فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:85
مقدمه :
دین و عقاید مذهبی در ایران باستان، همچون کلیه ملتهای باستانی نقش مؤثری را بر حیات و نظام اجتماعی – سیاسی جامعه بر عهده داشته است.
این تحقیق شرح سرگذشت مغان ایران است که جامعه روحانیت ایران باستان را تشکیل میدادند و چگونگی شکل گیری این جامعه و عقاید و آداب و رسوم آنان و نیز تأثیرات اجتماعی – سیاسی و مذهبی آنان را در ایران پیش از اسلام، از دیرترین زمانها نشان میدهد و سپس نقش آنان در چگونگی شکل گیری دولت ساسانی و رسمیت دین زرتشتی در دورة ساسانی را مورد برسی و نقد و تحلیل قرار میدهد.
موضوع :
دربارة مغان، به عنوان شخصیتهایی تاریخی و مذهبی، کم و بیش مطالبی در اخبار و روایات قدیم و جدید،یاد شده است و اینکه مغان چه کسانی بودهاند و اولین بار در جامعه ایرانیان، از چه موقعیتی، برخوردار بودهاند، موضوع بحث و نقد و تحلیل قرار گرفته است. واژه مغان در اوستای غیر گاهانی بخصوص در وندیداد، مغه (magha) عنوان شده، در اوستای گاهانی یا بخش گاثاها، نیز واژه مغ، به صورت جسته و گریخته، بصورت مگه (maga)، به کار رفته است. [۲۸-ص۱۴۷]
فهرست مطالب:
فصل اول : مقدمه
فصل دوم : مغان در اوستا و کتیبههای فارسی باستان
۲-۱ واژه مگه و مغه نظر نیبرگ راجع به مگه در اوستا
۲-۲ رابطه واژه مگه و مغه
۲-۳ نظر نیبرگ راجع به مگه در اوستا
۲-۴ ترجمه چند بند از گاهان که در آن واژه مگه آمده
۲-۵ ارتباط مذهبی و مقام روحانیت در هند و ایران باستان
۲-۶ مغ در کتیبه بیستون
فصل سوم : تحول معنایی واژه مغ و موبد در ایران باستان
۳-۱ تحول معنایی واژه مغ
۳-۲ تحول معنایی واژه موبد
فصل چهارم : مغان و نقش مذهبی و اجتماعی آن در دوران ماد و هخامنشی
۴-۱ مغان در دوره پادشاهی ماد
۴-۲ مغان در دوره پادشاهی هخامنشی
۴-۳ موروثی بودن شغل مغها در این دوران
۴-۴ سلسله مراتب مغان در دوران ماد و هخامنشی
۴-۵ شورش گئومات مغ (بردیای دروغین) و چگونگی به سلطنت رسیدن داریوش اول هخامنشی.
۴-۶ وضعیت مغان بعد از داریوش اول
فصل پنجم : مغان و نقش مذهبی و اجتماعی آن در دوران اشکانی:
۵-۱ مغان و نقش مذهبی و اجتماعی آن در دوران اشکانی
۵-۲ پارس در دوره سلوکی اشکانی
فصل ششم : مغان و نقش مذهبی و اجتماعی آن در دوران ساسانیان :
۶-۱ دین زردشتی و رسمیت آن در دوران ساسانیان
۶-۲ رابطه دستگاه دینی با دولت در دوره ساسانی
۶-۳ تقسیم بندی طبقات اجتماعی در دوره ساسانی
۶-۴ سلسله مراتب مغان در دوره ساسانی
۶-۵ وظایف مذهبی و آداب و رسوم مغان
فصل هفتم :
فهرست منابع و مآخذ
فرمت:word(قابل ویرایش)
چکیده:
* نخستین مناسبت در دی ماه جشنهای چهارگانه دیگان است چون در دی ماه چهارروز به نام خدا نامیده میشود. این جشنها با «اورمزد روز » آغاز میشود و با «دیبهدین» پایانمیپذیرد.
١- اورمزد و دی ماه : در نخستین روز دی ماه باستانی / ٢۵ آذرماه خورشیدی
٢- دی بهآذر و دیماه در هشتمین روز دی ماه باستانی/ ٢ دی ماه خورشیدی
٣- دیبه مهر ودیماه در پانزدهمین روز دی ماه باستانی/ ٩ دی ماه خورشیدی
۴- دیبهدین و دیماه در بیست و سومین روز دی ماه باستانی/١٧ دی ماه خورشیدی
* مناسبت دیگر یادواره درگذشت اشوزرتشت است که در روز خیر(خور) ایزد برابر با یازدهمین روز از دیماه باستانی و پنجم دیماه خورشیدی در سراسر مناطق زرتشتینشین گیتی به ویژه ایران برگزار میشود. این روز یکی از روزهای تعطیل ویژه زرتشتیان ایران است.
مناسبت این یادروز به کوتاهی از این قرار است:
پیامبر ایران باستان اشوزرتشت پس از پایان رسالت خود که آموزش راستی و آرامش به انسانها بود، در شهر بلخ به سرمیبرد. در سن هفتادو هفت سالگی هنگامیکه گشتاسب کیانی و پسرش اسفندیار فرمانروای بلخ که آن زمان از پایتخت خارج شده بودند، فرمانروای تورانی ارجاسب که دشمن دیرینه ایرانیان بود از فرصت استفاده کرد و توربراتور فرمانده سپاه خود را با لشکری بسیار به ایران فرستاد. لشکر تورانی دروازههای شهر بلخ را با همه دلاوریهای ایرانیان در هم شکستند و هنگامیکه اشوزرتشت پیامبر ایرانی با لهراسب و گروهی از پیروانش در آتشکده بلخ به نیایش مشغول بودند، با یورش سپاهیان مهاجم همگی جان باختند.
اشوزرتشت گرچه جان به جان آفرین سپرد و از دیدهها پنهان گشت، ولی روان پاکش همراه با اندرز و آموزشهای جاودانهاش پیوسته زنده ماند. طوری که پس از هزاران سال نام بلندش بر سرزبانها و فروغ مهرش در درون دلهاست.
* مناسبت سوم برگزاری «گهنبار» است که از روز مهر تا ورهرام ١۶ تا ٢٠ دی ماه باستانی و ١٠ تا ١۴ دی ماه خورشیدی چهره میدیارم گاه خوانده میشود. این گهنبار ویژه پیدایش جانوران است. میدیارم به چم (معنای) میانه آرامش است و زمانی برگزار میشود که هنگام آرامش و استراحت کشاورزان و دامداران است.
* روزهای نبر (نخوردن گوشت) نیز در دیماه عبارتند از :
– ششم دی برابر با ماه روز
– هشتم دی برابر با گوش روز
– پانزدهم دی برابر با رام روز
– بیست و ششم دی برابر با وهمن روز
زرتشت
January 19th, 2009, 14:50
برابر با سالنامهی زرتشتیان، امسال روز سوم آذرماه برابر است با جشن آذرگان، یعنی برابری آذر روز با آذرماه؛
برابری این روز با ماه آن را جشنی ساخته است بهنام « آذرگان» که آن را « آذرجشن» نیز میگویند. آذر یا آتش در آیین مزدیسنی، پاک و پاککننده به شمار میرود و از این نگاه مورد احترام است. توجه زرتشیتان به آتش از لحاظ فروغ و شعاع آن است که نموداری از فروغ ایزدی است و در هنگام نیایش و ستایش اهورامزدا، آتش و نور را پرستش سوی خود قرار دادهاند.
نیا را همیبود آیین و کیش
پرستیدن ایزدی بود بیش
بدان گه بدی آتش خوبرنگ
چو مر تازیان راست محراب سنگ
نیاکان ما در این روز به آتشکدهها میرفتهاند و ستایش و نیایش اهورامزدا را به جا میآوردهاند.
به گفته پژوهشگران ، از روزی که ایرانیان و هندوان در پهنه گیتی شناخته شدند، مردمیبودند که آتش را در پرستشگاههای خود گرامیو بزرگ میداشتند.
به گواهی اوستا و ودا- کتاب مقدس هندوها- سرودهای آتش هماره در سرزبانهای نیاکان پارسای ما بود. در سنگ نوشتههایی که از هخامنشیان به جای مانده، دیده میشود که داریوش در برابر آتشدان به ستایش ایستاده است همچنین در روی هزاران سکه پادشاهان روزگاران پیش، آتشدان دیده میشود.
پس از چیره شدن تازیان بر ایران و چندین سده پس از آن، باز در سراسر ایران آتشکدهها روشن بود، یا آن گونه که نویسندگان پیش نوشتهاند برخی از آنها خاموش و ویران و برخی دیگر مسجد شدند.
آتش در دین های دیگر نیز مقدس بوده است. به طوری که میدانیم حضرت موسی در کوه «طور» شعلهی آتش را از دور مشاهده کرد و از میان آتش ندای الهی را شنید و به مقام پیامبری رسید.
در قرآن مجید نیز ضمن بیان قدرت خدا و شرح نعمتهای او، به اهمیت آتش اشاره میکند؛ بدین مضمون که : « خداوند متعال چنان خدایی است که قرار داده است برای شما از درخت سبز آتش را که شما از آن حرارت و روشنایی به دست میآورید و گرم میشوید.»
در ایران باستان، آتش دارای اهمیت و تقدس بوده و احترام و ارزش در خور خویش را داشته است، در اوستا از آتش به عنوان یک پدیده اهورایی یاد شده و داور میان نیکوکاران و دروغکاران است.
یسنای شصت و دوم یکی از نمونهها به شمار میرود، در خرده اوستا نیز نقش اساسی دارد. در خرده اوستا همراه با دو بند از سرودهای گاتها به عنوان « آتش نیایش »انتخاب شده است و در همه آیینهای شادی مانند سدرهپوشی، گواهگیری، جشن ها و گشایش ساختمانها، توسط موبد سراییده میشود. آتش نیایش در حقیقت سرود شادی و شادمانی است و از قدیم پس از افروختن آتش، خوانده میشده است.
یسنای ۶٢ متنی بسیار قدیمیاوستایی ست که درباره آتش است. در اساطیر ایرانی آتش هفتمین آفرینش مادی خداوند است. نخست آسمان، دو دیگر آب، سدیگر زمین، چهارم گیاه، پنجم گوسفند، ششم مردم و هفتم آتش که درخشش او از روشنی بیکران، از جای هرمز است
مهر به چم (معنای) دوستی و پیمان است، پس بیراه نیست که جشن مهرگان نیز در شمار جشنهای والا و پرارجی همچون نوروز و سده بوده است همچنان نیز ارزش و شکوه خود را دارد. و برگزاری آن از دیر و دور در شمار شایستهها و بایستهها بوده است .
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:110
نظام کیفری ایران باستانی
سومر
مصر
آشور
قانون حمورایی
هخامنشی وقوع جرم و مجازات نظم و امنیت همگانی
اشکانیان
سامانیان سازمان قضایی
دادرسی در اسلام
معنی قضا
اصطلاح قضا
مراتب ولایت
شرایط دادرس
مستحبات و مکرومات دادرس
آداب مکروحه
آدابی که ترکش برای قاضی لازم است
دعوی و تعریف آن
تعریف مدعی از مدعی علیه
مقررات مربوط به مدعی علیه
اقرار به حقوق مدعی انکار- سکوت مدعی علیه
طرق حکومت
هدف حقوق (معانی حقوق مبنای حقوق)
حقوق فطری و طبیعی (عصر مذهبی - عصر تجربی)
نیروهای سازنده حقوق
بخش چهارم
اهداف حقوق
شاخه های حقوق
علم حقوق و فن حقوق
شاخه های علم حقوق(حقوق عمومی- حقوق خصوصی و حقوق بین المللی
حقوق و دولت
نقش حقوق در دولت
دلایل الزامی بودن حقوق
بخش پنجم
تعریف موجر و مستأجر
شرایط اجاره درست
تصرف عدوانی
چه زمانی مستاجر تصرف عدوانی کرده
بخشهای مالی قراردای(موجر و مستاجر) (ودیعه- تضمین- قرض الحسنه - سند تعهد آور)
سرقفلی
شرایط فتح معامله
خسارات ناشی از عدم انجام تعهد- شرایط جبران خسارت حاصله- انتضاء موعد)
وقوع ضرر و توجه آن به متعهدله
بخش ششمانواع ضرر
عدم اجرای تعهد ناشی از علت خارجی
علت خارجی
جبران خسارت منوط به عرف یا قانون(وجه التزام)
شرط عدم مسئولیت
فرق جزا و عدم مسئولیت
دلایل بطلان عدم مسئولیت
خسارت تاخیر و تأدیه
معاملات استقراضی(خسارات تاخیر تادیه)
خسارت تاخیر تادیه در معاملات حق استرداد محاسبه خسارات تاخیر تادیه
راههای جبران خسارات ناشی از تأخیر تأدیه
تقویم خسارات
بخش هفتمتعریف سند - انواع سند
سند از نظر قانون ثبت
روش جدید صدور سند مالکیت
مسئولیت کیفری در قراردادها
خسارات تاخیر تادیه در اسناد رسمی
روش محاسبه خسارات تاخیر تادیه
انجام تعهد به وسیله متعهد له در اسناد رسمی
وجه التزام در اسناد رسمی
در چه مواردی عملیات اجرایی سند رسمی توقیف می شود.
قرارداد قولنامهای (انواع آن)
مقررات تنظیم اسناد رسمی
ائین تنظیم قراردادها
تعریف وکالت- شرایط عزل وکیل
بخش هشتمکلیاتی که در قراردادها باید مورد نظر قرار گیرند
شرایط و توضیحات در قراردادها
خسارت ناشی از عدم انجام تعهد
فورس ماژور
نحوه جبران خسارات(اموری که در قرارداد باید به آن توجه کرد)
نحوه تنظیم تضمین ها و انواع آن
روش حل اختلاف (داوری)
بخش نهمنمونه قراردادها
قرارداد ساخت و مشارکت
قرارداد کار موقت
اجاره نامه (ویژه محلهای مسکونی)
قرارداد خرید ساختمان نیمه ساخت
مشارکت در ساخت نما
اجاره نامه ویژه کسب وتجارت
قرارداد اقاله
بخش دهمقوانین و لوایح مصوب ق. م
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:149
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد تاریخ
گرایش ایران باستان
فهرست مطالب:
چکیده مطلب
پیش گفتار
مقدمه
نقد و بررسی منابع
مدخل 1- خاستگاه و پیشینه نورز
2- پیوند نوروز با افسانه ها و اساطیر کهن
3- علت و چگونگی پیدایش نوروز
4- گاهشماری و نوروز
5- جشن فروردگان و ارتباط آن با نوروز
6- بررسی جشن نوروز در ادوار تاریخی ایران باستان
الف - نوروز در عهد ماد
ب - نوروز در عهد هخامنشیان
ج - نوروز در عهد اشکانیان
د - نوروز در عهد ساسانیان
7- چگونگی بر پایی آئینهای نوروزی
الف - نوروز کوچک (عامه) نوروز بزرگ (خاصه)
ب - علت و چگونگی پیدایش چهارشنبه سوری
ج - مراسم چهارشنبه سوری
د - مراسم فالگوشی ایستادن یا فال کوزه
ه - مراسم شال اندازی و قاشق زنی
8- سفره هفت سین
9- آئین سیزده بدر
10- جشن آب پاشان (آبریزگان)
الف - مراسم کوسه برنشین
ب - مراسم میرنوروزی
ج - حاجی فیروز
11- نوروز در کشورهای دیگر
الف - نوروز در هند
ب - نوروز در عثمانی (ترکیه)
ج - نوروز در چین
12- نوروز از دیدگاه اسلام
13- علت ماندگاری نوروز
14- جشن مهرگان و فلسفه وجودی آن
15- چگونگی برپایی جشن مهرگان در ادوار تاریخی ایران
الف – برپایی جشن مهرگان در عهد هخامنشیان
ب- مهرگان در عهد اشکانیان
ج- مهرگان در عهد ساسانیان
16- چگونگی گسترش آئین مهر به سرزمین های دیگر
نتیجه
فهرست منابع
چکیده مطالب به زبان انگلیسی
چکیده سخن
نوشته حاضر تحقیق و پژوهش پیرامون برگزاری جشن نوروز در ایران عهد باستان است که در این پژوهش به زمینه ها و ریشه های کهن آن در بین اقوام اولیه ساکن در ایران پرداخته شده و طی بررسیهایی که صورت گرفت معلوم گردید که جشن نوروز قبل از ورود آریائیها به ایران در بین اقوام آشوری، بابلی و ایدامی و دیگر ساکنان بومی منطقه، رایج بوده است و آریائیها این جشن را از ساکنان منطقه فرا گرفته اند که بیان از ریشه ای چند هزار ساله دارد.
از طرفی شکل گیری آن، ریشه در باورها و اعتقادات و اساطیر کهن جوامع آن روز دارد که برگرفته از وقایع و پدیده های طبیعی و در جهت همراهی با طبیعت صورت می گرفت.
مبحث بعدی که در این پژوهش آمده گاهشماری و تعیین برگزاری نوروز و تغییراتی که در زمان برگزاری آن ایجاد می شد با چگونگی محاسبه کبیسه و تثبیت زمان آن در آغاز بهار را روش نموده ایم.
همچنین به بر پایی جشن فروردگان و گسترش آن در زمان زرتشتیان در عهد ساسانیان وبررسی سیر تاریخی نوروز در عصر مادها، هخامنشیان – اشکانیان و ساسانیان و گسترش آن در بین اقوام مختلف اشاره گردیده و سپس به بیان چگونگی بر پایی آئینهای نوروز و فلسفه و اهداف برگزاری این آداب و رسوم توسط مردم، و نقش ایرانیان پس از اسلام درگسترش و برپایی این جشن در کشورهای دیگر از جمله هند – ترکیه – چین و توسعه آن به کشورهای دیگر اشاره نموده ایم و در نهایت به دیدگاه اسلام نسبت به جشن نوروز و جایگاه آن در اسلام، علل ماندگاری این جشن در طول تاریخ، و همچنین به چگونگی پیدایش جشن مهرگان و بررسی آن در ادوار تاریخی ایران مباحثی ارائه گردیده است.
پیش گفتار
عظمت وجلال هر ملتی در تاریخ گذشته و در عناصر فرهنگی و تمدنی آن جامعه نهفته شده است. و ایران این سرزمین پهناور با قدمتی به در ازای تاریخ و گنجینه ای از فرهنگ و ادب که در طول هزاران سال پایدار و سرافراز بر تارک تاریخ همچون گوهری می درخشد و مایه فخر بشریت است.
اصولا فرهنگ هر ملتی از عناصر مختلفی شکل می گیرد که بخشی از هویت یک جامعه را تشکیل می دهد و باعث پیوند نسلها یک جامعه با هم در طول تاریخ می شود. شاید هیچ سنتی به قدمت، نفوذ و پایداری و ماندگاری نوروز نبوده است که باعث تقویت روحیه ملی و همبستگی قومی در ایران شده باشد. پژوهش حاضر تلاشی در جهت معرفی این میراث گرانبار و کهن است که کمتر درباره علت و فلسفه وجودی آن قلم زده شده از این رو برخود وظیفه دانستم که پیرامون علت وجودی و پیشینه تاریخی و فلسفه بعضی از آداب و رسوم آن این پژوهش را انجام دهم تا گامی هرچند کوچک در جهت معرفی و حفظ و حراست از این فرهنگ کهن برداشته باشم.
مقدمه
تار و پود سنتهای اصیل هر ملتی، با احساس و اندیشه افراد آن ملت پیوند ناگسستنی دارد. پیوندی که ریشه های آن در اعماق روح نسلها نهفته و طی قرون و اعصار مهمترین عامل اتحاد و همبستگی فکری و روحی، در بین طبقات مختلف مردم یک سرزمین بوده است. بدون شک، اهمیت و ارزش این یادگارهای ارزنده با پیشینه تاریخی آنها رابطه مستقیم دارد و هر اندازه گذشته های ملتی درخشان تر وسابقه تمدنش طولانی تر باشد در سنتها و فرهنگ اصیل آن وسعت و شکوهی بیشتر جلوه گرمی شود.
اقوام ایرانی در طول تاریخ همواره از فرهنگی وسیع و پایدار برخوردار بوده و در هر دوره و زمانی از دل و جان در نگاهداری و بزرگداشت آن کوشیده است. این فرهنگ درخشان، در فراز و نشیب تاریخ ایران و در برابر هجوم بیگانگان نه تنها مهمترین عامل بقای حیات ایرانی بوده، بلکه بر همین اساس فرهنگ ایرانی پیوسته چون میراثی گرانبها از اسلاف به اخلاف رسیده و هر نسلی نگهداری و نگهبانی آن را از اهم وظایف خود شمرده است. کوشش و تلاشی که گذشتگان ما طی قرنهای متمادی در راه انجام این وظیفه مهم ملی متحمل شده اند و پایداری ها و فداکاری هائی که دراین زمینه از خودنشان داده اند بصورت عظمت و شکوهی تاریخی و در عین حال غرور ملی در فرهنگ دیرین ایرانی جلوه گر شده و آن را مقام و منزلتی خاص بخشیده است و آن را بعنوان وظیفه ای ملی و میهنی به عهده ما گذاشته اند.
بی گمان نوروز برای هر ایرانی در آغاز سال و شکوه بهاری یکی از رسوم زیبا و دلفریبی است که با شور و شوق بر جان هر ایرانی نشاط جاودانه می افکند و یکی از این سنتهای کهن این مرز و بوم است که هر ساله با پیامهای معنوی همراه است. این فرهنگ شادی آفرین نوروز چنان عمیق و زیباست که کوله باری از جهد و شوق و صداقت و عشق را به همراه دارد و از برجسته ترین سنتهای باستانی است که در نقاط مختلف ایران مورد توجه و تحقیق قرار گرفته است به ویژه در سالهای اخیر بسیاری از محققان در راه معرفی پیشینه تاریخی و ارزشی و اهمیت آن در فرهنگ درخشان ایران گامهایی موثر و سودمند برداشته اند ولی با این حال هنوز ابعاد مختلف این سنت کهن ایرانی و علت ماندگاری آن طی قرنهای متمادی بطور کامل بر ما مشخص نیست و ضرورت دارد. جهت حفظ و استمرار این سنت فرهنگی که باعث افتخار ایرانی است تلاشهای مجدانه ای صورت گیرد.
نقد و بررسی منابع
کتاب آثار الباقیه – تالیف ابوریحان بیرونی – ترجمه اکبر دانا سرشت – انتشارات ابن سینا 1352
این کتاب یکی از منابع اصلی در بیان چگونگی پیدایش جشن نوروز است که بیشتر مورخان در بیان چگونگی و حوادث پیرامون این جشن از مطالب این کتاب استفاده کرده و به آن استناد نموده اند این کتاب دربیست و یک فصل توسط ابوریحان بیرونی نوشته شده و توسط اکبر دانا سرشت ترجمه گردیده.
از آنجایی که ابوریحان یکی از مفاخر بزرگ ایران در علومی نظیر ریاضیات و نجوم است در بخشهای از این کتاب به بررسی گاهشماری در ایران در اعصار کهن پرداخته و در ادامه به معرفی پادشاهان و زمان و مدت حکومت آنها اشاره دارد. در فصل هشتم به چگونگی پیدایش و ظهور بعضی از ادیان از جمله زرتشت می پردازد و درفصل نهم به بیان اعیاد و جشنهایی که در ایران برپا می شد. بویژه چگونگی پیدایش نوروز و برگزاری آن در نزد پادشاهان و علت نامگذاری آن و فلسفه برگزاری آداب و رسوم آن اشاره دارد. و در ادامه به بررسی جشن های دیگری نظیر مهرگان – سده – مردادگان – شهریورگان و غیره نیز مطالبی آورده است.
در فصل دهم به بررسی اعیاد ماههای سغدیان مطالبی را ذکر کرده و در بخش های دیگر کتاب به بررسی بعضی از اساطیر و افسانه ها نیز پرداخته است.
این کتاب دارای فهرست مطالب نمی باشد و به صورت بخش بخش مطالب را آورده و در پایان دارای فهرست اعلام است کل مطالب این کتاب در 611 صفحه تنظیم شده است و آخرین چاپ آن که چاپ سی ام باشد در سال 1363 بوده است.
کتاب نوروزنامه منسوب به عمربن خیام نیشابوری – به کوشش مجتبی مینوی – انتشارات کاوه 1335 تهران
این کتاب یکی از مهمترین منابع درباره جشن نوروز است که از گذشته بجا مانده و آن را به خیام منسوب می کنند این کتاب که شامل یک دیباچه است که در آن خیام به معرفی ذوق ادبی خود پرداخته و در ادامه انگیزه خود را از نوشتن این کتاب ذکر می کند این کتاب در بیان چگونگی پیدایش نوروز و اینکه در زمان جمشید این جشن چگونه آغاز شد اشاره دارد. او ضمن اهمیت برگزاری این جشن و توجه بعضی از اقوام دربرگزاری آن به چگونگی برگزاری آن در نزد پادشاهان نیز اشاره می نماید و سپس به نوروز در آئین زرتشت می پردازد.
و در ادامه در بخشهای دیگر به نگارش حکایات اخلاقی و اجتماعی مختلف پرداخته است.
مطالب اصلی این کتاب در 77 صفحه نوشته شد و با حواشی که نگارنده به ان اضافه کرده و همچنین فرهنگ لغات و اصطلاحات به حدود 148 می رسد که درسال 1312 ه. ش توسط استاد مجتبی مینوی به چاپ رسیده است.
کتاب ایران در زمان ساسانیان – تالیف پروفسور آرتور کریستن سن – ترجمه رشید یا سمی انتشارات ساحل – سال 1936 م کپنهاک و ترجمه فارسی اول آن توسط رشید یا سمی صورت گرفت درسال 1314 ه. ش بوده است
این کتاب از بهترین و معتبرترین منابع دررابطه با دوره ساسانیان است که کریستن سن بر اساس منابع قدیم و جدید ایرانی، یونانی، رومی، سریانی عربی جمع آوری کرده که نتیجه سی سال تلاش این محقق دانمارکی است.
مطالب این کتاب در 437 صفحه تنظیم شده که از دو مقدمه و دو دیپاچه و یک فهرست اختصارات و مقدمه در ابتدای کتاب و شامل دو بخش است که دربخش اول به بررسی تمدنهای اقوام ایرانی قبل از ظهور ساسانیان می پردازد و دربخش دوم به بررسی و معرفی منابع تاریخ سیاسی و مدنی عصر ساسانیان درایران اشاره دارد. سپس اوضاع سیاسی – اجتماعی – دینی ایران در عصر ساسانیان را درده فصل مورد بررسی عالمانه قرار داده است.
فصل سوم این کتاب که تحت عنوان آئین زرتشتی دین رسمی کشور آمده به بررسی چگونگی تاسیس دین رسمی زرتشتی در ایران در عصر ساسانیان و نگارشی اوستا دراین دوره و مقایسه آن در عصر ساسانیان با دوره بعد از ساسانیان اشاره دارد. سپس به معرفی آئین زروانیه و آتشکده های ایران در این دوره می پردازد و بدنبال آن به بررسی گاهشماری و تقویم در ایران و تقسیم بندی زمان در این دوره پرداخته است و در ادامه به بررسی جشنها و اعیاد ایرانی بویژه نوروز پادشاهان و معرفی آداب و رسومی که دراین جشن برپا می شده را بیان نموده است.
بخش پایانی کتاب هم شامل دو ضمیمه است که ضمیمه اول در رابط با نگارش اوستا و ضمیمه دوم فهرست صاحبان مناسب عالی کشور و یادداشتهای ویراستار است و در پایان هم فهرست اعلام که شامل اشخاص – قبایل و خاندانها و ایزدان می باشد.
تاریخ نوروز و گاهشماری ایران – تالیف عبدالعظیم رضایی – انتشارات دُر تهران، چاپ اول 1378
مطالب این کتاب شامل بیست و شش بخش است که هر بخش شامل چند موضوع است بخش اول شامل نگرش بر آغاز سال شمسی و گفته های ابوریحان بیرونی درباره کبیسه- بخش دوم در رابطه با چگونگی برگزاری کبیسه و تاریخ معتضدی است بخش سوم پیرامون گاهنبارهای شش گانه و تقسیم بندی فصول سال است وچگونگی تقسیم بندی ایام سال در نزد ایرانیان – بخش چهارم در رابطه با بعضی ازسنتها و رسوم گذشته و معنی کلمه جشن مطالبی آورده شده بخش پنجم به بررسی گاهشماری در ایران باستان و نزد زرتشتیان در اوستا و گاهشماری هند، مصر و بابل مطالبی ذکرشده است. بخش ششم دراین بخش بطور گسترده به معرفی جشنهایی که در ایران باستان وجود داشته مطالبی را ذکر کرده و به طور خاص به بررسی نوروز و ابعاد مختلف آن مطالبی را آورده است. در بخش هفتم دررابطه با مراسم چهارشنبه سوری و چگونگی برگزاری آن در بعضی ازمناطق ایران اشاره داردو در بخش هشتم در رابطه با پیشینه تاریخی نوروز در ایران و قدمت آن مطالبی را در کتاب آورده و از این بخش به بعد مطالب متنوعی که عمدتا در رابطه با گاهشماری و بوجود آمدن تقویم در کشورهای دیگر وبرگزاری اعیاد وجشنهایی است که در بین اقوام گذشته و جوامع دیگر رایج بوده و همچنین در رابطه با گاهشماری زرتشتی و سال دینی زرتشتیان و برگزاری آن در قرون اخیر و جشن مهرگان مطالبی ذکر شده است.
عمده مطالب این کتاب نقل قول است و کمتر به تجزیه و تحلیل وقایع پرداخته است مطالب این کتاب در 512 صفحه تنظیم شد که در ابتدا یک فهرست عناوین و در پایان فهرست منابع ضمیمه شده است.
کتاب جشنهای آب نوشته هاشم رضی – انتشارات بهجت تهران 1383
مطالب این کتاب در موضوعات مختلفی که شامل جشن نوروز و سوابق تاریخی آن از زمانهای کهن تا به امروز، چگونگی پیدایش آن و علت نامگذاری آن به نوروز – نقش اساطیر و افسانه هایی که در ارتباط با نوروز در بین اقوام کهن وجود داشته، بررسی گاهشماری نوروز و چگونگی قرارگرفتن این جشن در بهار – تقسیم نوروز به نوروز بزرگ و کوچک چگونگی برپایی این جشن در دوره های مختلف تاریخی بویژه در دوره هخامنشیان و ساسانیان، معرفی و چگونگی برپایی آداب و رسوم نوروز، برپایی این جشن درکشورهای همجوار ایران و مطالب و موضوعات دیگری که در ارتباط با نوروز وجود دارد. دراین کتاب علاوه بر جشن نوروز به جشنهای دیگری هم که در ارتباط با نوروز هستند مانند – مهرگان – آبریزگان – فروردگان اشاره شده نگارنده این کتاب با توجه به اینکه درزمینه جشن های دیگر هم مطالعات و پژوهشهایی داشته نسبت به موضوع جشن نوروز از تسلط علمی نسبتا خوبی بهره برده و به جهت اینکه از منابع خارجی و فارسی خوب و زیادی استفاده کرده توانسته است مطالب علمی قابل قبولی را در این کتاب ارائه نماید.
ولی به جهت اینکه این کتاب فاقد فهرست موضوعی منظمی است. مطالب آن بصورت پراکنده درکتاب آورده شده به هیمن دلیل بعضی از مطالب آن تکراری به نظر می رسند و از انسجام خوبی برخوردار نمی باشند.
مطالب این کتاب در 374 صفحه تنظیم شده که در پایان مطالب کتاب یک فهرست راهنما، فهرست کتابها و مقالات و کتابنامه فارسی و خارجی آورده شده است.
کتاب جستاری در فرهنگ ایران تالیف مهرداد بهار – انتشارات اسطوره – 1373 – تهران
این کتاب که توسط استاد مهرداد بهار تالیف شده چنانکه خود او در ابتدای کتاب آورده مجموعه ای از مقالات و گفت و شنودهایی است که در رابطه با فرهنگ، تاریخ و زبان ایران در اعصار باستانی طی سی سال فراهم آورده و منتشر کرده است.
ایشان مطالب این کتاب را با دیدی اجتماعی – تاریخی نوشته است و تلاشی نموده که بدون تعصب پدیده های اجتماعی و تاریخی را به طور منطقی و ملموس به رشته تحریر در آورد ایشان به جهت اینکه علل وقوع حوادث اجتماعی – تاریخی را فرد نمی داند و معتقد است که زمینهای مساعد اجتماعی تاریخی و شرایط جغرافیایی و روانی انسانها در پیدایش حوادث موثر هستند.
در بخش اول این کتاب به بررسی اساطیر در شاهنامه پرداخته و در مقام مقایسه حماسه ها و اسطوره ها برآمده سپس به بررسی پادشاهان پیشدادی و کیانی پرداخته و در بخش دیگر به مقایسه شاهنامه با آثار دیگر حماسی جهان مانند ایلیاد و ادیسه می پردازد و عملکرد اجتماعی شاهنامه را متذکر می شود.
در ادامه مباحث کتاب به بررسی ورزش باستانی ایران و ریشه های تاریخی آن اشاره دارد سپس به چگونگی پیدایش ادیان باستان و بررسی تاریخی آنها مطالبی را ذکر می نماید.
در فصل سوم این کتاب که تحت عنوان زمان مقدسی، نوروز جشن آریایی نیست، و درباره جشن سده است بطور ریشه ای بحث کرده. و تلاشی نموده تا ضمن بیان علت وجودی نوروز به ابعاد زمانی و طبیعی و نقش عوامل در بوجود آمدن نوروز اشاره دارد. در ادامه به اثبات این مطلب می پردازد که نوروز قبل از ورود آریائیها در سرزمین ایران و در بین اقوام ساکن در آن رایج بوده است.
در این کتاب ایشان به فلسفه بعضی از آئینها مانند چهارشنبه سوری، جشن فروردگان، سیزده بدر و تفاوت نوروز با مهرگان و آداب دیگر نوروز پرداخته است. این کتاب در 456 صفحه تنظیم شده،که بخشی از آن مشترک است بین دکتر ابوالقاسم اسماعیل پور و خود ایشان. این کتاب به لحاظ علمی نسبت به دیگر کتابهای جدیدی که منتشر شده بیشتر قابل استناد و اعتماد می داند.
کتاب نوروز و فلسفه هفت سین نوشته سید محمدعلی دادخواه – انتشارات فواد 1383 تهران
مطالب این کتاب در سیزده فصل تنظیم شده که ضمن بررسی فلسفه وجودی جشن نوروز و نقش و تاثیر اجتماعی که در جامعه و زندگی اجتماعی مردم داشته را بیان می کند.
بخشی عمده این کتاب پیرامون سفره هفت سین است که شامل علت نامگذاری و بکار بردن عدد هفت و راز استفاده از هفت سین و اقلام هفت گانه آن است.
در پایان هریک از بخشهای این کتاب یک پی نوشت آورده شده که به معرفی منابع مورد استفاده اشاره کرده است.
مطالب این کتاب بیشتر به چگونگی برگزاری جشن نوروز و فلسفه وجودی هفت سین است و کمتر به بحث ریشه ای و سابقه تاریخی نوروز توجه کرده و ضمنا از منابع محدودی برای تهیه مطالب خود استفاده کرده است مطالب این کتاب در 216 صفحه تنظیم شده است.
کتاب نوروز جمشید – نوشته دکتر جواد برومند سعید – چاپ اول سال 1377 – انتشارات توس مطالب این کتاب در چهار بخش تنظیم شده است که بخش اول مربوط به جشن هایی است که در فروردین ماه برپا می شد ایشان فروردین را بعنوان آغاز هستی و حرکت جهان معرفی کرده و سپس به جشن فروردگان و آبریزگان اشاره نموده و بدنبال آن به معرفی گاهنبارهای شش گانه پرداخته است.
در بخش دوم کتاب به آئین هایی قربانی که مربوط به جشن فروردگان است اختصاص یافته در این بخش اشعاری را که به همین مناسبت توسط شعرای مختلف سروده شده است بعنوان شاهده مثال آورده است.
در بخش سوم کتاب پیرامون علت و چگونگی پیدایش نوروز توسط جمشید و علت انتخاب فصل بهار و ماه فروردین برای برپایی جشن نوروز مطالبی را بیان کرده است و پیرامون تخت جمشید و چگونگی برپایی این جشن در دربار پادشاهان اشاره دارد. در بخش چهارم به آداب و رسوم نوروز و چگونگی برپایی آن توسط مردم در ادوار مختلف پس از جمشید مطالبی ذکر شده است.
مطالب این کتاب در 395 صفحه تنظیم شده که جنبه تحلیلی ندارد و بیشتر به بیان نقل قولهای دیگران پرداخته است.
کتاب آداب ورسوم نوروز – تالیف دکتر رضا شعبانی – انتشارات بین المللی الهدی 1379 تهران
این کتاب توسط دکتر شعبانی تالیف شده این پژوهش به درخواست و آماده سازی مرکز مطالعات فرهنگی و بین المللی انجام گرفته است. در این پژوهش تلاشی شده است گستردگی فرهنگی جشن نوروز بازگو شود و عناصر وجودی آن معرفی گردد. ایشان در این کتاب جنبه های مختلف نوروز را بررسی نموده و سیر تاریخی آن را مورد کنکاش قرار داده، و آن را از نظر روایات اسلامی و درمیان اقوام و ملل مختلف و در مناطق مختلف ایران مورد ارزیابی قرار داده است.
این کتاب کوششی است در جهت ارزیابی و گسترش این جشن بزرگ ایرانی که در هفت بخش تنظیم و در 250 صفحه منتشر شده است.