لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 9
دریای خزر
نام تاریخی: تبرستان-کاسپی-قزوین-گیلان-آبسکون-کبود-وُئوروکَشَ-فراخ‌کرت-ساری-دیلم یا دیلمستان-باب‌الابواب-خراسان-هیرکانی-گرگان-مازندران
موقعیت جغرافیایی شرقی°۵۱ شمالی°۴۰ / °۵۱شرقی °۴۰شمالی / ۵۱;۴۰مختصات: شرقی°۵۱ شمالی°۴۰ / °۵۱شرقی °۴۰شمالی / ۵۱;۴۰
مساحت ۳۷۰٬۰۰۰ تا ۴۲۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
مجموع خطوط ساحلی ۶۵۰۰ کیلومتر
ژرفای بیشینه ۱۰۲۵ متر
ژرفای میانگین ۱۸۷ متر
کشورهای ساحلی ایران
روسیه
ترکمنستان
قزاقستان
آذربایجان
گونه جانوری انواع ماهیان خاویاری
منابع مهم ذخایر نفت و گاز
رودخانه های مهم سپیدرود - پیلورود (رود بزرگ) - هراز
مناقشات بین المللی مناقشات راجع به میزان مالکیت این دریا بین کشورهای هم جوار، در طول یک دهه گذشته جریان دارد.
دریای خَزَر (یا در استفاده کمتر دریای مازَندَران) دریاچه‌ای است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود. به دلیل این که بزرگترین دریاچه جهان است آن را دریا نیز می‌نامند.
از منابع مهم این دریا؛ ذخایر نفت و گاز موجود در زیر بستر دریا و همچنین انواع ماهیان خاویاری را می‌توان نام برد.
اختلاف بر سر نامیدن دریای خزر
همان‌گونه که در مورد بسیاری دیگر از عوارض جغرافیایی جهان رایج است برای این دریا نیز نام‌های متفاوتی در زمان‌های گوناگون استفاده شده‌است.
دریای خزردر آغاز سده هفتم میلادی دو قوم بزرگ در شمال قفقاز سکنی داشتند.یکی از این دو قوم بلغار ها بودند و قوم دیگر خزران بودند که دشت های سفلای رود تِرِکْ و رود ولگا جایگاهشان بود . به عبارت دیگر این قوم در بین شمال غربی این دریا و دریای سیاه سکونت داشتند . این‌ها مردمی بودند از نژاد زرد(اصفر) که به صحراگردی و تاخت و تاز در ممالک همجوار اشتغال داشتند و غالباً به طرف وادی رود کورا(کوروش قدیم) می‌آمدند. در جنگ های که به سال های 589 و 630-626 میلادی روی داد، سرنوشت خزران با سر نوشت خان آشینا پیوندی سخت نزدیک یافت.از این رو در نوشته های مورخان رومی و ایرانی، نام های ترک و خزر در کنار یکدیگر آمده است.شاوان در نوشته های خود خواننده را از این خطا بر حذر می دارد و معتقد است که نباید این دو قوم را یکی دانست خزران می خواستند راه ابریشم را زیر نظر گیرند تا از این رهگذر در روابط بازرگانی با روم شرقی(بیزانس) سود فراوان به چنگ آورند.سبب اتحاد خزران با ترکان همین بوده است.بعد ها در روزگار خسرواول انوشیروان و نیز به هنگام فرمانروایی هرمز چهارم، خسرو دوم و کواذ دوم تا پایان شاهنشاهی ساسانی، خزران که از دیر زمان دشمن ایران بودند، دوش به دوش ترکان و رومیان با سپاه ساسانی پیکار کردند و ستم فراوان بر مردم قفقاز روا داشتندبنای استحکامات بزرگی چون شهر دربند یا (باب الابواب) در شمال قفقاز در عهد ساسانیان، که برای جلوگیری از حملات خزران صورت گرفت، هنوز پا برجاست. رواج امروزی دریای خزر به طور کلی به زمان اشغالگری روس‌ها در دوره قاجاریه و کوتاه سازی دست ایرانیان از این دریا برمی‌گردد. به اعتقاد عنایت‌الله رضا، «خزران»، قومی بودند که در زمان خسرو انوشیروان در قرن ششم میلادی از بقایای آنها به ناحیه شمال قفقاز آمدند و به طور کلی در منطقه بخش وسطا و جنوبی رود ولگا زندگی می‌کردند و این، هیچ ربطی به دریای شمال ایران نداشته و فاصله قوم خزر تا این دریا بسیار زیاد بوده‌است. او با اشاره به بررسی‌هایش برای پی بردن به دلیل نام‌گذاری دریای شمال ایران به نام خزر و آوردن اسم خزر در متون عربی، معتقد است: «در بررسی‌هایم در متون قدیمی متوجه شدم، تا قرن چهارم هجری قمری اصلاً نام خزر بر دریای شمال ایران گذاشته نشده‌است. مثلاً در کتاب»خوارزمی«و»سفرنامه ابن فضلان«اصلاً اسمی از خزر نیست. در دوره بنی‌امیه که حاکمان عرب، قفقاز را گرفتند، گروه مقابل خزر که با رم شرقی و بیزانس متحد بود، هنوز به‌طور کامل شکل نگرفته بود و غارتگری می‌کرد؛ از طریق رود کر به عرب‌ها حمله کرد. عرب‌ها به این دلیل که آنها از رود کر حمله کردند، گمان کردند، از دریا به این رود آمده‌اند، پس استنباط کردند که گویا این دریا، دریای خزر است. به همین دلیل، آن را بر مبنای گفته‌ها،»بحر الخزر«نامیدند؛ درحالی که این نام را بر چند دریای دیگر نیز گفته‌اند. در متونی که ما به زبان عربی مشاهده می‌کنیم، اصلاً نام خزر را تا قرن چهارم هجری قمری نمی‌بینیم.» نام خزر برای نخستین بار در کتاب «حدود العالم» و در کنار نام دریای جرجان، طبرستان و دیگر نام‌ها ذکر شده، ولی هیچ دلیلی بر اینکه این دریا «خزر» گفته شود، وجود نداشته‌است. اما در متون اسلامی و غربی قدیم، دو نام قدیم و مشهور «هیرکانی‌هاً یا»گرگان«که بعدها در دوره اسلامی عرب‌ها آن را»جرجانیه«نامیدند و»کاسپی«وجود دارد.
دریای تپورستاندریای مازندران یا تپورستان (تبرستان): در اسنادی که در مؤسسات تاریخ‌شناسی روسیه است آمده که نوجین زیس در قرن دوازدهم نوشته‌است که ایرانیان این دریا را قرن‌ها دریای تبرستان می‌خواندند، ولی چون واژهٔ مازندران میان بومیان تبرستان جایگزین گشته، آن را دریای مازندران می‌خوانند ، همچنین در میان دانشمندان قرون پس از اسلام دریای مازندران به روی نقشه‌ها ثبت می‌گشته ، گذشته از آن نام دریای تبرستان به دلیل مجاورت دولت تبرستان به آن بوده‌است، نام‌های جرجان، ساری، خراسان، گیلان که زمانی بر روی این دریا بوده‌است، همگی به مناطقی از تبرستان باستانی (که مازندران امروزی باقیماندهٔ آن است) برمی‌گردد. به اعتقاد عنایت‌الله رضا، اصلاً سرزمین شمال ایران، در طول تاریخ نام مازندران نداشته، بلکه نخست «تپوران» و بعدها در دوره اسلامی «طبرستان» نامیده می‌شده‌است. درحالی که مازندران نام ناحیه‌ای در شرق سیستان در شمال هند و در نزدیک ناحیه رود سند بوده‌است. مأخذ قدیمی‌تری مانند «معجم البلدان» یاقوت حموی در این‌باره به صراحت می‌نویسد: «من بسیار تلاش کردم تا ببینم نام مازندران از کجا بر این ناحیه در شمال ایران وجود داشته و هرچه گشتم، دلیلی بر این کار پیدا نکردم. معلوم است که این نام، نوساخته‌است.» همچنین در کتاب «تاریخ طبرستان»، ابن اسفندیار نیز می‌گوید: «نام محدث است.» به اعتقاد او بدین ترتیب نام دریای مازندران به عنوان نخستین نام برای دریای شمال ایران منتفی است.
دریای قزویندریای کشوین (قزوین): بر پایهٔ دیدگاهی دیگر قزوین و کاسپین به ترتیب عربی‌شده و یونانی‌شدهٔ نام باستانی آن کشوین می‌باشد. این نام امروزه از سوی کشورهای عربی به شکل بحر القزوین به کار می‌رود. در زبان اردو نیز این دریا به نام بحیره قزوین خوانده می‌شود.
دانلود مقاله کامل درباره دریای خزر
