116 صفحه
ادارات کل و مراکز وابسته (تعاون کشاورزی )
رئیس سازمان تعاون روستایی خراسان رضوی
نام: عباس افچنگی
تحصیلات: فوق لیسانس
شرح وظایف رئیس
وظایف: شغل فوق الذکر بر اساس وظایف واحد سازمانی که در تاریخ 1/5/74 به تایید سازمان امور اداری و استخدامی کشور رسیده است به شرح زیر تعیین می گردد:
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چارت سازمانی ............................................................................................... 6
ادارات کل و مراکز وابسته و معاونتها............................................................ 10
شرح سیستم سازمان جهاد کشاورزی............................................................ 26
وظایف ذیحساب .............................................................................................. 26
مستندات قانونی................................................................................................ 27
تغییر نظام طبقه بندی درآمدها......................................................................... 28
تعاریف............................................................................................................. 29
طبقه بندی اقتصادی اعتبارات هزینه ای ......................................................... 31
طبقه بندی تملک دارائیهای سرمایه بر حسب فصول سرمایه گذاری ............. 32
مبنای نیمه تعهدی............................................................................................. 37
مبنای تعهدی تعدیل شده.................................................................................. 39
حسابداری دولتی تعهدی و نیمه تعهدی .......................................................... 40
مسیر بودجه .................................................................................................... 41
اصلاح بودجه .................................................................................................. 42
درخواست وجه ............................................................................................... 44
سرفصلها و ثبت عملیات حسابداری و حسابهای تملک دارائیهای مالی........... 47
سرفصلها وثبت عملیات حسابداری واگذاری دارائیهای مالی......................... 50
بستن حسابها در پایان سال مالی و افتتاح آن در سال مالی جدید................... 53
ذیحسابی و اداره کل امور مالی ...................................................................... 54
سرفصلها و ثبت عملیات حسابداری اعتبارات تملک دارائیهای سرمایه ای .... 57
کاربرد سرفصل حسابهای تملک دارائیهای سرمایه ای ................................. 60
بستن حسابها در پایان سال ............................................................................ 68
سرفصل ها و ثبت عملیات حسابداری سایر منابع ... ...................................... 79
کاربرد سرفصلها و گروه حساب سایر منابع ................................................. 80
سرفصل ها و ثبت عملیات حسابداری اعتبارات هزینه ... .............................. 83
مدیریت حوزه ریاست ..................................................................................... 86
مدیریت امور برنامه و بودجه ......................................................................... 86
معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی .......................................................... 87
گروه نوسازی و تحول اداری ......................................................................... 88
مدیریت امور اداری ........................................................................................ 90
مدیریت امور پشتیبانی و رفاه ......................................................................... 91
کاربرد سرفصل حسابهای اعتبارات هزینه ای ............................................... 94
بستن حسابها در پایان دوره مالی .................................................................. 100
توضیح مطرح شده در خصوص پیمانکاران ................................................... 106
توضیح مطرح شده در خصوص مهندسین مشاور ......................................... 106
دلایل پرداخت علی الحساب به پیمانکار............................................................ 106
مانده وجوه مصرف نشده .............................................................................. 109
انواع تضمین برای معاملات دولتی................................................................... 109
انواع ضمانتنامه های معتبر.............................................................................. 111
قوانین .............................................................................................................. 111
تفاوت حساب مستقل و گروه مربوطه ............................................................ 111
مراحل بودجه .................................................................................................. 112
اعتبار طرح تملک دارائیهای سرمایه ای .......................................................... 113
انواع تنخواه گردان ها از نظر قانون محاسبات عمومی .................................. 114
تاثیر نظرات صندوق بین المللی پول AMF به نظام مالی دولت...................... 116
نوع فایل: word
قابل ویرایش 110 صفحه
پایان نامه جهت دریافت مدرک کاردانی
فهرست مطالب:
چارت سازمانی
ادارات کل و مراکز وابسته و معاونتها
شرح سیستم سازمان جهاد کشاورزی
وظایف ذیحساب
مستندات قانونی
تغییر نظام طبقه بندی درآمدها
تعاریف
طبقه بندی اقتصادی اعتبارات هزینه ای
طبقه بندی تملک دارائیهای سرمایه بر حسب فصول سرمایه گذاری
مبنای نیمه تعهدی
مبنای تعهدی تعدیل شده
حسابداری دولتی تعهدی و نیمه تعهدی
مسیر بودجه
اصلاح بودجه
درخواست وجه
سرفصلها و ثبت عملیات حسابداری و حسابهای تملک دارائیهای مالی
سرفصلها وثبت عملیات حسابداری واگذاری دارائیهای مالی
بستن حسابها در پایان سال مالی و افتتاح آن در سال مالی جدید
ذیحسابی و اداره کل امور مالی
سرفصلها و ثبت عملیات حسابداری اعتبارات تملک دارائیهای سرمایه ای
کاربرد سرفصل حسابهای تملک دارائیهای سرمایه ای
بستن حسابها در پایان سال
سرفصل ها و ثبت عملیات حسابداری سایر منابع ...
کاربرد سرفصلها و گروه حساب سایر منابع
سرفصل ها و ثبت عملیات حسابداری اعتبارات هزینه ...
مدیریت حوزه ریاست
مدیریت امور برنامه و بودجه
معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی
گروه نوسازی و تحول اداری
مدیریت امور اداری
مدیریت امور پشتیبانی و رفاه
کاربرد سرفصل حسابهای اعتبارات هزینه ای
بستن حسابها در پایان دوره مالی
توضیح مطرح شده در خصوص پیمانکاران
توضیح مطرح شده در خصوص مهندسین مشاور
دلایل پرداخت علی الحساب به پیمانکار
مانده وجوه مصرف نشده
انواع تضمین برای معاملات دولتی
انواع ضمانتنامه های معتبر
قوانین
تفاوت حساب مستقل و گروه مربوطه
مراحل بودجه
اعتبار طرح تملک دارائیهای سرمایه ای
انواع تنخواه گردان ها از نظر قانون محاسبات عمومی
تاثیر نظرات صندوق بین المللی پول AMF به نظام مالی دولت
چارت سازمانی ۶
ادارات کل و مراکز وابسته و معاونتها ۱۰
شرح سیستم سازمان جهاد کشاورزی ۲۶
وظایف ذیحساب ۲۶
مستندات قانونی ۲۷
تغییر نظام طبقه بندی درآمدها ۲۸
تعاریف ۲۹
طبقه بندی اقتصادی اعتبارات هزینه ای ۳۱
طبقه بندی تملک دارائیهای سرمایه بر حسب فصول سرمایه گذاری ۳۲
مبنای نیمه تعهدی ۳۷
مبنای تعهدی تعدیل شده ۳۹
حسابداری دولتی تعهدی و نیمه تعهدی ۴۰
مسیر بودجه ۴۱
اصلاح بودجه ۴۲
درخواست وجه ۴۴
سرفصلها و ثبت عملیات حسابداری و حسابهای تملک دارائیهای مالی ۴۷
سرفصلها وثبت عملیات حسابداری واگذاری دارائیهای مالی ۵۰
بستن حسابها در پایان سال مالی و افتتاح آن در سال مالی جدید ۵۳
ذیحسابی و اداره کل امور مالی ۵۴
سرفصلها و ثبت عملیات حسابداری اعتبارات تملک دارائیهای سرمایه ای ۵۷
کاربرد سرفصل حسابهای تملک دارائیهای سرمایه ای ۶۰
بستن حسابها در پایان سال ۶۸
سرفصل ها و ثبت عملیات حسابداری سایر منابع … ۷۹
کاربرد سرفصلها و گروه حساب سایر منابع ۸۰
سرفصل ها و ثبت عملیات حسابداری اعتبارات هزینه … ۸۳
مدیریت حوزه ریاست ۸۶
مدیریت امور برنامه و بودجه ۸۶
معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی ۸۷
گروه نوسازی و تحول اداری ۸۸
مدیریت امور اداری ۹۰
مدیریت امور پشتیبانی و رفاه ۹۱
کاربرد سرفصل حسابهای اعتبارات هزینه ای ۹۴
بستن حسابها در پایان دوره مالی ۱۰۰
توضیح مطرح شده در خصوص پیمانکاران ۱۰۶
توضیح مطرح شده در خصوص مهندسین مشاور ۱۰۶
دلایل پرداخت علی الحساب به پیمانکار ۱۰۶
مانده وجوه مصرف نشده ۱۰۹
انواع تضمین برای معاملات دولتی ۱۰۹
انواع ضمانتنامه های معتبر ۱۱۱
قوانین ۱۱۱
تفاوت حساب مستقل و گروه مربوطه ۱۱۱
مراحل بودجه ۱۱۲
اعتبار طرح تملک دارائیهای سرمایه ای ۱۱۳
انواع تنخواه گردان ها از نظر قانون محاسبات عمومی ۱۱۴
تاثیر نظرات صندوق بین المللی پول AMF به نظام مالی دولت ۱۱۶
در این فصل اعتبارات مورد نیاز به ساختمانهای مسکونی و غیرمسکونی تفکیک می شود.
ساختمان های مسکونی: شامل انهایی که فقط برای سکونت مورد استفاده قرار میگیرد. مانند محل پارگینگ اتومبیل در خانه.
ساختمانهای غیرمسکونی شامل: ساختمانهایی است که برای منظور غیرسکونت از آنها استفاده میشود مانند: دفاتر اداری، مدارس و بیمارستانها
سایر مستحدثات: شامل خیابانها، کانالهای فاضلاب، راه آهن، فرودگاه، بندر، سد خصوص انتقال نیرو، استادیوم ورزشی و نظایر آن
سرمایه گذاری در ساختمانها و مستحدثات جدید، شمل محوطه سازی و آماده سای نیز می گردد. مصرف لوله کشی و تاسیسات برق و سایر تجهیزات این ساختمانها نیز جزء لاینفک ساختمانها و مستحدثات می باشد.
شامل: تجهیزات حمل و نقل و سایر ماشین آلات و تجهیزات می گردد تجهیزات حمل ونقل شامل تجهیزات مربوط به اتقال بار و مسافر( وسائط نقلیه موتوری، دوچرخه موتور سیکلت، کشتی ، بکوموتیو راه آهن و هواپیما) و سایر ماشین آلات و تجهیزات شامل همه ماشین آلات و تجهیزات به اسنثنای موارد فوق می باشد رایانه، ماشین آلات برقی، رادیو، تلویزیون، تجهیزات مخابراتی و پزشکی
شامل: درختان میوه- تاکستان- هزینه های اکتشاف معادن و نرم افزارهای رایانه ای می گردد.
اکتشافات معدنی شامل: هزینه های حفاری وگمانه زنی می باشد.
نرم افزار رایانه ای شامل: توضیح برنامه ها، اسناد پیشتیبانی کاربردی که بیش از یک سال مورد استفاده قرار بگیرد.
کالاها و خدمات نگهدرای شده توسط تولید کنندگان برای فروش، استفاده در تولید یا سایر مصارف در اینده می باشد. اقلام موجودی شامل موارد، ملزومات، کالاهای تمام شده کالاهای برای فروش مجدد، کارهای نیمه تمام و موجودیهای استراتژیکی می گردد.
موجودی های استراتژیک شامل: کالاهای است که برای مقاصد اضطراری یا تنظیم بازار نگهداری می شوند ویا شامل کالاهایی می گردد که از نظر کشور از اهمیت خاصی برخوردار می باشند مانند غلات و نفت.
دارائیهای تولید شده ای هستند که برای تولید و مصرف نبوده بلکه به دلیل ارزشی که دارند نگهداری می شوند، با انتظار این که در اینده قیمت آنها افزایش یابد و یا حداقل کاهش نیابد.
شامل: تابلوهای نقاشی، تندیس ها و سایر کارهای هنری، اقلام آنتیک و سنگهای گرانبها و فلزات قیمتی به (استثنای طلا)
ساختمانها، سایر مستحدثات و باغها معمولات همراه با خود زمین خرید و فروش می شوند، در صورت امکان، ارزشیابی زمین و متعلقات فوق الذکر باید بصورت جداگانه انجام گیرد در غیر اینصورت داد و ستد مزبور باید در گروهی که ارزش بیشتری داشته باشد تقویم گردد.
مانند: دارایی های زیر زمینی، منابع زیستی کنترل نشده و منابع آب – حق امیتاز- قراردادهای قابل انتقال- سرقفلی می باشد.
دارائی های زیرزمینی شامل: ذخایر زغال سنگ- نفت – گاز طبیعی – مواد معدنی فلزی و غیرفلزی از زیر سطح زمین و یا زیردریا استخراج می شود. جنگلها، مراتع، منابع آبزیان در این فصل درج می گردد.
مبنای حسابداری یعنی اینکه درآمدها هزینه ها را در چه زمانی شناسائی و در دفاتر حسابداری ثبت نماییم بطور خلاصه انتخاب زمان شناسی و ثبت درامدها و هزینه ها در دفاتر حسابداری است و یا به بیانی ساده تر استفاده از یکی از روش های زیر برای شناسایی و ثبت درآمدها و هزینه ها در دفاتر حسابداری.
الف- روش شناسایی و ثبت درآمد و هزینه در زمان وصول درآمد و یا پرداخت وجه هزینه
ب – روش شناسایی و ثبت درآمد و هزینه در زمان تحقق و یا ایجاد هزینه و یا تحقق یا تحصیل درامد صرف نظر از زمان پرداخت وجه هزینه و یا دریافت وجه درآمد
ج – روش شناسایی و ثبت درآمد در هنگام وصول وجه بدون توجه به زمان تحصیل یا تحقق درآمد و شناسایی و ثبت هزینه در موقع هزینه و یا ایجاد هزینه بدون توجه به زمان پرداخت وجه هزینه ر کدام نوعی مبنای حسابداری است.
یک سیستم حسابداری که اساس ان بر دریافت و یا پرداخت وجه نقد استوار است در سیستم حسابداری نقد هر ونه تغییر در وضعیت مالی موسسه مستلزم مبادله وجه نقد است در این سیستم درآمدها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می شود که وجه نقد آنها دریافت شود و هزینه ها زمان شناسایی و در دفاتر ثبت می شود که وجه آن بصورت نقد پرداخت گردد. مثال دریافت درآمد سال ۶۸ در سال ۶۹ توسط وزارت دارایی بعنوان درآمد سال ۶۹ محاسبه می شود.
الف- شناسایی و ثبت درآمد ها ب- شناسایی و ثبت هزینه ها
الف- در این مبنا درآمدها در زمانی که تحصیل می شوند و یا تحقق می یابند مورد شناسایی قرار گرفته و در دفاتر حسابداری منعکس می شوند.
در این مبنا زمان تحصیل و یا تحقق درآمد هنگامی که درآمد بصورت قطعی تشخیص داده می شود و یا بر اثر ارائه خدمات حاصل می گردد.
لذا زمان وصول وجه در این روش مورد توجه قرار نمی گیرد. بلکه زمان تحصیل یا تحقق درآمد در شناسایی درامد اهمیت دارد.
مثال: در ۱۰/۳/۶۹ دارایی تشخیص داد که مبلغ ۴۰۰۰ ریال مالیات موجودی باید بدهد و به ایشان ابلاغ شد.
۱۰/۴/۶۹ : مالیات دریافتی ۴۰۰۰ بانک ۴۰۰۰
مالیات دریافتنی ۴۰۰۰
درآمد عمومی ۴۰۰۰
ب- شناسایی و ثبت هزینه ها در حسابداری تعهدی مبنای شناسایی و ثبت هزینه ها زمان ایجاد و یا تحقق هزینه است. به بیانی دیگر زمان که کالایی تحویل می گردد و یا خدمتی انجام می شود. برای موسسه معادل بهای تمام شده کالای تحویلی و یا خدمت انجام یافته بدهی قابل پرداخت ایجاد می شود. در حسابداری تعهدی برای ثبت این واقعه مالی بایستی بهای تمام شده کالا یا خدمت را از یک طرف به بدهکار حساب هزینه و از طرف دیگر همان مبلغ را به بستانکار حاسب اسناد هزینه پرداختی که یک حساب بدهی است منظور نمود.
خرید کاغذ
هزینه *** ۳۱/۴/۷۰ : اسناد هزینه پرداختی ***
بانک ***
اسناد هزینه پرداختی *** پرداخت بدهی ناشی از خرید کاغذ
به یک سیستم حسابداری می گویند که در آن سیستم هزینه ها بر مبنای تعهدی و درآمدها با مبنای نقدی شناسایی و در دفاتر ثبت می شود در واقع نمیه تعهدی ترکیبی از دو مبنای تعهدی و نقدی است مبنای نیمه تعهدی به لحاظ انکه برای اکثر کشورها قابلیت اجرا دارد مورد پذیرش و تاکید کمیته ها و انجمن های حسابداری دولتی بین المللی قرار گرفته است چون در ثبت و شناسایی هزینه امکان استفاده از مبنای تعهدی وجود دارد بنابراین هزینه به محض اینکه تحقق پیدا می کند و یا ایجاد میشود بدون توجه به زمان پرداخت وجه آنان در دفاتر ثبت میشود و یکی از محاسبن مبنای تعهدی که همانا انعکاس واقعی هزینه های یک دوره مالی است در این سیستم مورد ساتفاده قرار می گیرد امکان استفاده از مبنای تعهدی برای ثبت کلیه درآمدهای یک سازمان دولتی و یا به طور کلی یک دولت امکان پذیر نیست. چون بعضی از درآمدها بنا به ماهیتی که دارند قبل از وصول قابل اندازه گیری و شناسایی نمی باشند بنابراین نمی توان در ثبت این قبیل درآمدها از مبنای تعهدی استفاده نماییم اگر بخواهیم در ثبت و درآمدها از مبنای تعهدی استفاده کنیم و درآمدها را به محض تحصیل یا تحقق در دفاتر ثبت نماییم به اندازه گیری دقیق میزان درآمد در مقطع زمانی ثبت ان نیازمندیم حالا اگر از درآمدها ویژگی هایی داشته باشیند که میزان دقق آن ها فقط درزمانی که وجه آنها وصول می شود مشخص می گردد در ثبت این قبیل درآمدها فقط از مبنای نقدی استفاده کنیم- به عبارت ساده تر ثبت و شناسایی درامد درزمان تحصیل و تحقق آن ها در حسابداری دولتی کار ساده ای نیست و در برخی موارد اصولا امکان پذیر نمی باشد علت دشوار استفاده از مبنای تعهدی در ثبت درآمدها عمدتا ناشی از دوئ عامل زیر است.
۱- عدم امکان اندازه گیری میزان درآمد
۲- عدم اطمینان از وصول درآمد در کوتاه مدت
مشخص شدن مالیات شرکت یا مغازه عدم پرداخت در موعد مقرر بلکه طی سالهای دور قابل پرداخت است.
نوعی روش حسابداری است که در آن هزینه ها در هنگام ایجاد یا تحمل شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند به همان ترتیبی که در مبنای تعهدی کامل و مبنای نیمه تعهدی عمل می شود لکن درآمدها در این مبنا بر حسب طبع و ماهیت انها به دو دسته تقسیم می شوند.
یک دسته درآمدهایی هستند که قابل اندازه گیری بوده ودر عین حال در دسترس می باشند لذا در زمان کوتاهی پس از تشخیص قابل وصول خاهد بود این قبیل درآمدها با استفاده از حسابداری تعدی شناسایی و در دفاتر ثبت می شود. دسته ای دیگر از درآمدها فاقد ویژگی های فوق بوده لذا اندازه گیری و تشخیص آنها مشکل و عملا غیرممکن می باشد و یا وصول آنها در مدت کوتاهی پس از تشخیص امکان پذیر نمی باشد اینگونه درآمدها با استفاده از حسابداری نقدی شناسایی و در دفاتر ثبت می گردند به بیان ساده تر در حسابداری تعهدی تعدیل شده که منسب ترین مبنای حسابدرای در سازمانهای غیرانتفاعی است هزینه های منحصرا در مبنای تعهدی (زمان ایجاد یا تحمل) شناسایی و در دفاتر منعکس می شود در حالیکه برخی از درآمدها با استفاده از مبنای تعهدی هنگام تحصیل و تحقق درآمد شناسایی و ثبت می گردند و برخی از درآمدهای با مبنیا نقدی (هنگام وصول وجه درآمد) شناسایی و ثبت می شوند.
حسابداری دولتی تغییر یافته است از (نقدی به نیمه تعهدی) به این معنا که کوچکترین اتفاق را باید ثبت نمود. این تغییر از سال ۸۱ بر اساس دستورالعملهای جدید صادره اعمال گردیده است، در روش نقدی پس از اینکه موافقتنامه ابلاغ می گردد هیچ گونه ثبتی انجام نمی وشد. ولی اکنون آرتیکلهایی را باید ثبت نمود، که درآینده متذکر خواهم شد موارد و سرفصلهایی را که در آینده به آنها اشاره خواهیم نمود بدین قرار است «دیحسابی، تنظیم حسابها، صورتهای مالی، رویدادهای مالی، ضمائم صورتهای مالی ».
پیش بینی بودجه توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی انجام می گردد و دوالی سه ماه مانده به اخر هر سال به مجلس شورای اسلامی تقدیم می گردد. پیش نویس بودجه توسط شورای اقتصاد بررسی گردیده، به سازمان مدیریت برنامه ریزی و سپس به دستگاه اجرایی ارجاع می شود. کارشناسهای بودجه کنترل ملی و محلی نموده پس از آن هیئت دولت بررسی های لازمه را انجام داده و اقدام به تصویب نهایی بودجه می نمایند سپس، به مجلس تقدیم می گردد. سازمان مدیریت و برنامه ریزی لایحه را به وسیله رئیس جمهور به مجلس ارائه می نمایند. مجلس آن رابه کمیسیون ماده ۱۳۶ جهت رسیدگی ارجاع می نماید. آن کمیسیون بررسی می کند پس از آن در صحن علنی مجلس مطرح می گردد. چانه زنی می شود سپس تصویب می شود و به دستگاه مربوط تحت عنوان بودجه سال جاری اعلام می شود، معمولا پیش بینی ها صد در صد صحیح نیست لذا تبصره ها و متمم های آن ایجاد می گردد و از دهمین ماه هر سال این موارد به دستگاهها سرازیر می شود قانون بودجه و پیوست های قانون بودجه که ۲ الی ۳ مورد پیوست دارد.
نظارت حین خرج توسط دارایی صورت می پذیرد.
موافقتنامه ها در ابتدای سال (فروردین تا خرداد) در دسترس دستگاه های اجرایی قرار نمی گیرد، لذا دستاهها مبالغی را به میزان یک دوازدهم (۱۲/۱) تحت عنوان تنخواه حسابداری از خزانه دریافت می دارند.
معمولا ماه چهارم تیرماه موافقتنامه ها به دستگاه ابلاغ می گردد و پشت سر آن تخصیص سه ماهه اول، و سه ماهه دوم (شش ماهه اول) ، ماه اول را تسویه نمی کنند چون باید از مبلغ تخصیص نگه دارند.
هر دیحساب موظف است گزارشات ماهیانه مالی خود را به صورت ماهیانه در دو نسخه تهیه، نسخه اول را به دیوان محاسبات ونسخه دوم را به خزانه معین استان (حداکثر تا پایان ماه بعد) ارائه نماید.
کنترل در حین خرج توسط ذیحساب ها انجام می گیرد و حسابرسی بعد از آن درخصوص اعمال قوانین در دستورالعملها برقراری توازن اعم از ابلاغی، سایر منابع، اختصاصی، درآمدها (تکلیفی ، بازنشستگی، تضمینات، مانده های بانک) توسط اداره تمرکز و تلفیق حسابها انجام می پذیرید.
صورت حسابهای نهایی در اداره تمرکز جمع بندی می گردد و سپس به تهران ارسال می گردد دیوان محاسبات در تمام دستگاههای اجرایی دفاتری مستقل دارند این دویان موظف است تفریغ بودجه کلی و نهایی راتهیه نموده و به قوه مقننه یا مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.
چکیده
نوع فایل: Word
تعداد صفحات: 117 صفحه
موضوع: شرایط رای قابل اعاده دادرسی در آیین دادرسی مدنی ایران و فرانسه
چکیده
یکی از مراحل دادرسی مرحله شکایت از رایی است که توسط یکی از مراجع قضایی صادر گردیده است. در مباحث مربوط به آیین دادرسی مدنی حقوقدانان طرق شکایت از رأی را به طرق عادی و فوق العاده تقسیم می کنند. طرق عادی شکایت شامل واخواهی و تجدید نظر است و طرق فوق العاده شامل فرجام خواهی, اعتراض ثالث و اعاده دادرسی. دراین مقاله سعی شده است تا آرایی که مطابق آیین دادرسی مدنی ایران و فرانسه قابل اعاده دادرسی هستند از حیث ماهیت رأی و مرجع صادر کننده آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
مقدمه
اعادة دادرسی در آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران همواره طی سه دورة قانونگذاری (1329) هـ .ق و 1318 و 1379 هـ .ش) یکی از طرق فوق العادة شکایت از رأی بوده است. از آنجایی که این شیوة شکایت استثنایی بر اصل قطعیت آرای دادگاه ها و اعتبار امر قضاوت شده است لذا در تفسیر مواد مربوط بایستی از تفسیر موسع پرهیز نمود و قلمرو اجرایی آن را به موارد مصرح در قانون محدود کرد. یکی از شرایط توسل به این شیوة شکایت وجود یک حکم[1] قطعیت یافته است. اما اینجا لازم است شرایط رأی قابل اعادة دادرسی در قانون آیین دادرسی مدنی قدیم (1318) و جدید (1379) ایران و قانون قدیم و جدید آیین دادرسی مدنی فرانسه بررسی شود.
الف. شرایط رأی قابل اعاده دادرسی
اول. قانون قدیم آیین دادرسی مدنی ایران (ق.ق)
قانون آیین دادرسی مدنی سال 1318 در ماده 591 تصمیمات زیر را قابل اعاده دادرسی دانسته بود:
«1- حکم پژوهشی
1- حکم حضوری مرحله نخستین که به طور قطعی صادر شده است.
2- حکم غیابی مرحله نخستین که مدت اعتراض آن منقضی شده یا غیر قابل پژوهش صادر شده است.»[2]
مطابق قانون قدیم آئین دادرسی مدنی فقط احکام قطعی دادگاهها قابلیت اعاده دادرسی دارند. لذا حکمی که قابل پژوهشی صادر شده یا حکمی که قابل پژوهشی صادر شده اما از این درخواست پژوهش نشده باشد, قابلیت اعاده دادرسی را ندارد, قطعی شدن حکم به واسطه انقضای مدت پژوهش کافی برای تجویز اعاده دادرسی دانسته نشده است. ماده 485 ق.ق به روشنی بر این امر دلالت می کرد که مقرر می داشت چنانچه پس از صدور حکم بدوی قابل پژوهش, مجعولیت سند مستند حکم, حیله و تقلب طرف و یاکتمان سند اثبات شود, محکوم علیه حکم بدوی مزبور, در صورتی که در مهلت مقرر نسبت به آن پژوهش خواهی ننموده باشد, می تواند , به جهات مزبور, از تاریخ حکم مجعولیت سند و ... نسبت به آن درخواست پژوهش نماید. (شمس, 1381, ص 460)