه داشته است. با وجود اینکه ورود تعداد زنان بعنوان نیروی کار روبه افزایش است اما پیشرفت آنها در مشاغل مدیریتی چندان محسوس نبوده است. این درحالی است که تحقیقات انجام شده برای شناخت برتری مردان در مدیریت وجه تمایزی را برای مدیربودن انحصاری مردان قائل نیست. پژوهشها نشان میدهد مدیریت آینده نیازمند استفاده بیشتر و کارآمد از نیروی بالقوه زنان در مدیریت است (جزنی ،1378).
طبق آمار سازمان بینالمللی کار زنان الجزایری با 8 درصد کمترین و زنان فنلاندی با 47 درصد بیشترین سهم اشتغال را دارند. بیش از 45 درصد از زنان جهان که بین 15 تا 64 سال سن دارند در فعالیتهای اقتصادی مشغول هستند. نرخ مشارکت زنان به عنوان نیروی کار در ایران برطبق آمار سال 1375، 1/9 درصد است. زنان مدیر و کارکنان رده بالای سازمانی در سال 1370، 1533 نفر بود که در سال 1375 به 41420 نفر رسیده است. هرچند این رقم نشاندهنده افزایش تعداد زنان در پستهای مدیریتی است اما در مقایسه با تعداد شاغلان زن رقم ناچیزی است.( عبدالهی ، 1381).با وجود این که تعداد زنان در نیروی کار رو به افزایش است ، اما پیشرفت آنها در مشاغل مدیریتی محسوس نیست . امروزه این عدم ارتقاء و پیشرفت را به علت وجود موانع پیشرفت زنان می دانند .
نتایج حاصل از تحقیقات صورت گرفته توسط سولمون (1990 ) ، گرهات و رنیس (1991) نشان می دهد که زنان در مشاغل مشابه ریاست 42 درصد کمتر از مردان در همان سطح ، حقوق دریافت می کنند . نتایج تحقیقات کالبرک لیت (1991) و مورسین و گلی نو (1990) نشان می دهد بعضی از زنانی که در رده های میانی سازمانها،مدیریت می کردند،به دلیل نبود پیشرفت و فرصت هایی که برای مردان وجود دارد دلسرد شده اند (به سبب وجود موانع پیشرفت زنان )سازمان قبلی را ترک کرده اند.که نشان می دهد تعهد سازمانی و رضایت شغلی بسیار کمی داشته اند(مهداد،1381) . نتایج تحقیقات صورت گرفته توسط زکی (1383) ، کوزه چیان و همکاران (1382) ، کوهستانی و شجاعی فر (1381) ، جمشیدیان و مقدم (1380) ، حسینی زاده (1379) ، طبا طبایی زاده (1376) ، تقی پور (1374) ، ساعتچی (1370) و سایرین نشان می دهدکه رضایت شغلی مردان بیشتر از زنان می باشد همچنین بین رضایت شغلی و تعهد سازمانی رابطه مثبت معنی داری وجود دارد .
اهمیت و ضرورت تحقیق
باتوجه به اینکه در نیمه دوم قرن بیستم توجه به زنان بهعنوان نیروی کار، مدیر و سیاستمدار هم در تئوری و هم درعمل تغییر یافته است ولی بازهم زنان حق اندکی در انتخاب شدن بهعنوان مقامات عالیرتبه مدیریتی و سیاسی داشتهاند. بهطوری که در سال 1997 زنان بهطور میانگین حدود 7/11 درصد و 10 درصد به ترتیب از قانونگذاران ملی و پستهای مدیریتی را در سراسر جهان تشکیل میدادند.(باررل ، 2001). پژوهشهای بسیاری مؤید این است که مدیریت آینده نیازمند بهکارگیری هرچه بیشتر نیروی بالقوه زنان در مدیریت است.(بار با رادال ،1377),
مطالعات انجام شده نشان میدهد «سقف شیشهای بسیاری از زنان را از بالارفتن بسوی پستهای مدیریت و رهبری بازمیدارد.(روسنر ، 1991).اغلب زنان مدیر در پیشرفت حرفه ای به وسیله عاملی که " موانع پیشرفت زنان " نامیده می شود متوقف شده اند ، یک سد غیر قابل نفوذ که به آنها اجازه می دهد به پاداش ها و مسئولیت های مدیریت سطح بالا نگاه کنند اما از حرکت به طرف آن جلوگیری می کند (مهداد ،1381). «سقف شیشهای» نگرشها و تعصبهای منفی است که مانع از آن میشود زنان و گروههای اقلیت ورای یک سطح خاص در سلسله مراتب سازمانی بروند.(سنزو ،2001). سقف شیشهای به موانع مصنوعی و نامرئی، تصمیمات سازمانی و تعصبات مسئولان سازمان اطلاق میشود که مانع پیشرفت اشخاص با صلاحیت و یا اقلیتها (بویژه زنان) در داخل سازمانها میگردد. این اصطلاح به مفهوم نقطهای است که پس از آن، اقلیتها یا مدیران زن دیگر امکان ارتقا پیدا نمیکنند(خوشنویس ،1381). یک سوم زنان شاغل در پستهای منشیگری یک چهارم دیگر در حوزههای مراقبتهای بهداشتی، آموزشی و تولیدات موادغذایی هستند. حتی در این شغلهای بطور سنتی زنانه نیز زنان پستهای کلیدی را در ارتباط با شغلشان ندارند. برای مثال، در مدارس زنان تدریس میکنند ولی مردان سازماندهی، طرحریزی، هدایت و کنترل را انجام میدهند. یک مانع عمده برای زنانی که مایلند به پستهای مدیریتی برسند، وجود محدودیتهایی است که از سوی جامعه، خانواده و خود زنان بر آنها تحمیل میشود. نتایج حاصل از تحقیقات صورت گرفته توسط سولمون (1990) ، گرهات و رنیس (1991) نشان می دهد که زنان در مشاغل مشابه ریاست ، 42 درصد کمتر از مردان در همان سطح ، حقوق دریافت می کنند . نتایج تحقیقات کالبرک لیت (1991) و مورسین و گلی نو (1990) نشان می دهد بعضی از زنانی که در رده های میانی سازمانها مدیریت می کردند،به دلیل نبود پیشرفت و فرصت هایی که برای مردان وجود دارد دلسرد شده اند (به سبب وجود موانع پیشرفت زنان )سازمان قبلی را ترک کرده اند.که نشان می دهد تعهد سازمانی و رضایت شغلی بسیار کمی داشته اند(مهداد،1381) .
اهداف تحقیق
هدف اصلی این تحقیق بررسی موانع پیشرفت زنان در سازمان و تاثیر آن بر تعهدسازمانی و رضایت شغلی کارکنان منابع طبیعی شهر شیراز در سال 1386 بوده است.
اهداف دیگر تحقیق عبارتند از :
مقایسه تعهد سازمانی و جنسیت کارکنان
مقایسه رضایت شغلی و جنسیت کارکنان
مقایسه تعهد سازمانی و میزان تحصیلات کارکنان
مقایسه تعهد سازمانی و میزان تحصیلات کارکنان
بررسی رابطه تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان رابطه
سئوال های تحقیق
سئوال اصلی تحقیق عبارت است از : چه موانعی در پیشرفت زنان در سازمان وجود دارد ؟
سایر سئوالات تحقیق عبارتند از :
1-آیا بین پیشرفت زنان در سازمان با تعهدسازمانی و رضایت شغلی کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد؟
2-. آیا در میزان تعهد سازمانی کارکنان زن و مرد تفاوت معنی داری وجود دارد.؟
3- آیا در میزان رضایت شغلی کارکنان زن و مرد تفاوت معنی داری وجود دارد.؟
4- آیا بین میزان تحصیلات و تعهد سازمانی کارکنان زن و مرد تفاوت معنی داری وجود دارد.؟
5- آیا بین میزان تحصیلات و رضایت شغلی کارکنان زن و مرد تفاوت معنی داری وجود دارد.؟
6- آیا در میزان تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد.؟
تعاریف نظری متغییرها:
رضایت شغلی:رضایت شغلی عبارت از نگرش کلی فرد نسبت به شغل می باشد.
تعهد سازمانی : از نظر لغوی تعهد عبارت است از به گردن گرفتن کاری، نگاه داشتن ، عهد بستن و پیمان بستن است . تعهد سازمانی حالتی روانی است که رابطه فرد را با سازمان مشخص کند ، تصمیم به ماندن در سازمان یا ترک آن را به طور ضمنی در خود دارد .
موانع پیشرفت زنان : موانع مصنوعی مبتنی بر تعصبات نگرشی یا سازمانی ، جهانی یا ملی هستند که افراد واجد شرایط را در سازمان هایشان از پیشرفت به سمت بالا در مقام های مدیریتی باز می دارند .
تعاریف عملیاتی متغییرها:
رضایت شغلی : ملاک تعیین کننده در این مورد ، نمره فرد در پرسش نامه رضایت شغلی اسمیت کندال و هالین است که سئوالات آن توسط گرگسون کاهش یافته است .
تعهد سازمانی: ملاک تعیین کننده در این مورد ، نمره فرد در پرسش نامه تعهد سازمانی مادوی ، استیرز و پورتر (1974 است .
موانع پیشرفت زنان: ملاک تعیین کننده در این مورد ، نمره فرد در پرسش نامه موانع پیشرفت زنان می باشد.
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:131
پایان نامه کارشناسی ارشد
(رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی)
فهرست مطالب:
فصل اول : طرح تحقیق
1-1) مقدمه 2
1-2) بیان مسأله4
1-3) ضرورت و اهمیت تحقیق7
1-4) اهداف تحقیق9
1-4-1) هدف کلی9
1-4-2) اهداف اختصاصی9
1-5) فرضیه های تحقیق10
1-6) پیش فرض های تحقیق12
1-7) محدودیت های تحقیق12
1-8) نحوه رعایت نکات اخلاقی13
1-9) تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی13
فصل دوم : پیشینه تحقیق
2-1) مقدمه17
2-2) مبانی نظری تحقیق18
2-2-1) کنترل پوسچرال18
2-2-2) سیستم های کنترل پوسچر21
2-2-3) کنترل حرکتی وضعیت ایستا23
2-2-4) راست قرار گرفتن بدن24
2-2-5) تون عضلانی25
2-2-6) تون پوسچرال25
2-2-7) محدوده تعادل در زمان ایستادن27
2-2-8) راهبردهای فعال28
2-2-9) تعادل قدامی- خلفی29
2-2-10) راهبرد لگن31
2-2-11) راهبرد گام برداشتن32
2-2-12) تعادل داخلی- خارجی34
2-2-13) سازگاری راهبرد حرکتی34
2-2-14) بیومکانیک های تعادل36
2-2-15) فیزیولوژی تعادل37
2-2-16) سیستم بینایی و کنترل تعادل39
2-2-17) سیستم دهلیزی و تعادل41
2-2-18) سیستم حس عمقی و تعادل44
2-2-19) نقش سیستم عصبی در کنترل تعادل45
2-2-20) تکامل اطلاعات وضعیت بدنی با حفظ تعادل50
2-2-21) تغییرات تعادل ناشی از افزایش سن51
2-3) رابطه تعادل و دشواری تکلیف52
2-4) تأثیر تعادل در فعالیت های ورزشی53
2-5) ارزیابی ترکیب بدنی57
2-5-1) شاخص توده بدن58
2-5-2) درصد چربی58
2-6) تیپ بدنی59
2-6-1) فربه پیکری59
2-6-2) عضلانی پیکری59
2-6-3) لاغر پیکری60
2-7) ویژگی های آنتروپومتریک دخالت کننده در تعادل61
2-8) ویژگی های آنتروپومتریک و تیپ بدنی ورزشکاران و غیرورزشکاران63
2-9) تحقیقات انجام شده در داخل کشور65
2-10) تحقیقات انجام شده در خارج کشور65
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
3-1) مقدمه71
3-2) نوع تحقیق72
3-3) جامعه آماری72
3-4) نمونه آماری72
3-5) متغیرهای تحقیق72
3-6) جمع آوری اطلاعات مربوط به اندازه های بدنی73
3-7) جمع آوری اطلاعات مربوط به تعادل ایستا77
3-8) دستکاری دشواری تکلیف83
3-9) روش جمع آوری اطلاعات و داده های تحقیق84
3-10) روش تجزیه و تحلیل داده های تحقیق84
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش
4-1) مقدمه86
4-2) بررسی توصیفی داده ها87
4-3) آزمون فرضیه های پژوهش90
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
5-1) مقدمه119
5-2) خلاصه تحقیق119
5-3) تفسیر نتایج120
5-4) نتیجه گیری126
5-4) پیشنهادهای برخاسته از تحقیق126
5-5) پیشنهادهای آتی برای محققین127
فهرست منابع128
پیوست
فهرست شکل ها
شکل (2-2-4-1): عبور خط جاذبه در وضعیت ایستاده26
شکل (2-2-6-1): عضلات شرکت کننده در تون پوسچرال26
شکل (2-2-9-1): راهبرد حرکت مچ پا در تعادل31
شکل (2-2-10-1): راهبرد لگن درتعادل32
شکل (2-2-17-1): بخش های مختلف سیستم دهلیزی42
شکل (2-2-19-1): بخش های مختلف دستگاه عصبی مرکزی46
شکل(2-2-19-2): خروج اعصاب نخاعی مربوط به اندام ها49
شکل (2-2-19-3): مسیرهای عصبی دهلیزی50
شکل (2-7-1): ویژگی های آنتروپومتریک دخالت کننده در تعادل62
شکل (3-6-2-1): کولیس جهت اندازه گیری پهنای پنجه و پاشنه75
شکل (3-6-3-1): نحوه اندازه گیری پهنای پنجه76
شکل (3-6-3-2): نحوه اندازه گیری پهنای پاشنه76
شکل (3-7-1-1): نمای اصلی دستگاه تعادل سنج78
شکل (3-7-1-2): نمونه ای از داده ها و گراف های خروجی دستگاه79
شکل (3-7-3-1): اندازه گیری تعادل در وضعیت ایستاده معمولی81
شکل (3-7-3-2): اندازه گیری تعادل در وضعیت ایستاده با پاها در یک راستا82
شکل (3-7-3-3): اندازه گیری تعادل در وضعیت ایستاده روی یک پا82
شکل (4-2-1): نمودار فراوانی شرکت کنندگان به تفکیک جنسیت87
شکل (4-2-2): نمودار اطلاعات توصیفی نمره تعادل شرکت کنندگان درشرایط مختلف89
شکل (4-3-1): نمودار پراکنش بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا91
شکل (4-3-2): نمودار پراکنش بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا92
شکل (4-3-3): نمودار پراکنش بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا93
شکل (4-3-4): نمودار پراکنش بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا94
شکل (4-3-5): نمودار پراکنش بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا95
شکل (4-3-6): نمودار پراکنش بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا96
شکل (4-3-7): نمودار پراکنش بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا97
شکل (4-3-8): نمودار پراکنش بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا98
شکل (4-3-9): نمودار پراکنش بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا99
شکل (4-3-10): نمودار پراکنش بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا100
شکل (4-3-11): نمودار پراکنش بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا101
شکل (4-3-12): نمودار پراکنش بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا102
شکل (4-3-13): نمودار پراکنش بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا103
شکل (4-3-14): نمودار پراکنش بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا104
شکل (4-3-15): نمودار پراکنش بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا105
شکل (4-3-16): نمودار پراکنش بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا106
شکل (4-3-17): نمودار پراکنش بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا107
شکل (4-3-18): نمودار پراکنش بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا108
شکل (4-3-19): نمودار پراکنش بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا109
شکل (4-3-20): نمودار پراکنش بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا110
شکل (4-3-21): نمودار پراکنش بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا111
شکل (4-3-22): نمودار پراکنش بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا112
شکل (4-3-23): نمودار پراکنش بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا113
شکل (4-3-24): نمودار پراکنش بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا114
شکل (4-3-25): نمودار پراکنش بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا115
شکل (4-3-26): نمودار پراکنش بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا116
شکل (4-3-27): نمودار پراکنش بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا117
فهرست جداول
جدول (4-2-1): توزیع فراوانی شرکت کنندگان به تفکیک جنسیت87
جدول (4-2-2): اطلاعات توصیفی نمره تعادل شرکت کنندگان88
جدول (4-2-3): اطلاعات توصیفی نمره تعادل شرکت کنندگان در شرایط مختلف89
جدول (4-3-1): میزان همبستگی بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا91
جدول (4-3-2): میزان همبستگی بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا92
جدول (4-3-3): میزان همبستگی بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا93
جدول (4-3-4): میزان همبستگی بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا94
جدول (4-3-5): میزان همبستگی بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا95
جدول (4-3-6): میزان همبستگی بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا96
جدول (4-3-7): میزان همبستگی بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا97
جدول (4-3-8): میزان همبستگی بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا98
جدول (4-3-9): میزان همبستگی بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا99
جدول (4-3-10): میزان همبستگی بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا100
جدول (4-3-11): میزان همبستگی بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا101
جدول (4-3-12): میزان همبستگی بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا102
جدول (4-3-13): میزان همبستگی بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا103
جدول (4-3-14): میزان همبستگی بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا104
جدول (4-3-15): میزان همبستگی بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا105
جدول (4-3-16): میزان همبستگی بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا106
جدول (4-3-17): میزان همبستگی بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا107
جدول (4-3-18): میزان همبستگی بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا108
جدول (4-3-19): میزان همبستگی بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا109
جدول (4-3-20): میزان همبستگی بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا110
جدول (4-3-21): میزان همبستگی بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا111
جدول (4-3-22): میزان همبستگی بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا112
جدول (4-3-23): میزان همبستگی بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا113
جدول (4-3-24): میزان همبستگی بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا114
جدول (4-3-25): میزان همبستگی بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا115
جدول (4-3-26): میزان همبستگی بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا116
جدول (4-3-27): میزان همبستگی بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا117
چکیده
کنترل تعادل برای اجرای کلیه مهارت های حرکتی ضروری به نظر می رسد. یکی از فاکتورهای بسیار مهم در ثبات و تعادل، شاخص های آنتروپومتریک نظیر قد، وزن، شاخص توده بدن و اندازه های اندام تحتانی می باشد. از این رو هدف تحقیق، بررسی ارتباط بین برخی ویژگی های آنتروپومتریک با تعادل در سطوح متفاوتی از دشواری بود.
تحقیق حاضر از نوع توصیفی تحلیلی می باشد. در این تحقیق، 102 نمونه شامل 50 دختر و 52 پسر به روش تصادفی از جامعه در دسترس شرکت داشتند. ویژگی های آنتروپومتریک نظیر: قد ، وزن ، شاخص توده بدن ، اندازه های اندام تحتانی شامل: طول اندام تحتانی، طول ران و طول ساق، اندازه های کف پا شامل: طول کف پا، پهنای پنجه و پهنای پاشنه؛ برای هر نمونه جداگانه اندازه گیری شد. سپس تعادل در سه وضعیت ایستادن روی دو پا، ایستاده پاها در یک راستا و ایستادن روی یک پا با استفاده از دستگاه تعادل سنج دیجیتال اندازه گیری شد.
داده ها با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته¬های پژوهش نشان داد: تنها در شرایط ایستادن معمولی روی دو پا، بین طول کف پا، پهنای پاشنه و پهنای پنجه با تعادل ارتباط معنی داری یافت شد. در صورتی که بین سایر ویژگی ها و تعادل رابطه معنی داری مشاهده نشد. همچنین در سایر شرایط ایستادن (پاها در یک راستا و ایستادن روی یک پا) هیچ ارتباطی بین ویژگی های آنتروپومتریک با تعادل ایستا یافت نشد(P>0/05) .
نتیجه گیری: در جامعه جوان مورد بررسی ارتباطی بین ویژگی های آنتروپومتریک نظیر قد، وزن، شاخص توده بدن، اندازه های اندام تحتانی و اندازه های کف پا با تعادل در حالت ایستا مشاهده نشد. به نظر می رسد در این جامعه به جز ویژگی های آنتروپومتریک، فاکتورهای دیگری نظیر حس بینایی، سیستم دهلیزی و حس عمقی در ثبات تعادل نقش داشته باشند. با این وجود، از آن جایی که تعادل اساس هر فعالیت حرکتی است، به خصوص در رشته های ورزشی که نیاز به تعادل دینامیک و ایستا دارند، به مربیان توصیه می شود در گزینش و انتخاب ورزشکارن علاوه بر ویژگی های آنتروپومتریک به شاخص های تعادل نیز توجه کنند.
کلیدواژه ها: آنتروپومتریک، شاخص نوسان بدن، تعادل ایستا
1-1) مقدّمه
علوم ورزشی در پی گسترش وسیع خود در زمینه های مختلف توانسته است راهکارهای تازه ای را برای پیشرفت عملکرد ورزشی ورزشکاران مطرح نمایند که به موجب آن امکان دستیابی به موفقیت ها آسان و سریع تر گردد. بنابراین هرگونه مطالعه ای که در پی روابط و عوامل زیربنایی تشکیل دهنده عملکرد ورزشی باشد در نهایت چشم اندازی به آینده برای کمک به پیشرفت های بارز مهارتی داشته و بدین ترتیب زیربنای تحقیقات کاربردی را تشکیل می دهد. نتایج تحقیق در حیطه رفتار حرکتی از فعالیت های شغلی روزمره گرفته تا فعالیت های قهرمانی و نیز زمینه های صنعتی و پزشکی و توان بخشی کاربرد دارد و بنابراین می توان گفت که کاربردهای بالقوه اصول حاکم بر رفتار حرکتی انسان تقریباً در تمام جنبه های زندگی او وجود دارند.
تعادل به عنوان یک عامل مهم در مطالعات توان بخشی می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات حرکتی باشد (9). از طرف دیگر، در عملکرد تمامی رشته های ورزشی توانایی حفظ تعادل از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و تعادل و کنترل پوسچر، اساس هر فعالیت حرکتی اعم از فعالیت های ورزشی و غیر ورزشی است (11).
حرکات انسان از تعادل شروع شده و به تعادل هم خاتمه می یابد. در بیشتر اوقات سیستم حرکتی در جریان حرکت قرار نمی گیرد بلکه کار آن تنها حفظ وضعیت بدن می باشد. در واقع برای حفظ تعادل فرد، در مقابل یک سلسله مراتب مکانیزمی واقع می شود. در هنگام ایستادن و طی حرکات، انسان ها بیشتر تعادل پویا دارند تا تعادل ایستا، به طوری که کشش جاذبه پیوسته تلاش دارد تا ما را به طرف زمین بکشد. برای حفظ وضعیت بدن، حتی در صورت کوچکترین انحراف از حالت خنثی، تعداد زیادی از مکانیزم های پیچیده دخالت دارند. گستردگی عمل این مکانیسم ها از جایی است که به ما می گوید بدن ما در وضعیتی به سر می برد که در معرض خطر سقوط هستیم. متعاقب آن، سایر سیستم های بدن نیز برای کسب تعادل مجدد درگیر می شوند. تعادل برای هر عملی که در طی ساعت ها راه رفتن صورت می گیرد، ضروری است. حرکات ماهرانه به توانایی حفظ تعادل بستگی دارد. در موقعیت های گوناگون و در حالت های متعدد، اندام تحتانی باید قادر باشد تا بدن را در سطح اتکاء خودش حفظ کند و در مقابل هرگونه اختلال غیرمنتظره ای پایدار نماید. برای حفظ تعادل، عضلات هم مدام با وضعیت موجود تطابق می یابند که این کار نیازمند همکاری انقباض عضلات و زمانبندی دقیق است. بنابراین می توان دریافت که وضعیت های بدنی با یکدیگر ارتباط دارند به طوری که ممکن است در نقطه شروع حرکت و در نقطه پایان آن تعادل قابل رؤیت باشد (9). تعادل، یک واکنش حرکتی نمونه است که به یکپارچگی محرک های دریافتی از سیستم های بینایی و حس حرکتی وابسته است. حس بینایی به شما می گوید که بدنتان در چه وضعیت نسبی در محیط قرار دارد. داده های حس حرکتی از گیرنده های درونی بدن به شما می گوید اندام ها و بخش های مختلف بدن در چه وضعیت نسبی در مقایسه با یکدیگرند. در مواقعی که باید تعادل خود را حفظ کنید، سیل اطلاعات حسی باید در سیستم عصبی مرکزی یکپارچه شوند و عضلات همواره با توجه به نیاز مکانیکی حرکت، فعال یا آرام و در حال استراحت باشند (3).
دانشمندان حرکت شناسی چنین نتیجه گیری کرده اند که سطح اجرا در حرکات تعادلی، ویژه همان حرکات هستند. یعنی اینکه تعادل یک قابلیت و توانایی عمومی و کلی نیست بلکه توانایی¬ای ویژه و خاصی است. فردی ممکن است در یک حرکت تعادلی اجرای خوبی داشته باشد در حالی که حرکت دیگری را در حد متوسط اجرا کند. به همین دلیل دوره و سیر رشد تعادل به بهترین وجه مربوط به کار تعادلی ویژه ای است که برای سنجش و ارزیابی ویژه استفاده می شود (3).
امروزه دانشمندان و متخصصین رشته های ورزشی به دنبال یافتن رابطه هایی هستند که بین خصیصه های فیزیکی و میزان عملکرد و توانایی های حرکتی انسان وجود دارد. آنها قصد دارند از طریق شناسایی ویژگی ها و خصایص جسمانی به محدودیت ها و مزایایی که این ویژگی ها می توانند در عملکرد وی ایجاد نمایند پی ببرند. نتایج تحقیقات انجام شده نشان می دهد نوع و اندازه های بدنی در ارتباط تنگاتنگ با اجرای فعالیت های بدنی و حرکتی هستند. لذا توجه به ساختار آناتومیکی و فیزیولوژیکی با یافتن و به کارگیری اطلاعات عینی دقیق که به طور اساسی از طریق تحقیق و بررسی علمی فراهم می گردد می تواند راهگشای خوبی برای انتخاب بهینه ورزشکاران توسط مربیان باشد (4)
1-2) بیان مسأله
تعادل ناشی از حفظ مرکز ثقل بدن در داخل سطح اتکاء می باشد (14). سطح اتکاء ناحیه ای است که حدود ثبات را معرفی می نماید. یک سطح اتکای کوچک با بی ثباتی در ارتباط است. برای افرادی که بطور قرینه می ایستند، سطح اتکاء تقریباً معادل با نمای بیرونی کناره های خارجی پاها می باشد و افرادی هم که با پنجه راه می روند سطح اتکای محدود شده ای به ناحیه زیر کف پا نزدیک به انگشتان دارند (92).
تعادل برای برقراری امنیت در بسیاری از فعالیت های روزمره زندگی از جمله ایستادن، چرخیدن، برداشتن اشیاء و فعالیت های ورزشی ضروری می باشد (74، 75). تعادل ضعیف نیز یک عامل خطرساز بزرگی برای زمین خوردن می باشد. توانایی تنظیم کردن جاذبه (سازگار شدن با جاذبه)، پیش نیازی برای هر حرکت می باشد. لذا دو نوع پاسخ تعادلی اصلاحی و حمایتی وجود دارد. پاسخ های اصلاحی، موازنه بدن را در هر وضعیت مستقیمی حفظ می کنند. این نوع پاسخ، توالی های ویژه و مجزای انقباضات عضلانی را در مچ پا، زانو و لگن درگیر می سازد. پاسخ های حمایتی، زمانی که تعادل از دست می رود اتفاق می افتند و تلاش در به حداقل رساندن اثر یک زمین خوردن حتمی را دارد. بازکردن حمایتی اندام های فوقانی، نمونه ای از پاسخ حمایتی است که در جذب اثر زمین خوردگی عمل می کند. پاسخ های حمایتی، متفاوت از پاسخ های اصلاحی می باشند و شامل: بازکردن و دور نمودن اندام ها یا قدم برداشتن در جلوگیری از سقوط می باشد (92).
کنترل تعادل پدیده ای است که از طریق دو مکانیسم پس خوراند و پیش خوراند اتفاق می افتد. تحت شرایط پس خوراند، فرد توسط سیستم های حسی نسبت به مورد تهدید قرارگرفتن تعادل خود، آگاه می گردد. در طول فرایند پیش خوراند، پاسخ های تعادلی به همراه حرکات ابتکاری برنامه ریزی می گردند (92).
عملکرد سیستم تعادلی بدن و هماهنگی سیستم عصبی- عضلانی جهت حفظ وضعیت مطلوب در زمان مناسب و اجرای موفقیت آمیز هر نوع مهارت جسمانی ضروری است (78). بطوری که تنظیم بیومکانیکی پوسچرال طبیعی این اجازه را به فرد می دهد که حرکات کارآمد و ظریفی را برای پاسخ های تعادلی ایجاد نماید و خشک نگه داشتن بدن را که غالباً مشاهده شده، به حداقل برساند (92). بنابراین، برای ایجاد یک پاسخ تعادلی مناسب نیازمند وارد عمل شدن یا همکاری سیستم های دیگری نیز هستیم. این سیستم ها عبارت از سیستم حسی- پیکری، سیستم بینایی، سیستم دهلیزی و سیستم اسکلتی- عضلانی هستند (92، 21، 65). به عبارت دیگر، سلامت سیستم های عنوان شده برای ایجاد واکنش تعادلی مناسب و عملکردی ضروری می باشد (92، 21، 99). به عنوان مثال، برای جلوگیری از افتادن به سمت عقب نیازمند یک سیستم عصبی مرکزی سالم که توالی صحیح، نیرو و زمانبندی انقباضات عضلانی را برنامه ریزی می کند هستیم (92). اختلال در سیستم تعادل، شانس بروز صدمات و آسیب های مختلف را در فعالیت های روزمره و یا فعالیت های ورزشی افزایش می دهند. وجود ارتباط بین آسیب هایی مانند کمردرد، گردن درد مزمن، درد مچ پای مزمن، استئوآرتریت زانو، آتاکسی، نابینایی و غیره با نارسایی تعادلی مشاهده شده است (21).
از عوامل تأثیرگذار بر تعادل می توان به تفاوت های بیومکانیکی در آنتروپومتری بدن اشاره کرد (14). تفاوت آنتروپومتری سبب دشواری نسبی حفظ تعادل در کودکان در مقایسه با بزرگسالان می شود. مرکز ثقل کودکان نسبت به سطح اتکاء در مقایسه با بزرگسالان بالاتر قرار می گیرد و همین مشخصه سبب بی ثباتی بیشتر در کودکان می شود (14).
وزن بدن نیز، پیشگوی قوی ثبات پوسچرال می باشد (72). چاقی سبب مشکلات پزشکی جدی شده که کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین، هنگام رویارویی با استرس ها و آشفتگی های وضعیتی روزانه، افراد چاق به ویژه آن دسته که یک توزیع غیرطبیعی چربی را در ناحیه شکم دارند نسبت به افراد کم وزن تر، در معرض خطر بالاتر زمین خوردن هستند. تمام این مطالعات بر این عقیده استوارند که وزن زیاد می تواند منجر به کنترل تعادل ضعیف تری گردد و ارتباط خطی قوی بین میزان از دست دادن وزن و بهبود کنترل تعادل وجود دارد (72). در تلاش های بعدی جهت توضیح ماهیت پیشرفت کنترل پوسچرال، محققان شروع به ارزیابی تأثیر ویژگی های آنتروپومتریک از قبیل: قد، وزن و شاخص توده بدن (BMI) به علاوه عوامل مطالعه شده قبلی سن و جنس کردند (78). ویلیامز (1983) در بررسی تفاوت های جنسی و سنی در اجرای تعادل دریافت که تعادل در سن 3 تا 18 سالگی افزایش می یابد. اگرچه مشکل موجود مربوط به مقایسه مستقیم اطلاعات بسیار زیادی است که در مورد تعادل وجود دارد. شاخص های اندازه گیری بسیاری در رابطه با ارزیابی تعادل ایستا و تعادل پویا، طی سالیان زیاد بکار رفته اند در نتیجه مقایسه بین اطلاعات امکان پذیر نمی باشد. اگرچه ممکن است به این نتیجه برسیم که تعادل با افزایش سن در دوره کودکی و نوجوانی پیشرفت می کند. علاوه بر این دختران در خصوص تعادل ایستا و پویا در طول دوره کودکی از پسران بهترند لیکن در دوره نوجوانی دیگر هیچ برتری نسبت به پسران ندارند (3).
لبیدوسکا و سویسکا ، نقش سن، جنس، قد و توده بدن را بر روی توانایی حفظ ایستادن ایستا برای سنین 7-18 سال ارزیابی کردند و هیچ تفاوتی را بین زنان و مردان برای هر کدام از متغیرها یافت نکردند. علاوه بر این، آنها عدم ارتباط بین پارامترهای نوسانی (کل مسیر، طول نوسان چه در صفحه افقی و چه در صفحه عرضی و سرعت نوسان) و ویژگی های آنتروپومتریک، در زمانی که از آزمودنی ها خواسته شده بود که ایستادن ایستای خود را همراه یا بدون بازخورد بینایی حفظ کنند و همچنین روابط ضعیف و منفی بین سن و پارامترهای نوسانی در زمان ارائه بازخورد به آنها گزارش نمودند (95). در مطالعه مشابهی از نوسان پوسچرال با ایستادن ایستا، ادنریک و ساندستت ، شدت نوسانی بزرگتری را در پسران نسبت به دختران زیر 10 سال یافتند. قد و وزن هم در دختران ارتباطی با نوسان نداشتند و در پسران هم فقط بیانگر 20% از تغییرپذیری نوسان بود (109). به طور کلی، یک فقدانی از عقیده اکثریت قریب به اتفاق در رابطه با تأثیر سن، جنس و ویژگی های آنتروپومتریک بر میزان پیشرفت کنترل پوسچرال وجود دارد (95).
دستکاری دشواری تکلیف در تحقیق حاضر نیز بر اساس تحقیقات قبلی و آزمایش هایی که شرایط تعادلی با سطوح دشواری مختلف داشتند، صورت گرفته است. مثلاً ایستادن بر روی یک سطح سخت در مقابل ایستادن بر روی یک فوم اسفنجی، ثابت و نوسان دار کردن صفحه تعادل سنج، ایستادن روی یک پا در مقابل ایستادن روی دو پا و گذاشتن یک صفحه لاستیکی باد شده بر روی صفحه تعادل سنج. از آنجائی که تعادل و قامت با سطوح دشواری ارتباط دارد و از طرف دیگر نیز، تعادل با سطح اتکاء پاها رابطه مستقیمی دارد لذا در این تحقیق دشواری تکلیف را با محدود کردن سطح اتکاء ایجاد نموده و تعادل افراد را مورد ارزیابی قرار داده ایم و اینکه آیا در افراد ویژگی های آنتروپومتریک موردنظر، با تعادل در سطوح مختلفی از دشواری ارتباط دارد؟
1-3) ضرورت و اهمیت تحقیق
با توجه به تحقیقات و مطالب ارائه شده فوق می توان به عدم توافق قریب به اتفاق تحقیقات در زمینه تأثیر ویژگی های آنتروپومتریک با تعادل پی برد. چنانچه در تحقیقی ارتباطی بین سن، جنس، قد و توده بدن با تعادل دیده نشده (95) و در تحقیقی دیگر این ارتباط به صورت ضعیف مشاهده شده است (109). همچنین در تحقیقات گذشته، جامعه مورد مطالعه افراد بین سنین 6-19 سال بوده است. شاید این اختلاف سنی و دامنه وسیع سنی باعث ایجاد تضاد در نتایج مطالعه شده است. مسلماً تعادل یک کودک 7 ساله با تعادل یک فرد 19 ساله متفاوت بوده و قابل مقایسه با یکدیگر نیستند. بنابراین در این تحقیق سعی شده است با محدود کردن دامنه سنی، متغیرهای جدیدتر و کلی تر و روش کار دقیق تر به رفع نقایص تحقیقات قبلی کمک شود.
از طرفی، در تمامی رشته های ورزشی دارا بودن تعادل از ارزش بسیار بالایی برخوردار است به خصوص در رشته هایی که نیاز به تعادل دینامیک و ایستا دارد؛ مانند رشته ورزشی ژیمناستیک که اغلب حرکات آنان در خارج از سطح اتکاء بدن آنان انجام می گیرد. لذا ضرورت ایجاب می نماید تا با بررسی دقیق تر شاخص های تعادل ایستایی و مقایسه آن با افراد سالم غیرورزشکار به نکات تازه ای در این مورد دست یابیم. اندازه گیری ابعاد بدنی در ورزش های مختلف از با ارزش ترین مفاهیمی است که در جهت درک ترکیبات بدن ورزشکاران در سطوح مختلف اجرایی مورد استفاده قرار می گیرد. گذشته از این، اندازه گیری اندام ها می تواند ارتباط بین ساختار فیزیکی بدن و ساختارهای بیومکانیکی و فیزیولوژیکی با مقاطع ژنتیکی را مشخص سازد (11).
با توجه به مطالب عنوان شده، ضرورت ایجاد تعادل در کارهای روزمره و فعالیت های ورزشی بدیهی به نظر می رسد. بنابراین، پرداختن به این موضوع و تحقیق در این باره می تواند پاسخ گوی بسیاری از سؤالات و برطرف کننده بسیاری از نواقص در زمینه مکانیسم های تعادلی، اهمیت تعادل و عوامل تأثیرگذار بر تعادل باشد. در این تحقیق، توجه اصلی بر روی اندازه گیری برخی ویژگی های آنتروپومتریک و ارتباط آن با شاخص های تعادل به خصوص شاخص نوسان می باشد. نکته ای که این تحقیق را از سایر تحقیقات متمایز می کند تداخل تکلیف تعادلی در سطوح مختلفی از دشواری در تعادل است.
1-4) اهداف تحقیق
1-4-1) هدف کلی:
بررسی رابطه بین برخی ویژگی های آنتروپومتریک با تعادل در سطوح متفاوتی از دشواری
1-4-2) اهداف ویژه:
1- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با قد
2- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با وزن
3- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با BMI
4- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با طول پا
5- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با طول ران
6- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با طول ساق پا
7- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با طول کف پا
8- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با پهنای پنجه
9- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با پهنای پاشنه
10- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با قد
11- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با وزن
12- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با BMI
13- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با طول پا
14- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با طول ران
15- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با طول ساق
16- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشاردر حالت ایستاده، پاها در یک راستا با طول کف پا
17- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با پهنای پنجه
18- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشاردر حالت ایستاده، پاها در یک راستا با پهنای پاشنه
19- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با قد
20- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با وزن
21- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با BMI
22- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با طول پا
23- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با طول ران
24- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با طول ساق پا
25- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با طول کف پا
26-تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشاردر حالت ایستادن روی یک پا با پهنای پنجه
27- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با پهنای پاشنه
1-5) فرضیه های تحقیق
1- بین قد با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
2- بین وزن با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
3- بین BMI با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
4- بین طول پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
5- بین طول ران با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
6- بین طول ساق پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
7- بین طول کف پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
8- بین پهنای پنجه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
9- بین پهنای پاشنه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
10- بین قد با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
11- بین وزن با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
12- بین BMI با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
13- بین طول پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
14- بین طول ران با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
15- بین طول ساق پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
16- بین طول کف پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
17- بین پهنای پنجه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن با پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
18- بین پهنای پاشنه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد..
19- بین قد با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
20- بین وزن با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
21- بین BMI با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
22- بین طول پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
23- بین طول ران با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
24- بین طول ساق پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
25- بین طول کف پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
26- بین پهنای پنجه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
27- بین پهنای پاشنه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
1-6) پیش فرض های تحقیق
معمولاً فرض های تحقیق بر اساس پیش فرض هایی بنا شده است که پژوهشگر وقوع آنها را محقق دانسته است. پیش فرض های تحقیق حاضر به شرح ذیل می باشد:
• هیچ یک از شرکت کنندگان، اطلاعات نظری و عملی در رابطه با تکلیف مورد استفاده در تحقیق را ندارند.
• بنابر اظهار شرکت کنندگان، تمام آزمودنی ها هنگام شرکت در آزمون از سلامت کامل خصوصاً در ارتباط با حس حرکت و تعادل و حس بینایی برخوردارند.
• تمام شرکت کنندگان در هنگام انجام تکلیف تمام سعی خود را به کار خواهند گرفت.
• شرایط مختلف مربوط به آزمایش برای همه شرکت کنندگان یکسان خواهد بود.
• افراد شرکت کننده، دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد می باشند.
• زمان برگزاری آزمون برای تمام شرکت کنندگان یکسان و پیش از ظهر در نظر گرفته شده است.
1-7) محدودیت های تحقیق
1- عدم کنترل خصوصیات ژنتیکی و ویژگی های خلقی که ممکن است در اجرای افراد مؤثر باشد.
2- عدم کنترل کامل خصوصیات محیطی مانند: تغذیه، فعالیت روزمره، استراحت، وضعیت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی.
3- احتمال تمرین ذهنی برخی از آزمودنی ها خارج از چارچوب تمرین.