لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 35
مقدمه :
اصفهان یکی از شهرهای تاریخی ایران است که به دلیل موقعیت ویژه اش در دوران اسلامی به خصوص در زمان حکومت صفویان ، رونق خاصی در معماری یافت .توجه و تأکید بر عنصر تزئین از ویژگیهای بنیادی معماری در زمان صفویه می باشد . از این رو بناهای اصفهان که از این دوره به جا مانده منبع مهمی برای بررسی عنصر تزئین در معماری اسلامی به شمار می رود .
-
در دوره صفویه به وفور از خط کوفی در کاشی کاری بناها استفاده شده است . خط بنایی ، که همان خط کوفی زاویه دار است ، از ترسیم اشکال هندسی مانند مربع – لوزی ، مستطیل ، خطوط موازی و متقاطع حاصل میشود . در واقع نوع خط در ابتدای این دوران خط کوفی و ثلث است که برای نگارش متون مقدس از آن استفاده میشود . اگرچه تعلیق که خط رایج و ملی دوره صفوی است ، به عنوان غالب در کتیبه های این دوران محسوب می گردد . لازم به ذکر است که در زمان شاه عباس خط نستعلیق که آمیزه ای از نسخ و تعلیق میباشد توسعه و کاربرد بیشتری یافت . بر اساس کتیبه هایی که تاکنون به دست آمده کتیبه نویسی با خط کوفی شروع شده و این خط تا حدود سده پنجم تنها خط برای کتیبه نویسی بوده و از این تاریخ به بعد است که به صورت محدود خطوط دیگر نیز مورد استفاده قرار میگیرند . البته تا سده 13/7 اکثر کتیبه ها به خط کوفی نوشته شده و از سده 14/8 به بعد این کتیبه های کوفی همچنان متداول بود . در نوشتن کتیبه ها بیشتر از خط ثلث استفاده می گردید .
در تصویر 1 بخشی از تزئینات مسجد جامع اصفهان دیده می شود . ترکیبی از هم نواختی نام مقدس حضرت علی ( ع ) با نقوش هندسی که به صورت کل واحد در یک نقش هندسی بزرگتر جای گذاری شده است .
بین قدیمی ترین متون نقش برجسته در مسجد جامع عبارتی بزرگ به خط کوفی سفید روی کاشی زمینه آبی ( که بخشی از آن از بین رفته ) ، زینت بخش جرز رواق مدرسه ای است که در 1366م.(768ق) به وسیله قطب الدین شاه محمود مظفری ساخته شده است . این کتیبه نخستین آیه های سوره هفتاده ششم ( الدهر ) را نقل میکند .
کتیبه ها دور محراب به خط ثلث با ساقه های بلند و خطهای افقی گرد شده و ظریف و جروف توپر و تو خالی ، برخوردار از نرمشی خارق العاده آراسته شده است . در مسجد کتیبه های بسیاری از دوره های تاریخی مختلفی وجود دارد . رز قدیمی ترین کتیبه ، واقع در گنبد خانه جنوبی « گنبد نظام الملک » نام ملک شاه سلجوقی و وزیرش ، خواجه نظام الملک طوسی آمده است . سال تحریر و نصب این کتیبه در ان ذکر نشده ولی به یقین در سالهای 465 تا 485 بوده است . گنبد خانه شمالی مسجد « گنبد تاج الملک » یا « گنبد خاکی » کتیبه ای به تاریخ 481 دارد و کتیبه سردر این گنبد خانه مورخ به 768 است . بر سردر شمال شرقی ، کتیبه ای به تاریخ 515 دیده میشود . محراب گچ بری شده معروف به « محراب الجاتیو » واقع در تالار کوچک ضلع غربی ، « تالار اولجاتیو » مورخ به 710 است . در کتیبه های ایوان مشهور به « صفه عمر » واقع در مدرسه پشت جبهه شرقی ، تاریخ های 768 و 1139 ثبت است . محراب این ایوان مورخ به 778 است . سردر اصلی این مدرسه نیز مورخ 768 بوده که امروزه کاشی های آن تخریب شده است . سردر شبستان جبهه غربی ، « سردر بیت الشتا » مورخ 851 و کتیبه ای مربوط به تعمیرات سال 1317 ش بر آن نصب است . ایوان جنوبی مسجد « صفه صاحب » کتیبه های مورخ به 880 و 938 و 1070 دارد . دو محراب در طرفین ورودی این ایوان به گنبد نظام الملک به تاریخ 918 است . بر سنگاب این ایوان ، تاریخ 1102 حک شده است . کتیبه ای بر طرفین دهلیز ورودی جنوب شرقی به تاریخ 935 است . کتیبه سردر جنوبی مسجد در غرب گنبد نظام الملک مورخ به 962 است . در دهلیز ورودی جنوب شرقی ، بر کتیبه ایوانی کوچک ، « صفه حکیم » تاریخ 996 دیده می شود . در چوبی سردر جنوب غربی ، « سردر باب الدشت » مورخ به 999 است . در محل اتصال دهلیز مجاور سردر شمال غربی مسجد « سردر مجلسی » به صحن ، لوحی به تاریخ 1084 نصب است . لوح منصوب بر این سردر به تاریخ 1092 و سنگاب سقا خانه مجاور آن مورخ 1093 است . همچنین بر سنگابی متعلق به سقاخانه مجاور سردر جنوب شرقی ، ماده تاریخی حاکی از سال 1087 حک شده است . در ایوان شرقی « ایوان شاگرد » کتیبه ای به تاریخ 1093 است .
در کتیبه های ایوان شمالی « ایوان درویش » تاریخهای 1093 و 1098 و نیز 1337ش دیده میشود . ایوان غربی « صفه استاد » و شاه نشین و محراب آن کتیبه های متعددی مورخ به 1112دارنده کتیبه سردر جنوب شرقی به تاریخ 1218 و کتیبه سردر شمال غربی « سردر بواسحاقیه » مورخ 1301 است .
مسجدجامع
اصفهان 1
