نوع فایل: word
قابل ویرایش 25 صفحه
مقدمه:
یکی از ابزارهایی که در قانون بانکداری بدون ربا برای اعطای تسهیلات و جذب سپرده‌های اشخاص تجویز شده است، قرارداد قرض‌الحسنه می‌باشد.گر چه سهم این ابزار در مقایسه با سهم سایر عقودی که برای عرضه تسهیلات استفاده شده از سال اجرای قانون یاد شده روند کاهشی داشته است، معذلک همه بانکها به استفاده از این ابزار ادامه داده و سهم قابل توجهی از داراییهای مالی آنان را همین تسهیلات قرض‌الحسنه تشکیل داده است. علی‌رغم عقودی مانند فروش اقساطی و اجاره که بازدهی معین و از پیش تعیین شده‌ای به تسهیلات آنها تعلق می‌گیرد، به تسهیلات قرض‌الحسنه هیچ مازادی تعلق نمی‌گیرد. در عین‌حال جذابیت این ابزار برای تامین مالی نیازهای جاری و مدت‌دار اشخاص و بنگاه‌ها به قدری زیاد است که بانکها پیوسته از آن برای مقاصد یاد شده استفاده کرده‌اند.
بدیهی است که عرضه خدمت قرض‌الحسنه مانند تولید سایر خدمات مالی، اعم از تسهیلاتی که بازدهی ثابت یا متغیر دارند، فرآیندی هزینه‌بر است. هزینه متغیر این خدمت سهمی کم و هزینه ثابت آن سهم نسبتا زیادی از کل هزینه تولید را دارا می‌باشند. نیروی کار کارکنان در موسسه مالی و مواد مصرفی نظیر کاغذ و قلم هزینه متغیر تسهیلات قرض‌الحسنه را تشکیل می‌دهند، ولی هزینه ثابت آن شامل اجاره ساختمان، ماشین‌آلات، دستگاه‌های رایانه و دریافت و پرداخت وجوه و ابزار و اثاثیه داخل ساختمان می‌باشد. سهم بالای هزینه ثابت عرضه این خدمت اهمیت محاسبه و تخصیص هزینه ثابت کل انواع تسهیلات و خدمات مالی را به تک تک عقود و سایر خدمات روشن می‌سازد. برای مثال اگر بانکی از پنج عقد یا ابزار برای ارائه تسهیلات و جمع‌آوری سپرده استفاده می‌کند و بیست نوع خدمات مالی دیگر به مشتریان خود عرضه می‌نماید، هزینه‌یابی هر یک از انواع ابزارها و خدمات یاد شده ایجاب می‌کند که سهم هزینه ثابت هر یک از ابزارها و خدمات مالی از مجموع هزینه ثابت همه آنها تفکیک و اندازه‌گیری شود تا هزینه متوسط و کل هر یک از آنها مستقلا قابل محاسبه شود. در تحلیل‌های اقتصادی هیچ روشی برای تخصیص هزینه ثابت میان محصولات مشترک ارائه نشده است. اما در حسابداری نحوه تخصیص مزبور کاملا مورد بحث قرار می‌گیرد و نحوه تعیین سهم هر یک از محصولاتی که در هزینه ثابت کل خود مشترک هستند، مشخص می‌گردد. هدف این مطالعه، ارائه روشی است برای محاسبه هزینه ثابت تسهیلات قرض‌الحسنه و بالطبع تفکیک هزینه ثابت مشترک ابزارهای مالی عقود میان هر یک از آنها. برای رسیدن به مقصود، عملکرد بانک کشاورزی از سال 1363 که قانون عملیات بانکی بدون ربا به اجرا درآمد تا سال 1379 مورد مطالعه قرار گرفته و هزینه هر قرارداد قرض‌الحسنه برای هر سال محاسبه شده است. سپس، نتایج استفاده از روش پیشنهادی با نتایج روشی که پیش از این در بانک مزبور به کار رفته مقایسه و امتیازات آن نشان داده خواهد شد. همچنین برای اطمینان از نحوه محاسبه، با استفاده از نتایج روش پیشنهادی، توابع هزینه عرضه تسهیلات براساس الگوی هزینه تولید بنگاه برآورد شده و نشان داده می‌شود که هزینه تولید یا عرضه تسهیلات قرض‌الحسنه و سایر عقود مطابق نظریه مزبور تابعی است از مقدار کل تولید و قیمت عوامل تولید آن.
نتایج این مطالعه موسسات مالی را قادر می‌سازد تا هزینه خدمات و ابزارهای مالی خود را بتوانند با دقت بیشتری محاسبه کرده و در انتخاب پورتفوی کارآمد داراییهای خویش از آن استفاده کنند. همچنین با استفاده از این روش می‌توانند هزینه قرارداد قرض‌الحسنه را حساب کرده و شکل و مقدار کارمزد این ابزار را مطابق با مقدار واقعی آن تعیین کنند. در نتیجه، جز هزینه انجام خدمت، هیچ مبلغ اضافه‌ای از متقاضی تسهیلات قرض‌الحسنه نگرفته و عملیات تامین مالی تسهیلات مزبور را بدون هیچ‌گونه مشابهتی با وام ربوی عرضه کنند.
حال که اهداف و اهمیت مطالعه تبین گردید، در قسمت بعد نحوه هزینه‌یابی این خدمت تشریح می‌شود و تفاوت روشی که در این مطالعه به‌کار رفته با روشهای پیشین گزارش می‌شود. شرح هزینه‌یابی این عقد مطابق روش پیشنهادی برای بانک کشاورزی بخش بعدی این مقاله را تشکیل می‌دهد. نتایج حاصله و آزمون‌هایی که برای تایید آن به‌کار رفته است، همراه با پیشنهادهایی پیرامون چگونگی اخذ هزینه قرض‌الحسنه از متقاضیان تسهیلات بانکهای غیر ربوی بخش پایانی این مقاله خواهند بود
فهرست مطالب:
ادبیات موضوع
الف - هزینه‌یابی عقد قرض‌الحسنه و سایر عقود
ب - تعریف روش هزینه‌یابی جذبی
ج - تعریف سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت
د - تفاوت دو روش
هزینه‌یابی تسهیلات عقود اسلامی
فعالیت دستمزد مستقیم
فعالیت هزینه پرسنلی
3)هزینه‌های اداری
فعالیت هزینه استهلاک
و- انتخاب عقود مورد مطالعه
روش تحقیق
نتایج تحقیق
فهرست منابع
منابع ومأخذ:
1-انصاری بهرخ، ساده‌سازی اعطای تسهیلات در بانک کشاورزی، اداره کل سازمان‌ها و روشها، بانک کشاورزی، تیرماه 1377.
2-توتونچیان ایرج، پول و بانکداری اسلامی و مقایسه آن با نظام سرمایه داری، تهران، نشر توانگران، 1379.
3-داودی پرویز، اقتصاد خرد جلد اول، تهران؛ انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
4-سجادی‌نژاد حسن، اصول هزینه‌یابی و روشهای حسابداری صنعتی نشریه 77 جلد اول. تهران؛ سازمان حسابرسی، 1374.
5-شباهنگ رضا، حسابداری مدیریت، نشریه 131 ، تهران، سازمان حسابرسی، 1378.
6-صدر سیدکاظم، اقتصاد صدر اسلام، تهران؛ انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1375.
7-صدر سیدکاظم، بررسی مشکلات ناشی از عقود اسلامی در عملکرد بانکداری بدون ربا مطالعه موردی بانک کشاورزی، مجموعه سخنرانبهای سمبنار بانکداری اسلامی 1370.
8-علی مدد مصطفی ، اصول حسابداری نشریه 78 جلد اول ، تهران ، سازمان حسابرسی 1379
9-علی مدد مصطفی ، اصول حسابداری نشریه 86 جلد دوم ، تهران ، سازمان حسابرسی 1377
10-کاشانی دکتر سید محمود ، بررسی حقوقی چارجوب قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب شهریور 1362 ، مجموعه سخنرانی ها و مقالات هشتمین سمینار بانکداری اسلامی ، منابع و مصارف در بانکداری اسلامی، 10 و 11 شهریور 1376.
11-گجراتی دامودار ، مبانی اقتصاد سنجی ، ترجمه حمید ابریشمی ، تهران ؛ انتشارات دانشگاه تهران، 1378 و 1379.
12-موسایی میثم ، تبیین مفهوم و موضوع ربا از دیدگاه فقهی (با توجه به روابط اقتصادی معاصر) موسسه تحقیقات پولی و بانکی ، تهران، تابستان 1377
13-موسویان سید عباس ، بررسی فقهی- اقتصادی بازار ثانوی سپرده های مدت دار در بانکداری بدون ربا، مجموعه سخنرانی ها و مقالات نهمین سمینار بانکداری اسلامی ، بررسی مبانی و بهبود روش ها در بانکداری اسلامی، 10 و 11 شهریور 1377.
14-مرکز تحقیقات حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی ، حسابداری صنعتی برنامه ریزی و کنترل جداول، تهران 1364 ، می ایران 1367.
15-والی نژاد مرتضی ، مجموعه قوانین و مقررات بانکی ، مرکز آموزش بانکداری ، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .
16-هدایتی علی اصغر و دیگران ، عملیات بانکی داخلی ، جلد دوم ، موسسه بانکداری ایران ، تهران 1370
17-صدر سید کاظم، آثار اقتصادی رفتار و عقد قرض‌الحسنه، مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات ششمین سمینار بانکداری اسلامی، نظام بانکی کشور و سنجش عملکرد آن، 13 و 14 شهریور 1374.
18-کوپر، رابین، هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت، نشریه 140، ترجمه احمد عزیزی و احمد مدرس. تهران؛ سازمان حسابرسی، 1379.
19-نمازی محمد، تجزیه تحلیل متدهای هزینه‌یابی جذبی و متغیر، مجله علوم اجتماعی و انسانی شماره 1و2، 1370.
- Eugene F Brigham Financial Management theory and practice Holtes -saunders international editions, 1982.
- Haim leavy and marshal sarnat principles of financial management, prentice Hall , Englewood Cliffs,N.J, 1988
- James C . Van Horne, Financial Management and Policy, Prentice Hall International Editions, 1989.
- Lawrence D. Schall, Activity Based Costiong System, Issue of the journal of cost management, Fall 1991.
- WayneBremser and Jim Mackey Cases from management accounting practice, Villanova universtiy and California state university Sacramenta, 1995.
پروژه برآورد توابع هزینه تسهیلات عقود اسلامی با تاکید بر عقد قرض الحسنه. doc
