دانلود طرح کرامت پایه اول ابتدایی واحد کار یاد خدا

اختصاصی از یارا فایل دانلود طرح کرامت پایه اول ابتدایی واحد کار یاد خدا دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

دانلود طرح کرامت پایه اول ابتدایی واحد کار یاد خدا مهارت ارتباط با خدا تعداد صفحات 24

این  واحد کار طرح کرامت به صورت کامل و جامع و آماده برای اجرا در کلاس مربوطه می باشد.و شامل موارد زیر می باشد:

آیات قرآنی

حدیث و سخنان بزرگان دین

قصه خوانی

بحث و گفتگو

شعر و لطیفه و زنگ تفریح

کار گروهی

تکمیل کاربرگ واحد کار مربوطه و.....

جهت استفاده آموزگاران و دانش آموزان عزیز

دانلود  آیات قرآنی درباره یاد خدا

دانلود  حدیث  درباره یاد خدا

دانلود  شعر درباره یاد خدا

دانلود  قصه  درباره یاد خدا

دانلود  لطیفه  درباره یاد خدا

تحقیق آماده درس اندیشه اسلامی 1 (ایمان به خدا و نقش آن در کاهش اضطراب )

اختصاصی از یارا فایل تحقیق آماده درس اندیشه اسلامی 1 (ایمان به خدا و نقش آن در کاهش اضطراب ) دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

موضوع :

تحقیق آماده درس اندیشه اسلامی 1
ایمان به خدا و نقش آن در کاهش اضطراب

فایل word قابل ویرایش

تعاریف «اضطراب»

بر اساس موضع گیری های گوناگون متخصصان، تعریف های گوناگونی برای «اضطراب» ارائه شده است. برای اجتناب از هرگونه سوء تفاهم، مهم ترین آن ها ذکر می شوند:

الف. «اضطراب» عموما یک انتظار به ستوه آورنده است و ممکن است در تنشی گسترده و موحش و اغلب بی نام، اتفاق افتد. این حالت، که به شکل احساس و تجربه کنونی، مانند هر اغتشاش هیجانی در دو سطح همبسته روانی و بدنی در فرد پدید می آید، ممکن است به یک تهدید عینی «اضطراب آور» (تهدید مستقیم یا غیرمستقیم مرگ، حادثه شوم شخصی یا مجازات) نیز وابسته باشد. (لافون Lafon، 1973)(4)

....

تعریف «ایمان»

«ایمان عبارت است از: پذیرایی و قبول مخصوصی از ناحیه نفس نسبت به آنچه که قبول کرده؛ قبولی که باعث شود که نفس در برابر آن ادراک و آثاری که اقتضا دارد، تسلیم شود.»(11) علاّمه طباطبائی با تأکید بر این که عمل جزء ایمان است، در مورد علامت تسلیم و قبول می فرماید: «علامت چنین قبولی این است که سایر قوا و جوارح آدمی نیز آن را قبول نموده و مانند خود نفس در برابرش تسلیم شود.»(12)

و ...

تعداد صفحات : 18 صفحه

نوع فایل : word (قابل ویرایش )

پایان نامه رشته معارف اسلامی رابطه حاکمیّت خدا بر انسان و حاکمیّت انسان بر سرنوشت خویش

اختصاصی از یارا فایل پایان نامه رشته معارف اسلامی رابطه حاکمیّت خدا بر انسان و حاکمیّت انسان بر سرنوشت خویش دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

دانلود پایان نامه آماده

دانلود پایان نامه رشته معارف اسلامی رابطه حاکمیّت خدا بر انسان و حاکمیّت انسان بر سرنوشت خویش با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات 54

پیشگفتار: 

بر مبنای جهان بینی توحیدی، از آن جا که خداوند مالک تمام هستی است « لِلّهِ مَا فِیِ السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الأرْضِ» سر رشته و اختیار هستی نیز به دست اوست « فالله هو الوالی».و شخص مؤمن که برای خداوند چنین منزلتی قائل است، همواره او را ولی و اختیار دارخود می داند « أنتَ وَلیّ فِی الدُنّیا و الاخِرَه » کسی که این حقیقت را که غیر از او هیچ ولی و صاحب اختیاری وجود ندارد، درک کرده باشد، خود را در سایه سار ولایت او قرار می دهد و خداوند نیز ولایت خاص خویش را از او دریغ نمی کند« الله وَلی الّذینَ آمَنوا یُخرِجهم مِنَ الظُّلُماتِ الَی النُّورِ »  چنین کسی این حقیقت را دریافته است که خداوند بهترین مولا است « نِعْمَ الْمَوْلَی » و اگر او را به ولایت خود برگزیند، از هر مولایی دیگری، بی نیاز است. کسی که به این بینش توحیدی دست یابد ، از شخصیت ممتاز و روح مقتدری بر خوردار خواهد بود. در مقابل، کسی که ولایت خداوند را در عمل نپذیرفته و از مسیر حق خارج شده است، بی پناه خواهد ماند و فرمان برداری از غیرخداوند به هر شکل و اندازه که باشد نقض ولایت خداوندی است؛ نشانه پذیرش ولایت خداوند در عرصه فردی تن در دادن به احکام اوست و در صحنه اجتماع نیز، دل نبستن به غیر قانون الهی است. مبنای هر گونه تصمیمی در جامعه مؤمنان باید خدا و احکام او باشدو باید هرگونه اختلاف با رجوع به دین خدا حل و فصل شود. اجرای قانون در مورد دیگران نوعی دخالت در حیطه اختیار آنان است . از این رو به صرف اینکه قانون بر گرفته از دستورات دینی است کافی نیست تا هر کس بتواند آن را در مورد دیگران به اجرا درآورد. (7) هیچ انسان و هیچ دستگاهی نمی تواند حکمی را بر دیگران جاری کند مگر آنکه ثابت شود از چنین حقی برخوردار است. دستگاهی واجد چنین صلاحیتی است که مشروعیت داشته باشد. بر مبنای جهان بینی توحیدی ـ همانطور که پیش تر گذشت ـ حق حاکمیت و ولایت در انحصار خدا است و کسی که در مصدر حکومت قرار می گیرد، به واقع در ولایت خدا دخالت کرده است. بنابراین اعمال ولایت نیز در انحصار کسی خواهد بود که مجوز چنین تصرف و ولایتی را از سوی خداوند داشته باشد. مفهوم « حق الهی حاکمیت» این است که دخالت در امور دیگران ، از اختیارات انحصاری خالق و مدبّر و ولی حقیقی انسان ها است. خداوند این ولایت را از طریق اذنی که به فرد یا گروه خاصی می دهد، اعمال می کند؛ نه آنکه خود به جامعه انسان ها درآید و بر آنان حکم راند. امام خمینی(قدس سره) در کتاب مکاسب محرمه، می فرمایند: « ولایت به حکم عقل، مخصوص ذات باری است، تنها اوست که حاکمیت بالذات دارد، حاکمیتی که مستند به جعل دیگران نیست و اصالتاً حق دارد برای انسانها و اداره امورشان تدبیر کنند ... دیگران تنها با جعل و نصب او می توانند متصدی امر ولایت گردند». بنابراین حاکمیت ذاتاً و اصالتاً حق خداوند است و از این رو نظریاتی که این حق را به انسان ها می دهند، بر خلاف منطق توحیدی قلمداد می شوند. انسان ها، به هیچ روی دارای حق ذاتی برای حاکمیت نیستند، که آن را از طریق قرار داد اجتماع یا رضایت به دیگری واگذارند.آنان اگر حقی داشته باشند، حقی است که خداوند به ایشان عطاء فرموده است.  (8) خداوند اگر چه دارای حق حاکمیت و تصمیم گیری برای همگان است، انسان ها را مجبور یه پذیرش ولایت خود نکرده است. از این رو، حق حاکمیت خدا با آزادی انسان ها منافات ندارد. زیرا انسان ها در پذیرفتن ولایت خداوند بر خود ، مختارند؛ همچنان که راه گمراهی به روی ایشان گشوده است.  پس معلوم شد که حاکم اصلی خداوند است؛ اما او می تواند حاکمیت و ولایت را برای دیگران نیز اعتبتر کند؛ با این تفاوت که ولایت او اصلی و ذاتی است و ولایت دیگران تبعی. بررسی بهترین شیوه های حکومت و شناخت اصولی که بشریّت را به ساحل نیکبختی و سعادت  می رساند و پایان هرگونه ظلم و ستم را ندا میدهد، یکی از مهمترین مباحثی است که دانشمندان و اندیشمندان را به تحقیق و کاوش واداشته است. صاحبنظرانی که پیرامون این مسئله به کندوکاو پرداخته اند، به جز آنانکه به آئین اسلام پایبند بوده و به این مکتب رهائی بخش گرویده اند، همه از دو عنصر اساسی که بزرگترین نقش را در پی ریزی حکومت ایفاء می نمایند، غفلت ورزیده اند. این دو عنصر اساسی عبارتند از :  1ـ سعادت در سرای ابدی و زندگی عالم باز پسین.  2ـ کسب خشنودی پروردگار بزرگ. حقیقت این است که هر چه زمان پیش میرود، بشر بر یک نکته دقیق آگاهی می یابد و براستی باورمی کند که تنها راه سعادت انسان در زندگی دنیا آنست که حکومت را در دنیا بر اساس قوانینی پی ریزی نماید که مبتنی بر وحی خداوندی است؛ خداوندی که بر همه نیازهای بشر واقف است و همه راه های رستگاری وی را می داند. در شرایطی که حال دنیا اینگونه است، بدون تردید سعادت اخروی و تحصیل رضای خالق بستگی تام به اطاعت از قوانین دینی خواهد داشت.  امروز، ما جهان  را می نگریم که در دنیای خروشان ستم و درد غوطه ور است و هر آن خطر نابودی و نیستی، آن را تهدید می کند. شگفتا که پیشتازان اندیشه بشری پیوسته طرح های جدید عرضه  می کنند و بر نامه های گوناگون برای حکومت ارائه می دهند که همه تجربیّات تاریخی را در بر دارد.    اما این برنامه ها اندکی سود نمی بخشد و در شرائطی که همه وسایل آسودگی و رفاه،در اثر رشد تکنولوژی و صنعت، امکان آسایش بشر را فراهم آورده اند، هر روز سختی ها فزونی می یابد و بشریّت در گرداب هلاکت اسیر می گردد.       

(3)
عنوان .............................................. .........   صفحه
پیشگفتار: ................................................. .      7
 گفتار اول:     
تعریف حاکمیّت و انواع آن ..............................     14
حاکمیّت مطلق ........................................... ...     14    
حاکمیّت مردم ...............................................      14 
حاکمیّت ملی .......................................................    15  
حاکمیّت تکوینی ..................................................      15     
حاکمیّت تشریعی ....................................................      16  
حاکمیّت تئوکراتیک و دمکراتیک ..............................     16     
گفتار دوم .   
منشأ حاکمیت در حقوق ایران .................................... .      24
حاکمیت الهی .................................................................. 24
حاکمیت ملی .................................................................      28
رابطه ولایت فقیه با حقوق و ازادی های فردی ...................     31
طرق و روش  های سلامت نظام با رهبری ولی فقیه ..............   31
مقایسه جمهوری اسلامی ایران با نظام های دمکراسی مطلق  ..... 33

 

گفتار سوم.
انسان شناسی .......................................................    36
ارتباط انسان شناسی با خدا شناسی .............................    37
انسان و اختیار ......................................................... .    38  
جبر ....................................................................... .    40   
قران و اختیار انسان .............................................. ...    41
حاکمیّت مطلقه خدا بر انسان ...................................     42
امر و نهی الهی ........................................................      46  
آزادی دیگران .............................................................      46
نتیجه گیری ................................................................      48
 منابع .....................................................................    50      

پایان نامه آثار اعتقاد به خدا در زندگی فردی و اجتماعی

اختصاصی از یارا فایل پایان نامه آثار اعتقاد به خدا در زندگی فردی و اجتماعی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:101

فهرست مطالب:

فهرست مطالب

عنوان     صفحه
چکیده    
مقدمه    
فصل اول: کلیات موضوع    
(1 – 1) بیان مسأله    
(2 – 1) ضرورت تحقیق     
(3 – 1) اهداف تحقیق     
(4 – 1) پیشینة تحقیق     
(5 – 1) فرضیات تحقیق     
(6 – 1) روش تحقیق     
فصل دوم: مبانی تئوری اعتقاد به خدا    
(1 – 2) الله     
(2 – 2) یگانگی خداوند    
(3 – 2) ابطال فرضیة چند خدایی    
(4 – 2) مراتب یگانگی خداوند    
(5 – 2) الگو و قهرمان توحید     
(6 – 2) معنای ایمان    
(7 – 2) مراتب ایمان     
(8 – 2) ارزشمندترین نوع ایمان    
(9 – 2) اعتقاد به خدا پیوندی میان انسان و خدا    
(10 – 2) پیوستگی کامل میان اعتقاد به خدا و عمل انسانها    
(11 – 2) خدایی که اسلام معرفی می کند    
(12 – 2) خدایی که تورات معرفی می کند    
(13 – 2) خدایی که انجیل معرفی می کند    
(14 – 2) خدا از دیدگاه انشتاین (دانشمند توحید)     
    
فصل سوم: آثار اعتقاد به خدا در زندگی فردی و اجتماعی    
(1 – 3) ایمان یا تنها کمبود عصر ما    
(2 – 3) فلسفة عقیده به خدا    
(3 – 3) اعتقاد به خدا روشندلی و خوشبینی نسبت به جهان    
(4 – 3) اعتقاد به خدا و آرامش روانی     
(5 – 3) اعتقاد به خدا و کاهش ناراحتیها     
(6 – 3) اعتقاد به خدا و خودیابی     
(7 – 3) اعتقاد به خدا و دوری از گناه    
(8 – 3) اعتقاد به خدا و وارستگی از لذات مادی     
(9 – 3) اعتقاد به خدا و احساس مسئولیت     
(10 – 3) اعتقاد به خدا و رهایی از ناامیدی     
(11 – 3) اعتقاد به خدا و نگرش مثبت نسبت به زندگی     
(12 – 3) اعتقاد به خدا و انضباط در کارها    
(13 – 3) اعتقاد به خدا و همبستگی انسان و جهان    
(14 – 3) اعتقاد به خدا و انسان ماده و معنی     
(15 – 3) اعتقاد به خدا و از بین بردن سلطه ها    
(16 – 3) اعتقاد به خدا و پیشرفت علوم     
(17 – 3) اعتقاد به خدا و پرورش عواطف انسانی     
(18 – 3) اعتقاد به خدا زمینه ساز عدالت اجتماعی    
(19 – 3) اعتقاد به خدا و نوع دوستی     
(20 – 3) اعتقاد به خدا و وحدت جامعة اعتقادی     
(21 – 3) اعتقاد به خدا و همکاری تکاملی فرد و اجتماع     
(22 – 3) اعتقاد به خدا و بهبود روابط اجتماعی     
(23 – 3) اعتقاد به خدا و موجودیت اجتماعی مؤمن    
(24 – 3) اعتقاد به خدا و رهایی از احساس پوچی     
(25 – 3) اعتقاد به خدا و آزادی فکری و اجتماعی     
(26 – 3) اعتقاد به خدا و پرورش اجتماعی     
(27 – 3) نقش متقابل اعتقاد به خدا و عمل    
(28 – 3) اعتقاد به خدا، نیرومندی، عزت، پایداری    
(29 – 3) اعتقاد به خدا منشأ الهی حقوق     

فصل چهارم: شرک و مادیگری    
(1 – 4) فلسفه انکار خدا    
(2 – 4) شرک و انواع آن     
(3 – 4) آثار شرک         
(1 – 3 – 4) شرک و نابودی اعمال     
(2 – 3 – 4) شرک و برتری جویی    
(3 – 3 – 4) شرک و طغیان و سرکشی    
(4 – 3 – 4) شرک و هوا پرستی و گمراهی     
(5 – 3 – 4) شرک و هرج و مرج در جامعه    
(4 – 4) علل انحراف به مادیگری     
(1 – 4 – 4) علل روانی     
(2 – 4 – 4) علل اجتماعی     
(3 – 4 – 4) علل فکری     
(4 – 4 – 4) علل فکری    
(5 – 4) اشکالات مادیگران و پاسخ به اشکال آنها     
(1 – 5 – 4) روابط اجتماعی و اقتصادی عامل اعتقاد به خدا    
(2 – 5 – 4) اعتقاد به خدا و عامل روانی     
(3 – 5 – 4) سنتی بودن اعتقاد به خدا    
(4 – 5 – 4) بی اعتباری مسایل فکری     
(5 – 5 – 4) جهل انگیزه اعتقاد به خدا    
(6 – 5 – 4) ترس عامل اعتقاد به خدا    
(7 – 5 – 4) عدم اعتقاد به موجود نامحسوس     
(8 – 5 – 4) شرور و نابسامانیها دلیل نبودن خداست    
(9 – 5 – 4) ناسازگاری دستاوردهای علوم و اعتقاد به خدا    
(6 – 4) قرآن و انگیزة اعتقاد به خدا     
(7 – 4) راههای رهایی از شرک    

فصل پنجم: خلاصه، نتیجه گیری، پیشنهادات    
(1 – 5) خلاصة فصل اول    
(2 – 5) خلاصة فصل دوم     
(3 – 5) خلاصة فصل سوم    
(4 – 5) خلاصة فصل چهارم    
(5 – 5) نتیجه گیری     
(6 – 5) پیشنهادها    
(7 – 5) منابع    

چکیده:

اله به معنی پرستیدنی و شایسته است اما کلمه الله اسم خاص است که تنها برای خداوند متعال به کار می رود خدایی که یگانه، عزیز، کریم، حی، ابدی و ازلی، غفور و … است یگانگی خداوند دارای مراتب زیر است.

1- توحید صفاتی   2- توحید افعالی    3- توحید ذاتی   4- توحید در عبادت

و شرک نیز در نقطه مقابل توحید است و دارای مراتب زیر است.

1- شرک ذاتی     2- شرک صفاتی   3- شرک افعالی     4- شرک در عبادت

ایمان در اصطلاح عبارت است از قرار گرفتن باور در قلب و اینکه مؤمن موضوعهایی را که به آنها اعتقاد دارد از شک و تردید امنیت بخشیده باشد و ایمان از اقرار به زبان شروع و عمل به ارکان ختم می شود.

اعتقاد به خدا پیوندی است میان انسان و خدا، یک امر فطری است و انسان به طور فطری به خداشناسی و خداجویی گرایش دارد. و خدایی که اسلام معرفی شده با خدایی که در کتابهای تحریف شده مثل تورات و انجیل معرفی کرده متفاوت است.

اعتقاد به خدا تمام زندگی فردی و اجتماعی را فرا می گیرد و محدود به یک یا چند مورد نمی شود که به برخی از آنها در این پایان نامه اشاره شده است از جمله به روشندلی و خوشبینی به جهان، آرامش درونی، کاهش ناراحتیها، خودیابی، پرهیز از گناهان، عدم پایبند بودن به لذات مادی، رهایی از یأس و ناامیدی، نگرش مثبت نسبت به جهان، نوع دوستی، بلندی همت، هدفمندی انسان، احساس نیرومندی و عزت و پایداری، رهایی از طاغوت، پیشرفت علوم، پرورش عواطف انسانی و غیره اشاره کرده ایم.

مادیگرایان برای گرایش خود به مادیگری توجیهات بی اساسی را ارائه داده اند که در این پایان نامه به آنها اشاره شده است از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد.

الف: جهل را انگیزه اعتقاد به خدا می دانند.

ب: ترس را انگیزه اعتقاد به خدا می دانند.

پ: نمی توان به موجود نامحسوس اعتقاد داشت.

ت: اعتقاد به خدا با دستاوردهای علوم تجربی ناسازگار است.

ث: اعتقاد به خدا معلول روابط اجتماعی و اقتصادی است.

ج: شرور و نابسامانی ها دلیل نبودن خداست.

د: عدم بلوغ روانی عامل اعتقاد به خدا است.

م: اعتقاد به خدا امری سنتی است.

مادیگری عوامل مختلفی دارد که می توان به علل فکری، روانی، اجتماعی، اشاره کرد. و آثاری مخالف با آثار اعتقاد به خدا در زندگی دارد از جمله می توان به طغیان و سرکشی، هواپرستی و گمراهی برتری جویی، مبارزه با قدرت، هرج و مرج در جامعه و رسوایی در آخرت و دوزخ اشاره کرد و برای رهایی از شرک و وابستگی راههای متفاوتی وجود دارد که عبارتند از

الف: بیان ماهیت آن چیزی را که می پرستیم.

ب: نشان دادن نمونه های خارجی به مردم.

ج: مقایسه میان خدای واقعی و غیر واقعی.

د: رواج برنامه هایی مانند نیایش و دعا و ذکر خداوند.

مقدمه:

خداشناسی پایة اسلام، بلکه همة ادیان آسمانی است. در مرحله اول این سوال پیش می آید که چرا به مسئله خداشناسی تا آن اندازه اهمیت داده شده است، به طوریکه اولین دعوت پیامبران آن بود و تا آخر هم همه جا دستورها و قوانین دینی آمیخته و مبتنی بر آن است تا آنجا که اگر شخصی اعتقاد به خدا نداشته باشد اساساً نمی توان او را دیندار و مسلمان دانست.

توحید اگر به معنای اصیل اسلامی آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد، به صورت مسئله ای ریشه دار و وسیع جلوه می کند که نه تنها در سر لوحة امور اعتقادی قرار گرفته است، بلکه تا اعماق کوچکترین مسائل اخلاقی و اجتماعی و خانوادگی هم ریشه دوانیده و به هر یک از این اعتقادات و خویها و رفتارهای دینی رنگ و قیافه ای تازه می دهد.

توحید اسلامی آن اندازه مهم است که رهبر عالیقدر اسلام، پایة رستگاری همه جانبه را بر آن استوار کرده و دعوت جهانی خود را با آن شروع کرده است.

اگر هدف همه افراد در هر پست و مقامی که هستند خدا باشد، و فقط به خاطر تقرب به ذات خداوند زندگی کنند، چه در کارهای فردی و چه در کارهای اجتماعی، آن وقت است که می توانیم بگوییم که انسان به کمال حیاتی خود رسیده است و به نتیجه بشریت نایل آمده است، شعله های فساد خاموش می شود و ناگواری ها برطرف می شود، تمام دردهای فردی و اجتماعی، بزرگ و کوچک درمان می پذیرد.

چنانچه در قرآن آمده است ((قل انما اعظکم بواحده ان تقوموا الله مثنی و فرادی)) ((ای پیامبر ما به مردم بگو فقط شما را یک پند بدهم؛ قیام اجتماعی و فردی شما فقط برای خدا باشد))

مفاسد روز افزون و خانمان براندازی که لحظه به لحظه آمار آن رو به افزایش است و بشریت را در پرتگاه سقوط و نابودی و نابسامانی قرار داده، همه و همه مولود توجه نداشتن به خداوند متعال است.

اگر انسانها در کارهای خود، اغراص شخصی و مادی دارند و در فعالیتهای اجتماعی و فردی همه چیز جز خدا مد نظر آنان است، در این صورت باید در انتظار عواقب وخیم و خطرناکی به سر برد قیام و فعالیتهایی که در دنیا برای خدا نبود، پس از چند روز خاموش شد. اما قیامهای مردان خدا مانند پیامبران و رهبران دینی روز به روز متجلی گردید. پس هر گاه کسی در اعمال خود خدای متعال را در نظر بگیرد و عملش فقط برای خداوند متعال باشد می تواند به کمال برسد ولی اگر شخص خدا را فراموش کرده و در اعمال خود اغراص شخصی و مادی را در نظر بگیرد در لجنزار گناه غرق می شود.

ممکن است انسان در اثر نداشتن تعلیم و تربیت صحیح در تشخیص مصداق کمال گرفتار اشتباه شود و به جای اینکه راه کمالی را که به سوی خدا است بپیماید راه انحطاط و نقصان را طی می کند. بنابراین، این پایان نامه که از پنج فصل تشکیل شده است در فصل اول به کلیات موضوع اشاره شده است و در فصل دوم به مبانی تئوریک اعتقاد به خدا اشاره شده است و در فصل سوم به آثار اعتقاد به خدا در زندگی فردی اجتماعی اشاره شده است و در فصل چهارم به شرک و آثار آن اشاره شده است و در فصل پنجم به خلاصه و پیشنهادات پایان نامه اشاره شده است.

به امید اینکه این تحقیق بتواند ما را با هدف زندگی خود آشنا کند و ما را در پیمودن راه کمال که عبارت است از رسیدن به سعادت در جوار قرب الهی است راهنمایی کند.

(1 – 1) بیان مسأله:

موضوع مورد تحقیق یعنی آثار اعتقاد به خدا در زندگی فردی و اجتماعی در جامعه کنونی بسیار مهم و ضروری می باشد چرا که در دنیای کنونی که به عصر ارتباطات مشهور گردیده پیشرفت های چشمگیر انسانها از یک طرف و تهاجم فرهنگی دشمنان از طرف دیگر باعث شده که انسانهای سطحی نگر از خدا دور بمانند و به سوی مادیات و مادی نگری روی بیاورند. اما باید گفت که انسان بدون داشتن اعتقاد به خدا نمی تواند زندگی سالمی داشته باشد.

اگر انسان اعتقادی به خدای تبارک و تعالی نداشته باشد. یا به صورت انسانی که غرق در خود خواهی شده در می آید و یا اینکه به صورت انسانی مردد که تکلیف خود را در برابر مسائل اخلاقی و اجتماعی نمی داند در می آید. و در صورت ادامة این مشکل باعث می شود، هم شخص در زندگی فردی و هم در زندگی اجتماعی و برقراری ارتباط با همنوعان خود دچار مشکل شود و جامعه دچار هرج و مرج بشود.

بنابراین در این تحقیق سعی شده است پاره ای از آثاری که اعتقاد به خدا در زندگی فردی و اجتماعی دارد ذکر شود. اما باید گفت که آثار به خدا محدود به دو یا چند مورد نمی شود چرا که اگر کسی اعتقاد به خدا داشته باشد در این صورت فرد اعتقاد به کسی دارد که آفرینندة تمام جهان می باشد. و تمام زندگی بشر را تحت تأثیر قرار می دهد و راه مشخصی پیش پای او می گذارد.

(2 – 1) ضرورت تحقیق:

روزگار سخت و دشواری که انسانها برای ادامة حیات خویش در هر قدم با مشکلات عدیده ای مواجه بودند برطرف شده است و انسانها از رفاه و آسایش خوبی برخوردار هستند. پس از دورة رنسانس پیشرفتهای انسان بسیار سریع و جهشی رخ داده است و هر روزه ابزار تکنولوژی پیشرفته و جدیدی در اختیار انسانها قرار می گیرد، اما با این وصف و با پیشرفتهای علمی حیرت آور، انسانها با بحرانهای زیادی رو به رو می باشند، اشاعه آلودگی و فساد از یک طرف، تجاوزها و بی عدالتی ها از طرف دیگر آن چنان افقهای قرن ما را تیره ساخته که علاجی جز توجه بیشتر به مبدأ و خالق هستی و توسل جستن به احکام نورانی قرآن و ایمان به خدا وجود ندارد. اگر پیشرفتهای مادی همراه با ایمان به خدا و رعایت حدود الهی توأم باشد، جامعه ای خواهیم داشت که در آن فساد گسترش نمی یابد و ملل مستضعف مورد چپاول ستمگران قرار نمی گیرند.

اعتقاد به خدا در زندگی انسانها از حریم خانوادگی آنان تا بطن جامعه مؤثر بوده است. بنابراین با اعتقاد به خدا انسانها نه تنها در زندگی فردی همیشه مراقب اعمال و رفتار خود هستند و خود را ملزم به رعایت هنجارها و قوانین می داند، بلکه انسان معتقد به خدا در زندگی اجتماعی خود نیز احکام و حدود الهی را رعایت می کند نسبت به تغییر و تحول های جامعه   بی طرف نمی باشد و در برابر پیش آمدهای جامعه خود را مؤظف به ایفای نقش در حدود قرانین می داند.

(3 – 1) اهداف تحقیق:

از اهداف این تحقیق می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

• لزوم شناخت مبانی توحیدی
• تبیین راهکارهای شناخت این مبانی
• بررسی آثار و نتایج مبانی توحیدی در زندگی فردی و اجتماعی
• بررسی و شرح تحریفات مسایل توحید در ادیان مختلف قائلین به توحید در حالیکه مرتکب شرکند.
• روشهایی برای نهادینه کردن توحید در میان مردم به خصوص جوانان امروزی
• چگونگی وجود آثار توحید در ائمه معصومین با دیگر مردم و تفاوت آنها

(4 – 1) پیشینه تحقیق:

بررسی آثار اعتقاد به خدا در زندگی فردی و اجتماعی از زمانهای گذشته ذهن هر انسان کنجکاوی را به خود مشغول کرده است. و در این مورد عالمان بر جسته مطالعات زیادی را انجام داده اند از جمله می توان به شهید مطهری، آیت الله جوادی آملی، آیت الله مصباح یزدی اشاره کرد که توانسته اند به عده ای از سوالات انسانها جواب دهند و به برخی از آثار اعتقاد به خدا، اشاره کرده اند و در این مورد مقاله های زیادی هم نوشته شده است.

(5 – 1) فرضیات تحقیق:

• رابطه معناداری بین اعتقاد به خدا و عمل انسانها وجود دارد.
• ترس و جهل و بهره کشی ظالمان از مظلومان انگیزة اعتقاد به خدا نمی باشند.
• رابطه معنا داری بین ظلم و فساد و کم رنگی اعتقاد به خدا وجود دارد.
• خداشناسی و خداگرایی در وجود انسانها یک امر فطری است.
• علل گرایش به مادیگری هوی و هوس می باشد.

(6 – 1) روش تحقیق:

برای بررسی آثار به خدا در زندگی فردی و اجتماعی از مقداری کتاب و مقاله ها که در کتابخانه ها و در دانشگاهها موجود بود استفاده کردیم و بعد از جمع آوری اطلاعات مربوط به بحث مورد تحقیق و جمع بندی آنها به بحث و بررسی هر یک از موارد پرداختیم. چون در این تحقیق از اطلاعات قبلی ثبت شده استفاده کردیم و از طریق مطالعه مأخذ و منابع مختلف، این تحقیق انجام شده است پس مناسب است روش تحقیق ما روش کتابخانه ای یا روش مطالعه ای باشد.

دانلود تحقیق رابطه خدا با نظام هستی

اختصاصی از یارا فایل دانلود تحقیق رابطه خدا با نظام هستی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:117

فهرست مطالب:                                             صفحه
کلیات تحقیق....................................................................................................................................1
چکیده     5
واژگان کلیدی     6
1) فصل اول: رابطة خدا با نظام هستی از دیدگاه برخی حکما    6
1- 1) بخش اول: رابطه خدا با نظام هستی از دیدگاه برخی حکمای قبل از اسلام     9
1- 1- 1) اناکسمیندر     9
1- 1- 2) فیثاغورث     9
1- 1- 3) هراکلیتوس     10
1- 1- 4) امپدکس     10
1- 1- 5) آناکساگوراس     10
1- 1- 6) افلاطون     11
1- 1- 7) ارسطو و کیفیت تکون عالم خلقت     12
1- 1- 8) فیلون و خقلت عالم    13
1- 1- 9) افلوطین و تبیین چگونگی صدور کثرت از وحدت    14
1- 2) بخش دوم: رابطة خدا با نظام هستی از دیدگاه برخی حکمای مسلمان     18
1- 2- 1) کندی و فاعلیت حق تعالی در نظام هستی     18
1- 2- 2) فارابی و ترسیم صدور کثرت از وحدت     20
الف) فارابی و مسأله فیض    20
ب) مراتب هستی و ترتیب صدور موجودات     21
1- 2 -3) شیخ شهاب الدین سهروردی و فاعلیت حق متعال     22
الف) مبانی شیخ اشراق پیرامون فاعلیت بالرضا     22
ب) تبیین نحوة صدور کثرت از وحدت     23
ج) مشاهده و اشراق     24
2) فصل دوم: مبانی فکری حکمت ابن سینا او در نظریة فاعیت بالعنایه     26
2- 1) ترسیم عالم هستی در نزد ابن سینا    26
2- 2) قاعده الواحد     28
2- 3) تفاوت نهادن بین فاعلیت وجودی با فاعلیت طبیعی     30
مقدمه     31
اقسام علم    32
الف) علم تفصیلی و علم اجمالی     32
ب) علم حضوری و علم حصولی     33
ج) علم فعلی و انفعالی     34
د) علم ذاتی و علم فعلی     35
2- 4) مشائین و ارتسام صور در نزد حق تعالی     36
2- 4- 1) چند نکته در باب صور ارتسامی     36
2- 4- 2) دلیل مشائین در ارقام صور در ذات حق تعالی     37
2- 5) ترسیم نحوه صدور کثرت از وحدت و ترتیب طبقات عالم هستی     37
2- 6) فیض و ابداع     43
3) فصل سوم: پایه‌های فکری صدر المتألهین در تبیین نظریة «فاعلیت بالتجلی»     45
3- 1) قاعده الواحد     45
3- 2) حق متعال منبع کمالات و کمال مطلق     45
3- 3) اصالت وجود (وجود محور)     46
3- 4) تشکیک وجود و وحدت وجود     46
3- 5) جعل وجود     47
3- 6) قاعد « بسیطه الحقیقه کل الاشیاء و لیس بشیء منها» در نزد ملاصدرا ..............................48
3- 7) امکان فقری و اضافه اشراقی     50
3- 8) صدر المتألهین و تفسیر علم حق متعال (علم اجمالی در عین کشف تفصیلی)     50
3- 9) ترسیم نحوه صدور کثرت از وحدت    52
الف) مقایسه وجود منبسط با عقل اول     56
ب) طبقات و مراتب وجود و عالم هستی نزد صدر المتألهین     56
ج) کیفیت فیضان سایر موجودات به وساطت صادر اول     59
3- 10) فاعلیت بالتجلی     60
4) فصل چهارم: برخی از مباحث مرتبط با فاعلیت الهی در دو مکتب ابن سینا و ملاصدرا..63
4- 1) غرض و غایت فیض و صدور     63
4- 2) فیض و نظام احسن     67
4- 3) فیض و  قدرت حق متعال     71
5) فصل پنجم: بررسی برخی اشکالات و اعتراضات بر نظریه فیض     73
5- 1) اشکالات شیخ اشراق بر نظریه فاعلیت بالعنایه     73
5- 1- 1) اشکال اول شیخ اشراق بر نظریه فاعلیت بالعنایه     73
5- 1- 2) اشکال دوم شیخ اشراق بر فاعلیت بالعنایه     74
5- 2) خواجه نصیر الدین طوسی و نقد نظریه فاعلیت بالعنایه     76
5- 3) اشکالات صدر المتألهین بر فاعلیت بالرضا     77
5- 4) ملاصدرا و نقد نظریه صور ارتسامی     78
5- 5) علامه طباطبایی و نقد نظریه صور ارتسامی    79
5- 6) اشکال قطب الدین شیرازی بر نظریه صور ارتسامی     80
5- 7) حکیم الهی قمشه‌ای در نقد فاعلیت بالعنایه و فاعلیت بالرضا     80
5- 8) اشکال دیگر بر فاعیت بالرضا     81
5- 9) غزالی و انتقاد بر نظریة فیضِ حکما    82
5- 10) چند اشکال به هر سه دیدگاه سینوی، اشراقی و صدرائی (اشکالات مؤلّف)     83
5- 10- 1) اشکال اول     83
5- 10- 2) اشکال دوم     83
5- 10) عقل فعال در بوته نقد و ارزیابی از سوی حکما و متکلمان     84
5- 10 – 1) ابوالبرکات بغدادی و نقد عقل فعال     84
5- 10 -) نگرش غزالی و فخر رازی در نقد عقل فعال     86
5- 11) انتقادات بر «قاعده الواحد»    87
5- 11- 1) غزالی و انتقاد او بر «قاعده الواحد»     87
5- 11- 2) ابوالبرکات بغدادی و نقد «قاعده الواحد»     88
5- 11- 3) ابن رشد و انتقاد شدید بر «قاعده الواحد»    91
5- 12) انتقاد غزالی بر نقش تعقل مبدأ و نقش امکان برای توجیه صودر کثرات     93
5- 13) شبهه ربط قدیم به حادث     95
5- 14) شبهه ربط متغیر به ثابت     97
6) فصل ششم: وجوه اشتراک و افتراق دو دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا     98
6- 1) وجوه اشتراکات دو نظام فکری     98
6- 1- 1) مقایسه تطبیقی روش حکمت مشاء، اشراق و حکمت متعالیه     98
6- 1- 2) اشتراک هر دو نظام فکری در مبحث فاعلیت خداوند     99
6- 2) وجوه اختلافات دو نظام فکری در مبحث فاعلیت خداوند     100
7) فصل هفتم: نتیجه‌گیری ..........................................................................................   106
7- 1) ارزیابی هر سه دیدگاه سینوی، اشراقی و صدرایی در دفع شبهات علم باری     106
7- 2) جمع بندی    109
منابع و مآخذ     113



کلیات تحقیق
دلیل انتخاب نظریه دو حکیم یعنی ابن سینا و صدر المتألهین در باب مسأله فیض و فاعلیت باری تعالی در نظام هستی علاوه بر بیان عمق و غنای فکری این دو فیلسوف بزرگ، پژوهش تطبیقی دو نظریه »فاعلیت بالعنایه» و «فاعلیت بالتجلی» است که اولی منسوب به ابن سینا و تابعین او و دومی منسوب به صدر المتألهین و پیروان حکمت متعالیه است. از طرف دیگر هدف این نوشته بیان و توضیح برخی اعتراضات و انتقادات بر نظریه فیض و نیز ایراداتی است که دو نظریه مزبور خصوصاً نظریه «فاعلیت بالعنایه» دارد.
در زمینه «فاعلیت بالعنایه» و «فاعلیت بالتجلی» آنچه تاکنون انجام گرفته یکسری کارهای پراکنده و گاهی نیز مستقل از هم، توسط برخی محققان است.
سؤال اساسی که از ابتدای پیدایش تفکرات فلسفی در ذهن متفکران مطرح و همواره دغدغه فکری آنها بوده سؤال از چگونگی پیدایش عالم از مبدأ هستی یا به عبارت دیگر رابطه خدا با نظام هستی است. برای یافتن پاسخ معقول و خرد پسند به این سوال متفکران بزرگ نظریات متفاوتی ارائه نموده‌اند که در این میان ابن سینا، شیخ اشراق، صدر المتألهین نیز به بررسی این مسأله پرداخته‌اند. و دیدگاه آنها را در این زمینه می‌توان از نظریات چشمگیر و مهم در میان رویکردهای فلسفی و عرفانی به محور توحید تلقی نمود. سرچشمه‌های فکری حکمت ابن سینا و ملاصدرا را در طرح نظریه فیض و فاعلیت الهی می‌توان در اندیشه‌های حکمای قبل از اسلام خصوصاً فلوطین و ارسطو یافت. شیخ الرئیس با گسترش مسائل الهیات در میان آراء فلسفی و نقادی  نظرات ارسطو و افلاطون، فلسفه را در مسیری دیگر انداخته و نحله‌ای  که تلفیق شده از مکتب مشائی- نو افلاطونی بود در جهان اسلام عرضه کرد. در کنار این نحله مکتب ارسطویی به روایت ابن رشد در غرب عالم اسلام (آندلس) نیز پا به عرصه وجود نهاد، بعد از ابن سینا، شیخ اشراق در حکمت  اولی خود هم با وارد کردن نظرات فلسفه  ایران باستان (پهلویین) در مکتب خود، نظام مابعدالطبیعی تازه‌ای بر مبنای تشکیک در حقیقت نوری پی‌ریزی کرد و آن را تا بحث فرشته شناسی اشراقی ادامه داد.
سیر تکاملی حکمت بعد از طی تحولاتی چند و گذر از «دوران فترت» با زمینه سازی میرداماد بدست توانای صدر الدین شیرازی رسید. او با تکیه بر میراث چندین قرنی فلاسفه مسلمان و یونانی و با ابتکارات خود مکتب جدیدی در فلسفه پی‌ریزی نمود و مکتب خود را در مقابل مکتب مشائی و اشراقی به حکمت متعالیه نامبردار ساخت و با پی‌ریزی حکمتی تازه بر اساس اصلی‌ترین مبنای فکریش یعنی اصالت وجود توانست مسائل عدیده‌ای را وارد بحث فلسفی خود نماید.
مسأله رابطه مبدأ عالم با نظام هستی همچون مسائل دیگر حکمت از فلسفه یونانی و حکمای قبل از اسلام وارد حوزه فلسفه مسلمانان شد. پس از تدوین روایت و قرائت اسلامی این نظریه به وسیله اخوان الصفا و فارابی، ابن سینا در پرورش آن تلاش زیادی نمود. وی شرحی بر اثولوجیا نوشت که تنها بخشی از آن در دست بوده و به چاپ رسیده است. در این اثر که به وسیله متفکرات شیخ الرئیس تکمیل گشته تاثیر افکار نو افلاطونی بر تفکرات ابن سینا کاملاً آشکار است.
پهنه جهان شناسی ابن سینا بر گرفته از عناصر اصیل و مهم در بینش ارسطویی و نوافلاطونی است، نظریه فیض با صدور هستی از اولین خود اندیشی (تعقل بالذات) و بهره‌گیری ابن سینا از این نظریه‌ها درباره چگونگی پیدایش عالم و بکار بردن واژه‌هایی چون فیض، صدور، ابداع، خلق، انبجاس  و غیره نشان از تأثیرپذیری وی از فلسفه نو افلاطونی است. شیخ الرئیس نظریه صور ارتسامی که در واقع یک تئوری دو سویه یعنی  یک سوی آن حل مسأله علم حق تعالی به اشیاء است و سوی دیگر آن پیدایش اشیاء در اثر آن علم است،  و این دقیقاً همان مواضعی است که فارابی بیشتر در آثار خود آن را اتخاذ نموده است. در جهان شناسی ابن سینا موجودات مجرد واسطه فیض هستی تلقی می‌شوند. و بر اساس آن واسطه‌ها موجودات همگی در قلمرو فیض ربوبی حق قرار می‌گیرند.
وجود یکسری نارساییها و نقص‌ها در عقاید فارابی و ابن سینا در خصوص نظریه فیض و صدور باعث شد که نظرات ایشان سخت مورد حمله و نقادی شدید برخی از حکما و متکلمین قرار گیرد.
نظریه فیض و فاعلیت باری تعالی با وجود انتقادات شدید از ابن سینا به شیخ اشراق منتقل شد. حکیم سهروردی در تکمیل و تبیین آن بر اساس مبنای فلسفی خود یعنی تشکیک در مراتب حقیقت نوری کوشش نمود.  او عقاید مشائیان را در این باب و در تمام نظرات فلسفی خویش به عنوان ره‌توشه اولیه خود برگزید و تا پایان عمر به بسیاری از اصول آن نیز پایبند بوده و از متبحران حکمت مشاء به شمار می‌آمد. شیخ اشراق موجودات عالم را به نور ظلمت تقسیم نمود و به نوعی تشکیک نوری و وحدت تشکیکی حقیقت معتقد شد و از واجب تعالی به «نور الانوار» تعبیر نمود که از او موجودات کثیر، عقول بی‌شمار و موجودات عالم مادون صادر می‌شوند و در طبقات هستی بعد از نور الانوار عقول طولیه، عقول عرضیه (متکائفه)، عالم مثال (برزخ) و عالم اجسام را قرار داده و در آراء ابن سینا تصرف نمود.
نظریه فیض بعد از گذشت قرنها از زمان پیدایش آن و تغییر و تحول در آن از شیخ اشراق به صدر المتألهین انتقال یافت. بر این محور جریان فیض در حکمت متعالیه مفهوم نوینی پیدا نمود. رابطه طولی انوار مجرد با یکدیگر و تعلیل مراتب و طبقات مافوق و مادون هستی به کمال و نقص زمینه بحث تشکیک خاصی وجود را در حکمت متعالیه پدید آورد و آن را باور ساخت. بحث امکان فقری به جای امکان ماهوی، نظریه حرکت جوهری، و با محوریت اصالت و تشکیک وجود، یک نظام فلسفی تلفیق یافته از عقاید گذشتگان و ابتکارات خویش، پدید آورده و به وسیله آن زمینه را برای طرح بسیاری مسائلی که قبلاً طرح نشده بود فراهم ساخت.
یکی از مهمترین نتایج نظام فکری حکمت متعالیه که با محوریت اصالت وجود بدست آمد تصویری است که صدرا از حق متعال و خالقیت او با تکیه بر اسمای حسنای باری تعالی در قرآن و توصیفات ائمه و شهودات عرفایی نظیر ابن عربی، در قالب نظریه «فیض» ارائه می‌دهد.
صدرا در نظریه «فیض» از غالب حکمای پیشین هر جا که در گفتارشان نشانی از صدق و حقیقت می‌بیند استفاده نموده است. در این زمینه اثولوجیا یکی از این موارد است. چنانکه در جاهای متعددی از آثار خود، اثولوجیا را نام می‌برد و به کلام آن استشهاد می‌نماید.
با همه اینها نظریه فیض از دیدگاه صدر المتألهین نه مشکل معنایی نهفته در مفهوم خلق از عدم زمانی را دارد و نه مستلزم جبر در کار خداوند است و نه علم او را به جزئیات نفی می‌کند و نه ترجیح بلا مرجح را در کار حق تعالی را روا می‌دارد و در عین حال دیدگاه صدرا در اصالت وجود و مبنای وحدت سنخی وجود بهترین وجه توضیح ربط خداوند به ماسواست.  
صدرالمتألهین با تکیه بر مبانی اصل فلسفه‌اش و با عنایت به مسلک عرفا در نظریه فیض تحولاتی پدید آورد که از جنبه‌های گوناگون کامل‌تر و در جواب گویی به شبهات کارآتر است.
در این اثر بعد از سیر اجمالی نظریه فیض در میان برخی حکمای یونان و حکمای مسلمان، به بررسی مبانی فکری دو حکیم بزرگ ابن سینا و صدر المتألهین پرداخته، آنگاه به برخی اشتراکات و افتراقات مبانی و نظرات این دو فیلسوف اشاره کرده و سپس به برخی شبهات در این باب می‌پردازیم. در پایان به یک نتیجه‌گیری و اظهار نظر نهایی می‌رسیم.
و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین



چکیده
یکی از پرسشهای نخستین در  باب نظام هستی به منشا و سرچشمه موجودات مربوط می‌شود. حکما با وجود وحدت نظر در اصل فاعلیت خدا در نحوه صدور موجودات از او آراء گوناگونی ابراز نموده‌اند که یکی از آن آراء به نام «فاعلیت بالعنایه» و دیگر به نام «فاعلیت بالتجلی» موسوم گشته است.
این علم به خود موجب شکل‌گیری صور موجودات در عالم ازل می‌گردد و در مرحله دوم از همان علم با همان ترتیب، موجودات عالم اعیان صادر می‌گردد. اما چون حق متعال واحد و بس این علم به خود موجب شکل‌گیری صور موجودات در عالم ازل می‌گردد و در مرحله دوم از همان علم با همان ترتیب، موجودات عالم اعیان صادر می‌گردد. اما چون حق متعال یط است لذا اولین موجود صادر از او واحد خواهد بود. چیزی که در قالب «قاعده الواحد» آن را تعبیر و تفسیر می‌کنند. این موجود اول که از حق صادر شده عقل است، و سه جهت در او قابل فرض است. یکی نسبتش به وجود حق تعالی. دیگر نسبتش به وجود خویش و دیگری ماهیت یا امکانش و چون منشأ خلقت تعقل است لذا با تعقل هر یک، موجود مسانخ  آن صادر می‌گردد: 1- عقل 2- نفس فلک  3- فلک اقصی. سیر نزولی به همین ترتیب ادامه می‌یابد. اما در سلوک فکری ملاصدرا دیگر سخن از آن صور ارتسامی نیست. بلکه واجب تعالی موجود بسیطی است که علم به خودش دارد. (علم اجمالی در عین کشف تفضیلی) از این موجود بسیط نخستین موجود افاضه می‌گردد. همان صادر نخست همه به جهت معلولیتش دارای سه جهت است: 1- نسبتش به وجود حق تعالی 2- نسبتش به وجود خویش  3- فقر ذاتی، با علم به هر کدام از آن سه اعتبار،  معلول مسانخ آن صادر می‌گردد، به همین صورت سلسله موجودات شکل می‌گیرد:
از این جهت تفاوت جوهری «فاعلیت بالعنایه» با «فاعلیت بالتجلی» در مداخله صور ارتسامی در «فاعلیت بالعنایه» است.
نوشتار حاضر ضمن بررسی جداگانه و شرح و تفسیر هر از «فاعیت بالعنایه» و «فاعلیت بالتجلی» و مبانی آنها در دستگاه فلسفی مشائین و حکمت متعالیه، وجوه اشتراک و افتراق آنها را مورد بحث و ارزیابی قرار داده و به بررسی برخی شبهات و اعتراضات آن پرداخته است.



واژگان کلیدی: فاعلیت، فیضان، وحدت، کثرت، بالعنایه- بالتجلی- ابن سینا- ملاصدرا
 فصل اول
 رابطه خدا با نظام هستی از دیدگاه حکما
 بررسی تاریخی مسأله
فلاسفه قدیم دو نوع فعل و تاثیر در جهان شناسایی کرده‌اند: یکی فعل ارادی که از موجودات ذی شعور صادر می‌شود که با اختیار خود فعل را انجام می‌دهند. مثل افعال اختیاری انسان و دیگری فعل و تاثیری که از موجودات غیر ذی شعور صادر می‌گردد که همواره یکنواخت و بی اختلاف است.
آنان برای هر یک از موجودات جسمانی، طبیعت خاصی قائل بوده‌اند که ذاتاً اقتضای ویژه‌ای دارد. از جمله عناصر اربعه (آب، خاک، آتش و هوا) که هر یک از آنها را مقتضی مکان خاصی هستند. بدین ترتیب سقوط سنگ از بالا به پایین، بالا رفتن شعله آتش را  توجیه نموده‌ و طبیعت را مبدأ حرکت معرفی کر‌ده‌اند.
با عنایت به اینکه گاهی حرکات و آثاری بر خلاف اقتضای طبیعت اشیاء، در آنها پدید می‌آید نظیر بلند شدن گرد و غبار، اثر وزش باد، لذا قسم سومی از افعال را به نام فعل قسری اثبات نموده‌اند. و آن را به طبیعت مقسور نسبت داده‌اند. و معتقد بوده‌اند که گرد و غبار با حرکت قسری به سوی آسمان بلند می‌شود و با حرکت طبیعی به سوی زمین باز می‌گردد، در مورد چنین فعلهایی اعتقاد بر این بوده است که آنها دوام نخواهند داشت.  
از طرف دیگر گاهی ممکن است که فاعل با اراده‌ای در اثر تحریک و تسلط فاعل قوی‌تر از خود بر خلاف خواست و اراده خود حرکت نماید. از این رو قسم چهارمی به نام «فاعل بالجبر» به اقسام فاعل افزودند.