فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:15
مقدمه:
سالانه میلیاردها ریال بهای درمان وتلفات دامها براثر بیماریها پرداخته میشود وآنچه بایستی سودعاید تولیدکنندگان بشود براثرعدم توجه به بهداشت وپیشگیری ازدست میدهند.
بسیاری از تولیدکنندگان توانائی دور نگهداشتن عوامل بیماریزا را از گله دارند. در صورتیکه ممکن است گله عاری از بیماریها و پاک باشد، راههای بسیاری برای جلوگیری از ورود عوامل بیماریزا به محیط زندگی دامها وجود دارد.
نبود بیماری در یک گله دلیل سلامتی آنها نیست چه بسا آتشی در زیر خاکستر نهفته باشد و هر لحظه ممکن است مخاطراتی بهداشت دامداری را تهدید کند.
درمان و کنترل بیماری با تجویز دارو و تزریقات بطور مداوم هزینه زیادی را می طلبد و اقتصادی نیست، همچنین خساراتی را نیز بدنبال دارد از جمله کاهش شیر و گوشت در اثر مصرف دارو و استرس ناشی از مواد شیمیائی بعلاوه تا مدتی دارو و مواد شیمیائی در شیر و گوشت باقی می ماند که بایستی از مصرف شیر و گوشت در این مدت پرهیز کرد.
پیشگیری با روش جدید که دنیای امروز آنرا بنام امنیت زیستی می شناسد، مقرون بصرفه تر از تحمل مخارج درمان و تجویز دارو می باشد. این روش امروزی شامل بهسازی محیط، رعایت بهداشت و مدیریت صحیح در تغذیه و نگهداری دام است. استفاده از روش امنیت زیستی نزدیکترین و با صرفه ترین راه مبارزه با بیماریهاست و قدرت تولید را افزایش میدهد. بکارگیری تدابیرو راهکارهای صحیح بهداشتی پوشش مناسبی در جهت امنیت تولید است. این تدابیر و راهکارها را امنیت زیستی می نامند.
امنیت زیستی چیست ؟
امنیت زیستی ا ز دو کلمه امنیت یعنی در امان بودن و زیست یعنی زندگی کردن تشکیل شده است و اصطلاحاً میتوان آنرا به خوب زندگی کردن تعریف کرد.
امنیت زیستی عبارت است از تمامی قدمهائی که باید در جهت حفاظت از موجودات زنده در برابر مخاطرات (بیماریها و حوادث) برداشته شود. و بعبارتی شیوه ای از پیشگیری است که نقش موثری در تامین سلامت آنها دارد. این روش پیشگیری مسلماً مقرون بصرفه تر، موثرتر و بهتر از درمان است.
راههای رسیدن به امنیت زیستی
راههای رسیدن به امنیت زیستی شامل اقداماتی است که رعایت آنها منجر به پیشگیری از مخاطرات ناشی از حوادث و نفوذ عوامل بیماریزا می شود وعبارتند از:
طراحی محیط امن و مناسب:
بمنظور جلوگیری از دسترسی افراد و نفوذ عوامل بیماریزا و رفت و آمدهای وسائل نقلیه محل احداث تاسیسات بایستی حداقل در فاصله 3 کیلومتری از حوزه شهر و شهرنشینی احداث شود. همچنین خارج از محدوده بخشها و دهستان و روستاها باشد.
محل احداث دامداری بایستی با فاصله مناسب از دامداریهای مشابه (500مترتا 250متر) و حداقل در فاصله یک کیلومتری کشتارگاهها باشد.
محل احداث دامداری از کارخانجات فرآوری گوشت، پوست و فرآوری مواد خام دامی و مراکز جمع آوری شیر بایستی حداقل 500 متر فاصله داشته باشد.
محل احداث دامداری از جاده های اصلی و پر رفت و آمد بایستی حداقل 150 متر فاصله داشته باشد.
دامداری نبایستی در مسیر رودخانه و مناطق سیل خیز و در مسیر باد های فصلی ساخته شود.
محل احداث دامداری نبایستی در مسیر تردد دام روستایی و عشایری که به چراگاهها میبرند باشد بخصوص وسایل نقلیه حمل دام و طیور نبایستی از کنار این تاسیسات عبور داده شوند.
از آنجائیکه حیوانات وحشی در محیط خود زندگی آزادی دارند و اغلب ممکن است حامل و ناقل عوامل بیماریزا باشند بمنظور جلوگیری از نفوذ حیوانات و کنترل آنها ضرورت دارد در اطراف تاسیسات دامداری حصارکشی مناسب و بلند احداث شود
دیواره ها نبایستی دارای شکاف و روزنه برای نفوذ و یا لانه گذاری موجودات مضر مانند روباه، شغال، موش صحرائی و حشرات باشد، ضمناً قابل شستشو و ضدعفونی باشد یک مثل قدیمی گفته شده که بهترین همسایه شما دیوار بلند شماست که شمارا درمقابل بلایا نگهداری میکند بنابراین دیوار بلند شمارا در مقابل همسایه بد محافطت میکند.
خانه کارگری و دفتر کار مدیر و اتاق تعویض لباس و حمام از تاسیسات اصطبل ها و محل شیر دوشی بایستی فاصله داشته باشد.
برای جلوگیری از ورود بیماری از طریق دامهای تهیه شده و خریداری شده از مناطق دیگر بایستی اصطبل قرنطینه جدا از سایر اصطبل ها باشد این فاصله حد اقل صد یارد میباشد.
برای پیشگیری از مخاطرات دامهای جوان و مسن و سنگین و بر حسب نوع تولید وسن تاسیسات نگهداری هر یک بایستی بشرح زیر باشد
- سالن نگهداری گوساله های نوزاد و شیرخوار تا 4 ماهگی
- اصطبل نگهداری گوساله های 4 تا 6 ماهه
- اصطبل نگهداری تلیسه و دامهای جوان و دامهای آبستن-اصطبل دامهای خشک
- اصطبل نگهداری دامهای شیرده
- سالن زانشگاه
- سالن بیمارستان جهت نگهداری دامهای بیمار
بنابراین بایستی محل نگهداری دامها بر حسب سن و شرایط تولید و شرایط بیماری بصورت بالا تفکیک شده باشد. بمنظور جلوگیری از ورود عوامل بیماریزا توسط کامیون ها و وسایل نقلیه و وارد شوندگان به دامداری حوضچه ای در درب ورودی هم عرض با درب ورودی و بطول 4 متر و عمق 25 سانتی متر احداث می شود. این حوضچه همیشه بایستی دارای آب همراه با مواد ضدعفونی باشد.
تهیه دام و علوفه از محل غیرآلوده:
در تهیه و خرید دام بایستی دقت شود چرا که اگر دام از مناطق آلوده به بیماریهای واگیر خریداری شود دامدار بدست خود بیماری را وارد دامداری و منطقه کرده است. دراین مورد بایستی با هماهنگی دامپزشکی محل و با مجوز بهداشتی دام را از محلی که بیماری وجود ندارد تهیه نمائید. بعلاوه دام خریداری شده را بایستی بمدت 21 روز در سالن قرنطینه نگهداری و توسط دامپزشک معاینات و معالجات لازم و واکسن های مورد نیاز را تزریق کند در صورتیکه در این مدت بیماری نشان نداد دام را با سایر دامهای هم سن مخلوط کنند.
علوفه و غذای دام بایستی از محلی مناسب و شناخته شده و غیرآلوده به بیماری، تهیه شود. از خرید علوفه کپک زده و سمپاشی شده خودداری شود.
آب آشامیدنی و مورد مصرف دامداری بایستی از نظر میزان سختی و یا سنگینی آزمایش شود تا مناسب آشامیدن باشد. ضمناً از نظر آلودگی مرتباً آزمایش و میزان وجود آلودگی آن بایستی بررسی و قابل شرب باشد.
کنترل جریانات ورود و خروج:
افرادیکه در به خطر افتادن امنیت زیستی یک دامداری مسئولند عبارتند از:
بیش از 90 درصد انتقال بیماری از طریق عبور و مرور افراد و وسایل نقلیه به دامداری می باشد. عدم توجه کافی و لازم بر ورود افراد مختلف بدون در نظر گرفتن شرایط بهداشتی آنها سبب وقوع بیماری و یا بعبارتی نفوذ عوامل بیماریزا به دامدار می شود.
در برنامه امنیت زیستی توجه خاصی به کنترل ورود به دامداری بخصوص وسایل نقلیه و کامیون ها می شود.
کامیون های حمل علوفه و وسایل نقلیه بدلیل انتقال گرد و خاک و کود از دامداریها به دامداریهای دیگر خطری جدی از نظر آلودگی به حساب می آیند. این کامیون ها بایستی از حوضچه ضدعفونی عبور داد و شاسی و بدنه آنرا ضدعفونی کرد. در صورت عدم ضرورت از ورود وسائل نقلیه به دامداری جلوگیری شود و یا بار و علوفه را در محلی مناسب تخلیه و توسط کارگران و وسایل نقلیه مطمئن به انبار حمل شود. ضمناً بایستی از پیاده شدن راننده در محیط دامداری جلوگیری کرد.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:133
فهرست مطالب:
فصل اول
معرفی امنیت زیستی بعنوان روشی برای کاهش بیماریهای عفونی
نوع عامل بیماریزا
ویروسها
باکتریها
قارچها
کلامیدیاها، رکیتزیاها و مایکوپلاسماها
تکیاختهایها
کرمها
چگونگی ورود عامل بیماریزا
روند تأثیرگذاری بیماریزا در بدن و سازوکار بیماریزایی
رهاسازی و انتقال بیماریزا
فصل دوم
معرفی مفهوم امنیت زیستی
* ضوابط بهداشتی گلههای مرغ نسب(دودمانی):
ضوابط بهداشتی گلههای مرغ مادر:
ضوابط بهداشتی کارخانجات جوجهکشی:
فصل سوم
راهکارهای مهار بیماری بوسیله برنامههای امنیت زیستی
* کیفیت آب
میکروبشناسی
آبهای شیرین:
آبهای آلوده با فاضلاب
تعداد باکتریها
* لپههای زیستی
انواع لایههای زیستی قابل مشاهده در لولههای سالن مرغداری کدامند؟
ارتقاء کیفیت آب با استفاده از روشهای تصفیه
آهنزدایی
نرمکنندهها
تصفیه مردابی
فصل اول
معرفی امنیت زیستی بعنوان روشی برای کاهش بیماریهای عفونی
با وجود بهبود شرایط زندگی هنوز هم بیماریها پس ازبلایای طبیعی مهمترین عوامل آسیب زنندهای بشمار میآیند که تاکنون مهار نشدهاند و خسارات مالی و جانی فراوانی به بار میآورند. بیماریها این دشمنان قدیمی ک احتمالاً قدمتی برابر با ظهورحیات برروی زمین دارند معلول علتهای گوناگونی هستند. این مفهوم که بعضی نشانهها و بیماریها دارای علت هستند یک باور باستانی به قدمت تاریخ مکتوب است. بنا به اعتقاد مرمم آرکاردیا ( 2500 سال قبل از میلاد مسیح) اگر شخصی بیمار میشد یا تقصیر خود او بود( بعلت ارتکاب گناه) یا اینکه براثر عوامل بیرونی بیمار شدهبود، از قبیل بوهای بد، سرما، ارواح خبیثه، و یا خدایان، سالیان سال پژوهش در علوم پزشکی دلایل ایجاد بیماریها را تا حدود زیادی مشخص کردهاست. دردنیای امروز دودسته اصلی عوامل سببساز، شناسایی شدهاند:
درون زایا ارثی و برونزا یا اکتسابی، شناسایی یا کشف علت اولیه هنوز مبنایی است که براساس آن یک تشخیص میتواند مطرح گردد یک بیماری شناخته شود و درمانی یا روشی برای رهایی از آن پایهریزی شود. اما امروزه این مفهوم که هر بیماری یک عامل ایجادکننده دارد دیگر قانعکننده نیست. روشن است که عوامل ژنتیکی، بوضوح در برخی بیماریها متداول زیست محیطی مانند روندهای سرطانزایی، دخالت دارند، در ضمن محیط زیست نیز اثرات مهمی بر بعضی بیماریهای ارثی دارد(13). ا ز میان این گروه بیماریهای اکتسابی مطرحتر و متداولتر هستند و طیف وسیعتری از جوامع را درگیر و مبتلا میکنند. عواملی که سبب بروز این بیماریها میشوند شامل عوامل فیزیکی، شیمیایی زیستشناختی و روانشناختی هستند و نه تنها در زمینه آسیبشناسی بیماریهای انسانی مطرح میشوند، بلکه بعنوان عوامل آسیبرسان عمومی برای تمامی موجودات زنده عالی محسوب شدهاند و در صنعت طیور نیز نقش مهمی دارند. بطورکلی عوامب فیزیکی محیط عبارتند از: گرما( حرارت)، سرما(برودت)، رطوبت، فشار، نور، سروصدا، ارتعاشات و ضربهها و تشعشعات باید گفت که اگر این عوامل از حدود لازم و قابل تحمل بالاتر و زیادتر بوده و یا در بعضی از مواقع در صورتی که از حدود توصیهشده در استانداردها کمتر یا پائینتر باشند ایجاد عوارض و یا مسائل خاصی را خواهند نمودو لازم است که در هر مورد به رفع نقیصه اقدام شود(20).
بطورکلی در محیطکار تأمین سلامت تولیدکنندگان و بالارفتن سطح تولید مورد نظر کارشناسان و صاحبان منافع و ضامن بازدهی اقتصادی بیشتر است و در این راه وجود هوای کافی، تأمین نور مناسب و حرارت لازم در درجه اول اهمیت بویژه در صنعت طیور خواهد بود.
مواد محرک و التهابآوری همچون گاز آمونیاک، ترکیبات خفهکنندهای مثل مونوکسیدکربن ناشی از سوخت ناقص گازوئیل ذرات معلق مثل گردوغبار و مواد شیمیایی خورنده وسوزاننده مثل ضدعفونیکنندههای قوی متداولترین عوامل شیمیایی بیماریزا برای پرندگان در سالنهای پروش هستند. اختلالات تغذیهای را نیز میتوان جز این دسته طبقهبندی نمود.عوامل زیستشناختی به تمام اشکل حیات از ترکیبات (مانند پروتئینها) و ویروسها، باکتریها و قارچها و تکیاختهایها تا کرمهای انگلی چند سانتیمتری اشاره میکند علاوه بر این دستجات گوناگونی از بندپایان وجود دارند که انگل خارجی هستند و میتوانند از یک صدمه کوچک به پوست تا یک کمخونی کشنده را ایجاد نمایند. این عوامل از دو جهت حائز اهمیت و بررسی هستند. نخست به دلیل زیانهای اقتصادی و فروانی که با مرگومیر طیور و یا کاهش شدید و بازدهی تولید برجای میگذارند و در نهایت بخاطر تأثیری که بر سلامت عمومی جامعه دارند؛ مهم و مورد توجه هستند. هرچند که احتمال انتقال بیماری ازماکیان کمتر از سایر حیوانات پرورشی و از میان بیماریهای مشترک ثبت شدهاند نیز مواردی چون آلودگی با جرب یا قارچ و یا سب بسیار نادر هستند و فقط مواردی چون آلودگی محصولات نهایی با باکتریهای کامپیلوباکترر، سالمونلا، اشرشیاکولاویرسینا اهمیت دارند، بازهم این مسئله بعنوان یک خطر جدی مطرح میشود. ضرورت مهار برخی از عوامل زیستشناختی چون ویروس آنفولانزای طیور در آن هنگامر مشخصتر میشود که احتمال انتقال ویروس را به انسانها و حتی از فردی به فرد دیگر مدنظر قرار گیرد. بویژه با توجه به این شیوع اخیر سویه فوق حاد H7N3 در کشور پاکستان و حضور تیپ N2 وH در مرغداریهای صنعتی ایران و در چرخشبودن دو تحت تیپ مذکور در منطقه و امکان انتقال سویههای دیگر از شرق دور و چین و روسیه به ایران که بوسیله پرندگان مهاجر امکانپذیر است و احتمال بازآرائی ژنتیکی و ویروسهای بومی؛ توجه به پایش عوامل زیست شناختی بیماریزا همچون این نمونه بسیار لازم و حیاتی است.
تاکنون به نظر میرسد که تمامی بیماریهای طیور بوسیله عوامل فیزیکی، شیمیایی و زیستشناختی(عفونی) ایجاد میشوند. ولی امروزه این پیشفرض ک در بیماریهایی چون همنوعخواری علاوه بر اختلالات تغذیهای، ارثی و مدیریتی؛ فشارهای روانی هم تأثیر به سزایی دارند، مورد بحث و بررسی قرار گرفتهاست. این عقیده عمومی پذیرفته شده که فشارهای روانی چون حضور افراد ناشناخته در محیط زندگی و با حملونقل و تزریقات به فعالشدن باکتریهای فرصتطلب کمک میکند نیز همچنان مورد مطالعه است. این نگاه جدید به تأثیر عوامل روانشناختی تا آنجا پیش رفته است که طرح خارجسازی مرغان تخمگذار قفس، نه تنها از سوی سازمانهای حمایت از حقوق حیوانات بلکه از سوی برخی پرورشدهندگان بعنوان راهی برای افزایش مقاومت در برابر عوامل آسیبرسان و بازدهی تولید، ارائه شدهاست.
(طبق گزارشات انجمن پژوهشهای مغزی ) هزینههای مستقیم اختلالات مغزی (بیماریهای روانی، بیماریهای عصبی، سوء مصرف الکل و سوء مصرف مواد مخدر) در امریکا سالیانه بیش از 400 میلیارد دلار است و هزینههای تنها یک اختلال یعنی زوال عقل( که عمدهترین نمونه آن بیماری آلزایمر است) بیش از مجموع هزینههایی است که سرطان و بیماریهای عروق کرونرقلب بر این دولت تحمیل میکند. هزینههای مستقیم ارائهشده در حدود کل هزینههای مراقبتهای بهداشتی در سال 1991 در ایالات متحده میباشد تخمین زده شدهاست که هزینههای غیرمستقیم( آسیب به نیروی کار فعال و تولید ناخالص ملی) بیش ا هزینهها ی مستقیم است با این حال در این کشور بازای هر 100 دلار که برای مراقبت از مبتلایان به بیماری آلزایمر صرف شده، تنها 50 تست صرف پژوهش و تحقیقات شدهاست. بسیاری از اختلالات روانی شناختهشده با تغییرات شدید و ناهمآهنگ وضعیت زندگی و شهرنشینی و زندگی صنعتی ارتباط معنیداری دارند. به همین دلایل فرص که تغییرات اساسی در شیوه زندگی حیوانات پرورشی در تولید فشارهای عصبی و تهدید سلامتی آنها که امروزه برخلاف عادات طبیعی صدها ساله بطور بسیار متراکم نگهداری میشوند؛ مؤثر هستند اهمیت قابل توجهی یافتهاست ولی هیچگونه تحقیقات مستقل قابل اعتمادی در زمینه خسارات احتمالی اینگونه فشارها برروی کارکرد اقتصادی، مزارع پرورشی دردست نیست.
بطورکلی بیماری در نتیجه برهمخوردن همایستایی درونی بدن ایجاد میشود. اصطلاح همایستایی توسط فیزیولوژیستها بمعنای ثابت نگهداشتن مشخصات طبیعی محیط داخلی بدن بکار میرود. اساساً هر موجود زندهای ساختار منسجم و سازمانیافتهای شامل میلیاردها سلول است که تلاش میکنند با همآهنگی یکدیگر این ثبات و پایداری را برقرار سازند تا با حفظ حالت طبیعی محیط داخلی بدن کلیه سلولها به زندگی و عملکرد مناسب خود ادامه دهند. این رابطة متقابل یک خودکاری مداوم برای بدن فراهم میکند تا در برابر نیروهای محیطی مخالف ایستادگی کند و زمانی که یک یا چند سیستم عملی توانائیشان را برای ایفای سهم خود در این خودکاری از دست بدهند، تمامی سلولهای بدن تحت تأثیر قرار میگیرند و این اختلال عمل منجر به بروز بیماری خواهد شد و در صورتیکه اختلال عمل فوقالعاده شدید باشد منجر به مرگ میشود. در صورتیکه حاصلجمع برآیند نیروهای سازنده دورنی با نیروهای بازدارنده و یا مخرب درونی به دلیل ناتوانی یا ضعف این عوامل، قدرت مقاومت بالای بدن در برابر آنها و یا تأثیر عوامل محیطی دیگر به نفع نیروهای پیشبرنده داخلی باشد امنیت جانی و سلامت جسمی برقرار خواهد مان و بیماری بروز نخواهد کرد.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:14
چکیده:
در این پژوهش سازند آسماری که توالی ضخیمی از سنگهای کربناته با سن الیگوـ میوسن در برش لالی است، با هدف تعیین رخسارههای زیستی، دیرینه محیطها و ارائه یک مدل رسوبی مورد مطالعه قرار گرفته است. حاصل مطالعات دقیق سنگشناختی و فسیلشناختی تشخیص 10 ریزرخساره مربوط به پنج دیرینه ـ محیط بود.
رسوبات دربردارنده این میکروفاسیسها در پنج محیط رسوبی اصلی شامل پهنه کشندی، لاگون، سدهای ماسهای بیوکلاستی (shoal)، سراشیب (slope) و بخش ژرفتر دریای باز (basin) نهشته شدهاند. این محیطها بخشی از یک پلاتفورم کربناته بودهاند که بر روی یک شلف باز قرار داشته و سد مؤثری لاگون را از دریای باز جدا نمیساختهاست.
واژههای کلیدی: سازند آسماری، الیومیوسن، میکروفاسیس، چینهنگاری سکانس.
مقدمه:
سازند آسماری، توالی ضخیمی از سنگهای کربناته الیگومیوسن است که سنگ مخزن اصلی نفت خام در جنوب غربی ایران محسوب میشود. این لایهها بر روی یک پلاتفورم کربناته در حوضه زاگرس نهشته شدهاند (شکل 1). سازند آسماری در سرتاسر زاگرس حضور دارد، اما در فروافتادگی دزفول کاملترین توالی
شکل1- نمودار تطابق واحدهای سنگچینهای ترشیری در جنوبغرب ایران ( Ala, ).
آن دیده میشود. این سازند از نظر لیتولوژی شامل لایههای سنگآهک، سنگآهک دولومیتی، و سنگآهک رسی میباشد ( Adams and Bourgeois).
در شمالغرب حوضه زاگرس، بخش تبخیری کلهر با سنگآهکهای آسماری میانی به طور بین انگشتی قرار میگیرد، اما در جنوب شرق اهواز، رخساره ماسه سنگی جایگزین لایههای آهکی میشود. هدفهای اصلی این پژوهش عبارتند از: 1ـ تحلیل و تشخیص رخسارههای این توالی (که 345 متر ضخامت دارد)، و 2ـ طبقهبندی رخسارهها به منظور ارایه یک مدل رسوبی برای تشکیل سازند آسماری.
روش مطالعه و موقعیت منطقه مورد مطالعه
منطقه مورد مطالعه در 141 کیلومتری شمال اهواز و 60 کیلومتری شمالشرق لالی قرار گرفته است (شکل 2). برش پیمایش شده در تاقدیس گورپی، تنگ انبار اسپید با عرض جغرافیایی 32 و 30 شمالی، و طول جغرافیایی 49 و 11 شرقی قرار دارد.
در مرحله نخست برش لالی بر روی زمین مطالعه گردید. با توجه به 345 متر ضخامت سازند در این برش بیش از 300 نمونه به طور منظم (با فواصل حدود یک متر) و با در نظر گرفتن تغییرات رخسارهای برداشت و از آنها مقطع نازک تهیه شد. تعدادی نمونه هم از سازند زیرین (پابده) برداشته شد.این مقاطع از نظر پتروگرافیکی و دیرینهشناختی برای تعیین میکروفاسیسها بررسی گردیدند. در این مطالعات نوع دانههای کربناتی، بافتها و مورفولوژی کنشی روزنداران بزرگ مورد توجه قرار گرفت، و بر اساس روند تغییرات آنها 10 میکروفاسیس کربناته نامگذاری و معرفیشد. نامگذاری سنگهای آهکی بر اساس روش دانهام ( Dunham, ) انجام گردید، و میکروفاسیسها بر اساس روش لاسمی ( Lassemi, ) طبقهبندی شدند.
فرمت فایل :docx(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:40
پردازش زیستی برای پوشاک و منسوجات هوشمند ۱
۱- مقدمه ۱
۲- رفتار پشم با آنزیم ها ۵
۱-۲ ریخت شناسی پشم ۵
۲-۲واکنش های ناهمگن- عمل کاتالیک آنزیم ها روی پشم و پنبه ۶
۳-۲- ضدچروکی ۸
۴-۲- تعدیل به کارگیری ۱۲
۵-۲- سفیدی و جلا ۱۴
۶-۲-رفتار رنگرزی ۱۴
۷-۲- کربونیزاسیون (تقطیر تخریبی) ۱۵
۸-۲- ابریشم ۱۶
۹-۲- خلاصه ۱۷
۳- افزودن آنزیم ها به پنبه ۱۹
۱-۳- ریخت شناسی پنبه ۱۹
۳-۳- جلادهی زیستی (زیست جلادهی) ۲۱
۴-۳- بیواستونینگ ۲۵
۵-۳- سفیدکاری (رنگبری) ۲۷
۶-۳- بیواسکورینگ (شستشوی زیستی) ۲۸
۷-۳-کتان ۳۰
۸-۳- شاهدانه (کنف) ۳۱
۹-۳- لیوسل ۳۱
۴- اصلاح آنزیمی الیاف مصنوعی ۳۲
۵- ابریشم عکنبوتی ۳۳
۶- الیاف (فیبرهای) هوشمند ۳۴
۷- نتیجه گیری ۳۵
استفاده از آنزیم ها در فرآوری مواد غذایی، صنایع چرم و کاغذ، به عنوان پودرهای شوینده، و در فرایند و سایزینگ تولید نخ کاملاً تثبیت شده است. اما بیوکاتالیز نیز وارد چرخه پردازش منسوجات شده است. آنزیم ها، یعنی بیوکاتالیزهای دارای فعالیت ویژه و گزینشی، امروزه به وسیله فرایندهای بیوتکنولوژیکی (زیست فناوری) به مقادیر زیاد و کیفیت ثابت تولید شده اند و بنابراین در فرایندهای با مقیاس بزرگ کاربرد دارند.
از دیدگاه کاربردهای جدید که حاصل طراحی آنزیم های مربوط به فرایندهای ویژه است، یک تقاضا برای اشتراک مساعی بین بیوشیمدان ها و شیمیدان های نساجی وجود دارد.
علاوه بر الیاف پروتئینی طبیعی مانند پشم و ابریشم و الیاف سلولزی طبیعی مانند پنبه، کتاب و شاه دانه، الیاف مصنوعی دارای اهداف فرایندهای بیوکاتالیزی نیز هستند. در اندودکاری پنبه ای به جای فرایندهای شیمیایی به طور گسترده از فرایندهای آنزیم- کاتالیز استفاده شده است. علاوه بر بیواستوئینگ و اندودکاری زیستی که کاملاً شناخته شده اند، ویژگی هایی مانند Modifiad harde, used look به وسیله اندودکاری آنزیمی شناسایی شده است. به علاوه، پتانسیل برای جایگزینی پشم شویی قلیایی در معالجه با پنبه، با استفاده از آنزیم هایی مانند پکتیناس وجود دارد. کاتالازها برای نابود کردن پروکسید باقیمانده در حمام های سفید شویی، آسان کردن استفاده مجدد از لیکور ممکن افزوده می شوند که منجر به یک فرایند دوستانه محیط زیست و مؤثر از نظر هزینه میگردد. در اندود کردن پشم در آنزیم ها (بیشتر پروتزها) برای دستیابی به خاصیت ضدچروک استفاده می شود. خواص منسوجات پشم مانند کار با دست، سفیدی و براقیت به وسیله واکنش آنزیم های کاتالیزی بهبود یافته است. در مراحل اولیه حلاجی پشم مانند کربونیزاسیون و پشم شویی خام دورنمای کاربرد آنزیم ارزیابی شده است. علاوه بر این فرایندهای زیستی توصیف شده منجر به کاهش دانه سازی و بهبود رنگ پذیری می شود. صمغ زدایی ابریشم در گذشته به کمک صابون قلیایی یا اسیدیصورت می گرفت که اکنون پروتز می شود، برای بهبود کیفیت و ثبات الیاف کتان یک رطوبت دهی آنزیمی ویژه جایگزین رطوبت دهی میکرو بیال یا شبنمی شده است. به علاوه، رنگ پذیری ابریشم به وسیله تنزل آنزیم کاتالیزی مواد پکتیک بهبود یافته است بدون اینکه آسیبی به اجزاء سلولزی وارد شود. شاه دانه از نظر آنزیمی با توجه به تبلورپذیری، دسترس پذیری و «ساختار منفذدار» اصلاح شده است. از طریق فیبریلاسیون کنترل شده و آنزیم کاتالیزی الیاف لیوسل، اثر معروف به «پوست هلویی» ایجاد شده است. گستره وسیعی از کاربردها و دورنماهای زیادی جهت استفاده از آنزیم ها در پردازش منسوج وجود دارد که به تأثیر مثبت بر محیط زیست منتهی می گردد. در این فصل توسعه های جدید در زمینه پردازش آنزیمی منسوجات را بررسی نموده و درباره مزیت ها و محدودیت های این فرایندهای اندودکاری (تکمیلی) بحث می کند.
استفاده از آنزیم ها در فراوری مواد غذایی، صنایع چرم و پوشاک، به عنوان افزودنی در پودرهای شوینده و دسایزینگ تولید نخ تثبیت شده است. در حال حاضر، فرایندهای آنزیمی گسترش یافته اند، که هدف آنها اصلاح ظاهر و عملکرد منسوجات پشم و پنبه است.
آنزیم ها بیوکاتالیزهایی با فعالیت ویژه و انتخابی هستند و واکنش های متمایز را شتاب بخشیده و بعد از واکنش بدون تغییر باقی می مانند. از دیدگاه اکولوژیکی و اقتصادی، پارامترهای واکنش مناسب فرایندهای آنزیم کاتالیزی و احتمال وجود آنزیم های دارای چرخه مجدد به ویژه جالب است. امروزه، آنزیم ها به وسیله فرایندهای بیوتکنولوژیکی به مقدار زیاد و با کیفیت ثابت تولید می شوند، بنابراین امکان استفاده از آنزیم ها در فرایندهای بزرگ وجود دارد. پیشرفت در زمینه مهندسی ژنتیک به تولید کنندگان آنزیم توانایی طراحی یک آنزیم برای یک فرایند خاص را می دهد مثل بهینه با توجه به پایداری دما یا PH . طراحی یک آنزیم برای یک هدف خاص نیاز به درک عمل کاتالیتیک آنزیم بر روی یک ماده خاص دارد. یعنی در مورد ماده فیبر طبیعی، طراح یک فرایند آنزیمی باید دانش خاصی در مورد مورفولوژی پشم یا پنبه، تأثیر یک آنزیم خاص بر اجزاء فیبر و در نتیجه بر خواص کلی ماده فیبر داشته باشد. علاوه بر این، برای ارزیابی فرایند آنزیم، نتایج عملیات آنزیمی باید با نتایج پردازش شیمیایی معمولی مقایسه گردد. اولین فرایند آنزیمی در اندودکاری منسوج فرآیند دسایزینگ با استفاده از آمیداز بود. بسیاری از عرصه های اندودکاری منسوج از آن پس گشوده شده است. امروزه، چشم انداز در زمینه توسعه اندودهای فشاری و بادوام جدید برای پنبه وجود دارد مانند اتصال عرضی در زمینه حذف رنگ پخش شده و در زمینه ترکیب کردن الیاف مصنوعی. به علت ماهیت پروتئینی آنزیم ها، ایمنی استفاده از آنزیم ها اغلب مورد سئوالاست چون استنشاق مکرر ماده پروتئینی می تواند باعث واکنش های آلرژیک در بعضی افراد شود. توجه به این نکته مهم است که هیچ شواهدی که نشان دهد آلرژیهای آنزیمی از طریق تماس پوستی منتقل شده اند وجود ندارد. با آنزیم های توان با اطمینان کار کرد و همچنین با تجهیزات محافظ شخصی مناسب، در طرح تولید از ذرات آنزیم و فرمولاسیون های پودری باید اجتناب کرد. در حالی که فرمولاسیون های دانه ای (با قابلیت غباری پایین) و مایع (با فعالیت مکانیکی در رگ های بسته) را می توان توصیه کرد. پتانسیل بارز برای آنزیم قابل توجه است. یک مطالعه به ازای بیانر آن است که از سال ۱۹۹۲ مبلغ ۳۵۰ میلیون دلا باید به ۵۸۸ میلیون دلار در سال ۲۰۰۰ رسیده باشد و بیشترین دغدغه درباره کاربردهای جدید آن در صنایع کاغذسازی، شیمیایی و داروسازی و در بازیابی زباله ها باشد.
پشم به عنوان یک فیبر طبیعی پیچیده عمدتاً از پروتئین (%۹۷) و لیپیدها (%۱) تشکیل شده و ماده ای ایده آل برای چند گروه از آنزیم ها است (مانند پروتئازها و لیپازها) فیبر پشم شامل و بخش عمده از لحاظ ریخت شناسی است: بشره (کوتیکل) و قشر (کورتکس). بشره متشکل از سلول های روی هم افتاده اطراف بخش داخلی فیبر، یعنی قشر می باشد. دومی از سلول های دوکی شکل قند ساخته شده که به وسیله غناء سلول از یکدیگر جدا شده اند. بشره به دو لایه اصلی تقسیم می شود: اگزو (با لایه) و اندوکتیکل و یک غشاء دورترین نقطه که اپیکوتیکل نامیده می شود باعث واکنش آلوردن الیاف پشم با آب کلردار می گردد. یک جزء مهم کوتیکل ۱۸- متیل لیکوسانوئیک اسید است. در یک مدل از اپیکوتیکل که به وسیله نگری و همکارانش ترسیم شده، این اسید پرچرب در کنار یک ماتریس پروتئین قرار دارد تا یک لایه را بسازد. بر طبق قول نگری و همکاران، این لایه که به لایهF معروف است. را می توان با قرار دادن پشم در محلول های کلردار یا قلیایی الکلی زدود، بنابراین رطوبت پذیری آن افزایش می یابد. ویژگی مهم دیگر اتصال عرضی اگزوکوتیکل است، مثلاً لایه حاوی ۳۵% سیتین است. علاوه بر پیوندهای نرمال ؟؟، کوتیکل با پیوندهای ایزو دی پپتید، لیزین ۴-(r-glutamy) اتصال عرضی دارد.
کاراکتر هیدروفوبیک لایه، به طور خاص به وسیله مقادیر زیاد اتصالات دی سولفید ایجاد شده و ماده لیپید منشأ سدهای دیفوژن است مثلاً برای مولکول های رنگ، بنابراین ترکیب و ریخت شناسی سطح پشم ابتدائاً در فرایندهای پیش رفتاری فیبر اصلاح شده است.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:146
فهرست مطالب:
عنوان مطالب………………………………………………………. صفحه
فصل اول کلیات پژوهش
1-1 مقدمه………………………………………………………………………………………. 14
2-1 بیان مساله……………………………………………………………………………….. 16
3-1 اهمیت و ضرورت مساله……………………………………………………………. 18
4-1 اهداف پژوهش…………………………………………………………………………. 20
5-1 فرضیههای پژوهش………………………………………………………………….. 21
6-1 تعریف اصطلاحات…………………………………………………………………….. 21
الف: تعریف نظری……………………………………………………………………………. 21
ب: تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………. 21
فصل دوم: پیشینه پژوهش
– مقدمه………………………………………………………………………………………….. 25
1-2 مباحث نظری……………………………………………………………………………. 25
2-2 سوء مصرف مواد یک بیماری مغزی است…………………………………… 26
3-2 سوء مصرف مواد فقط یک بیماری مغزی نیست…………………………… 27
4-2 اصطلاح شناسی……………………………………………………………………….. 29
5-2 سوء مصرف و وابستگی به مواد………………………………………………… 30
6-2 اعتیاد………………………………………………………………………………………. 30
1-6-2 همهگیری شناسی………………………………………………………………….. 31
2-6-2 سبب شناسی………………………………………………………………………… 32
3-6-2 عامل سایکو دینامیک……………………………………………………………… 32
4-6-2 نظریات رفتاری…………………………………………………………………….. 33
5-6-2 وراثت چیست؟……………………………………………………………………… 34
6-6-2 عوامل ژنتیک………………………………………………………………………… 36
7-6-2 عوامل عصبی- شیمیایی………………………………………………………… 36
8-6-2 ابتلای همزمان……………………………………………………………………… 37
9-6-2 اختلالات شخصیت ضد اجتماعی…………………………………………….. 38
10-6-2 افسردگی و خودکشی …………………………………………………………. 38
7-2 اختلالات وابسته به الکل…………………………………………………………….. 39
1-7-2 همهگیری شناسی………………………………………………………………….. 40
2-7-2 فعالیتهای الکتروفیزیولوژیکی………………………………………………… 40
3-7-2 شیمی حیاتی یا زیست شیمی………………………………………………….. 42
4-7-2 آسیبپذیری زیستی نسبت به الکلیسم………………………………………. 43
5-7-2 عوامل شخصیتی و روان شناختی…………………………………………… 47
6-7-2 درمان و بازپروری……………………………………………………………….. 49
8-2 اختلالات وابسته به آمفتامین (یا شبه آمفتامین)…………………………….. 50
1-8-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………… 51
2-8-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………… 51
3-8-2 اختلال سایکوتیک ناشی از آمفتامین………………………………………… 52
4-8-2 درمان و بازتوانی…………………………………………………………………. 53
9-2 اختلالات وابسته به کافئین………………………………………………………….. 54
1-9-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………… 55
2-9-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………… 55
3-9-2 ژنتیک و مصرف کافئین…………………………………………………………. 56
4-9-2 کافئین به عنوان یک ماده مورد سوء مصرف…………………………… 56
5-9-2 عوارض نامطلوب …………………………………………………………………. 57
6-9-2 درمان…………………………………………………………………………………. 58
10-2 اختلالات وابسته به حشیش………………………………………………………. 59
1-10-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………. 60
1-1-10-2 شیوع و روندهای اخیر……………………………………………………. 60
2-1-10-2 نوروفارماکولوژی…………………………………………………………… 61
3-10-2 اختلال سایکوتیک ناشی از حشیش………………………………………… 62
4-10-2 اختلال اضطرابی ناشی از حشیش…………………………………………. 63
5-10-2 درمان و بازتوانی……………………………………………………………….. 63
11-2 اختلال وابسته به کوکائین………………………………………………………… 66
1-11-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………. 66
2-11-2 هم ابتلائی………………………………………………………………………….. 67
3-11-2 سبب شناسی………………………………………………………………………. 67
1-3-11-2 عوامل ژنتیک …………………………………………………………………. 67
2-3-11-2 عوامل اجتماعی و فرهنگی ………………………………………………. 68
3-3-11-2 یادگیری و شرطی شدن…………………………………………………… 68
4-3-11-2 عوامل دارویی………………………………………………………………… 69
4-11-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………. 69
5-11-2 سوء مصرف کوکائین و وابستگی بر آن………………………………… 71
6-11-2 اختلال سایکوتیک ناشی از کوکائین ……………………………………… 71
7-11-2 اختلال خلقی ناشی از کوکائین …………………………………………….. 72
8-11-2 اختلال اضطرابی ناشی از کوکائین ………………………………………. 72
9-11-2 اثرات نامطلوب …………………………………………………………………… 72
1-9-11-2 اثرات بر عروق مغزی……………………………………………………… 73
2-9-11-2 اثرات قلبی……………………………………………………………………… 73
3-9-11-2 حملات تشنجی………………………………………………………………… 74
10-11-2 درمان و بازتوانی……………………………………………………………… 74
12-2 اختلالات وابسته به مواد توهم زا……………………………………………… 76
1-12-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………. 77
2-12-2 مصرف داروهای توهم زا……………………………………………………. 77
3-12-2 آثار روان شناختی………………………………………………………………. 78
4-12-2 مکانیزمهای نوروفیزیولوژیکی………………………………………………. 79
5-12-2 اختلالات سایکوتیک ناشی از مواد توهم زا…………………………….. 80
6-12-2 اختلال خلقی ناشی از مواد توهم زا………………………………………. 81
7-12-2 درمان……………………………………………………………………………….. 81
13-2 اختلالات مربوط به مواد استنشاقی…………………………………………… 82
1-13-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………. 83
2-13-2 اثرات نامطلوب …………………………………………………………………… 84
3-13-2 درمان……………………………………………………………………………….. 85
14-2 اختلالات مربوط به نیکوتین……………………………………………………… 85
1-14-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………. 87
2-14-2 بیماران روانی…………………………………………………………………….. 88
3-14-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………. 88
4-14-2 سبب یابی وابستگی به نیکوتین……………………………………………… 89
5-14-2 اثرات نامطلوب …………………………………………………………………… 90
6-14-2 مزایای بهداشتی ترک سیگار………………………………………………… 90
7-14-2 درمان……………………………………………………………………………….. 91
1-7-14-2 درمانهای روان شناختی………………………………………………….. 91
2-7-14-2 درمانهای روانی- دارویی………………………………………………… 92
15-2 اختلالات مربوط به مواد شبه افیونی (اپیوتید)…………………………….. 93
1-15-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………. 95
2-15-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………. 96
3-15-2 هم ابتلائی………………………………………………………………………….. 97
4-15-2 سبب شناسی………………………………………………………………………. 98
1-4-15-2 عوامل روانی- اجتماعی…………………………………………………… 98
2-4-15-2 عوامل ژنتیک و زیستی…………………………………………………….. 98
3-4-15-2 نظریه روانپویشی……………………………………………………………. 99
16-2 اختلالات مربوط به فن سیکلیدین (یا شبه فن سیکلیدین)……………….. 100
1-16-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………. 100
2-16-2 نورفارماکولوژی………………………………………………………………… 100
3-16-2 اختلال خلقی ناشی از فن سیکلیدین……………………………………….. 101
4-16-2 اختلالات اضطرابی ناشی از فن سیکلیدین………………………………. 101
5-16-2 درمان……………………………………………………………………………….. 101
2-2 پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………. 102
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه ……………………………………………………………………………………………. 105
1-3 روش تحقیق…………………………………………………………………………….. 105
2-3 جامعه آماری تحقیق………………………………………………………………….. 105
3-3 ابزار اندازه گیری……………………………………………………………………… 105
4-3 تعیین حجم نمونه………………………………………………………………………. 106
5-3 روشهای تجزیه و تحلیل دادهها ……………………………………………….. 106
6-3 تعیین اعتبار و روایی پرسشنامه…………………………………………………. 107
7-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………….. 108
فصل چهارم: یافته های پژوهش
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………… 121
1-5 چه کسی مسئول پیشگیری از اعتیاد است؟…………………………………… 121
2-5 محدودیت های پژوهش……………………………………………………………… 124
3-5 پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………. 124
پیشنهادهایی به والدین……………………………………………………………………… 124
پیشنهادهایی به مسوولین …………………………………………………………………. 125
4-5 محدود کردن دسترسی به دارو………………………………………………….. 127
5-5 آموزش و پیشگیری………………………………………………………………….. 128
6-5 بهبود درمان و پژوهش……………………………………………………………… 129
7-5 توصیه های محافظت کننده………………………………………………………… 130
8-5 فهرست منابع:…………………………………………………………………………… 133
منابع فارسی……………………………………………………………………………………. 134
منابع خارجی…………………………………………………………………………………… 135
ضمیمه ………………………………………………………………………………………….. 136
فهرست جداول
عنوان مطالب صفحه
1- جدول شماره (1-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین………. 110
2- جدول شماره (2-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین براساس سن 111
3- جدول شماره (3-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین براساس وضعیت تأهل 111
4- جدول شماره (4-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین بر اساس شغل 112
5- جدول شماره (5-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین براساس سطح تحصیلات 112
6- جدول شماره (6-4) نتایج آزمون t مستقل مقایسه مولفه های عوامل زیستی گرایش به اعتیاد در بین افراد معتاد و غیرمعتاد……………………………………………………………………………………………….. 113
7- جدول شماره (7-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین گروه معتادین و غیرمعتادین در مولفه های عوامل زیستی گرایش به سوء مصرف مواد………………………………………………………………………. 114
8- جدول شماره (8-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد در گروه معتادین براساس سن ………………………………………………………………….. 115
9- جدول شماره (9-4) نتایج آزمون تعقیبی LSD اختلاف میانگین بین عوامل زیستی براساس سن معتادین 116
10- جدول شماره (10-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد در گروه معتادین براساس میزان تحصیلات………………………………………….. 117
11- جدول شماره (11-4) نتایج آزمون تعقیبی LSD اختلاف میانگین بین عوامل زیستی براساس سطح تحصیلات 117
12- جدول شماره (12-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد در گروه معتادین بر اساس ………………………………………………………………… 118
13- جدول شماره (13-4) نتایج آزمون تعقیبی CSD اختلاف میانگین بین عوامل زیستی براساس شغل 119
14- جدول شماره (14-4) نتایج آزمون f تفاوت میانگین گروه معتادین مجرد و متأهل در مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد …………………………………………………………. 119
چکیده پژوهش:
پژوهش حاضر به بررسی عوامل زیستی مؤثر در بروز سوء مصرف مواد پرداخته است. به همین منظور در کنار سؤال اصلی مبنی بر «مقایسه تأثیر عوامل زیستی مؤثر در بروز رفتار سوء مصرف مواد در بین افراد معتاد و غیرمعتاد»، یک سؤال دیگر با توجه به متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل در افراد معتاد تهیه و مورد بررسی قرار گرفت.
روش پژوهش توصیفی از نوع علمی، مقایسهای وجامعه آماری شامل کلیه افراد معتاد مستقر در زندان مرکزی اصفهان در سال 1387 و همچنین دانشجویان به عنوان گروه شاهد بوده است. نمونه پژوهش شامل 60 نفر از معتادین و 60 نفر از افراد عادی بوده که گروه معتادین به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شده و گروه غیرمعتاد به وسیله روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده است. ابزار اندازهگیری پرسشنامه 60 سؤالی گری و ویلسون بوده است که از روایی و پایایی مناسبی در تحقیقات قبلی برخوردار بوده است. دادهها با استفاده از روشهای آزمون T و آزمون F مورد بررسی قرار گرفت که عمدهترین نتایج آن به شرح زیر میباشد:
– تفاوت معناداری بین عوامل زیستی گرایش به سوءمصرف مواد در افراد معتاد و غیرمعتاد وجود دارد.
– بین عوامل مؤثر بر سوءمصرف مواد مخدر در افراد معتاد و غیرمعتاد بر اساس متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل تفاوت معناداری وجود داشت.
فصل اول
کلیات پژوهش
1-1 مقدمه
در این تحقیق برآنیم که سوءمصرف مواد را از دریچه دیگر عوامل که کمتر مورد توجه قرار گرفته، مورد بررسی قرار دهم. در این تحقیق بررسی میکنیم که به غیر از عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و … عامل دیگری به نام عامل زیستی نیز در سوء مصرف مواد نقش دارد. این تحقیق نشان میدهد که احتمالاً یک بخش ژنتیکی و ارثی برای سوء استفاده از مواد مخدر و سوءمصرف مواد وجود دارد و ابزاری هم در تشخیص ژنهای ویژهای که اعمال سلولهای گوناگون و بیوشیمیایی را کنترل میکنند. (آی لیشنر، آلن، 1997) همچنین در این تحقیق به مطالعه و بررسی دوقلوها و فرزندخواندهها پرداخته، این مطالعات نشان میدهد که آیا استعداد و آمادگی داشتن خانواده به یک بینظمی و اختلال تأثیری در درگیرشدن به آن بینظمی و اختلال را خواهد داشت یا خیر. همچنان که میزان شرب الکل در دوقلوهای همسان 54% و در دوقلوهای غیرهمسان 28% بوده است (کلونینگر، 1988). تنها عامل اجتماعی و … منجر به سوء مصرف مواد نمیشود بلکه عامل زیستی هم در این میان سهم بسزایی دارد درک این نکته که سوءمصرف مواد پیامد یک تغییرات اساسی در عملکرد پیشانی مغز است. بدین معنا است که یک هدف اصلی درمان باید در برعکس کردن و یا جبران نمودن آن تغییرات در مغز مؤثر باشد. این مورد را میتوان از طریق مداوا یا درمانهای رفتاری انجام داد و درمانهای رفتاری عملکرد مغز را در اختلالات روانی دیگر تغییر میدهند. اما باید خاطرنشان کرد که سوءمصرف مواد آنقدرها هم ساده نیست. سوءمصرف مواد فقط یک بیماری مغزی نیست بلکه یک بیماری مغزی است که محیطهای اجتماعی در آن دخالت دارند (آی لیشنر، آلن، 1977). پدیده اعتیاد در جهان امروز به صورت یک معضل خانمانسوز باعث از هم پاشیدهشدن بسیاری از خانوادهها، به انحراف کشیدهشدن نوجوانان و جوانان، شیوع و گسترش بیماریها و ضررهای فراوان اقتصادی و مرگ و میر گردیده است. در واقع اعتیاد به عنوان یک مشکل همهجانه دامنگیر اجتماع انسانی است. اعتیاد در لغت به معنی خود را به عادتی نکوهیده وقف کردن است. به عبارت دیگر، ابتلای اسارتآمیز به ماده مخدر که از نظر جسمی یا اجتماعی زیانآور شمرده میشود، اعتیاد نام دارد. که اعتیاد مهمترین آسیب اجتماعی است که ریشه در عوامل اجتماعی روانی دارد و متقابلاً بر روان فرد و بر اجتماع اثر میگذارد. به عبارت دیگر رابطهای سه جانبه بین اعتیاد، اجتماع و روان وجود دارد و عمق فاجعه آنگاه ظهور بیشتری پیدا میکند که بدانیم بلای مذکور نقش مؤثر خود را بر روی نیروی فعال جامعه یعنی جوانان ایفا میکند. همچنین براساس مطالعات انجام شده در مناطق مورد بررسی کشور، بیش از 18% زنان مطلقه علت جدایی و طلاق را اعتیاد همسرانشان به مواد مخدر به خصوص الکل ذکر نمودهاند که میزان فوق در برخی استانها تا مرز 30% نیز گزارش شده است. (رئوفی و رضوی، 1378).
2-1 بیان مساله
اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک مشکل اجتماعی پدیدهایست استعماری که علاوه بر زمینههای ناسالم اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی زمینههای شخصیتی، روانی و تربیتی نیز در چگونگی ابتلاء به آن از اهمیت زیادی برخوردار است امروزه وسعت این مشکل در جهان چنان گسترده است که لودوینگ سمشناس معروف گفته است: اگر غذا را مستثنی کنیم هیچ مادهای در روی زمین نیست که به اندازه مواد مخدر این چنین آسان وارد زندگی ملتها شده باشد.
در سالهای اخیر مطالعات زیادی در مورد سببیابی وابستگی به مواد انجام شده است محققین اخیراً در مطالعه مورد مصرف مواد و وابستگی از روش پلی مورفسیم طولی قطعات محدود شده “RFLP” استفاده کردهاند و گزارشهایی از روابط RFLP منتشر کردهاند.
برای اکثر مواد سوءمصرف، به استثنای الکل، محققین ناقلهای عصبی با گیرندههای عصبی شناسایی کردهاند که مواد از طریق آنها اثرات خود را اعمال میکنند. برخی پژوهشگران در مطالعات خود این فرضیه را دنبال میکنند. که مواد افیونی بر گیرندههای مواد افیونی اثر میکنند بنابراین در کسی که فعالیت افیونی درونزا کم است و مثلاً غلظت آندروفینها در بدنش کم است یا فعالیت آنتاگونیستی افیونی درون را خیلی بالا است ممکن است در معرض خطر ابتلا به وابستگی به مواد افیونی (ترکیبات تریاک) قرار داشته باشد. حتی در کسی که کارکرد گیرنده درونزا در او کاملاً طبیعی و غفلت ناقلهای عصبی بهنجار است، مصرف طولانی مدت یک ماده مورد سوء مصرف ممکن است نهایتاً سیستمهای گیرنده را در مغز تغییر دهد. بطوریکه مغز برای حفظ تعادل نیازمند ماده برونزا باشد. چنین فرآیندی در سطح گیرنده ممکن است مکانیسم پیدایش تحمل در دستگاه عصبی مرکزی (CNS) باشد. با این حال اثبات تغییر میزان آزاد شدن ناقل عصبی در کارکرد گیرنده ناقل عصبی دشوار بوده و تحقیقات جدید بر اثرات مواد بر سیستم پیام برنده دوم و تنظیم ژن متمرکز است (کاپلان و سادوک، ترجمه رضاعی و رفیعی، 1382).
بررسی الگوهای «موج نمای الکتریک مغز» در بزهکاران یکی دیگر از راهبردهایی است که در چند دهه اخیر مورد نظر بوده است. نابهنجاری الگوی فعالیت الکتریکی مغز در این افراد به دو صورت مشاهده شده است. یکی از نابهنجاریها وجود امواج «آهسته مغزی» است. چنانچه میتوان گفت که امواج مغزی آنها شبیه امواج مغزی کودکان و بیانگر رشد نایافتگی مغزی است. دومین ناهنجاری، وجود «خیزکهایی» در امواج مغزی بزهکاران است. وجود این خیزکها با رفتار پرخاشگرانه و «زود انگیخته» ارتباط دارد، به نحوی که در اغلب افرادی که مرتکب اعمال پرخاشگرانه میشوند، این خیزکها مشهود بوده به طور کلی وجود خیزکها در الگوی موج نمای الکتریکی مغز نشان دهنده «نارساکنش وری» «دستگاه کناری» مغز میباشد (آی لیشنر، آلن، 1997).
در تحقیقی که رمضانی (1381) در این زمینه انجام دادهاند با هدف بررسی بنیادهای زیستی تعیینکننده گرایش خودمصرف مواد سعی در ارائه مستند مربوط به یافتههای این موضوع نموده که در پژوهش حاضر نیز سعی شده است با بسط و بررسی هر چه بیشتر موضوع مطرح شده و با انجام تحقیقات وسیعتر در این زمینه این عامل مهم را به طور کاملتر مورد توجه قرار دهیم.
3-1 اهمیت و ضرورت مساله
از جمله چیزهایی که انسانیت را نه تنها نابود میسازد بلکه از بعد حیوانیش هم او را میاندازد وانسان را از جماد هم بدتر میکند. مساله اعتیاد است. اعتیاد نه تنها قدرت اندیشیدن را که از خصایص انسان است. از آدمی سلب مینماید و نیروی عرفان و شناخت او را از بین میبرد بلکه قوای حیوانی را هم از انسانی میگیرد و انسان را تبدیل به موجودی میکند که از هر جهت از تمام منافع و استعدادها دور افتاده است.
یکی از اهداف مشترک تمامی تمدنهای انسانی دستیابی به توسعه همه جانبه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است از این رو شناخت موانع موجود بر سر راه رسیدن به این هدف از اهمیت ویژهای برخوردار است و سلامت اجتماعی، صرفنظر از مبنی بودن هنجارها در جوامع مختلف بشری، همواره مدنظر تمام فرهنگها و نژادها بوده است و تمام متفکران و اندیشمندان و مصلحت خواهان جامعه را بر آن داشته تا برای حفظ جامعه خود از آسیبها و عوارض اجتماعی به هم اندیشی بپردازد و علل و عوامل مختلف این معضل خانمانسوز را بررسی کنند. پیشرفتهای چشمگیر دو دهۀ گذشته در زمینۀ علوم عصبی و علوم رفتاری، درک ما را از استعمال مواد مخدر و سوءمصرف مواد تا حد زیادی بالا برده است. برخی مدلهای رفتاری دربارۀ سوءمصرف مواد بیشتر بر رفتار مواد جوئی تاکید کردهاند تا نشانههای وابستگی جسمی. بنابراین ما باید با این افراد گرفتار در منجلاب سوءمصرف مانند یک بیمار محتاج برخورد کنیم. همانطور که به درمان افسردگی میپردازیم به درمان این افراد نیز همت گماشته و آنها را به مثابه یک بیماری بنگریم که نیاز به مراقبت ویژه دارند.
این پدیده مخرب که در کمین محو و نابودی گرانمایهترین و باارزشترین سرمایه جوامع انسانی یعنی جوانان نشسته و آنان را در چنگال عوارض سوء خود گرفتار میکند نه تنها جنبۀ شخصی و فردی ندارد بلکه یک آسیب اجتماعی محسوب میشود که علاوه بر تهدید سلامت جسم و روان افراد بر روی جنبههای اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی جامعه نیز اثرات زیانآور و غیرقابل جبرانی وارد میسازد. همچنین در طی سالهای اخیر ورود انواع مواد مخدر بازار دائمی پیدا کرده که جای پای محکمی در بطن جامعه و خانوادهها برای خود باز کرده است. لذا وظیفۀ خود میدانم تا با استفاده از رهآوردهای علمی و آموزش خانوادهها و جوانان با این پدیدۀ شوم به مبارزه برخاسته و با چارهاندیشیهای به موقع و دادن آگاهی و بصیرت اثرات آنها را تعدیل کرد. اخذ هر تصمیم و چارهاندیشی هم نمیتواند بدون زمینه سنجیهای قبلی و کسب اطلاعات اولیه صورت گیرد.
همانطور که گسترش اعتیاد بین جوانان و عواقب اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی آن موضوعی نیست که بتوان به سادگی از آن گذشت بیخیالی و سستی جوانان نسبت به این موضوع ویرانی و تباهی را به رگهای جامعه جاری میسازد. گذشتۀ ویتنام و چین و حال برمه، لائوس و … نمونههایی از عواقب شوم همگانی و گسترده اعتیاد است. گسترش اعتیاد در بین جوانان واقعاً زنگ خطری است برای تمام جوامع که برای مقابله و مبارزه با آن از هیچ کوششی نباید فروگذاری کنند.
به دلیل اهمیت زیاد این موضوع بر آن شده تا به یکی از ابعاد اعتیاد که کمتر مورد توجه و حتی میتوان گفت مورد غفلت واقع شده پرداخته و به این موضوع پرداخته که اعتیاد هم میتواند به عنوان یک بیماری مغزی مورد مطالعه قرار گیرد که محیطهای اجتماعی در آن دخالت دارند. باید بدانیم عوامل زیادی در بروز این پدیده شوم دخالت دارد از جمله بیماریهای عصبی، سرخوردگیها و مشکلات روانی و حالت ناشی از آنها نظیر اضطراب همچنین مسائل روانی و واکنشهای نابهنجار مباحثی همچون رفتار پسیکوزها- نوروزها و … ناسازگاریهای عصبی و بطور کلی اختلالات رفتاری همچنین اختلالات شخصیتی (قربان حسینی، 1370)
4-1 اهداف پژوهش
اهداف اصلی:
– بررسی عوامل زیستی مؤثر در بروز رفتار سوء مصرف مواد در معتادین.
اهداف جزئی:
– بررسی تأثیر عوامل زیستی در سوء مصرف مواد در معتادین بر اساس سن.
– بررسی تأثیر عوامل زیستی در سوء مصرف مواد بر اساس سن و وضعیت تأهل.
– بررسی تأثیر عوامل زیستی در سوء مصرف مواد بر اساس شغل و میزان تحصیلات.
5-1 فرضیههای پژوهش:
فرضیه اول: بین عوامل زیستی مؤثر بر گرایش به سوء مصرف مواد مخدر در افراد معتاد و غیرمعتاد تفاوت معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم: بین عوامل مؤثر بر گرایش به سوء مصرف مواد مخدر در افراد معتاد بر اساس متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل؛ وضعیت تأهل تفاوت معناداری وجود دارد.
6-1 تعریف اصطلاحات
الف: تعریف نظری
اعتیاد (سوء مصرف مواد): عبارتست از وابستگی به عوامل یا موادی که تکرار مصرف آنها با کم و کیف مشخص و در زمان معین از دیدگاه معتاد ضروری مینماید، تا نوسانات حیاتی و احساس روشنبینی را بیش از پیش از میان برده، بتی را که از پیکر خود ساخته و پرداخته و در عین حال تاب و تحمل ندارد و در وادی زمان و مکان گم کند و بر جای آن، برداشتهای معین از مسایل حیاتی درون و برون را در قالب خیالبافی و انحرافی که برای او ردیابی شیرین و سرابی دلنشین مینماید در خود محدود کند و بوجود آورد (ایزدی، 1380).
تعریف سازمان بهداشت جهانی “WTO” نیز مشکل تعریف سوء مصرف دارو را از نقطهنظر خط مشی بهداشت عمومی مورد توجه قرار داده است. الگوی سازمان بهداشت جهانی در تدوین مفهوم «نشانگان وابستگی»، که بهتدریج جایگزین اصطلاحات «اعتیاد به دارو و سوء مصرف شده»، مؤثر بوده است. در سال 1981 کمیتۀ سازمان بهداشت جهانی، نشانگان وابستگی را به این صورت تعریف کرد.
«مجموعهای از پدیدههای فیزیولوژیکی، رفتاری، و شناختی که طی آن مصرف یک ماده یا طبقهای از مواد برای یک فرد معین اولویت بسیار بیشتری از رفتارهای دیگری مییابد که زمان ارزش والاتری داشتند. ویژگی توصیفی مهم نشانگان وابستگی عبارت است از میل به مصرف داروها، الکل، یا توتون (که اغلب نیرومند، و گاهی اوقات مغلوبکننده است) (روزنهان و سلیگمن، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، 1380).